Είναι μια ευκαιρία, χιλιάδες επισκέπτες να περιηγηθούν στις μοναδικές εικαστικές δημιουργίες, με θέμα την αντίσταση στις φυλακές και τις εξορίες. Να διαδοθεί και να δώσει κουράγιο σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο, με τη γνώση της Ιστορίας και του μεγαλείου των αγωνιστών, για να μείνουμε δυνατοί!

Η συγκεκριμένη έκθεση ήταν ένα γεγονός μεγάλης εικαστικής αξίας και όχι μόνο, καθώς έγινε δυνατό να συγκεντρωθούν ορισμένα από τα σημαντικότερα διασωσμένα εικαστικά μνημεία της ταξικής πάλης τον 20ό αιώνα στη χώρα μας. Κάποια από τα έργα εκτίθενται για πρώτη φορά ή μετά από πολλά χρόνια. Και βέβαια, χρειάζεται να επισημάνουμε ότι τόσο η θεματική όσο και ο πλούτος των έργων που συγκεντρώθηκαν ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, που δεν παρουσιάζεται συχνά. Τα έργα προέρχονται από τη συλλογή του Αρχείου του ΚΚΕ. Για τις ανάγκες ακόμα της έκθεσης παραχωρήθηκαν έργα από την Εθνική Πινακοθήκη, την Πινακοθήκη του δήμου Καρδίτσας, την Πινακοθήκη Χαρακτικής Ζίτσας, το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας, τη Συλλογή της Alpha Bank, την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος, τον δήμο Νίκαιας. Συγκινητική ήταν η συμβολή των συγγενών των καλλιτεχνών που πρόσφεραν έργα για την έκθεση. Φυσικά, υπάρχουν έργα και καλλιτεχνών που βρίσκονται εν ζωή.

Πλέον, επισκέπτες από όλη την Ελλάδα θα έχουν την ευκαιρία να αντικρίσουν 257 έργα σπουδαίας αισθητικής πνοής και ιστορικής αξίας 48 δημιουργών και πολλών ακόμα άγνωστων αγωνιστών, τα οποία αναφέρονται σε μια περίοδο 40 χρόνων (από τη δεκαετία του '30 έως τη χούντα). Εκτίθενται έργα των Α. Τάσσου, Γιώργου Αργυράκη, Βασίλη Αρμάου, Γιώργου Βακιρτζή, Γιώργη Βαρλάμου, Αγγελου Βλάση, Βασίλη Βλασίδη, Δημήτρη Γιολδάση, Χρίστου Δαγκλή, Ηλία Δεκουλάκου, Βαγγέλη Δημητρέα, Γιώργη Δήμου, Νίκου Ευγενίδη, Βασίλη Ζήση, Τάσου Ζωγράφου, Μεμά Καλογηράτου, Στράτου Καλταμπανέα, Λευτέρη Κανακάκι, Βλάση Κανιάρη, Βάσως Κατράκη, Δημήτρη Κατσικογιάννη, Αννας Κινδύνη, Αλέξανδρου Κορογιαννάκη, Ζιζής Μακρή, Μέμου Μακρή, Παντελή Μανταλόβα, Φανής Μιχαηλίδου, Ασαντούρ Μπαχαριάν, Θωμά Μώλου, Μιχάλη Νικολινάκου, Νίκου Παραλή, Αλεξάνδρας Πατσόγλου, Αριστείδη Πατσόγλου, Δημήτρη Περδικίδη, Γιάννη Πετάνη, Πάρι Πρέκα, Γιάννη Ρίτσου, Κυριάκου Ρόκου, Βάλια Σεμερτζίδη, Γιάννη Στεφανίδη, Σάββα Τζανετάκη, Κώστα Τσάρα, Γιώργη Τρικαλινού, Γιάννη Τσαγκάρη, Γιώργου Φαρσακίδη, Μίμη Φωτόπουλου, Χορτομάου, Κατερίνας Χαριάτη - Σισμάνη και πολλών ακόμα αγνώστων.

Πολλά από αυτά δημιουργήθηκαν πάνω στα ξερονήσια και τις φυλακές, με ό,τι υλικό μπορούσαν να βρουν. Αλλα δημιουργήθηκαν μεταγενέστερα, προέρχονται όμως από σπουδές που έγιναν εκ του φυσικού στους τόπους εξορίας. Πλάι στα έργα σπουδαίων εικαστικών μας που σημάδεψαν με τη διαδρομή τους την εικαστική δημιουργία στη χώρα μας, βρίσκονται έργα ανώνυμων δημιουργών, έργα αυτοδίδακτων που έμαθαν την τέχνη μέσα από τα «σχολεία» που λειτουργούσαν στους τόπους κράτησης. Αλλα εκθέματα είναι από καλλιτέχνες που δεν βρέθηκαν οι ίδιοι κρατούμενοι, αλλά στήριξαν με το έργο τους τη μάχη που έδιναν οι σύντροφοί τους στις φυλακές και τις εξορίες.

Ολα τα έργα περικλείουν μέσα τους τη συγκίνηση της στιγμής που φτιάχτηκαν. Φανερώνουν τη «μεγάλη απόφαση» που είχαν στην καρδιά τους, τη μεγάλη τους αντοχή που προέκυπτε από τον σκοπό της πάλης τους, την απελευθέρωση των ανθρώπων από τα δεσμά της ταξικής σκλαβιάς. Τα έργα των φυλακών και της εξορίας επιτελούσαν συγκεκριμένες λειτουργίες. Να κρατήσουν τη μνήμη ζωντανή. Αλλα έργα ήταν έργα - μαρτυρίες. Καθημερινά στιγμιότυπα από τη ζωή των εξόριστων, που αποτελούν ανεκτίμητα ντοκουμέντα από μια εποποιία αυτοθυσίας, συλλογικότητας, ανθρωπιάς και αφοσίωσης στον σκοπό του αγώνα. Αλλα έργα, αυτά που αναδεικνύουν βασανιστήρια, εκτελέσεις, μαρτύρια, ήταν έργα καταγγελτικά. Πολλά από τα εκθέματα έγιναν σε τόπους κράτησης και φυγαδεύτηκαν κρυφά, άλλα έγιναν μεταγενέστερα.

Ο «Ριζοσπάστης» απευθύνθηκε στον φωτογράφο Ηλία Διαμαντάκο, που εθελοντικά συνέβαλε σε αυτό το εγχείρημα, να μας μιλήσει για τα βήματα που ακολουθήθηκαν αλλά και για τις δυνατότητες που δίνει η εικονική περιήγηση.

Πρόκειται άλλωστε για μια συνήθη τακτική, που ακολουθείται σε πολλά μουσεία, πινακοθήκες και εκθεσιακούς χώρους. Επιτρέπει στον χρήστη να εμπλουτίσει την εμπειρία του και να του δοθεί, όσο γίνεται, η αίσθηση ότι είναι παρών στην έκθεση, κάτι που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με απλή παράθεση φωτογραφιών, όσο καλής ανάλυσης και αν ήταν. Π.χ. αναφερόμενοι στην έκθεση «Μπόλικη πέτρα, μπόλικη καρδιά», η εικονική περιήγηση μας δίνει τη δυνατότητα να την παρακολουθήσουμε όπως ήταν στημένη, άρα να παρακολουθήσουμε και το σκεπτικό της έκθεσης, αφού η τοποθέτηση των έργων εξυπηρετούσε συγκεκριμένα ιστορικά και αισθητικά κριτήρια. Βέβαια, εδώ χρειάζεται να σημειώσουμε ότι η ζωντανή εμπειρία δεν μπορεί με τίποτα να υποκατασταθεί, όμως η εικονική περιήγηση μας δίνει το μέγιστο δυνατό που μπορούμε να παρακολουθήσουμε από απόσταση.

Οσον αφορά τα βήματα που ακολουθήθηκαν, αρχικά φωτογραφήθηκαν οι τρεις αίθουσες που είναι στημένα τα έργα, σε τρία σημεία περιστροφής (ώστε να μπορέσει να αποτυπωθεί σε 360 μοίρες όλος ο χώρος). Στη συνέχεια φωτογραφήθηκε μεμονωμένα το κάθε έργο, με όποιες δυσκολίες και περιορισμούς είχε η φωτογράφιση μιας ήδη στημένης έκθεσης.

Αφού έγινε η φωτογράφιση, ξεκίνησε η διαδικασία της επεξεργασίας. Στις φωτογραφίες που αποτύπωναν το σύνολο της κάθε αίθουσας και ο επισκέπτης βλέπει στην οθόνη, προστέθηκε ένα εικονίδιο, το οποίο οδηγεί σε προβολή του εκάστοτε έργου, με βασικές πληροφορίες του, όπως το όνομα του δημιουργού, το υλικό και τη χρονολογία δημιουργίας. Σε ξεχωριστή ενότητα μπορεί κανείς να παρακολουθήσει και την ομιλία της Ελένης Μηλιαρονικολάκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνης του Τμήματος Πολιτισμού, που πραγματοποίησε στα εγκαίνια. Φυσικά, «μπαίνοντας» κανείς στην έκθεση υπάρχουν χρηστικές πληροφορίες για το πώς να πραγματοποιηθεί η περιήγηση.