Ενώ ο συριακός λαός μετά από 11 χρόνια πολέμου και ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων εξακολουθεί να μετρά βαθιές πληγές, η μεγάλη όξυνση των ανταγωνισμών των ιμπεριαλιστών σε όλο τον κόσμο, οι πολύμορφες συνέπειες και επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, οι ευρύτερες διεργασίες, ανακατατάξεις και τα ανταγωνιστικά σχέδια στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Περσικού επιδρούν καθοριστικά στις εξελίξεις και στη χώρα του, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο αυτό το κρίσιμο μέτωπο της συνολικότερης αντιπαράθεσης.

Καθόλου τυχαία, εξάλλου, στο έδαφος της Συρίας παραμένουν στρατεύματα από ΗΠΑ, Ρωσία και Τουρκία, «στρατιωτικοί σύμβουλοι» από το Ιράν και τη λιβανέζικη «Χεζμπολάχ» αλλά και ξένοι μισθοφόροι πλειάδας ομάδων τζιχαντιστών που έχουν συγκεντρωθεί κυρίως στην επαρχία Ιντλίμπ, ενώ το Ισραήλ εξαπολύει συστηματικά αεροπορικά και πυραυλικά πλήγματα. Παράλληλα, εκτός συνόρων παραμένουν διασκορπισμένοι εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες, σε Λίβανο, Τουρκία, Ιορδανία και χώρες της Ευρώπης...

Ενα από τα στοιχεία που ξεχωρίζουν αυτήν την περίοδο είναι η νέα αύξηση των επιχειρήσεων των στρατών ΗΠΑ και Τουρκίας, που έχουν αναπτυχθεί εδώ και χρόνια παράνομα στο έδαφος κυρίως της ανατολικής και βόρειας Συρίας.

Αυτή η κινητικότητα καταγράφεται από τα μέσα Αυγούστου, αναδεικνύοντας για μια ακόμη φορά την υποκρισία των ΗΠΑ που αφενός κατακεραυνώνουν τη Ρωσία για την απαράδεκτη εισβολή στην Ουκρανία, «σε μια κυρίαρχη χώρα», όπως επαναλαμβάνουν, αφετέρου δικαιολογούν τη δική τους ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Συρία με πρόσχημα την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας», την «ασφάλεια των συμμάχων» τους, τα «εθνικά τους συμφέροντα» και τη «διαρκή ήττα» των τζιχαντιστών που «ευδοκίμησαν» στα θερμοκήπια δυτικών μυστικών υπηρεσιών ως πολυεργαλεία σε βάρος των λαών.

Ετσι, στα τέλη Αυγούστου, καταγράφηκε κλιμάκωση των αμερικανικών επιδρομών στα συρο-ιρακινά σύνορα. Ως πρόσχημα χρησιμοποιήθηκε η αναίμακτη ρίψη μερικών ρουκετών στις 15/8 σε συγκρότημα κτιρίων της αμερικανικής βάσης Αλ Τανφ που χρησιμοποιούν ο στρατός των ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στην περιοχή, που είναι κυρίως Κούρδοι και Αραβες μαχητές των «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων» (SDF).

Παρότι καμία οργάνωση δεν ανέλαβε την ευθύνη, οι ΗΠΑ έσπευσαν να κατηγορήσουν ένοπλες «οργανώσεις που υποστηρίζονται από το Ιράν» - κάτι που διαψεύδει η Τεχεράνη - και προχώρησαν στις 21 Αυγούστου σε επιχείρηση που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του Ιρανού στρατηγού των «Φρουρών της Επανάστασης», Αμπντολφαζί Αλιτζανί.

Το βράδυ της 23ης Αυγούστου, με εντολή Μπάιντεν, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν επίθεση με βομβαρδιστικά F-16 και F-15E στη συριακή επαρχία Ντέιρ Εζόρ, όπου η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία «ConocoPhillips» με την οργάνωση SDF και τις πλάτες του αμερικανικού στρατού εξορρύσσουν πετρέλαιο. Η επίθεση είχε ως στόχο αποθήκη πυρομαχικών και τμήματα εφοδιαστικής αλυσίδας οργάνωσης «ένοπλων Αφγανών Σιιτών» που (πάντα κατά τις ΗΠΑ) «στηρίζονταν από το Ιράν», προκαλώντας τον θάνατο 6 Σύρων και ξένων μαχητών.

Στις 25 Αυγούστου, αξιωματούχοι του Πενταγώνου ανακοίνωσαν πως οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις σε Συρία και Ιράκ τίθενται σε κατάσταση «μεγάλης ετοιμότητας».

Με το πρόσχημα εξάλλου του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και της «αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους», ο αμερικανικός στρατός πραγματοποίησε αυτήν τη βδομάδα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα Τετάρτης προς Πέμπτη, επέμβαση με ελικόπτερα και στρατιώτες στο χωριό Μουλούκ Σαράι της επαρχίας Χάσακε που ελέγχεται από τον συριακό στρατό, σκοτώνοντας ένα άτομο και προχωρώντας στην απαγωγή άλλων δύο.

Αντίστοιχες επιδρομές με το ίδιο πρόσχημα έχουν πραγματοποιηθεί και κατά το παρελθόν από τον αμερικανικό στρατό στη βορειοανατολική Συρία, ωστόσο η συγκεκριμένη επιχείρηση είναι η πρώτη γνωστή επιδρομή σε περιοχή που τελεί υπό τον έλεγχο της συριακής κυβέρνησης.

Ενα άλλο στοιχείο που ξεχωρίζει είναι μια αλλαγή στη «γλώσσα» της Αγκυρας έναντι της συριακής κυβέρνησης Ασαντ.

Την ώρα που διατηρεί στρατό κατοχής στο συριακό έδαφος και διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις, η Τουρκία προσαρμόζει τη στάση της απέναντι στη Δαμασκό, σε συνάρτηση με τις ευρύτερες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και το συνολικότερο παζάρι που διεξάγει μεταξύ Δύσης και Ανατολής για λογαριασμό της αστικής της τάξης.

Σε αυτό το φόντο καταγράφονται «απρόσμενα φιλικές» δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων για τη Συρία, όπως αυτές του Ερντογάν στα μέσα Αυγούστου ότι η χώρα του δεν εποφθαλμιά το συριακό έδαφος, αλλά κυρίως ότι ο ίδιος τότε δεν απέρριψε ούτε την επαναπροσέγγιση με την κυβέρνηση Ασαντ, με το επιχείρημα πως «στην πολιτική δεν θα πρέπει να υπάρχει μνησικακία».

Πριν από τις δηλώσεις Ερντογάν, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μ. Τσαβούσογλου, παραδέχθηκε ότι ήδη τον Οκτώβρη του 2021 συνάντησε μυστικά στο Βελιγράδι τον Σύρο ομόλογό του, Φ. Μικντάντ, στην πρώτη συνάντηση τέτοιου επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών από την έναρξη του πολέμου στη Συρία, το 2011. Ο Τσαβούσογλου, μιλώντας για τις προϋποθέσεις για έναρξη διαλόγου Αγκυρας - Δαμασκού, ανέφερε ότι η Συρία «χρειάζεται να εκκαθαρισθεί από τους τρομοκράτες (...) και οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν».

Με άλλα λόγια, ο Τσαβούσογλου ανέδειξε τις βασικές προτεραιότητες της Τουρκίας στη Συρία: Επιστροφή Σύρων προσφύγων (που έχουν αναδειχθεί σε ζήτημα της τουρκικής πολιτικής σκηνής) και απομάκρυνση «τρομοκρατών» (όπως βαφτίζει τους Κούρδους μαχητές της βόρειας Συρίας και του βόρειου Ιράκ) σε απόσταση ασφαλείας από τα νότια τουρκικά σύνορα.

Παράλληλα με τα παραπάνω «ανοίγματα», βέβαια, η Τουρκία πιάνει και το «μαστίγιο», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των χερσαίων επεμβάσεων που πραγματοποιεί ο στρατός της στη βόρεια Συρία από το 2016.

Οι «προειδοποιήσεις» για μια τέτοια κλιμάκωση ήταν πολύ πιο έντονες τον Μάη και τον Ιούνη, με στόχο κυρίως τις περιοχές Ταλ Ριφάατ και Μάνμπιτζ.

Για τους δικούς τους ξεχωριστούς λόγους, ωστόσο, απέναντι σε αυτά τα τουρκικά σχέδια τάχθηκαν τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία, καθώς μια κλιμάκωση των τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων θα ερχόταν σε αντιπαράθεση με τα δικά τους συμφέροντα.

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση Ερντογάν δέχεται πίεση από μέρους της αντιπολίτευσης και κυβερνητικούς εταίρους για επαναπατρισμό των 3,7 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων που ζουν στην Τουρκία πάνω από μια δεκαετία. Αυτό δεν μπορεί να γίνει δίχως την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Δαμασκό.

Επιπροσθέτως η κυβέρνηση Ερντογάν δυσκολεύεται να μειώσει, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, τον ρόλο των Κούρδων μαχητών των δυνάμεων SDF που εξακολουθούν να συνεργάζονται στενά με τον αμερικανικό στρατό. Πιθανή συνεργασία Αγκυρας - Δαμασκού μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση τις ΗΠΑ και τους Κούρδους συμμάχους τους στην περιοχή.

Σε αντίστοιχο μήκος κύματος στο συγκεκριμένο θέμα είναι η Μόσχα που υπολογίζει ότι μια αποκατάσταση των συρο-τουρκικών σχέσεων θα δυσκολέψει τη θέση των αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία.

Τον Αύγουστο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σ. Λαβρόφ, συναντώντας στη Μόσχα τον Σύρο ομόλογό του, Φ. Μικντάντ, δήλωσε ότι μια κλιμάκωση της τουρκικής στρατιωτικής δράσης στη Συρία θα είναι «απαράδεκτη». Στηλίτευσε επίσης το Ισραήλ για τις επιθέσεις που κάνει στη Συρία, τις οποίες ωστόσο αποσιωπούσε όσο είχαν μια καλή συνεννόηση.

Από την πλευρά του, ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση θέλει «την απομάκρυνση των αμερικανικών και τουρκικών στρατευμάτων κατοχής» από το συριακό έδαφος, να σταματήσει η υποστήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων από Ουάσιγκτον και Αγκυρα και να τερματιστεί η ανάμειξή τους στις υποθέσεις της χώρας.

Η Συρία δεν δείχνει κατά τ' άλλα να «βιάζεται» να ανταποκριθεί στα «ανοίγματα» της Τουρκίας, σε συνθήκες μάλιστα που τα τελευταία χρόνια επιτυγχάνει μια επαναπροσέγγιση με άλλες αραβικές χώρες, όπως αποτυπώθηκε χαρακτηριστικά τον περασμένο Μάρτη με το ξαφνικό επίσημο ταξίδι του Προέδρου Μπ. Ασαντ στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και με την προοπτική επιστροφής της στον Αραβικό Σύνδεσμο κατά την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του.

Ο Φ. Μικντάντ χαρακτήρισε τις σχέσεις με τη Ρωσία «στρατηγικές», εκφράζοντας πλήρως την εμπιστοσύνη της χώρας του «στους Ρώσους και Ιρανούς φίλους μας». Πρόσθεσε πως η διακήρυξη της Τεχεράνης που ανακοίνωσαν στα τέλη Ιούλη οι Πρόεδροι Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν «συναντά σε μεγάλο βαθμό» τους στόχους της Συρίας.

Κατήγγειλε επίσης τις ΗΠΑ για τις συνεχιζόμενες επιθέσεις στη χώρα του, για τη λεηλασία του πετρελαίου και την επιβολή κυρώσεων.

Σε κάθε περίπτωση, οι λογαριασμοί των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που δρουν στη Συρία παραμένουν ανοιχτοί, όσο και οι ανταγωνισμοί για το μοίρασμα της λείας της ανοικοδόμησης που υπολογίζεται σε κεφάλαια αρκετών εκατοντάδων δισ. δολαρίων.