Στη Γερμανία, την ισχυρότερη οικονομία της ΕΕ και ένα από τα ισχυρότερα καπιταλιστικά κράτη του κόσμου, η φτώχεια βαθαίνει και «μονιμοποιείται» εδώ και δεκαετίες, με τη νέα οικονομική κρίση να αυξάνει τις ταξικές αντιθέσεις.

Παράλληλα με τις «καλές επιδόσεις» της καπιταλιστικής οικονομίας, τα μεγάλα πλεονάσματα σε προϋπολογισμό και εμπόριο και τα σχετικά μικρά ποσοστά ανεργίας, η Γερμανία «ξεχωρίζει» στις πρώτες θέσεις του κόσμου και της Ευρώπης για το μεγάλο χάσμα μεταξύ πλούτου - φτώχειας, για τον μεγάλο αριθμό χαμηλόμισθων, για τις «στρατιές» των φτωχών εργαζομένων και των φτωχών συνταξιούχων.

Ολα αυτά αποτυπώνονται και στην τελευταία «Κοινωνική Εκθεση 2021» της Στατιστικής Υπηρεσίας, του Κέντρου Επιστημών Κοινωνικής Ερευνας του Βερολίνου (WZB) και του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Ερευνας για τον Πληθυσμό (BiB), που δημοσιεύεται κάθε δυο χρόνια.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και την ανατροπή του σοσιαλισμού στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, το χάσμα μεταξύ «πλουσίων» και «φτωχών» διευρύνεται διαρκώς στη Γερμανία. Είναι η περίοδος που πάρθηκαν μαζικά αντεργατικά και αντιασφαλιστικά μέτρα για τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, πάνω στα οποία στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό η ανάδειξή της σε «ατμομηχανή της Ευρώπης». Ενδεικτικά, το 2018, περίπου το 16% του πληθυσμού ήταν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας, ενώ στα τέλη της δεκαετίας '90 ήταν σχεδόν το 11%.

Ως επίσημο όριο της φτώχειας θεωρείται το 60% του μέσου εισοδήματος της χώρας και ενδεικτικά στη Γερμανία το 2018 το κατώτατο όριο φτώχειας οριζόταν στα περίπου 1.040 ευρώ το μήνα για ένα άτομο και 1.352 ευρώ για μονογονεϊκή οικογένεια με ένα παιδί. Πρόκειται για ποσά που στην Ελλάδα μπορεί να φαντάζουν «μεγάλα», ωστόσο μετά βίας επαρκούν για ενοίκιο και ορισμένα βασικά έξοδα. Στην πραγματικότητα, σε συνθήκες φτώχειας και διαρκούς πάλης «να τα φέρουν βόλτα» ζουν πολλά παραπάνω εκατομμύρια νοικοκυριά.

Ενα χαρακτηριστικό που τονίζεται και στη φετινή έκθεση είναι η μονιμοποίηση της φτώχειας και η έλλειψη προοπτικής για καλύτερη ζωή.

«Τα νοικοκυριά που κάποια στιγμή έπεσαν κάτω από το όριο της φτώχειας παραμένουν εκεί, όλο και πιο συχνά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», σύμφωνα με τον Φίλιπ Βότσακ, ερευνητή στο WZB και έναν από τους συγγραφείς της έκθεσης. Σήμερα το 44% των φτωχών διατρέχει κίνδυνο μόνιμης φτώχειας, ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με το 1998.

Από αυτούς που έπεσαν κάτω από το όριο της φτώχειας το 2018, το 88% ήταν τουλάχιστον μία φορά σε κίνδυνο φτώχειας τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια.

Φυσικά η φτώχεια απειλεί περισσότερο όσους αμείβονται με χαμηλούς μισθούς και συντάξεις, αλλά και τις μονογονεϊκές οικογένειες (41%), όσους έχουν μεταναστευτικό υπόβαθρο (29%), τους αυτοαπασχολούμενους και εργαζόμενους με «μπλοκάκι» (20%).

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας - με στοιχεία από το πρώτο εξάμηνο του 2020 - επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο η θέση των ανθρώπων με χαμηλά εισοδήματα. Περίπου 1 στους 5 ανειδίκευτους εργαζόμενους, απλούς υπαλλήλους και χαμηλού εισοδήματος, αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες ή αναμένουν αυτό να συμβεί μέσα στον επόμενο χρόνο.

«Αυτό σημαίνει ότι δυσκολεύονται να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, ή χρειάστηκε να δανειστούν, υπέβαλαν αίτηση για κοινωνικά επιδόματα ή μειώθηκε δραστικά το βιοτικό τους επίπεδο», εξηγεί ο ερευνητής του WZΒ.

Παράλληλα, έχει αυξηθεί το αίσθημα αδικίας για το «εισοδηματικό χάσμα», όπως αναφέρεται, και μόνο «ο μισός πληθυσμός θεωρεί το μεικτό εισόδημά του δίκαιο».

Σχεδόν το 75% των Γερμανών που ζουν στα δυτικά κρατίδια τάσσεται «υπέρ ενός κράτους που εργάζεται για τη μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων». Το αντίστοιχο ποσοστό το 2002 ήταν κάτω από 50%, επισημαίνει η έκθεση. Στην ανατολική Γερμανία είναι περίπου 80% όσοι δίνουν τέτοια απάντηση.

Σύμφωνα με τους ειδικούς που συμμετείχαν στην έρευνα, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στη Γερμανία, το οποίο αυξάνεται εδώ και πολύ καιρό, έχει φτάσει τώρα στο υψηλότερο επίπεδο.

Παράλληλα, μεγαλώνουν οι ταξικές ανισότητες στην Εκπαίδευση. Η τηλεκπαίδευση επιδείνωσε τις ανισότητες σε τέτοιο βαθμό που ορισμένα κρατίδια αποφάσισαν να επαναληφθεί η σχολική χρονιά για όσους μαθητές «το επιθυμούν».

«Στις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, υπάρχει συχνά έλλειψη επαρκούς τεχνικού εξοπλισμού για τηλεκπαίδευση. Οι αριθμοί είναι καταθλιπτικοί», δήλωσε ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής της Εκπαίδευσης, παρουσιάζοντας την έκθεση.

Οι οικογένειες με υψηλό μηνιαίο καθαρό εισόδημα (5.000 - 18.000 ευρώ) είχαν κατά μέσο όρο 4 συσκευές (υπολογιστές, τάμπλετ, κινητά) στη διάθεσή τους στις αρχές του 2020. Στις οικογένειες χαμηλότερου εισοδήματος (κάτω από 2.000 ευρώ) υπήρχαν κατά μέσο όρο 2 συσκευές.

Για τα παιδιά, «η κοινωνία όχι μόνο έχει γίνει πιο άνιση συνολικά, αλλά γίνεται και πιο άνιση σε προοπτική», επισήμανε ο ίδιος.