Λίγα χρόνια μετά την Επανάσταση είχε πει ο Φιντέλ Κάστρο σε μια ομιλία του:

«Ο κουβανικός λαός θέλει κάτι περισσότερο από την αλλαγή της κυβέρνησης. Η Κούβα λαχταρά ριζική αλλαγή σε κάθε άποψη της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της. Πρέπει να δοθεί στον λαό κάτι περισσότερο από λευτεριά και δημοκρατία με την αφηρημένη έννοια. Πρέπει να δοθεί μια καθώς πρέπει ζωή σε κάθε Κουβανό».

Και ο Κουβανός αυτό το πέτυχε. Δεν έχει αγωνία για την απόκτηση κύριας κατοικίας, εξοχικού στη θάλασσα, δεύτερου εξοχικού στο βουνό ή κότερου. Είναι όλα εξασφαλισμένα από το κράτος.

Πληρώνουν ένα συμβολικό ποσό για νοίκι, ηλεκτρικό, τηλέφωνο, νερό. Ανεργία δεν υπάρχει. Κάθε άτομο συμβάλλει όσο καλύτερα μπορεί. Είτε κόβει ζαχαροκάλαμο, είτε φτιάχνει πούρα, είτε διδάσκει σε σχολείο. Το ημερομίσθιο είναι ανάλογο με την ποσότητα και την ποιότητα της εργασίας του. Η Κούβα είναι μια χώρα, που χτίζουν συνέχεια. Κατασκευάζουν δρόμους, σχολεία, νοσοκομεία. Σέβονται την αρχιτεκτονική τους παράδοση, γι' αυτό δεν γκρεμίζουν τίποτα. Προτιμούν τη συντήρηση.

Επισκεφθήκαμε το μεγαλύτερο νοσοκομείο της Αβάνας, το Ινστιτούτο Μαιευτικής και Γυναικολογίας, που ένα τμήμα το διευθύνει μια Ελληνίδα, η Μαριγούλα, και το ψυχιατρείο. Εχουν την καλύτερη περίθαλψη στον κόσμο. Μια επίσκεψη σ' αυτά σε γεμίζει θλίψη για το επίπεδο της Ελλάδας.

Εχουν συνολικά 24 νοσοκομεία με 5.000 κρεβάτια, 25 πολυκλινικές, 30 οδοντιατρικά κέντρα και πλήθος άλλων ινστιτούτων για περίθαλψη.

Το αγροτικό νοσοκομείο, η πολυκλινική είναι η βασική μονάδα του συστήματος Υγείας. Η πολυκλινική προσφέρει γενική ιατρική, παιδιατρική, γυναικολογική, μαιευτική και οδοντιατρική περίθαλψη, έλεγχο μεταδοτικών ασθενειών, υγιεινή, εκπαίδευση για την υγεία.

Κοινωνικοί λειτουργοί από τα νοσοκομεία επισκέπτονται αρρώστους στο σπίτι τους και ενδιαφέρονται για τη μεταφορά τους στο νοσοκομείο.

Τα παιδιά μιας άρρωστης μητέρας στεγάζονται σε παιδικούς σταθμούς ή σε άλλες οικογένειες όσο θα λείπει.

Ο κοινωνικός λειτουργός, σε περιπτώσεις μακρόχρονης θεραπείας, βοηθάει να τακτοποιηθούν όλα τα προβλήματα που προκύπτουν στην οικογένεια, όπως παροχή μισθού από το υπουργείο Εργασίας, φροντίδα για τα παιδιά και τα ηλικιωμένα άτομα που ζουν στην οικογένεια. Τα τελευταία πέντε χρόνια δημιούργησαν το σύστημα του οικογενειακού γιατρού. Ενας γιατρός παθολόγος ενδιαφέρεται για 150 οικογένειες. Μ' αυτόν τον τρόπο δεν φοβάται ο άρρωστος να καλέσει τον γιατρό γιατί δεν έχει να πληρώσει.

Ενα κουβανικό σύνθημα λέει: «Αν δεν ξέρεις να μάθεις, αν ξέρεις δίδαξε».

Η Κούβα έχει ένα από τα πιο αναπτυγμένα προγράμματα εκπαίδευσης δασκάλων και καθηγητών στον κόσμο. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην εκστρατεία ενάντια στον αναλφαβητισμό. Θεωρείται μία από τις καταπληκτικότερες κινητοποιήσεις στην Ιστορία της Επανάστασης.

Υποστηρίζουν πως δεν πρέπει να υπάρχουν μερικοί άνθρωποι μόνο να σπουδάζουν, ενώ άλλοι μόνο να δουλεύουν.

Είχε πει ο Φιντέλ:

«Τι να κάνουμε με ορισμένους ανθρώπους. Να τους καταδικάσουμε να είναι διανοούμενοι σ' όλη τη ζωή τους; Τι να κάνουμε με τους άλλους; Να τους καταδικάσουμε να είναι ζώα σε όλη τη ζωή τους;

Νομίζω ότι αυτό πάει κόντρα στη φύση. Η φιλοδοξία μας για την ανθρώπινη κοινωνία είναι ότι κάθε άνθρωπος θα κάνει κάποια μέρα τόσο χειρωνακτική όσο και διανοητική εργασία. Οταν οι μάζες έχουν πρόσβαση στην κουλτούρα, όταν έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν, όταν έχουν πρόσβαση στις γνώσεις, αντί για μια ιδιοφυΐα υπάρχουν χίλιες, δέκα χιλιάδες ιδιοφυΐες».

Ανάμεσα στα κτίρια που χτίζονται κάθε χρόνο είναι εκατοντάδες σχολεία.

Στεγάζουν τη μορφωτική επανάσταση, που άρχισε το 1970 όταν χτίστηκε το πρώτο σχολείο στην ύπαιθρο. Ονομάστηκε «Μάρτυρες του Κεντ» προς τιμήν των φοιτητών που δολοφονήθηκαν με πυροβολισμούς στο Πανεπιστήμιο Κεντ Στέιτ στο Οχάιο των ΗΠΑ από την εθνοφρουρά. Κάθε σχολικό συγκρότημα περιλαμβάνει εργαστήρια, βιβλιοθήκη, αίθουσες συναντήσεων, συνεργείο, κομμωτήρια, νοσηλευτήριο, κινηματογράφο, πισίνα, καταστήματα.

Οι μαθητές συμβάλλουν και στην οικονομία της χώρας, γιατί τις ελεύθερες ώρες τους, όταν δεν παρακολουθούν μαθήματα, καλλιεργούν τη γη.

Ενα σχολείο μπορεί να παράγει καπνό, λαχανικά, μπανάνες ή εσπεριδοειδή.

Οποιος δεν ζήσει από κοντά την 26η Ιουλίου στην Κούβα, τη μεγάλη επέτειο της Επανάστασης, δεν μπορεί να καταλάβει το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια των εκδηλώσεων.

Είναι η επέτειος από την επίθεση στο οχυρό της Μανκάδα, όταν 150 άντρες, όχι άρτια οπλισμένοι, μ' επικεφαλής τον Φιντέλ και τον αδελφό του, Ραούλ, προσπάθησαν να χτυπήσουν τη φρουρά του δικτάτορα Μπατίστα.

Ο Κάστρο τότε συνελήφθη και πολλοί σύντροφοί του σκοτώθηκαν.

Κάθε χρόνο ο Φιντέλ μιλάει με την ευκαιρία αυτής της επετείου, σε διαφορετικές πόλεις της Κούβας. Φέτος, προτίμησε το Κάμαγουεϊ, που βρίσκεται μεταξύ του Ατλαντικού Ωκεανού και της Καραϊβικής. Η απόσταση από την Αβάνα είναι μία ώρα αεροπορικώς και 8 ώρες οδικώς.

Αποφασίσαμε να κάνουμε τη διαδρομή με αυτοκίνητο για να γνωρίσουμε μερικές πόλεις και χωριά της Κούβας.

Πρώτος σταθμός μας η προϊστορία, το χωριό Γκουαμά. Ο δρόμος που οδηγεί στο χωριό είναι ο ίδιος μ' αυτόν που χαράχτηκε και κατασκευάστηκε μέσα στους βάλτους για να προλάβουν την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων.

Δεξιά κι αριστερά είναι σπαρμένα μνήματα αγωνιστών. Ολος αυτός ο βάλτος έγινε τουριστική επιχείρηση. Μέσα σε μια τεράστια έκταση εκτρέφουν κροκόδειλους, ενώ απέναντι είναι το νησάκι όπου έφθασαν οι πρώτοι ιθαγενείς στην Κούβα.

Φθάσαμε στη συνέχεια στο Σιεν Φουέγκος, στην παλιά πόλη του δικτάτορα Μπατίστα, στο Τρινιντάτ, που την ίδια μέρα ανακηρύχθηκε από την UNESCO πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας με τελευταίο σταθμό μας το Κάμαγουεϊ.

Ολη η πόλη ήταν σημαιοστολισμένη. Από παντού ακούγονταν τραγούδια κι εμβατήρια. Εκατόν πενήντα χιλιάδες Καμαγουανοί έπιαναν από νωρίς θέση στην κεντρική πλατεία για να ακούσουν τον Φιντέλ.

Η είσοδος στον χώρο της πλατείας ήταν πολύ αυστηρή. Ολοι έπρεπε να κρατούν στα χέρια την πρόσκληση και να κατευθύνονται στις θέσεις τους.

Είναι γνωστό ότι ο Κάστρο μπορεί να μιλάει 5 - 7 ώρες ασταμάτητα χωρίς να διαβάζει. Και καλά αν δεν βρεις κάθισμα, στέκεσαι όρθιος, σκεφτείτε να βρέχει και να μην κρατάς ομπρέλα. Τότε τι γίνεται;

Αυτό συνέβη φέτος. Τρεις ώρες μιλούσε ο Φιντέλ, χωρίς να σταματήσει η βροχή ούτε στιγμή.

Και μην τον φανταστείτε σε κάποιο γυάλινο κλουβί, για να προφυλάσσεται από τη βροχή, πρωτοστατεί ο ίδιος, ντυμένος με τη στολή του γκεριγιέρος, στραμμένος προς το πλήθος, αδιάφορος για τις βροντές και αστραπές.

Μερικοί που δεν είναι συνηθισμένοι να βρέχονται, έτρεχαν κάτω από υπόστεγα, οι περισσότεροι φορούσαν τα ψάθινα καπέλα τους, τα οποία, από το υπερβολικό μούλιασμα έπαιρναν διαφορετικά σχήματα.

Αξιολύπητες ήταν οι γυναίκες των πρεσβευτών, που ήρθαν όλες περιποιημένες, βαμμένες, καλοντυμένες, έβλεπες, λοιπόν, κάθε λίγο να στραγγίζουν τον ποδόγυρο απ' τα φορέματά τους, ενώ το χτενισμένο μαλλί και το βαμμένο τους πρόσωπο, να γίνονται αγνώριστα.

Δεν έλειπε όμως ο ενθουσιασμός του κόσμου.

Ο παλμός. Τα συνθήματα. Τα χειροκροτήματα.

Η εφημερίδα τους «Granma» αφιερώνει εκείνες τις μέρες άρθρα για το έργο της Επανάστασης, ρεπορτάζ για τον Φιντέλ, βιογραφίες του.

Λίγο πριν ν' αρχίσει την ομιλία του πρόλαβα να διαβάσω την εξήγηση του Φιντέλ γιατί έγινε κομμουνιστής, σε μια συνέντευξη:

«Ημουν - λέει - γιος ενός γαιοκτήμονα - αυτός είναι ένας λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Ζούσα στην Κούβα, όπου όλες οι ταινίες, οι εκδόσεις και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ήταν "Made in USA", ένας τρίτος λόγος για να είμαι αντιδραστικός...».

Ετσι εκείνος ο γιος του γαιοκτήμονα που είχε μορφωθεί σε αστικά σχολεία και σύμφωνα με την αμερικανική προπαγάνδα, άρχισε να σκέφτεται ότι κάτι έφταιγε σ' αυτό το σύστημα...

«Λοιπόν μια μέρα έπεσε στα χέρια μου ένα αντίγραφο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Διάβασα μερικά πράγματα που δεν ξέχασα ποτέ. Τι φράσεις. Τι αλήθειες! Και βλέπαμε εκείνα τα πράγματα κάθε μέρα».