Μέρες πανδημίας: Οι υγειονομικοί κοιμούνται στα πατώματα, εξαντλημένοι από την εντατικοποίηση

Η εκδήλωση οργανώθηκε στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Μέρας για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (28η Απρίλη), από το Ιατρείο Εργασίας του Νοσοκομείου σε συνεργασία με κλινικές του νοσοκομείου, για τρίτη χρονιά.

Η φετινή θεματική αφορούσε τη σύγχρονη επαγγελματική νοσηρότητα και τις συνέπειες στην υγεία από την έκθεση σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου, και αναπτύχθηκε από τους Κατερίνα Βλάμη, διευθύντρια ΕΣΥ Πνευμονολογίας, ειδική στην Ιατρική του Υπνου, Ασημίνα Καλμαντή, ΠΕ Ψυχολόγων, Χρήστο Παπάζογλου, ιατρό Εργασίας, και Ανδρέα Πρεντάκη, επιμ. Β' Ψυχιατρικής.

Στην ενδιαφέρουσα συζήτηση, την οποία συντόνιζε η δημοσιογράφος Ντάνι Βέργου, τέθηκαν ερωτήσεις και από το κοινό. Η συζήτηση εστίασε στις δυνατότητες πρόληψης και αντιμετώπισης, στην αναγκαιότητα καταγραφής της επαγγελματικής νοσηρότητας που συνδέεται με τη βία, στις διαταραχές ύπνου σε εργαζόμενους με κυκλικά ωράρια.

Συνοπτικά, η συζήτηση για την αναζήτηση των αιτιών βίας εναντίον υγειονομικών εστίασε τόσο σε αντικειμενικούς παράγοντες κινδύνου, που συνδέονται με χαρακτηριστικά της φύσης της εργασίας των υγειονομικών (εργασία με ευρύ κοινό, ανακοίνωση δυσάρεστων γεγονότων κ.ο.κ.), όσο και σε παράγοντες που επιδεινώνουν τις συνθήκες παροχής υπηρεσιών Υγείας και συνδέονται και με την αύξηση συχνότητας περιστατικών βίας. Χαρακτηριστικά, εντοπίστηκε η σύνδεση της υποστελέχωσης, της έλλειψης υλικοτεχνικών υποδομών των δημόσιων νοσοκομείων και των πολύωρων καθυστερήσεων με την αύξηση της συχνότητας περιστατικών βίας προς υγειονομικούς, χωρίς σε καμία περίπτωση να δικαιολογούνται τέτοια περιστατικά.

Ο Χρήστος Παπάζογλου, ιατρός Εργασίας, σημείωσε ότι οι παράγοντες κινδύνου διακρίνονται σε φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς και οργανωτικούς, που αφορούν τα χαρακτηριστικά και την οργάνωση της εργασίας. Επεσήμανε ότι το στρες, η κατάθλιψη και το άγχος φτάνουν να κατατάσσονται ως η 2η και σύμφωνα με κάποιες μετρήσεις η 1η σε συχνότητα κατηγορία επαγγελματικών ασθενειών. Ο κίνδυνος συνδέεται με εργασία ευθύνης, μειωμένη ανατροφοδότηση, ανασφάλεια στην εργασία που συνδέεται με τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, χαμηλή ικανοποίηση από την εργασία (job satisfaction), άστατα κυκλικά ωράρια, με τις υπερωρίες και τα οφειλόμενα ρεπό, που επίσης συνδέονται με πολιτικές που προωθούν τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, την έλλειψη προσωπικού και την εντατικοποίηση της εργασίας.

Η Ασημίνα Καλμαντή αναφέρθηκε στις δυνατότητες πρόληψης, με εξειδικευμένη ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων, για τη διαχείριση και αντιμετώπιση διεγερτικών ασθενών και συνοδών, και στην «ψυχοεκπαίδευση» του υγειονομικού προσωπικού, που στόχο έχει τη διαχείριση του συναισθήματος, της ψυχικής ανθεκτικότητας σε καταστάσεις. Σημείωσε μάλιστα ότι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου το 60% του υγειονομικού προσωπικού έχει υποστεί κάποια μορφή βίας.

Στις διαταραχές ύπνου που παρουσιάζονται στο υγειονομικό προσωπικό λόγω του κυκλικού ωραρίου και του φόρτου εργασίας αναφέρθηκε η Κατερίνα Βλάμη. Αν και αναγκαία - σημείωσε - η 24ωρη λειτουργία των νοσοκομείων έχει επιπτώσεις, ψυχικές και σωματικές, στο προσωπικό, όπως αϋπνία, ημερήσια υπνηλία, έλλειψη όρεξης για δραστηριότητα. Γι' αυτό - πρόσθεσε - υπάρχει η ανάγκη να διαμορφώνονται τα ωράρια εργασίας έτσι ώστε να ακολουθούν το βιολογικό ρολόι. Οι διαταραχές ύπνου από τις συνεχόμενες εφημερίες, τις πολλές ώρες εργασίας, το κυκλικό ωράριο με συνεχόμενες βάρδιες (από απόγευμα πρωί και από πρωί νύχτα) επηρεάζουν τη γνωστική λειτουργία, κάτι που επιδρά και στη λήψη σωστών αποφάσεων.

Ο Ανδρέας Πρεντάκης εστίασε σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες που οδηγούν στην άσκηση βίας: Παρατηρείται ότι τα περιστατικά βίας έχουν ενταθεί από το 2009, από τότε δηλαδή που ξεκίνησε η κρίση στην Ελλάδα. Αναπτύσσοντας τις επιπτώσεις στο υγειονομικό προσωπικό, αναφέρθηκε στο μετατραυματικό σύνδρομο, που συνδέεται με το είδος της βίας, το πόσο βίαιο ήταν το περιστατικό και τι διάρκειας. Ακόμα, είπε ότι ένα τέτοιο περιστατικό μπορεί να προκαλέσει διαταραχή μετατραυματικού στρες ακόμα και σε εργαζόμενους που δεν είχαν λάβει μέρος σε αυτό, αλλά το παρακολουθούσαν ή άκουσαν γι' αυτό. Επεσήμανε ότι η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε υψηλότερα ποσοστά από άλλους τομείς των νοσοκομείων, στα Επείγοντα και στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείες.

Στη συζήτηση που ακολούθησε με τους παρευρισκόμενους αναδείχθηκαν τα ζητήματα της έλλειψης προσωπικού, της εντατικοποίησης της εργασίας, των ακανόνιστων ωραρίων εργασίας και της λεκτικής βίας που ασκείται από στελέχη των νοσοκομείων, αλλά και από τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Υγείας, π.χ. με χαρακτηρισμούς όπως «τεμπέληδες» για το υγειονομικό προσωπικό κ.λπ., προκειμένου να καλύψουν τις πολιτικές ευθύνες για τη δραματική κατάσταση στην Υγεία. Υγειονομικοί αναφέρθηκαν στα δεκάδες χρωστούμενα ρεπό και άδειες που δεν δίνονται, στην έλλειψη στήριξης του προσωπικού, στα μέτρα των κυβερνήσεων που μεταφέρουν την πολιτική ευθύνη εύρυθμης λειτουργίας των νοσοκομείων στο υγειονομικό προσωπικό.

Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό και ο Γιώργος Σιδέρης, γιατρός, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο «Αττικόν» και πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ. Τόνισε ότι οι ελλείψεις προσωπικού και οι όροι εργασίας επιδεινώνουν τους όρους παροχής υπηρεσιών Υγείας και είναι παράγοντες που συνδέονται με την αύξηση συχνότητας περιστατικών βίας (και αυτό δείχνει τις ευθύνες κυβερνήσεων διαχρονικά), αλλά σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί περιστατικά που είναι καταδικαστέα. Επίσης ότι κατά κύριο λόγο «η βία έρχεται από πάνω προς τα κάτω», γιατί βία - όπως είπε - είναι και η «νόμιμη εντατικοποίηση». Περαιτέρω, ανέδειξε την ανάγκη να ενταθεί η μάχη για να αναπτυχθεί η συλλογικότητα μεταξύ των εργαζομένων και μέσα από κοινή δράση να διεκδικήσουν τη βελτίωση των όρων εργασίας τους.