Την 1η Γενάρη 1961, δεκαεπτά μέρες πριν από την άγρια δολοφονία του λαοπρόβλητου Κονγκολέζου Πατρίς Λουμούμπα και την εξαφάνιση της σορού του με οξύ, κυκλοφορεί ο σοβιετικός αγγλόφωνος προπαγανδιστικός και διαφωτιστικός συλλογικός τόμος «Patrice Lumumba, The Truth about a Monstrous Crime of the Colonialists» («Πατρίς Λουμούμπα, Η αλήθεια για το τερατώδες έγκλημα των αποικιοκρατών»).

Τον υπογράφει ομάδα Σοβιετικών δημοσιογράφων και τυπώνεται από τον εκδοτικό οίκο «Foreign Languages Publishing House» («Εκδοτικός Οίκος Ξένων Γλωσσών της Μόσχας»).

Αυτό το Σαββατοκύριακο, στο δεύτερο μέρος του σύντομου αφιερώματος στον Πατρίς Λουμούμπα, θα διατρέξουμε αυτό το πολύτιμο υλικό, που φωτίζει τις αληθινές πλευρές του Αφρικανού ηγέτη κι όχι αυτές που απέκρυψαν οι Βελγοαμερικανοί δολοφόνοι του. Θα επικεντρωθούμε στον άνθρωπο, στον ποιητή και τον αγωνιστή για το δίκιο του λαού του.

Η αρχή θα γίνει με το κείμενο «Το τελευταίο γράμμα του Πατρίς Λουμούμπα», που απευθύνεται στη σύζυγό του Πολίν Οπάνγκο Λουμούμπα (1936 - 2014). Δημοσιεύτηκε στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Afrique Action» της Τυνησίας και εκτιμάται ότι το έγραψε, κατά τη μεταγωγή του, στη φυλακή της Κατάνγκα:

«Αγαπημένη μου γυναίκα,

Γράφω αυτές τις γραμμές χωρίς να γνωρίζω αν θα είμαι ζωντανός, όταν τις διαβάζεις κι αν φτάσουν ποτέ στα χέρια σου. Στον αγώνα μου για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας, ποτέ δεν αμφέβαλλα, ούτε για μια στιγμή, στη νίκη της ιερής μας υπόθεσης για την οποία εγώ κι οι σύντροφοί μου έχουμε αφιερώσει τη ζωή μας. Το μόνο πράγμα που θέλουμε για την πατρίδα μας είναι μια ζωή άξια γι' ανθρώπους, αξιοπρέπεια χωρίς υποκρισία, ανεξαρτησία χωρίς περιορισμούς. Αυτό ακριβώς ποτέ δεν ήθελαν οι Βέλγοι αποικιοκράτες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους, κι έχουν την ενίσχυση (άμεση ή έμμεση, ανοιχτή ή καλυμμένη) διαφόρων υψηλών αξιωματούχων των Ηνωμένων Εθνών, αυτού ακριβώς του οργανισμού που εναποθέσαμε όλες μας τις ελπίδες, όταν απευθυνθήκαμε σ' αυτόν για ενίσχυση.

»Διέφθειραν μερικούς συμπατριώτες μας, άλλους εξαγόρασαν, κάναν το παν για να διαστρεβλώσουν την αλήθεια και να εξευτελίσουν την ανεξαρτησία μας. Η βασική ανησυχία μας είναι το Κονγκό, ο δυστυχισμένος λαός μας που η ανεξαρτησία του έχει παγιδευτεί. Γι' αυτό φυλακιστήκαμε και κρατιόμαστε μακριά από τον λαό. Ομως η πίστη μου παραμένει ακλόνητη.

» (...) Η σκληρότητα, οι βρισιές και τα βασανιστήρια ποτέ δε θα με αναγκάσουν να ζητήσω χάρη. Προτιμώ να πεθάνω με το κεφάλι ψηλά, μ' ακλόνητη την πίστη και βαθιά την πεποίθηση στο μέλλον της πατρίδας μας παρά να ζήσω στην ταπεινότητα ή να αποκηρύξω τις αρχές που κρατάω ιερές.

»Θα έρθει η μέρα που η Ιστορία θα βγάλει την κρίση της. Αλλά δεν θα είναι η Ιστορία που διδάσκεται στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι, στην Ουάσιγκτον ή στον ΟΗΕ. Θα είναι η Ιστορία που διδάσκεται σε χώρες που απελευθερώθηκαν από την αποικιοκρατία και τα ανδρείκελά της. Η Αφρική θα γράψει τη δική της Ιστορία (...) Θα είναι μια Ιστορία δόξας κι αξιοπρέπειας.

»Μην κλαις για μένα. Ξέρω πως η βασανισμένη μου πατρίδα θα σηκωθεί όρθια για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της.

Ζήτω το Κονγκό

Ζήτω η Αφρική

Πατρίς Λουμούμπα»

Στη σοβιετική έκδοση διασώζεται το φλογερό σε τόνο ποίημα «Η Αφρική θα ελευθερωθεί», το οποίο διάβαζε ο Πατρίς Λουμούμπα σε κομματικές και λαϊκές συγκεντρώσεις. Η μετάφρασή του έγινε από την ποιήτρια Ρίτα Μπούμη - Παπά (1906 - 1984) και περιλαμβάνεται στον τόμο «Ο μαύρος αδερφός. Παγκόσμια Ανθολογία Νέγρικης Ποίησης» (σελ. 114 - 116, εκδόσεις «Τύμφη», Αθήνα, 1973). Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε η Μυρτώ Μ. Λουντέμη (γεν. 1944), κόρη του Μενέλαου Λουντέμη:

Κλαις αγαπημένε μου αδελφέ μου Μαύρε, χιλιάδες χρόνια

Και πεθαίνεις σαν κτήνος!

[...]

Απ' όλους τους ισχυρούς δημίους σου

Αιχμαλωτίζεσαι στις εισβολές τους και νικιέσαι

σε κάθε μάχη θριαμβεύει η δύναμη.

Σ' ένα εκατόχρονο σχολειό ένα μονάχα μάθημα σου μάθαν:

Δουλεία ή θάνατος

[...]

Κι ήρθε η μέρα που φάνηκε ο Λευκός.

Κι ήταν σκληρός και δόλιος και κακός απ' όλους τους θανάτους

και πήρε το χρυσάφι σου με πανουργία

για να σου δώσει σαν αντάλλαγμα ψεύτικες χάντρες, ένα καθρεφτάκι.

Βίασε τις γυναίκες σου, τις αδελφές σου

διέφθειρε με το αλκοόλ τους γιους των αδερφών σου

και κλείδωσε στις φυλακές ως και μικρά παιδιά.

Τότε από χωριό σε χωριό βάρεσε το ταμ-ταμ

κι οι άντρες έμαθαν πως ένα ξένο πλοίο

σαλπάριζε για μακρινές ακτές

όπου Θεό έχουν το βαμβάκι και το δολάριο αυτοκράτορα.

Αρπαγμένοι καταδικάστηκαν σε μια αιχμαλωσία δίχως τέλος

δουλεύοντας σαν ζώα φορτωμένα

όλη την άγια μέρα κάτω από έναν ήλιο δίχως λύπηση.

Σε μάθανε να ψάλλεις ύμνους

και να δοξάζεις το Θεό τους

κι ήσουν εσύ ο σταυρωμένος κάτω από τους ύμνους

που υπόσχονταν τη μακαριότητα μέσα σ' έναν κόσμο πιο καλό.

Και μόνο ένα πράγμα συ φοβόσουν:

Μήπως και δε σ' αφήνανε να ζήσεις, μήπως και δε σ' αφήνανε να ζήσεις.

Και στη φωτιά κοντά και στο συναγερμό και στα ανακατωμένα όνειρά σου

ξεθύμαινες μονάχα με τραγούδια πόνου

απλά με δίχως λέξεις.

[...]

Ας κάψει τους καημούς, τα βάσανά σου,

ο καυτός ήλιος του μεσημεριού.

Ας στεγνώσουν στις αχτίνες του ηλίου

τα δάκρυα που έχυσε ο πρόγονός σου

βασισμένος στις πικρές αυτές σαβάνες.

Ο λαός μας - ήρθε η ώρα - να θριαμβέψει το Κονγκό μας

Εδώ στη φλόγινη καρδιά της Μεγάλης μας Αφρικής

ελεύθερος κι ευτυχισμένος!

Το δεύτερο και τελευταίο μέρος στη μνήμη του Πατρίς Λουμούμπα θα κλείσει με τις τελευταίες φράσεις της συνέντευξης - αναφέρεται ρητά στη βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης - που έδωσε ως πρωθυπουργός, στις 28 Ιούλη 1960, στο σοβιετικό πρακτορείο TASS. Ο τόπος είναι η Ουάσιγκτον, στην οποία είχε ταξιδέψει ο δολοφονημένος ηγέτης, μάταια αναζητώντας «υποστήριξη» από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ:

«Η Σοβιετική Ενωση είναι η μόνη μεγάλη δύναμη, της οποίας η στάση ήταν σύμφωνη με τη θέληση και την επιθυμία του λαού μας. (...) Θα ήθελα να μεταφέρω την εγκάρδια ευγνωμοσύνη όλου του λαού του Κονγκό στον σοβιετικό λαό (...) για την έγκαιρη και μεγάλη ηθική υποστήριξη της χώρας σας στη νεαρή Δημοκρατία του Κονγκό και στον αγώνα της ενάντια στους ιμπεριαλιστές και τους αποικιοκράτες».