Πολλά τα ερωτηματικά για την εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η Ρωσία, ιδιαίτερα μετά τις 11 Σεπτέμβρη 2001, όπου:

- Η Ρωσία αποδέχεται και δεν αντιδρά στην επιδίωξη των ΗΠΑ να στείλουν στρατεύματα στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο, με πρόσχημα την καταπολέμηση της «τρομοκρατίας».

- Σταδιακά αναθερμαίνονται οι «παγωμένες σχέσεις» με το ΝΑΤΟ και φτάνουμε στην τελευταία απόφαση για το «Συμβούλιο των 20» με τη συμμετοχή της Ρωσίας.

- Η Ρωσία ανακοινώνει την πρόθεσή της να κλείσει τις στρατιωτικές βάσεις σε Κούβα και Βιετνάμ.

- Αρχίζει να παίρνει ορισμένες αποστάσεις από το Ιράκ και το Ιράν, ακολουθώντας τις προτροπές των ΗΠΑ. Ετσι, για πρώτη φορά, παίρνει αποστάσεις ακόμα και από τον δίκαιο αγώνα του παλαιστινιακού λαού.

- Δέχεται τη μεγάλη μείωση των πυρηνικών κεφαλών, του μόνου μεγάλου όπλου που της απομένει, ενώ φέρεται να υποχωρεί και να δέχεται τη θέληση των ΗΠΑ να προχωρήσουν στον «πόλεμο των άστρων», αδειάζοντας θα λέγαμε την Κίνα, που απομένει η μόνη μεγάλη δύναμη που αντιδρά ακόμα έντονα σ' αυτά τα σχέδια των ΗΠΑ.

Είναι φανερό ότι αυτή η πολιτική δε θυμίζει και τόσο τη δυναμική κατάληψη του αεροδρομίου της Πρίστινας, πριν μερικά χρόνια, από ρωσικά στρατεύματα.

Ορισμένοι κλίνουν να ερμηνεύσουν τη στάση της Ρωσίας με το ότι αυτή συνειδητοποίησε τη θέση που έχει σήμερα στον κόσμο. Λένε, δηλαδή, ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον σε θέση να είναι μια υπερδύναμη. Εχει ένα μεγάλο εξωτερικό χρέος περίπου 143 δισ. δολάρια. Εχει μικρό ειδικό βάρος στο παγκόσμιο εμπόριο, αν εξαιρέσουμε την εξαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η οικονομία της, παρά την αύξηση του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται παρασάγγας πίσω σε σχέση με την οικονομική δύναμη της ΕΣΣΔ ή των ΗΠΑ και της Γερμανίας σήμερα. Αλλοι πάλι τείνουν να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα με την προσπάθεια της Ρωσίας να κερδίσει κάποια ανταλλάγματα. Π.χ. να μπει στον ΠΟΕ, ή να ακυρώσουν οι ΗΠΑ την απαγόρευση εξαγωγής νέων τεχνολογιών στη Ρωσία, ή να καταργήσουν τους περιορισμούς στην εισαγωγή ρωσικού ατσαλιού κ.ά.

Σίγουρα, οι παραπάνω λόγοι είναι υπαρκτοί! Πράγματι, η Ρωσία δεν μπορεί να συγκριθεί σε δύναμη με τη Σοβιετική Ενωση. Και βέβαια επιδιώκει να έχει και κάποιες υποχωρήσεις από ΗΠΑ - ΕΕ υπέρ των Ρώσων μεγαλοκαπιταλιστών στα παραπάνω ζητήματα που αναφέραμε και σε πολλά ακόμα, όπως π.χ. να επιτρέψουν στη Ρωσία να πουλήσει περισσότερα όπλα. Το κύριο όμως νομίζουμε πως πρέπει να το αναζητήσουμε αλλού: Εχει να κάνει με την ίδια τη σταθεροποίηση του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού καθεστώτος στη Ρωσία, του καπιταλισμού. Βλέπουμε λοιπόν τους μεγαλοεπιχειρηματίες της Ρωσίας, μερικοί εκ των οποίων μέσα σε ελάχιστα χρόνια κατάφεραν να έχουν αμύθητα πλούτη (όχι βέβαια με τον ιδρώτα του προσώπου τους) και ήδη καταγράφονται στους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, να εκτιμούν ότι δεν έχουν συμφέρον από μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, την ΕΕ, αλλά τα συμφέροντά τους βρίσκονται σε μια συνεχή διαπλοκή με τα συμφέροντα των αντίστοιχων καπιταλιστών στις άλλες καπιταλιστικές χώρες. Ηδη αναπτύσσεται μια στενή σχέση πολλών Ρώσων επιχειρηματιών με ξένους.

Η κατάσταση γίνεται πιο πολύπλοκη και αλληλοεξαρτημένη. Π.χ. αυτές τις μέρες η «Εξον - Μόμπιλ» ετοιμάζεται να κλείσει με Ρώσους επιχειρηματίες μια επένδυση 13 δισ. δολαρίων για την αξιοποίηση της ρωσικής Σαχαλίνης. Αντίστοιχα σχέδια υπάρχουν με εκατοντάδες άλλες μεγάλες επιχειρήσεις των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ιαπωνίας κ.ά. Κι όπως δήλωσε πρόσφατα στο Ρέικιαβικ ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Ιγκόρ Ιβανόφ «θεωρώ ότι δε θα ήταν σωστό να θεωρήσουμε ότι κάποιος θα κερδίσει ή θα χάσει απ' αυτήν τη συνεργασία. Η συνεργασία μπορεί να είναι λειτουργική μόνο όταν κερδίζουμε όλοι μαζί. Ακριβώς έτσι προσεγγίζουμε και το μηχανισμό των "είκοσι"».

Η εξωτερική πολιτική του Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν συναντά όλο και περισσότερες αντιδράσεις στο εσωτερικό, όχι μόνο από τους κομμουνιστές, που βλέπουν τη χώρα τους να δένεται όλο και πιο γερά στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα και αντιδρούν έντονα. Ούτε μόνο από τους στρατιωτικούς που βλέπουν τη στρατιωτική ισχύ της χώρας να υποβαθμίζεται. Αντιδράσεις υπάρχουν και από πολιτικές δυνάμεις που συμφωνούν με την όλη στρατηγική Πούτιν, για ενσωμάτωση στο «διεθνές περιβάλλον», όπως λέγεται, αλλά θεωρούν ότι τα ανταλλάγματα που δίνονται στη Ρωσία είναι δυσανάλογα των υποχωρήσεων που κάνει. Ετσι, η πολιτική Πούτιν βάλλεται από πολλές πλευρές. Πρόσφατα ο ίδιος με τη συγκρότηση του «Συμβουλίου των 20», με τις χώρες του ΝΑΤΟ, δήλωσε για άλλη μια φορά ότι ο «ψυχρός πόλεμος» έληξε. Ηταν η πολλοστή φορά που δηλώθηκε ότι έληξε ο «ψυχρός πόλεμος»!

Την ίδια ώρα η κριτική που ασκείται στον Πούτιν επικεντρώνεται στο ότι: Το «Συμβούλιο των 20» (ΝΑΤΟ-Ρωσίας), δεν έχει μεγάλη διαφορά από το συμβουλευτικό όργανο ΝΑΤΟ - Ρωσίας που υπήρχε ως τα τώρα. Ετσι, η Ρωσία εξακολουθεί να μην έχει λόγο για ζητήματα άμυνας, στρατιωτικών επιχειρήσεων και ένταξης νέων μελών. Το Σύμφωνο για τη μείωση των πυρηνικών που αναμένεται να υπογραφτεί δεν περιλαμβάνει μηχανισμούς ελέγχου, ενώ οι ΗΠΑ δε θα καταστρέψουν τους πυραύλους και τις πυρηνικές κεφαλές που θα μειώσουν, αλλά απλώς θα τα «αποσύρουν», δηλαδή θα τα αποσυναρμολογήσουν και θα τα αποθηκεύσουν! Εκτός αυτού, προβλέπεται η δυνατότητα εύκολης παραίτησης των δύο πλευρών από την τήρηση του Συμφώνου.

Η πολιτική «προσέγγισης» της Ρωσίας με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και η ενσωμάτωσή της σ' αυτούς δεν είναι απαλλαγμένη από ανταγωνισμούς, τη συγκρότηση αξόνων και αντιαξόνων. Αλλωστε είναι γνωστό ότι πολλοί θα επιθυμούσαν η Ρωσία να αποδυναμωθεί ακόμα περισσότερο, για να γίνει πιο «ευκολοχώνευτη» σ' αυτούς τους οργανισμούς. Τις τελευταίες μόνο μέρες στη Μόσχα έγιναν μια σειρά δραστηριότητες που δείχνουν ότι υπάρχουν σοβαρές διεργασίες. Ετσι είχαμε:

1. Συνάντηση της «Ευρωασιατικής Οικονομικής Συνεργασίας», στην οποία συμμετέχουν οι Πρόεδροι: Ρωσίας, Λευκορωσίας, Καζαχστάν, Κιργιζίας, Τατζικιστάν, ενώ για πρώτη φορά συμμετείχε ως παρατηρητής και ο Πρόεδρος της Μολδαβίας. 2. Συνάντηση των υπουργών Αμυνας των χωρών και του «Συμφώνου Συλλογικής ασφάλειας» (όπου συμμετέχουν: Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν), όπως και της «Ομάδας της Σαγκάης» («Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης» - ΟΣΣ), όπου μετέχει και η Κίνα (αλλά δε μετέχουν Λευκορωσία - Αρμενία, ενώ απουσίασε το Ουζμπεκιστάν). Σ' αυτές τις συναντήσεις, όπως σημειώνουν τα ρωσικά ΜΜΕ, λόγος έγινε για τη συγκρότηση ενός νέου στρατιωτικού μπλοκ, στο οποίο θα μετέχουν όλες οι παραπάνω χώρες! Δεν είναι τυχαίο που ο Πρόεδρος της Ρωσίας, μετά από αυτές τις συναντήσεις, συνέδεσε την προσπάθεια ενίσχυσης των παραπάνω διακρατικών οργανώσεων με την πορεία των σχέσεων των χωρών που συμμετέχουν σ' αυτές με την ΕΕ, αλλά και το ΝΑΤΟ!

Την ίδια ώρα δημοσκοπήσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι η πλειοψηφία του κόσμου έχει μεγάλες αμφιβολίες για την εξωτερική πολιτική Πούτιν. Με βάση τα παραπάνω, η θέση του Πούτιν γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ο ίδιος και το περιβάλλον του προσπαθούν να «κρατήσουν τα ηνία». Επικαλούνται ότι η Ρωσία γίνεται όλο και πιο ουσιαστικός - ισότιμος συνομιλητής και εταίρος των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, του «G-7». Μετά τη Συνάντηση Κορυφής Πούτιν - Μπους αναμένεται ως τον Ιούνη και Συνάντηση Κορυφής Ρωσίας -ΝΑΤΟ και Ρωσίας - ΕΕ, καθώς και η συμμετοχή της Ρωσίας στη συνάντηση του «G-7» στον Καναδά. Ομως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία του ρωσικού λαού δε συμφωνεί με αυτή την εκτίμηση, θεωρεί το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ εχθρούς και εκτιμά ότι οι ΗΠΑ θέλουν να επιβάλουν την παγκόσμια κυριαρχία τους. Το καθεστώς Πούτιν δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα μπορέσει να πείσει το λαό για την ορθότητα της πολιτικής των υποχωρήσεών του. Γι' αυτό, πότε με το «μαστίγιο» και πότε με το «καρότο» παίρνει μια σειρά μέτρα «σκλήρυνσης» και διαμόρφωσης της εσωτερικής, πολιτικής κατάστασης στα «μέτρα» του, όπως ο νέος νόμος για τα πολιτικά κόμματα και το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε ενάντια στο λεγόμενο πολιτικό εξτρεμισμό.

Είχαμε πρόσφατα τη σοβαρότατη άρνηση του υπουργείου Δικαιοσύνης να επικυρώσει ως όφειλε το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας - Επαναστατικό Κόμμα Κομμουνιστών (ΚΕΚΡ-ΕΚΚ), με το γελοίο επιχείρημα ότι στα προγραμματικά του ντοκουμέντα και στον τίτλο του αναφέρεται η λέξη «επανάσταση», διότι με βάση ένα ερμηνευτικό λεξικό αυτή σημαίνει «βίαιη ανατροπή του πολιτεύματος». Η ενέργεια αυτή δείχνει, μεταξύ των άλλων, και την αδυναμία των καθεστώτος Πούτιν να πείσει με επιχειρήματα για την ορθότητα της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής που ακολουθεί. Την ίδια ώρα με το «καρότο» γίνεται προσπάθεια διάσπασης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) ή «ξεφλουδίσματος» ενός τμήματος της ηγεσίας του. Ετσι, το καθεστώς και τα αστικά ΜΜΕ ενισχύουν εκείνα τα στελέχη του κόμματος που, παρά την απόφαση που έλαβε η ΚΕ του ΚΚΡΟ, αρνούνται να εγκαταλείψουν τις θέσεις των προέδρων των Μόνιμων Επιτροπών της Κρατικής Δούμας. Πρόκειται για τον πρόεδρο της Κρατικής Δούμας και μέλος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ Γκενάντι Σελεζνιόφ, ενώ στις 22/5/2002 μ' αυτόν συμπορεύτηκαν άλλα 5 στελέχη του ΚΚΡΟ: ο Ν. Γκουμπένκο (πρόεδρος της Επιτροπής για τον Πολιτισμό και Τουρισμό) η Σβ. Γκοριάτσεβα (πρόεδρος της Επιτροπής για τις Υποθέσεις των Γυναικών), ο Β. Ζόρκαλτσεφ (πρόεδρος της Επιτροπής για τις Κοινωνικές και Θρησκευτικές Οργανώσεις), ο Β. Νικίτιν (πρόεδρος της Επιτροπής για τις Υποθέσεις των Εθνοτήτων) και ο Β. Σεβαστιάνοφ (πρόεδρος της Επιτροπής Κοινοβουλευτικού Ελέγχου), που παρέμειναν στις θέσεις τους, παρά τη θέση του ΚΚΡΟ και με τις ψήφους των δεξιών και κεντρώων κοινοβουλευτικών ομάδων.

Οι παραπάνω εξελίξεις δείχνουν πως στο «στόχαστρο» των κυβερνώντων εξακολουθεί να βρίσκεται το κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας, το οποίο βάλλει σθεναρά τόσο κατά της εξωτερικής, όσο και κατά της εσωτερικής πολιτικής Πούτιν. Αλλωστε, οι κομμουνιστές είναι αυτοί ακριβώς που αποτελούν τον «κορμό» των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας κατά της επίσκεψης Μπους στο Λένινγκραντ.