Η εκτενής φορο-ληστεία των λαϊκών στρωμάτων, που οδηγεί σε μεγάλη αύξηση των κρατικών εσόδων, και οι αρνητικές συνέπειες που έχει στις δαπάνες του προϋπολογισμού η υποτίμηση της δραχμής και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις από τη σημερινή κρίση στις χρηματαγορές, είναι οι δύο αντιφατικές κινήσεις που συνθέτουν την πορεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού του 1998 το οκτάμηνο Γενάρη - Αυγούστου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία εσόδων του υπουργείου Οικονομικών, το οκτάμηνο Γενάρη - Αυγούστου ο ρυθμός αύξησης ανήλθε στο 15,25% έναντι αρχικού στόχου 10,85%. Αντίθετη είναι η εικόνα στο σκέλος των δαπανών, όπου τις μεγάλες υπερβάσεις στις δαπάνες εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους επιχειρούν να τις αντισταθμίσουν με περικοπές άλλων δαπανών. "Κόψτε από παντού" είναι το σύνθημα - εντολή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου. Η υλοποίηση του συνθήματος αυτού είναι ήδη ορατή στη δημόσια υγεία, όπου επιχειρούνται μαζικές περικοπές των εφημεριών των νοσοκομειακών γιατρών, με κινδύνους δυσλειτουργίας των νοσοκομείων.

Στο σκέλος των εσόδων, η φορολογική ληστεία της κυβέρνησης φτάνει στο απόγειό της στους φόρους εισοδήματος. Από την παρακράτηση φόρου των φετινών εισοδημάτων και από την εκκαθάριση του φόρου εισοδήματος του 1997, στα ταμεία του κράτους μπήκαν το οκτάμηνο 1,83 τρισ. δραχμές, έναντι 1,47 τρισ. δρχ. το αντίστοιχο οκτάμηνο του 1997, ή ποσοστό αύξησης 24,19% ή 960% μεγαλύτερο από τις ονομαστικές αυξήσεις του 2,5% που δόθηκαν στους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα φέτος. Μάλιστα, τον Αύγουστο, σε σχέση με τον Αύγουστο του 1997, ο φόρος εισοδήματος αυξήθηκε κατά 43,1%!

Αύξηση 14,3% παρουσίασαν το οκτάμηνο και οι εισπράξεις από ΦΠΑ, από 1,1 τρισ. δραχμές το 1997 σε 1,25 τρισ. δραχμές το 1998, ενώ τα λοιπά έσοδα των ΔΟΥ αυξήθηκαν με ρυθμό 12,9%. Αντίθετα, ο φόρος εισοδήματος προηγούμενων οικονομικών ετών, που δείχνει και την προσπάθεια περιορισμού της φοροδιαφυγής, παρουσίασε ρυθμό μείωσης 11,75%, γεγονός που απορρίπτει τους ισχυρισμούς του υπουργείου για... πόλεμο κατά των φοροφυγάδων.

Με μικρότερο ρυθμό 7,16% αυξήθηκαν τα έσοδα ΦΠΑ Τελωνείων και λοιπά έσοδα Τελωνείων: από 1,58 τρισ. δραχμές το 1997, το 1998 ανήλθαν σε 1,7 τρισ. δραχμές.

Συνολικά το οκτάμηνο εισπράχτηκαν 6,2 τρισ. δραχμές έναντι 5,4 τρισ. δρχ. το 1997, ή ποσοστό αύξησης 15,25%.

Η υποτίμηση της δραχμής τον προηγούμενο Μάρτη και η σημερινή διεθνής κρίση άφησαν τα αποτυπώματά τους στις δαπάνες χρέους του φετινού κρατικού προϋπολογισμού. Παράγοντες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους αναφέρουν ότι λόγω της υποτίμησης της δραχμής κατά 15%, τον προηγούμενο Μάρτη, επιβαρύνθηκε το εξωτερικό δημόσιο χρέος (εκφράζεται σε συνάλλαγμα) κατά 30 - 40 δισ. δραχμές. Επιπτώσεις, αν και μικρές - αναφέρουν οι ίδιοι παράγοντες - θα υπάρξουν στις δαπάνες χρέους και από τη σημερινή κρίση. Μεγαλύτερα όμως προβλήματα αναμένεται να υπάρξουν το 1999, καθώς τα αυξημένα επιτόκια δανεισμού ομολόγων, που διατίθενται φέτος, θα αρχίσουν να εξοφλούνται από το 1999. Σε μία προσπάθεια ισοσκελισμού των επιπτώσεων αυτών, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου επιχειρεί περικοπές, τόσο από τις λειτουργικές δαπάνες (μετακινήσεις προσωπικού, έξοδα ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ.), αλλά κυρίως στις επιχορηγήσεις φορέων. Υπάρχει όμως η γενικότερη εκτίμηση, ότι σημαντική μείωση δαπανών μπορεί να υπάρξει μόνο με την ιδιωτικοποίηση φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που σήμερα χρηματοδοτούνται από το υπουργείο Οικονομικών. Μάλιστα, οι πιο "προωθημένες και ριζοσπαστικές" υποστηρίζουν ότι η κατάργηση φορέων θα πρέπει να συνοδευτεί και με απολύσεις προσωπικού, μια και η λύση της απορρόφησης του υπάρχοντος προσωπικού σε άλλες υπηρεσίες δεν έχει σημαντικά δημοσιονομικά οφέλη... Προς το παρόν πάντως εκτιμούν ότι οι συγχωνεύσεις και καταργήσεις φορέων προσκρούουν στις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, στο λεγόμενο εκλογικό κύκλο και αυτό είναι το μεγάλο παράπονο των ορθόδοξων νεοφιλελεύθερων!

Την απροθυμία των τραπεζιτών να μειώσουν τα επιτόκια των δανείων με μείωση των κερδών τους και να συμβάλουν έτσι στην απεγνωσμένη προσπάθεια της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, εξέφρασε χτες ο διοικητής της ΕΘνικής Τράπεζας και πρόεδρος της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών (ΕΕΤ) Θ. Καρατζάς.Αυτό προκύπτει από τις λακωνικές δηλώσεις που έκανε ο Θ. Καρατζάς, μετά το τέλος της συνεργασίας που είχε στο Μέγαρο Μαξίμου με τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη."Βλέποντας και κάνοντας", ήταν συγκεκριμένα η απάντηση που έδωσε ο Θ. Καρατζάς, όταν ρωτήθηκε τι θα κάνουν οι ελληνικές τράπεζες με τα επιτόκια.

Στη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό, ο Θ. Καρατζάς, φέρεται να ενημέρωσε τον πρωθυπουργό για τις επιπτώσεις που έχει στην Εθνική και τις ελληνικές τράπεζες η κρίση που εκδηλώθηκε στη Ρωσία και έπληξε τις διεθνείς χρηματαγορές. Η εκτίμηση του προέδρου της ΕΕΤ, είναι ότι η κρίση στη Ρωσία και η αναταραχή που εκδηλώθηκε στη συνέχεια στις διεθνείς χρηματαγορές, δε θα έχει τόσο μεγάλες επιπτώσεις στην Ελλάδα, ανάλογες με τις επιπτώσεις που είχε στην οικονομία των ΗΠΑ ή της Γερμανίας, επειδή για τη χώρα μας οι επιπτώσεις - δηλαδή οι ζημιές από την κρίση αυτή - θα είναι "έμμεσες".

Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων, μετά την έξοδό του από το Μέγαρο Μαξίμου, ο Θ. Καρατζάς:

• Δήλωσε αισιόδοξος πως θα εξομαλυνθούν οι παγκόσμιες αγορές - χωρίς όμως να προσδιορίσει πότε και με ποιο κόστος - και συνέστησε "αναμονή, ψυχραιμία και αισιοδοξία".
• Δε θέλησε να κάνει καμία εκτίμηση ή πρόβλεψη για το πώς θα εξελιχθεί ο δείκτης τιμών μετοχών στο Χρηματιστήριο Αξιών ΑΘηνών, μετά την κρίση στη Ρωσία και τις παρενέργειες που προκαλεί αυτή η κρίση, δηλώνοντας λακωνικά: "Ουδέν σχόλιον".
• Αφησε ανοιχτό το θέμα για μεταβολές στα επιτόκια των ελληνικών τραπεζών, υπενθυμίζοντας τη δήλωση "βλέποντας και κάνοντας" που είχε κάνει και στο πρόσφατο παρελθόν, όταν είχε δεχτεί ανάλογη ερώτηση από τους δημοσιογράφους.

Το σίγουρο, είναι, ότι οι ελληνικές και ξένες τράπεζες, κρατικές και ιδιωτικές, δεν προτίθεται να προχωρήσουν σε μείωση επιτοκίων, σε βάρος των κερδών τους. Η δημόσια έκκληση που έκανε ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, για την ανάγκη να στηρίξουν όλοι την προσπάθεια της κυβέρνησης για μείωση του πληθωρισμού, άφησε αδιάφορους τους τραπεζίτες. Αν η κυβέρνηση θέλει να μειώσει τον πληθωρισμό με τη μείωση των επιτοκίων, λένε οι τραπεζίτες, ας καταργήσει τώρα τις φορολογικές και άλλες επιβαρύνσεις στα δάνεια που χορηγούν οι τράπεζες (ΕΦΤΕ, εισφορά του νόμου 128 κλπ.).

Ενας νέος θεσμός έρχεται να προστεθεί στους κόλπους του κερδοσκοπικού "τζόγου", που αναπτύσσεται με ανησυχητικούς κι επικίνδυνους ρυθμούς στην ελληνική κεφαλαιαγορά το τελευταίο διάστημα. Από την ερχόμενη άνοιξη - κατά πάσα πιθανότητα από τον Απρίλη του 1999 - ξεκινά η λειτουργία του λεγόμενου Χρηματιστηρίου Παραγώγων Αθηνών ΑΕ (ΧΠΑ). Πρόκειται για θεσμό που αποτελεί ένα βήμα παραπάνω - από την άποψη του ρίσκου και του κινδύνου - στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται στο μέχρι σήμερα "ναό του τζόγου", το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ).

Η δομή, το χρονοδιάγραμμα και το αντικείμενο του εν λόγω θεσμού αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια χτεσινής συνέντευξης Τύπου, που παρέθεσαν εκπρόσωποι του ΔΣ του ΧΠΑ. Η δημιουργία επίσημης αγοράς παραγώγων - σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη συνέντευξη Τύπου - τέθηκε με νόμο που ψηφίστηκε το 1997 και στα πλαίσια αυτά έχουν ιδρυθεί το Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών και η Εταιρία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων ΑΕ (ΕΤΕΣΕΠ). Στο διάστημα που διανύουμε οι δύο εταιρίες οργανώνονται και έχει τεθεί ο στόχος της λειτουργίας της αγοράς, πιλοτικά, από τον ερχόμενο Γενάρη και κανονικά από τον Απρίλη του 1999.

Ως παράγωγο προϊόν θεωρείται μια διμερής σύμβαση της οποίας η αξία εξαρτάται από την αξία μιας υποκείμενης κινητής αξίας ή ενός δείκτη. Η τιμή του παράγωγου προϊόντος συνδέεται με την εξέλιξη στην τιμή άλλων πρωτογενών προϊόντων. Ετσι, τα παράγωγα προϊόντα αναφέρονται σε μετοχές, δείκτες μετοχών, ομολογίες, συνάλλαγμα ή εμπορεύματα, των οποίων οι διακυμάνσεις είναι γνωστό πόσο απροσδόκητες μπορεί να είναι. Γνωστά παράγωγα προϊόντα, τα οποία διαπραγματεύονται διεθνώς, είναι τα προθεσμιακά συμβόλαια (futures), τα δικαιώματα (options) και οι ανταλλαγές (swaps).Τα πρώτα παράγωγα προϊόντα που θα εισέλθουν σταδιακά στην ελληνική αγορά παραγώγων προγραμματίζεται να είναι τα προθεσμιακά συμβόλαια και δικαιώματα στο δείκτη FTSE - ASE 20, τα προθεσμιακά συμβόλαια στα δεκαετή ομόλογα του ελληνικού δημοσίου και στο τριμηνιαίο Athibor και τα δικαιώματα σε μετοχές, καθώς και ένα προϊόν υποκατάστατο του δανεισμού τίτλων (stock lending).

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι οι εκτεταμένες συναλλαγές με παράγωγα προϊόντα, η αγορά των οποίων είναι ήδη αναπτυγμένη διεθνώς, έχει οδηγήσει κατά καιρούς σε χρεοκοπία τόσο μεγάλες τράπεζες του εξωτερικού, όσο και χρηματιστηριακές εταιρίες και θεσμικούς επενδυτές. Τέτοιου είδους παραδείγματα, που βλέπουν κατά καιρούς το "φως" της δημοσιότητας, προοιωνίζονται το μέγεθος του "τζόγου" που θα λάβει χώρα και στην Ελλάδα με τις "ευλογίες" των κυβερνώντων και της τυφλής υποταγής τους στην άκρατη καπιταλιστική κερδοσκοπία.