Συμφωνία ελεύθερου εμπορίου υπογράφτηκε ανάμεσα στις κυβερνήσεις Βρετανίας και Ιαπωνίας τον Οκτώβρη του 2020

Η σπουδή της κυβέρνησης του Μπόρις Τζόνσον να ζητήσει ένταξη, την περασμένη Δευτέρα, στη λεγόμενη Comprehensive and Progressive Agreement for Trans - Pacific Partnership (CPTPP - Περιεκτική και Προοδευτική Συμφωνία για τη Διειρηνική Συνεργασία), δεν σχετίζεται με τις ανάγκες του λαού, της πλειοψηφίας των περίπου 69 εκατ. Βρετανών και μεταναστών αλλά με το πώς θα βρεθεί διέξοδος για τα βρετανικά μονοπώλια σε περίοδο ανακατατάξεων στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

Οι περισσότεροι άλλωστε εργαζόμενοι, είτε με το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) εντός ΕΕ είτε εκτός ΕΕ, συνεχίζουν να δίνουν τη μάχη της επιβίωσης καθώς εντείνεται η επίθεση στα στοιχειώδη δικαιώματά τους, με τις «ελαστικές» μορφές εργασίας και ημιαπασχόλησης, με τις συνεχείς περικοπές σε επιδόματα, συντάξεις, κοινωνικές υπηρεσίες, στην περίθαλψη και το σύστημα Υγείας, όπως φάνηκε και με την κατάσταση του διαμορφώθηκε την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού, από τον οποίο έως τώρα έχουν χαθεί πάνω από 110.000 άνθρωποι, κυρίως από τα εργατικά - λαϊκά στρώματα.

Για τα λαϊκά νοικοκυριά η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ και οι σχεδιαζόμενες νέες συμφωνίες του κεφαλαίου είναι μια απ' τα ίδια... Η στέρηση βασικών αγαθών, όπως είναι η πρόσβαση σε προσιτή στέγη (για εκατομμύρια νεαρά ζευγάρια) ή της ποιοτικής διατροφής, άσκησης και Εκπαίδευσης για τα πάνω από 4,2 εκατομμύρια παιδιά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ήταν σημαντική με τη Βρετανία ήδη εντός ΕΕ. Οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι στα επίπεδα του... 2007, με μια μικρή αύξηση της τάξης του 3% για κάποιες κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων! Επιπλέον, πάνω από 14 εκατομμύρια νοικοκυριά παλεύουν να επιβιώσουν μένοντας εγκλωβισμένα στη φτώχεια που βλέπει ρεκόρ 20ετίας.

Οι μονοπωλιακοί όμιλοι συνεχίζουν την εκμετάλλευση των εργαζομένων την ώρα που αναζητούν νέες θέσεις στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία. Η όξυνση του ανταγωνισμού είναι μεγάλη και δεν περιορίζεται μόνο στην κόντρα μονοπωλίων με τα ανταγωνιστικά μονοπώλια της ΕΕ αλλά και με αυτά στην Ασία και τον Ειρηνικό καθώς η αχανής αυτή περιοχή αναδεικνύεται σε σημαντικό πεδίο για την τοποθέτηση υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων.

Βέβαια, η ολοκλήρωση του Brexit δεν σημαίνει ρήξη των σχέσεων μεταξύ μονοπωλιακών ομίλων της Βρετανίας και της ΕΕ, καθώς παρά τις αντιπαραθέσεις των τελευταίων ετών, εξακολουθεί να υπάρχει αλληλεξάρτηση σε πολλούς τομείς, αλλά οι συναλλαγές θα γίνονται με άλλους όρους.

Το 2019 οι βρετανικές εξαγωγές στην ΕΕ ήταν στο 43% (αξίας περίπου 294 δισ. στερλινών) των συνολικών εξαγωγών. Το ίδιο έτος οι εισαγωγές στη Βρετανία από χώρες της ΕΕ ήταν στο 52% του συνόλου (αξίας 374 δισ. στερλινών).

Σε κάθε περίπτωση, για την αντιμετώπιση της καπιταλιστικής κρίσης, την οποία επιτάχυνε η πανδημία του κορονοϊού, η βρετανική κυβέρνηση αναζητεί για λογαριασμό του κεφαλαίου διεξόδους και νέους εμπορικούς εταίρους. Με αυτήν την έννοια επιταχύνει τη διαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών ώστε να εξασφαλιστεί η κερδοφορία των μονοπωλίων σε άλλες, μεγάλες αγορές, πέραν των «παραδοσιακών» με τις οποίες είχε αναπτύξει επί μισό αιώνα στη Γηραιά Ηπειρο.

Αυτό εξηγεί γιατί μέσα στον πρώτο μήνα «ανεξαρτησίας» από την Ευρωπαϊκή Ενωση, η βρετανική κυβέρνηση επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στον Ειρηνικό Ωκεανό, σπεύδοντας αφενός να υπογράψει (23 Οκτώβρη 2020) συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ιαπωνία και αφετέρου να υποβάλει την 1η Φλεβάρη αίτηση για ένταξη στη CPTPP, ενώ όπως έχει ανακοινωθεί ετοιμάζεται μέσα στο 2021 αντίστοιχη συμφωνία με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες.

Η CPTPP είναι η μετεξέλιξη της Συμφωνίας για τη Διειρηνική Συνεργασία (ΤPP), που αν και υπογράφτηκε στις 4 Φλεβάρη του 2016 δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ μετά την απόφαση αποχώρησης των ΗΠΑ, από την κυβέρνηση του Ντ. Τραμπ, που πρόβαλε ότι ήταν ασύμφορη για τα συμφέροντα των αμερικανικών επιχειρήσεων.

Οι 11 χώρες που συμμετείχαν (Ιαπωνία, Αυστραλία, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Χιλή, Μεξικό, Μαλαισία, Περού, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Βιετνάμ) άρχισαν εκ νέου διαπραγματεύσεις και αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ίδρυση της CPTPP, που υπογράφτηκε επίσημα στις 8 Μάρτη 2018 στο Σαντιάγκο της Χιλής, ενώ η δομή της διαμορφώθηκε σταδιακά στη συνέχεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τη λίστα απουσιάζει ο βασικός ανταγωνιστής στην περιοχή, και όχι μόνο, η Κίνα.

Το μπλοκ των 11 χωρών του Ειρηνικού διαθέτει κάπου το 13,4% του παγκόσμιου ΑΕΠ και αγορά 500 εκατομμυρίων ανθρώπων, δηλαδή την τρίτη μεγαλύτερη περιοχή «ελεύθερων συναλλαγών» μετά από αυτή των ΗΠΑ - Καναδά - Μεξικού (με την αντίστοιχη συμφωνία) και την «ενιαία αγορά» της ΕΕ.

Η επιλογή της Βρετανίας να αναζητήσει νέους στενούς εμπορικούς εταίρους στην άλλη μεριά του κόσμου «πατάει» και στην ύπαρξη υπερπόντιων κτήσεων από την περίοδο της αποικιοκρατίας. Πρόκειται για τα 4 ηφαιστειακά νησάκια Πίτκερν, Ουίνο, Χέντερσον και Ντούσι που διατηρεί στον Ειρηνικό από το 1838.

Η υπουργός Διεθνούς Εμπορίου, Λιζ Τρας, που υπέβαλε τη Δευτέρα την αίτηση για ένταξη στη CPTPP, εξήγησε ότι «θα ανοίξει τεράστιες ευκαιρίες» ειδικά για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της μεταποίησης, της εμπορίας τροφίμων και ποτών (ουίσκι) και των αυτοκινητοβιομηχανιών. Ισχυρίστηκε ακόμη ότι η ένταξη της Βρετανίας στη CPTPP (με αξία συναλλαγών ύψους περίπου 9 τρισ. δολαρίων ετησίως) θα δημιουργήσει τάχα «ποιοτικότερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη ευημερία». Υποσχέθηκε «νέες ευκαιρίες» σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας τονίζοντας ότι σε αντίθεση με την ΕΕ το εμπορικό μπλοκ του Ειρηνικού «δεν απαιτεί εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε νόμους, σύνορα και οικονομία».

Οι εργαζόμενοι, πάντως, δεν έχουν να περιμένουν περισσότερη ποιότητα αλλά επιπλέον εκμετάλλευση, αν κρίνει κανείς από τις πρώτες αντιδράσεις εκπροσώπων επιχειρήσεων αλλά και από το γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού παραμένει υπό πίεση, ενώ ήδη από το 2019 το εμπόριο του ΗΒ με τις χώρες της CPΤΡΡ έφτανε σε 111 δισ. στερλίνες, παρουσιάζοντας αύξηση 8% από το 2016.

Ο πρόεδρος του βρετανικού Συνδέσμου Βιομηχάνων (Confederation of British Industry), λόρδος Κάραν Μπιλιμόρια, εκτίμησε ότι η ένταξη της χώρας στο εμπορικό μπλοκ του Ειρηνικού θα σηματοδοτήσει μια «νέα ανεξάρτητη εμπορική πολιτική», γιατί θα μειώσει τους δασμούς στις βιομηχανίες αυτοκινήτων, τροφίμων και ποτών.

Ο επικεφαλής τεχνολογικών εταιρειών (Tech UK), Τζούλιαν Ντέιβιντ, εκτίμησε πως η ένταξη της χώρας στη CPTPP συνιστά «σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη σύγχρονης εμπορικής πολιτικής που θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες στον τεχνολογικό τομέα, ειδικά σε καινοτομίες του ηλεκτρονικού εμπορίου».

Ο Μάικ Τσέρνι, από την Ομοσπονδία Μικρών Επιχειρήσεων (FSB), θεωρεί ότι η ένταξη της Βρετανίας είναι καλοδεχούμενη για «όλες τις μικρές επιχειρήσεις που αναζητούν διεύρυνση των αγορών». Θέτει ωστόσο ως όρο να υπάρχει στη συμφωνία ειδική ρήτρα και μέριμνα για τις μικρές επιχειρήσεις της Βρετανίας που θέλουν να κάνουν ανοίγματα στις αγορές του Ειρηνικού.

Θέση για την ένταξη του ΗΒ στη CPΤΡΡ δεν έχουν πάρει προς το παρόν τα μεγαλύτερα συνδικάτα. Το λεγόμενο Κογκρέσο των Συνδικάτων (TUC), με μέλη σε πολλούς κλάδους και το Δημόσιο, σοσιαλδημοκρατικής διαχειριστικής λογικής, που προωθεί την ταξική συνεργασία, με τη στήριξη του Εργατικού Κόμματος, εμφανίστηκε να ανησυχεί για την αύξηση της ανεργίας που επισήμως φθάνει στο 5% αλλά ανεπισήμως είναι πολύ μεγαλύτερη καθώς οι μακροχρόνια άνεργοι συχνά εξαιρούνται από τις επίσημες καταστάσεις ενίοτε και γιατί όντας απογοητευμένοι σταμάτησαν να ψάχνουν για δουλειά. Η κατάσταση αυτή αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω καθώς σύμφωνα με τις έως τώρα ανακοινώσεις μέχρι τον Απρίλη θα ισχύσει η λεγόμενη «κυβερνητική κάλυψη» ενός μέρους του μισθού των εργαζομένων που έχουν αναγκαστεί σε αργία λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού.

Το βέβαιο είναι ότι οι όποιες νέες ...επενδυτικές ευκαιρίες των Βρετανών καπιταλιστών στην περιοχή του Ειρηνικού θα μεταφραστούν σε νέο πλούτο στα σεντούκια τους, που παράγεται από την εκμετάλλευση των Βρετανών και άλλων εργαζομένων.