Ο Κώστας Κοτζιούλας, μοναχοπαίδι του ποιητή Γιώργου Κοτζιούλα και της Ευμορφίας Κηπουρού, αχτίδα χαράς και ευτυχίας στις κατατρεγμένες ψυχές τους μέσα σε πέτρινα χρόνια, γεννήθηκε στις 11 Νοέμβρη 1951. Ο θάνατος του πατέρα του τον Αύγουστο του 1956, σε ηλικία μόλις 47 ετών, με μια ζωή γεμάτη αγώνες, διώξεις και κλονισμένη υγεία, πρόσθεσε στη ζωή του Κώστα την ορφάνια πάνω στη φτώχεια και τις δυσκολίες.

Φοιτά στο Δημοτικό και Γυμνάσιο της Σχολής Μωραΐτη, όταν ο Αντώνης Μωραΐτης, φίλος και συμφοιτητής του αδικοχαμένου ποιητή, προσφέρει δωρεάν φοίτηση - χείρα βοηθείας στην χήρα και στο παιδί. Φόρος τιμής στη φιλία του με τον ποιητή.

Ακολουθεί η εισαγωγή του στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την αποφοίτησή του θητεύει ως αρχαιολόγος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Δωδεκανήσων, αλλά τον κερδίζει η Μέση Εκπαίδευση, που την αγάπησε και την υπηρέτησε με πάθος και συνέπεια.

Το 1991 παντρεύεται την Σωτηρία Μελετίου και αποκτούν τον Γιώργο και την Ιωάννα - Ομορφιά.

Στο διάστημα 2001 - 2002 υλοποιεί την ίδρυση, στελέχωση και λειτουργία του Γυμνασίου μέσα στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», που το θεωρεί «παιδί» του και είναι περήφανος για αυτό.

Από το 2004 και μετά, αιμοκαθαιρόμενος πια, αντλεί δύναμη από την προσφορά στα νοσηλευόμενα παιδιά και αντιμετωπίζει γενναία και αισιόδοξα τον προσωπικό του Γολγοθά.

Παράλληλα, δουλεύοντας ασταμάτητα, με κλονισμένη την υγεία του, δεν παραμελεί το χρέος του προς τον πατέρα και το ογκώδες ανέκδοτο, σχεδόν λησμονημένο έργο του, και βάζει σκοπό της ζωής του να το ανασύρει και να το παρουσιάσει στο φως.

Εκδίδει τα:

«Θέατρο στα Βουνά» (επανέκδοση, «Δρόμων», Αθήνα 2014).

«Πικρή Ζωή και άλλα πεζογραφήματα» («Δρόμων», Αθήνα 2014).

«Ο Γιώργος Κοτζιούλας μεταφράζει και σχολιάζει αρχαίους Ελληνες ποιητές» («Οδυσσέας», 2015).

«Οταν ήμουν με τον Αρη. Αναμνήσεις και μαρτυρίες» («Δρόμων», 2015).

«Με τον κόμπο στον λαιμό και άλλα διηγήματα» («Δρόμων», Αθήνα 2018).

«Αντάρτες» («Ασίνη», Αθήνα 2019).

«Κριτικά Α' - "Η ασυλία του πνεύματος"», («Δρόμων», 2020).

«Κριτικά Β' - "Μορφές του πνεύματος"», («Δρόμων», 2020).

Βρίσκονται υπό έκδοση τα «Κριτικά Γ'» από τις εκδόσεις «Δρόμων».

Ο Κώστας Κοτζιούλας συνέβαλε αποφασιστικά και πολύπλευρα στην ανάδειξη του πολυσχιδούς έργου του πατέρα του, που ήταν πολυγραφότατος ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής, ιδρυτής την περίοδο της ΕΑΜικής Αντίστασης του καλλιτεχνικού τμήματος της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου και του θεατρικού θιάσου «Λαϊκή Σκηνή» και αγωνίστηκε για την αφύπνιση του λαού σαν τεχνίτης του στίχου και του λόγου, δίνοντας ξεκάθαρα το κοινωνικό και ιδεολογικό του στίγμα.

Ο Κώστας Κοτζιούλας προσέφερε σημαντικό μέρος από το υλικό της εργασίας του στο ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ.

Το 2018 μίλησε για το έργο του πατέρα του στο 5ο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπόλεμο», το οποίο ήταν αφιερωμένο στα 100 χρόνια του ΚΚΕ.

Ο Γιώργος Κοτζιούλας, μάλιστα, έχει παραχωρήσει δικαιώματα από μεταφραστικά και άλλα έργα του πατέρα του στη «Σύγχρονη Εποχή».

Το Τμήμα Πολιτισμού και το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ εκφράζουν τα θερμά τους συλλυπητήρια για το χαμό του στην γυναίκα του, φιλόλογο Σωτηρία Μελετίου, στα παιδιά του, Γιώργο και Ιωάννα, και σε όλους τους οικείους του.

• Ο «Ριζοσπάστης» ευχαριστεί την οικογένεια του Κ. Κοτζιούλα και τον Σ. Φώκο για την ανεκτίμητη συμβολή τους στη σύνταξη αυτού του αποχαιρετιστήριου σημειώματος.

Τον Κώστα Κοτζιούλα τον γνώρισα το 1970, όταν μπήκαμε κι οι δυο στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Ηταν ένα καλοκάγαθο παιδί, πολύ ευαίσθητο, ειλικρινές και αυθόρμητο, με πολλά ενδιαφέροντα, ακόμα και για το ποδόσφαιρο, που παίζαμε τότε.

Μετά την αποφοίτηση, το 1976, προσφέρθηκε πρόθυμα να μου δώσει υλικό, ανέκδοτα και χειρόγραφα ποιήματα του πατέρα του, Γιώργου Κοτζιούλα, για κάποιο μικρό περιοδικό που έβγαζα, τις «Οψεις». Εκανα τότε ένα αρκετά εκτενές αφιέρωμα στον ποιητή, με βιογραφικό, συγκριτικό χρονολογικό πίνακα, τα ποιήματα και επιλογή κριτικών για το έργο του. Με την ευκαιρία αυτή κατάλαβα, για πρώτη φορά, την αγάπη που είχε για τον πατέρα του, που τον έχασε τόσο μικρός, και τη θέλησή του να εκδώσει και να αναδείξει το τεράστιο ανέκδοτο έργο του Γιώργου Κοτζιούλα.

Οι δρόμοι μας χώρισαν για πολλά χρόνια, ώσπου την τελευταία δεκαετία άρχισα να ενδιαφέρομαι ξανά για τον συγκεκριμένο ποιητή και συγγραφέα και το τόσο αξιόλογο έργο του. Ετσι συνδεθήκαμε ξανά, πολύ στενά αυτήν τη φορά, με αφορμή τη μελέτη και την έκδοσή του. Συχνά του έλεγα μάλιστα, όταν με ευχαριστούσε, πως δεν το έκανα για τον ίδιο αλλά για τον πατέρα του, αν και πιστεύω ότι ήταν εν μέρει αλήθεια, γιατί έβλεπα και τον μεγάλο αγώνα του και ήθελα να βοηθήσω.

Μια μεγάλη απογοήτευσή του υπήρξε το γεγονός ότι μολονότι είχε καταθέσει το αρχείο του πατέρα του στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, ελάχιστοι ενδιαφέρθηκαν και φρόντισαν για τη μελέτη και την αξιοποίησή του, με φωτεινές εξαιρέσεις τους καθηγητές Αθηνά Βογιατζόγλου και Σταμάτη Μερσινιά. Για την πρώτη αναφέρω κυρίως το μεγάλο έργο της, «Ποίηση και πολεμική. Μια βιογραφία του Γιώργου Κοτζιούλα» (2015), και για τον δεύτερο το πολύτιμο έργο «Τα χειρόγραφα του Γιώργου Κοτζιούλα. Περιγραφή και ταξινόμηση» (2017), καρπό πολύχρονης και πολύμοχθης προσπάθειας. Τελικά αναγκάστηκε να μεταφέρει το αρχείο στο σπίτι του και να το μελετήσει ο ίδιος μαζί με την σύζυγό του, επίσης φιλόλογο.

Γνώρισα από κοντά τις απερίγραπτες δυσκολίες που αντιμετώπιζε, όχι τόσο για τη μελέτη όσο για την ανεύρεση των έργων του ποιητή. Οφειλε να ψάξει και να βρει όλα τα κείμενα για τα οποία είχε αναφορές και πληροφορίες σε εφημερίδες και περιοδικά, βραχύβια συνήθως, στην Αθήνα ή στην επαρχία, αλλά και σε έντυπα της Κατοχής, της Αντίστασης, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, και αργότερα. Με διαρκή επικοινωνία, αλληλογραφία και αιτήματα σε διάφορα πανεπιστήμια, συλλόγους, ιδιώτες, αρχεία και βιβλιοθήκες, συμπλήρωνε τις ελλείψεις και τις γνώσεις του. Ενθουσιαζόταν όταν ανακάλυπτε κάποια πληροφορία για κείμενο που αγνοούσε και πολύ περισσότερο όταν το έβρισκε. Κάποτε ανακάλυπτα κι εγώ κάποια πηγή ή κείμενο και τότε οι ευχαριστίες του ήταν παραπάνω από υπερβολικές. Χαιρόμουν κι εγώ με τη χαρά του. Πάντως πιστεύω πως ακόμη και τώρα υπάρχουν κείμενα του Γιώργου Κοτζιούλα που είτε αγνοούνται εντελώς, υπογεγραμμένα συνήθως με ψευδώνυμα, εκείνους τους δύσκολους για έναν αριστερό λογοτέχνη καιρούς, είτε είναι γνωστά αλλά δεν έχουν ανευρεθεί.

Εξίσου κοπιαστικές ήταν η μεταγραφή και η μελέτη των χειρογράφων του ποιητή. Ο Κώστας έβγαζε τα μάτια του πάνω από τα πολύ πυκνογραμμένα χειρόγραφα του πατέρα του, άλλοτε δυσανάγνωστα λόγω του χρόνου και της ταλαιπωρίας που είχαν υποστεί και άλλοτε λόγω της οικονομίας που έκανε ο ίδιος ο ποιητής, γράφοντας δύο γραμμές κειμένου σε μία σειρά, λόγω της έλλειψης του χαρτιού. Γνώρισα από κοντά αυτήν τη δυσκολία, μολονότι το γράψιμο του Κοτζιούλα είναι γενικά στρωτό, με στρογγυλά αλλά πολύ μικρά γράμματα, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, λόγω των συνθηκών.

Αφιέρωνε όλο τον χρόνο του, έγκλειστος σχεδόν στο σπίτι μετά τη συνταξιοδότησή του και παρά τα τεράστια προβλήματα υγείας που είχε, αλλά και τη μέριμνά του για την οικογένεια και τα δύο του παιδιά, στο τεράστιο καθήκον που είχε αναθέσει από χρόνια στον εαυτό του: Να αναστήσει, όσο μπορούσε, και να επαναφέρει στο προσκήνιο τον εντελώς άδικα σχεδόν λησμονημένο πατέρα του και τον τεράστιο όγκο του έργου του.

Ετσι, κατόρθωσε μέσα σε ελάχιστα χρόνια να εκδώσει μια ολόκληρη σειρά ανέκδοτων έργων, αλλά και να επανεκδώσει τα ήδη παλιότερα και εξαντλημένα, με τη βοήθεια και του εκδοτικού οίκου «Δρόμων». Ομως απομένουν ακόμη ανέκδοτα έργα, όπως τα «Ημερολόγια» του ποιητή, έτοιμα για έκδοση από τον Νίκο Σαραντάκο, που εκτιμούσε ιδιαίτερα τον ποιητή. Μένουν ακόμη ανέκδοτες οι λατινικές μεταφράσεις του, οι μεταφράσεις αρχαίων πεζών κειμένων ή διηγημάτων ξένων συγγραφέων, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός επιστολών.

Παράλληλα, φρόντισε όσο μπορούσε για την προβολή αυτού του άγνωστου σχεδόν έργου σε ημερίδες, διημερίδες, συνέδρια, τα οποία προκάλεσε ή στα οποία συμμετείχε ανελλιπώς. Καρπός αυτών των εκδηλώσεων είναι πολλά έργα με μελέτες και άρθρα για τον Γιώργο Κοτζιούλα, που εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλά και η τόνωση του ενδιαφέροντος και η συμμετοχή σ' αυτά πολλών επιστημόνων, πανεπιστημιακών και ερευνητών.

Στάθηκε επίσης τυχερός, γιατί έκανε δύο πολύ άξια παιδιά, τον Γιώργο, που πήρε το όνομα του ποιητή, και την Ιωάννα, επιστήμονες και οι δύο τώρα, στα χνάρια του πατέρα και της μητέρας τους. Ακόμα πιο τυχερός όμως στάθηκε στην επιλογή συζύγου. Η βοήθεια και η προσφορά της γυναίκας του, της Σωτηρίας Μελετίου, υπήρξε καθοριστική, γιατί όχι μόνο του συμπαραστάθηκε στα δύσκολα χρόνια της αρρώστιας του αλλά στάθηκε και πολύτιμη συνεργάτις του στη μελέτη του έργου του Γιώργου Κοτζιούλα. Σε πολλά από τα έργα που εκδόθηκαν τελευταία έχει συμβολή και συμμετοχή η ίδια, με επιμέλειες, εισαγωγές, σχόλια.

Τελικά, αισθάνομαι πολύ ευτυχής που τον Κώστα τον είχα συμφοιτητή και φίλο, που υπήρξα συνεργάτης και σύντροφος στα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Ο Κώστας ήταν μαχητής μέχρι το τέλος, πιστός στα ιδανικά του, ένας αληθινός αριστερός δάσκαλος, ένας αγνός άνθρωπος. Δεν επιδίωξε ποτέ την προσωπική του προβολή, αλλά πρόσφερε πάντα πρόθυμα τη βοήθειά του και την πρόσβαση στο αρχείο σε οποιονδήποτε μελετητή ενδιαφέρθηκε γι' αυτό, γεγονός που δεν ήταν πάντα χωρίς κόστος. Από την άλλη, ήταν τόσο αφιλοκερδής που όχι μόνο αναλάμβανε συχνά την οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση αλλά και δεν επιδίωξε ποτέ κάποιο υλικό όφελος, ακόμα κι από τις πολλές και αξιομνημόνευτες μεταφράσεις ξένων συγγραφέων που είχε κάνει ο πατέρας του.

Κατάφερε, πιστεύω, με τη βοήθεια και της γυναίκας του, να αναστήσει τον πατέρα του, τον σπουδαίο κατά τη γνώμη μου και πολυσύνθετο ποιητή και συγγραφέα Γιώργο Κοτζιούλα, και να μας δείξει πόση αξία έχει να αναλαμβάνει κανείς ένα καθήκον και να το φέρνει σε πέρας, παρά τις όποιες αντιξοότητες. Κι αυτός, νομίζω, είναι ο μεγαλύτερος έπαινος που του αξίζει, πέρα απ' όλα τα άλλα.