Οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων μηνών στη Συρία, μετά την ανατροπή του πρώην Προέδρου Μπ. Ασαντ και την κατάληψη της εξουσίας από τους τζιχαντιστές τον Δεκέμβρη του 2024, επιτάχυναν την ιμπεριαλιστική κούρσα για το ξαναμοίρασμα της λείας σε αυτήν τη σημαντική χώρα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

ΗΠΑ και Τουρκία, που «ξέπλυναν» και στήριξαν πολύμορφα τους τζιχαντιστές για την επικράτησή τους, σπεύδουν να «κεφαλαιοποιήσουν» το γεγονός ότι βρίσκονται στους κερδισμένους των εξελίξεων, ενώ χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Γαλλία κ.ά. βρίσκουν πεδίο για να ενισχύσουν τη θέση τους.

Στην πλευρά των χαμένων, η Ρωσία παζαρεύει για να διασώσει τις στρατιωτικές της βάσεις στη χώρα (τη ναυτική βάση Ταρτούς και τη σημαντική αεροπορική βάση Χμέιμιμ) και άλλα συμφέροντά της, με την κυβέρνηση των τζιχαντιστών να διακηρύττει ότι αναγνωρίζει τις «στρατηγικές» σχέσεις με τη Μόσχα - ενώ εντείνονται «δυτικές» πιέσεις στην αντίθετη κατεύθυνση.

Το «σύνθημα» για επιτάχυνση των μπίζνες από τις ΗΠΑ και «συμμάχους» τους δόθηκε μετά τη συνάντηση του Αμερικανού Προέδρου Ντ. Τραμπ με τον Σύρο τζιχαντιστή «πρόεδρο», Αχμεντ αλ Σαράα, στις 14 Μάη, η οποία συνοδεύτηκε από τις ανακοινώσεις του Τραμπ για άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας, ενώ σε αντίστοιχες κινήσεις αίροντας τις περισσότερες δικές της κυρώσεις προχώρησε και η ΕΕ.

Οι «δυτικές» κυρώσεις υποτίθεται ότι θα αποσύρονταν σταδιακά και με προσχηματικούς όρους για δήθεν... «συμπερίληψη» και «σεβασμό των μειονοτήτων» από την κυβέρνηση των τζιχαντιστών. Ωστόσο, παρά τη σφαγή χιλιάδων Αλαουιτών και Χριστιανών σε παράκτιες πόλεις της δυτικής Συρίας στις αρχές του περασμένου Μάρτη από τις δυνάμεις των τζιχαντιστών, όπως και τις πολύνεκρες επιθέσεις τους στην κοινότητα των Δρούζων έναν μήνα μετά... οι μπίζνες της «Δύσης» και των «συμμάχων» της δεν μπορούν να περιμένουν...

Μέσα σε λίγες μέρες από τις ανακοινώσεις και τις αποφάσεις για άρση των «δυτικών» κυρώσεων, έχουν αρχίσει ήδη να πέφτουν και οι σχετικές υπογραφές συμφωνιών με την κυβέρνηση των τζιχαντιστών...

Στις 22 Μάη, η Τουρκία έσπευσε να κλείσει ενεργειακή συμφωνία, η οποία προβλέπει τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από την Τουρκία στη Συρία, ενισχύοντας παραπέρα τον ρόλο της Αγκυρας σε έναν κρίσιμο τομέα.

Χτες εξάλλου ανακοινώθηκε τριμερής ενεργειακή συμφωνία ύψους 7 δισ. δολαρίων, η οποία προβλέπει σύσταση κοινοπραξίας εταιρειών από ΗΠΑ, Κατάρ και Τουρκία, για την αποκατάσταση του ηλεκτρικού τομέα της Συρίας.

Η συμφωνία υπογράφηκε στο προεδρικό μέγαρο της Δαμασκού, παρουσία του τζιχαντιστή «προέδρου» αλ Σαράα και του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία, που είναι παράλληλα πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τόμας Μπάρακ.

Σύμφωνα με τις συριακές ανακοινώσεις, το σχέδιο προβλέπει την παραγωγή 5.000 μεγαβάτ για την κάλυψη περίπου του 50% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια.

Να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο διορισμός απεσταλμένου των ΗΠΑ για τη Συρία, ο οποίος στο «ντεμπούτο» του στη Δαμασκό παραβρέθηκε στην υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας, αποτελεί ένα βήμα στην κατεύθυνση μιας μελλοντικής επαναλειτουργίας της αμερικανικής πρεσβείας στη χώρα, μετά το κλείσιμό της το 2012 εν μέσω του πολέμου.

Οι ΗΠΑ βέβαια ποτέ δεν «έφυγαν» από τη Συρία, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι μέχρι και σήμερα αμερικανική εταιρεία πετρελαίου εκμεταλλεύεται τις πιο πλούσιες πετρελαιοπηγές της βορειοανατολικής Συρίας, με την παρουσία αμερικανικού στρατού και σε συνεργασία με κουρδικές δυνάμεις, ήδη από την πρώτη θητεία του Ντ. Τραμπ.

Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό πεδίο, η κυβέρνηση των τζιχαντιστών λαμβάνει οικονομικά μέτρα για τη «διευκόλυνση» των επενδύσεων, επιταχύνοντας καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προωθούσε και το καθεστώς Ασαντ τα προηγούμενα χρόνια.

Στον προϋπολογισμό που παρουσίασε για το 2025, το 79% των κρατικών δαπανών η κυβέρνηση σκοπεύει να το καλύψει με φόρους, δασμούς, εξαγωγές κερδοφόρων προϊόντων π.χ. φώσφορος, με στόχο να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού από το σημερινό 26% του ΑΕΠ στο 21%, μεταξύ άλλων και μέσω δανείων και αύξησης της τύπωσης νέου χρήματος, που συνεχίζει να πυροδοτεί την αύξηση του πληθωρισμού.

Η κυβέρνηση των τζιχαντιστών προχώρησε επίσης σε δραστική περικοπή των κρατικών επιδοτήσεων σε ψωμί, φιάλες γκαζιού για οικιακή χρήση, ηλεκτρικό ρεύμα, απέλυσε ή έθεσε σε διαθεσιμότητα εκατοντάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, με στόχο τη μείωσή τους κατά το ένα τρίτο, ενώ ανακοίνωσε ένα ευρύ πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.

Μεταξύ άλλων ξεδιπλώνονται σχέδια για την ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων, όπως οι τηλεπικοινωνίες, λιμανιών (με πρώτα εκείνα σε Ταρτούς και Λαττάκεια), εργοστασίων, αεροδρομίων (με πρώτα τα διεθνή αεροδρόμια Δαμασκού και Χαλεπίου), σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων.

Σε ό,τι αφορά τα ορυχεία φωσφόρου, Ρώσοι και Εμιρατινοί επιχειρηματίες έχουν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον και έχουν ξεκινήσει τη βολιδοσκόπηση διαπραγμάτευσης.

Μειώθηκαν δασμοί ειδικά σε 269 προϊόντα και υπηρεσίες προερχόμενες από την Τουρκία (όπως αυγά, αλεύρι, γάλα).

Εταιρείες και επενδυτές από Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Κατάρ έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για επενδύσεις σε αγροτική οικονομία και παραγωγή, εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου, υποδομές, μεταφορές.

Σε ό,τι αφορά την «ανοικοδόμηση», η μερίδα του λέοντος προορίζεται για μεγάλες τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες και ομίλους, που επωφελούνται διπλά από την άρση «δυτικών» κυρώσεων και τον αναβαθμισμένο ρόλο της Αγκυρας στη Συρία.

Από κοντά ορισμένα ευρωπαϊκά (γαλλικά κ.ά.) κατασκευαστικά μονοπώλια, που διεκδικούν μερίδιο από την πίτα της ευρύτερης ανοικοδόμησης που εκτιμάται μεταξύ 400 και 600 δισ. δολαρίων.

Ανακοινώθηκαν επίσης προγράμματα για την προσέλκυση επενδύσεων και της βιομηχανικής δραστηριότητας και σχέδια για επαναλειτουργία του Χρηματιστηρίου της Δαμασκού τον Ιούνιο του 2025.

Αδηλο παραμένει στο μεταξύ το μέλλον των επενδύσεων που είχαν κάνει επί προεδρίας Ασαντ ορισμένες κινεζικές εταιρείες σε λεγόμενες «ελεύθερες ζώνες» και βιομηχανικά πάρκα, στο πλαίσιο 20ετούς συμφωνίας επενδύσεων.

Παράλληλα, παρότι το Ιράν είναι στους χαμένους της «νέας κατάστασης» στη Συρία, από τον «χάρτη» πελατών του καθεστώτος των τζιχαντιστών δεν λείπουν ούτε οι ιρανικές εταιρείες που ιστορικά ήταν από τους μεγαλύτερους επενδυτές στη χώρα πριν και στη διάρκεια του πολέμου και οι οποίες εκφράζουν ενδιαφέρον για επενδύσεις σε τηλεπικοινωνίες, πετρελαϊκά κοιτάσματα, λιμάνια, άλλες βασικές υποδομές.

Ενδιαφέρον προκάλεσε το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπογράφηκε στις 16 Μάη ανάμεσα στην κυβέρνηση των τζιχαντιστών και την εμιρατινή εταιρεία από το Ντουμπάι «DP World» για την ανάπτυξη και διαχείριση του λιμανιού της Ταρτούς, αξίας 800 εκατ. δολαρίων.

Την 1η Μάη, η γαλλική εταιρεία CMA CGM υπέγραψε 30ετή συμφωνία με τη «μεταβατική» κυβέρνηση για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του λιμανιού της Λαττάκειας. Η συμφωνία προβλέπει κατασκευή νέου προβλήτα, αναβάθμιση των υποδομών και ανάληψη όλων των οικονομικών υποχρεώσεων και αποζημιώσεων που άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση.

Τα δε παζάρια για την εκμετάλλευση των συριακών πετρελαιοπηγών διεξάγονται με φόντο την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία (περίπου 2.000 στρατιωτών) και τη μέχρι πριν λίγα χρόνια εκμετάλλευσή τους από την αμερικανική εταιρεία «Delta Crescent Energy LLC», που συστάθηκε το 2019 και δρούσε τουλάχιστον έως το 2021 κυρίως στις επαρχίες Χάσακα και Ντέιρ Εζόρ, από Αμερικανούς πρώην αξιωματούχους όπως ο πρώην πρέσβης Τζέιμς Κέιν, ο ε.α. αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων της Ομάδας «Δέλτα», Τζέιμς Ρις, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος πετρελαϊκής εταιρείας Τζον Ντόριερ ο νεότερος κ.ά.

Στα σκαριά είναι τα σχέδια που παρουσιάστηκαν αυτόν τον μήνα για τη δημιουργία μίας νέας συρο-αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας, που θα ονομάζεται «SyriUS Energy» και θα λειτουργεί με σκοπό την αποκατάσταση της παραγωγής και υποδομών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Σχεδιάζεται η νέα εταιρεία να εισαχθεί στη Γουόλ Στριτ, με το 30% των μετοχών της στο συριακό δημόσιο.

Ρόλο στο σχέδιο αυτό προτίθεται να παίξουν μεγάλες αμερικανικές εταιρείες όπως οι «ExxonMobil», «Chevron», «ConocoPhillips» και «Shell», κυρίως μέσω συμβολαίων παροχής υπηρεσιών και διαμοιρασμού της παραγωγής.

Σε ό,τι αφορά την ενεργειακή συμφωνία που υπογράφηκε στις 22 Μάη μεταξύ των υπουργών Ενέργειας Συρίας και Τουρκίας, προβλέπεται η Αγκυρα να παρέχει στη Συρία 2 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου τον χρόνο, που θα μεταφέρεται μέσω αγωγού που ξεκινά από την επαρχία Κιλίς της Τουρκίας και καταλήγει στο Χαλέπι της Συρίας. Οι πρώτες ροές αναμένονται εντός του ερχόμενου μήνα. Η Αγκυρα θα παρέχει επίσης 1.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας άμεσα για τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες της Συρίας και επιπλέον 500 MW μέσω νέας διασύνδεσης 400 kV, που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους.

Σε ένα τέτοιο φόντο εξάλλου, με τις «προτροπές» των ΗΠΑ, η κυβέρνηση των τζιχαντιστών στη Συρία διεξάγει συνομιλίες με το Ισραήλ.

Οι ΗΠΑ τάσσονται ανοιχτά υπέρ μιας «συμφωνίας του Αβραάμ», την ίδια ώρα που το Ισραήλ έσπευσε να καταλάβει και άλλα εδάφη της νότιας Συρίας ελάχιστες ώρες μετά την κατάρρευση του Προέδρου Ασαντ τον Δεκέμβρη του 2024, φτάνοντας μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τη Δαμασκό, αλλά και να καταστρέψει το 90% των πολεμικών αεροσκαφών και της αεράμυνας της Συρίας.