«Σκέψεις και προβληματισμοί για τις κατευθύνσεις διδασκαλίας και τα προγράμματα σπουδών στο σχολείο» είναι ο τίτλος της ημερίδας που διοργανώνει το Τμήμα Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ το Σάββατο 7 Μάη, από τις 10 π.μ. έως τις 9 μ.μ. στην Αίθουσα Συνεδρίων στον Περισσό.

Με αφορμή αυτή την πρωτοβουλία, ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με τον Κυριάκο Ιωαννίδη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνο του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ και την Κωνσταντίνα Τσιουπρά, Γραμματέα της ΤΟ Εκπαιδευτικών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ. Παραθέτουμε τη συνέντευξη:

-- Το ΚΚΕ τοποθετήθηκε από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα νέα προγράμματα σπουδών και τώρα προχωρά στη διοργάνωση μιας ημερίδας για το θέμα. Τι επιδιώκει μέσα από αυτή την πρωτοβουλία;

Κ.Ι.: Ηδη με την πρώτη μας τοποθέτηση περιγράψαμε τους βασικούς άξονες της κριτικής μας στα νέα προγράμματα σπουδών. Τα προγράμματα αυτά στην πορεία θα δώσουν και τα νέα βιβλία, που μάλιστα θα είναι πολλαπλά, ανοίγοντας τον δρόμο στην παραπέρα διαφοροποίηση της σχολικής γνώσης και στην κατηγοριοποίηση μαθητών και σχολείων.

Μελετώντας τα νέα προγράμματα σπουδών, διαβάζοντας τις διακηρύξεις της υπουργού Παιδείας, σημειώνουμε ότι κινούνται στην ίδια πεπατημένη και φιλοσοφία των προηγούμενων προγραμμάτων σπουδών και βιβλίων. Δηλαδή επιμένουν στη λογική της αποσπασματικής γνώσης, της αντίληψης ότι η κατάκτηση της αλήθειας είναι υπόθεση αποκλειστικά του μαθητή και πως δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια, με την έννοια των κονστρουκτιβιστικών μοντέλων που υπάρχουν σε μια σειρά μαθήματα. Ξεχωρίζει επίσης το ζήτημα της ιδεολογικής παρέμβασης της αστικής τάξης και του κράτους της, μέσα από μαθήματα και το περιεχόμενό τους, ιδιαίτερα εκείνων που διαμορφώνουν πιο έντονα τη συνείδηση του μαθητή π.χ. Ιστορία, Γλώσσα... Ετσι, ανοίγοντας αυτή τη συζήτηση καταλήξαμε ως Τμήμα της ΚΕ ότι είμαστε πια σε θέση να κάνουμε μια προσπάθεια σε αυτή την ημερίδα να ακουστούν κατά βάση οι απόψεις των μάχιμων εκπαιδευτικών της τάξης, που μέσα από την παρέμβασή τους να μορφώσουν τα παιδιά του λαού μας, εντοπίζουν τις αδυναμίες και των προηγούμενων σχολικών βιβλίων και ανιχνεύουν ομοιότητες και ενδεχόμενες διαφοροποιήσεις στα νέα προγράμματα σπουδών.

-- Η ΤΟ Εκπαιδευτικών επίσης έχει ανοίξει τη συζήτηση για τα νέα προγράμματα και έχουν διοργανωθεί σχετικές εκδηλώσεις. Τι πείρα έρχεται;

Κ.Τ.: Με την ανακοίνωση του Τμήματος Παιδείας επιδιώξαμε να ανοίξουμε συζήτηση μέσα στα σχολεία μεταξύ των εκπαιδευτικών. Ο προβληματισμός που αντικειμενικά «έμπαινε στο τραπέζι» και έγινε προσπάθεια ν' απαντηθεί μέσα από τη συγκεκριμένη ανακοίνωση, «κούμπωνε» με μια σειρά ερωτήματα που μας έρχονται καθημερινά, π.χ. γιατί τα παιδιά δυσανασχετούν με το σχολείο και τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό, πώς μπορεί ο εκπαιδευτικός να είναι πιο εποικοδομητικός στο αντικείμενο που διδάσκει, προβληματισμός επίσης για τις μαθησιακές δυσκολίες που αυξάνονται από χρόνο σε χρόνο κ.ά. Η αποδοχή της παρέμβασής μας ήταν μεγάλη και δεν θα 'ταν υπερβολή να πούμε ότι οι θέσεις του ΚΚΕ και το γεγονός ότι ασχολείται ουσιαστικά και ολοκληρωμένα με αυτά τα ζητήματα, ανεβάζουν το κύρος του στους εκπαιδευτικούς.

Η συζήτηση συνδέθηκε με τις κινητοποιήσεις του προηγούμενου διαστήματος για την αξιολόγηση, συνέβαλε ώστε να γίνει πιο κατανοητό πώς αυτές οι αναδιαρθρώσεις «κουμπώνουν» και με το τι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο και τον ειδικό ρόλο που έχουν οι εκπαιδευτικοί σε αυτό. Επίσης, αυτή η συζήτηση συμβάλλει να διαμορφώνεται ένα πιο ολοκληρωμένο κριτήριο για το τι σχολείο έχουμε ανάγκη σήμερα, αν το σχολείο στη σημερινή κοινωνία μπορεί να δώσει ολοκληρωμένη, ολόπλευρη μόρφωση στους μαθητές και από την πλευρά τους οι εκπαιδευτικοί, μέσα από τα σωματεία τους, σε ποια κατεύθυνση πρέπει να αγωνιστούν και να παρέμβουν. Τέλος, διαμορφώνει κι ένα καλύτερο κριτήριο για τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να παρέμβουν στο περιεχόμενο των μαθημάτων, των εργαστηρίων δεξιοτήτων - που υπάρχει μια πείρα - ακόμα και στο σημερινό σχολείο, διοχετεύοντας αξίες, ιδανικά, καλλιεργώντας κριτήρια στους μαθητές να αποκτήσουν αγωνιστική στάση ζωής, κόντρα στον συμβιβασμό, για να μπορέσουν να κρίνουν την κοινωνία γύρω τους. Πρωτοβουλίες σαν την επικείμενη ημερίδα μπορούν να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά για τους εκπαιδευτικούς που επιχειρούν μια τέτοιου είδους παρέμβαση.

-- Ποιο θα είναι το περιεχόμενο της ημερίδας;

Κ.Ι.: Επιδιώκουμε να μιλήσουμε για τα περισσότερα από τα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται σήμερα στο σχολείο. Η εναρκτήρια ομιλία θα γίνει από τον Νίκο Σοφιανό, μέλος του ΠΓ της ΚΕ.

Στην πρώτη ενότητα, για τη Γλώσσα, επιδιώκουμε να διακρίνουμε τη γλωσσική διδασκαλία στο Δημοτικό, γιατί είναι πολύ σημαντική από την άποψη της υποδομής, της σημασίας για κάθε άνθρωπο να μάθει καλά τη μητρική του γλώσσα, κυρίως από τη σκοπιά του πλούτου σκέψεων και έκφρασης που μπορεί να αποκτήσει. Ετσι, μας προβληματίζει και το περιεχόμενο των λογοτεχνικών κειμένων, ακόμα και συναισθηματικά, πόσο συμβάλλουν στο να δημιουργούν συγκινήσεις και να συνεπαίρνουν. Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που χωρίζονται τα μαθήματα σε γλώσσα και λογοτεχνία - παρόλο που είναι προβληματικό ότι συνεξετάζονται - είναι πιο διακριτός ο προβληματισμός, καθώς τα παιδιά ιδιαίτερα από το Γυμνάσιο μαθαίνουν να γράφουν με όρους δεξιότητας - περίληψης, καλούνται με πολύ λίγα λόγια να αποδείξουν την ικανότητά τους στη γλώσσα, στην έκφραση. Θα εξετάσουμε ακόμα το θέμα της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας, της διδασκαλίας της και τα κείμενα που δίνονται. Είναι ζητήματα που απασχολούν κατά καιρούς τους συγγραφείς των αναλυτικών προγραμμάτων και αυτούς που διαμορφώνουν εκπαιδευτική πολιτική και νομίζω, έχουμε τη δυνατότητα ως Κόμμα να σταθούμε.

Η δεύτερη ενότητα αφορά Φυσικές Επιστήμες και Μαθηματικά. Θα έχουμε μια παρέμβαση συνολικά για τις φυσικές επιστήμες στο Δημοτικό. Επικεντρώνουμε, πέρα από τα ζητήματα της φιλοσοφίας και της διδασκαλίας, στο μεγάλο πρόβλημα της ανυπαρξίας εργαστηριακών δομών για να κατανοεί το παιδί πώς εφαρμόζεται στην πράξη αυτό που μαθαίνει ως θεωρία και να συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη διαδικασία. Διακριτές ομιλίες θα υπάρχουν για Φυσική, Χημεία, Βιολογία, το γιατί πρέπει να ξέρουμε καλά αυτές τις επιστήμες, όχι γιατί όλοι θα γίνουν τέτοιοι επιστήμονες, αλλά γιατί δεν μπορεί αλλιώς να ερμηνεύσεις τον κόσμο ορθολογικά. Παράλληλα, στο θέμα των Μαθηματικών από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο, θα συζητήσουμε γιατί τα παιδιά δυσκολεύονται και θα εξετάσουμε το πώς διδάσκονται, εντοπίζοντας και το θέμα των αλλεπάλληλων ορισμών, που όμως δίνονται χωρίς να βοηθιέται το παιδί να καταλάβει σε ποια ερωτήματα έδωσαν οι επιστήμονες απαντήσεις με αυτούς.

Στο τρίτο μέρος, με τίτλο «Ζητήματα ερμηνείας και κατανόησης της κοινωνίας και της εξέλιξής της», δεν περιλαμβάνονται μόνο τα μαθήματα των κοινωνικών επιστημών που θα υπάρχει διακριτή τοποθέτηση, αλλά και το πώς στο Δημοτικό μέσα από μαθήματα όπως η Ιστορία, η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, διαμορφώνεται συνείδηση γύρω από βασικές έννοιες. Π.χ. το θέμα της Δημοκρατίας, πώς την αντιλαμβάνεται ο μαθητής, πώς κρύβεται το ταξικό της περιεχόμενο κ.λπ. Θα δώσουμε βάρος επίσης σε δυο κομβικές χρονολογίες - επετείους: Στο 1821 και 1922 και το πώς αυτές διδάσκονται στο σχολείο. Επίσης στο ζήτημα της Ιστορίας, ιδιαίτερα της νεότερης, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Βεβαίως δεν μπορούμε να τα εξαντλήσουμε όλα σε μία ημερίδα, ωστόσο διαμορφώνονται οι όροι να επανέλθουμε με τη συμμετοχή ίσως και άλλων επιστημόνων, ακαδημαϊκών, φωτίζοντας και άλλες πλευρές.

Η τέταρτη θεματική αφορά τις νέες δεξιότητες, αλλά και την Αισθητική και Φυσική Αγωγή. Τα εργαστήρια δεξιοτήτων είναι μια καινούργια φράση στο εκπαιδευτικό λεξιλόγιο των τελευταίων ετών. Η προσπάθεια ξεκίνησε με τη θεματική βδομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια ψηφίστηκαν τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων της ΝΔ με τη στήριξη ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ, γιατί συμφωνούν με την ουσία της πολιτικής για ένα σχολείο που θα αντιμετωπίζει τα γνωστικά αντικείμενα κυρίως με όρους δεξιοτήτων. Χωρίς να αρνούμαστε ότι το σχολείο πρέπει να αντιμετωπίζει νέα ζητήματα της κοινωνίας και της επιστήμης, επιδιώκουμε να εντοπίσουμε την ιδεολογική παρέμβαση που γίνεται με τα εργαστήρια, την παρέμβαση από διάφορους φορείς που μπορεί να έχουν τη σφραγίδα του ΙΕΠ ή όχι, αφού με τον νόμο του καλοκαιριού διευρύνονται οι δυνατότητες κάθε σχολική μονάδα και διευθυντής να επιλέγει προγράμματα. Κρίσιμο είναι και το θέμα της Φυσικής Αγωγής. Το Κόμμα μας έχει καταθέσει την πρότασή του για τη Φυσική Αγωγή στην Εκπαίδευση με επεξεργασία του αντίστοιχου Τμήματος της ΚΕ, που δεν έχει να κάνει μόνο με τη φυσική εκτόνωση και άθληση, αλλά προσεγγίζοντας το ζήτημα και από την πλευρά της πρότασής μας για το σχολείο, εξετάζουμε τη σημασία της για την ολόπλευρη, ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας του νέου. Αντίστοιχα και για την Αισθητική Αγωγή, μας προβληματίζουν ζητήματα φιλοσοφίας, διδασκαλίας των μαθημάτων που σχετίζονται με την Αισθητική Αγωγή, των συμπερασμάτων που μπορούν να βγουν από την αντίστοιχη ενασχόληση προοδευτικών εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών, που ιδιαίτερα στο Δημοτικό έχουμε πείρα από το θετικό αποτύπωμα που αφήνει στον ψυχισμό των παιδιών.

Η ημερίδα κλείνει με ζητήματα γενικότερης ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης γύρω από την προώθηση των προγραμμάτων σπουδών. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με βασικά ερωτήματα, αν μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίσει τον κόσμο, να κατακτήσει την αντικειμενική αλήθεια. Ζητήματα του ρόλου του εκπαιδευτικού και για ποιον λόγο η αστική τάξη και οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί ασχολούνται με τον εκπαιδευτικό, την αξιολόγησή του. Και τέλος, μια παρέμβαση που αφορά την πείρα της ΚΝΕ από τη συζήτηση που ανοίγει με μαθητές για το σχολείο που έχουμε ανάγκη, από την άποψη της γνώσης που θέλουμε να παρέχει, αλλά και το πώς δίνει διέξοδο στις νεανικές ανάγκες.

-- Πώς εκτιμάτε ότι θα βοηθήσει και θα αξιοποιηθεί αυτή η πρωτοβουλία από τις Οργανώσεις του Κόμματος;

Κ.Τ.: Η δουλειά αυτή αφορά τις Οργανώσεις των Εκπαιδευτικών, αλλά και τις Μαθητικές Οργανώσεις της ΚΝΕ και τα καθοδηγητικά τους όργανα, όσο και τις Οργανώσεις στις καθηγητικές και παιδαγωγικές σχολές στα πανεπιστήμια. Το περιεχόμενο της ημερίδας και οι ομιλίες που θα γίνουν, θα πρέπει να αποτελέσουν βάση για περαιτέρω μελέτη, σκέψη και αξιοποίηση στην παρέμβασή μας και στους τρεις αυτούς χώρους.

Τους εκπαιδευτικούς θα τους βοηθήσει να σκεφτούν πάνω στη διέξοδο και στη λύση για τα ερωτήματα που τους τίθενται, πώς θα γίνουν πιο ουσιαστικοί στο περιεχόμενο της δικής τους διδασκαλίας ως πρωτοπόροι, ριζοσπάστες εκπαιδευτικοί. Μας απασχολεί να αντλείται πείρα από τη ζωντανή μαθησιακή διαδικασία. Είναι χαρακτηριστική η εκδήλωση που κάναμε πριν κάποιο διάστημα για τη Λογοτεχνία, που υπήρξε πλούσιος προβληματισμός και συζήτηση - κύρια από φιλολόγους και δασκάλους, όχι όμως μόνο από αυτούς - σε σχέση με το πώς μπορούν να κάνουν τα παιδιά να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τη λογοτεχνία, ποια είναι η κατάλληλη λογοτεχνία για να χτιστεί αυτή η σχέση κ.ά. Οπότε και πάνω σε συγκεκριμένα θέματα υπάρχει ώριμος προβληματισμός που εκτιμάμε ότι με την ημερίδα θα εξυπηρετηθεί και θα εμπλουτίσει την ίδια τη ζωντανή εκπαιδευτική διαδικασία, θα ενισχύσει το κριτήριο των μαθητών κ.ο.κ.

Επιπλέον, τότε θα ξεκινάνε και τα Μαθητικά Φεστιβάλ της ΚΝΕ, με σύνθημα: «Στα ιδανικά των κόσμων που γκρεμίζονται, φέρνω τα ιδανικά των κόσμων που γεννιούνται. Είμαι κάθε φορά το μέλλον», που ανοίγει τη συζήτηση για το τι νέο έχει να δώσει η πρόταση του ΚΚΕ στη νέα γενιά, όπου εντάσσεται και το σχολείο που έχουμε ανάγκη και οι δυνατότητες που υπάρχουν για να το κατακτήσουμε.

Αντίστοιχα στους φοιτητές, με βάση το τι σχολείο θέλουμε, τι περιεχόμενο και τι μόρφωση να παρέχει, θα συμβάλει ώστε πιο ουσιαστικά να ανοίγουν ζητήματα επαγγελματικής προοπτικής, που σχετίζονται άμεσα με το περιεχόμενο και τα προγράμματα σπουδών των σχολών τους. Σε μια περίοδο μάλιστα που οι εξελίξεις ανοίγουν το θέμα για ριζικές ανατροπές αναφορικά με την υπόσταση του πτυχίου, με την απόσπαση της παιδαγωγικής επάρκειας, αλλά και τη συζήτηση περί συγχώνευσης Τμημάτων, που μέχρι τώρα ως κατάκτηση της κοινωνίας και της επιστήμης έχουν διακριτή επιστημονική υπόσταση.

Και φυσικά θα βοηθήσει τους γονείς που ενδιαφέρονται και προβληματίζονται για τη μόρφωση των παιδιών τους, για τη διαπαιδαγώγηση που δίνει το σχολείο σήμερα.