Ο χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Ευρασίας

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ για το θέμα των σχέσεων με τη Ρωσία και η συνάντηση κορυφής της Οργάνωσης του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), η κατάρρευση του φιλο-νατοϊκού κυβερνητικού συνασπισμού στην Ουκρανία και η συσσώρευση πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, η επίσκεψη του Ρώσου πρωθυπουργού Βλ. Πούτιν στο Ουζμπεκιστάν και του Αμερικανού αντιπροέδρου σε Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία και Ουκρανία, έδωσαν τις νέες γεωγραφικές παραμέτρους της κρίσης. Μια κρίση που εξαπλώνεται όπως οι κύκλοι που σχηματίζονται στα νερά της λίμνης στην οποία μόλις έχει πέσει μια πέτρα.

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, επιδιώκοντας να ενισχύσει τη θέση και τα συμφέροντα του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού στην περιοχή, απόφυγε οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, όπως πρότειναν ορισμένες χώρες (Βρετανία, Πολωνία, βαλτικές χώρες), συνυπολογίζοντας προφανώς τα συμφέροντα που διακυβεύονται στις σχέσεις της με τη Μόσχα.

Ο συμβιβασμός που βρέθηκε, με την αναβολή των συνομιλιών ΕΕ - Ρωσίας για τη νέα Συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας (έως ότου οι ρωσικές δυνάμεις αποχωρήσουν από τη Γεωργία, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας), μπορεί να μην έχει άμεσες συνέπειες, όμως σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, κι εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται, θα επηρεάζει αρνητικά τα σχέδια εκείνων των δυνάμεων (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) που επιδιώκουν αναβάθμιση της οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας της ΕΕ με τη Μόσχα.

Τα παραπάνω κατέδειξαν πως: «Η ΕΕ από τη μια μεριά προβάλλει την ανάγκη διαμόρφωσης κοινής γραμμής απέναντι στη Ρωσία, με στόχο την ενίσχυση του ευρω-ενωσιακού ιμπεριαλιστικού κέντρου και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ευρασίας. Από την άλλη όμως, εκδηλώνονται οι διαφορές, οι συμμαχίες και οι ανταγωνισμοί στο εσωτερικό της, καθώς και οι λυκοσυμμαχίες ως απόρροια των διαφορετικών οικονομικών συμφερόντων τους», σημείωσε το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην ίδια ανακοίνωσή του το ΚΚΕ σημειώνει πως οι 27 ηγέτες της ΕΕ έδωσαν «ρεσιτάλ υποκρισίας» με τις δηλώσεις τους, πως δήθεν «σέβονται την "ανεξαρτησία" και την "ακεραιότητα" των χωρών». Αφού, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, «η διάλυση και ο πόλεμος σε βάρος της Γιουγκοσλαβίας, που η ΕΕ πρωτοστάτησε, η συμμετοχή της στον πόλεμο και την κατοχή του Αφγανιστάν, η υποστήριξη της "ανεξαρτητοποίησης" του Κοσσόβου, η υποστήριξη του σχεδίου Ανάν, ο ρόλος στο Παλαιστινιακό είναι μόνο ένα δείγμα των ιμπεριαλιστικών της επιλογών και στόχων».

Την απόφαση της Συνόδου της ΕΕ, που χαιρέτισαν ΗΠΑ και Γεωργία, η Μόσχα την αντιμετώπισε με μια «γλυκόπικρη γεύση». Από τη μια εκφράζοντας την ικανοποίηση, που μειοψήφησαν όσοι ζητούσαν κυρώσεις εναντίον της, και από την άλλη εκφράζοντας τη «λύπη», για το πάγωμα των συνομιλιών.

Μάλιστα, ο Ρώσος πρωθυπουργός «παίζοντας» με τους όρους και αναφερόμενος στην απειλή που εξαπέλυσε η ΕΕ, πως δε θα ξεκινήσουν οι συνομιλίες για τη στρατηγική Συμφωνία έως ότου η Ρωσία αποσύρει τις δυνάμεις από τη Γεωργία, δήλωσε πως «η Ρωσία δεν έχει στρατεύματα στη Γεωργία. Εχει ειρηνευτικές δυνάμεις. Αυτές παραμένουν στη ζώνη ασφάλειας που έχει καθοριστεί με προηγούμενες διεθνείς συμφωνίες». «Δε θα υποχωρήσουμε από αυτή τη γραμμή», δήλωσε ο Ρώσος πρωθυπουργός «διασκεδάζοντας» τους «όρους» που έχουν θέσει οι ηγέτες της ΕΕ, μπροστά στο σκληρό παζάρι που αναμένεται τις επόμενες μέρες, αφού τη Μόσχα θα επισκεφτεί η «τρόικα» της ΕΕ.

Η Ρωσία όμως δεν έμεινε με «σταυρωμένα χέρια» και στο διπλωματικό παιχνίδι που εξελίσσεται. Ετσι αρχικά εξασφάλισε την υποστήριξη του «ενεργού ρόλου» της στην «ειρήνευση στον Καύκασο», από την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ), όπου συμμετέχουν Κίνα, Ρωσία, Καζαχστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, έστω και με την επιφύλαξη πως θα πρέπει να υπάρχει ο σεβασμός στην αρχή της εδαφικής ακεραιότητας.

Η Μόσχα δεν περιορίστηκε όμως σ' αυτό, αλλά και επιδίωξε την υποστήριξη των χωρών της Οργάνωσης του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), όπου συμμετέχουν Ρωσία, Καζαχστάν, Αρμενία, Λευκορωσία, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν.

Τη βδομάδα που πέρασε είχαμε όμως και ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία, με την κατάρρευση του φιλο-νατοϊκού κυβερνητικού συνασπισμού. Οι διαφορές ανάμεσα στο κόμμα του προέδρου, Β. Γιούστσενκο, «Η Ουκρανία μας», και της πρωθυπουργού, Γ. Τιμοσένκο, «ΜΠΙΟΥΤ», επιδεινώθηκαν τις τελευταίες βδομάδες, αφού η Τιμοσένκο, έχοντας στραμμένο το βλέμμα της στις προεδρικές εκλογές του 2009, απείχε από την αντιρωσική υστερία του Β. Γιούστσενκο, κατά τη διάρκεια της πολεμικής αναμέτρησης της Ρωσίας με τη Γεωργία στον Καύκασο. Μάλιστα, στην ουκρανική Βουλή όχι μόνον αρνήθηκε να στηρίξει σχέδιο καταδίκης της Ρωσίας για την κρίση στον Καύκασο, αλλά και υπερψήφισε στο Κοινοβούλιο νομοσχέδιο, μαζί με όλα τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, που περικόπτει τις προεδρικές εξουσίες και ενισχύει τις πρωθυπουργικές.

Μετά από αυτή την εξέλιξη ο Πρόεδρος Βίκτορ Γιούστσενκο έκανε λόγο για «πολιτικό και συνταγματικό πραξικόπημα» και απέσυρε το κόμμα του από τον κυβερνητικό συνασπισμό, ενώ απείλησε με προκήρυξη νέων βουλευτικών εκλογών, εφόσον δε διαμορφωθεί νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία ικανή να συγκροτήσει κυβέρνηση.

Την ίδια ώρα εκατοντάδες Ουκρανοί διαδηλωτές (μεγάλο μέρος των οποίων κρατούσαν ρωσικές σημαίες), διατράνωναν την αντίθεσή τους στον ελλιμενισμό των νατοϊκών πλοίων στην Κριμαία, όπου βρίσκεται η βάση του ρωσικού ναυτικού της Μαύρης Θάλασσας. Και μπορεί ο Βλ. Πούτιν να ανέφερε σε συνέντευξή του σε γερμανικό δίκτυο πως η Ρωσία δεν αμφισβητεί την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και πως στην Κριμαία είναι διαφορετική η κατάσταση απ' αυτήν της Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας, αφού «δεν υπάρχουν διεθνικές συγκρούσεις», όπως είπε, όμως, σ' αυτήν την απάντηση, εμμέσως, περικλείεται και η απάντηση της Ρωσίας για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν και εκεί εκδηλωθούν τέτοιες «διεθνικές συγκρούσεις».

Την ίδια ώρα στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας συνεχίζεται η συσσώρευση των νατοϊκών πλοίων, με το γελοίο επιχείρημα της «παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας» στη Γεωργία. Είναι σαφές πως υπήρχαν πολλοί άλλοι τρόποι για να δοθεί μια τέτοια βοήθεια, όμως ΗΠΑ και ΝΑΤΟ επέλεξαν να δείξουν στους Ρώσους τη ναυτική ισχύ τους, αλλά και να αναπτερώσουν το ηθικό των συμμάχων τους στην περιοχή.

Ο Βλ. Πούτιν, καθόλου τυχαία, από το Ουζμπεκιστάν, που είναι ενταγμένο στο «αμυντικό» - στρατιωτικό Σύμφωνο της ΟΣΣΑ (που έχει συγκροτηθεί με πρωτοβουλία της Ρωσίας), δήλωσε πως η Μόσχα δεν πρόκειται να αγνοήσει την ενίσχυση της παρουσίας ναυτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, όμως θα αντιδράσει ήπια. «Η αντίδραση θα είναι ήπια, χωρίς υστερίες. Φυσικά, όμως, θα υπάρξει αντίδραση», είπε ο Πούτιν, ενώ απάντησε λακωνικά «θα δείτε», όταν ρωτήθηκε για το είδος της ρωσικής αντίδρασης.

Πάντως, στην «αναπτέρωση του ηθικού» των συμμάχων των ΗΠΑ, ενεργό ρόλο ανέλαβε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Ντικ Τσέινι, που αποφάσισε να επισκεφτεί Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία και Ουκρανία, δηλαδή τις 3 από τις 4 χώρες που αποτελούν την ένωση της GUAM, μιας διακρατικής ένωσης που έχουν σχεδιάσει οι ΗΠΑ, ως «φράχτη» στην επέκταση της ρωσικής επιρροής στα εδάφη της Κοινοπολιτείας των Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ).

Η εξαίρεση της Μολδαβίας, που είναι 4η χώρα της GUAM, από αυτήν την επίσκεψη είναι πιθανόν να σχετίζεται με τις διεργασίες επίλυσης του ζητήματος της Υπερδνειστερίας, της επαρχίας που έχει αποκοπεί από τη Μολδαβία. Οπως είναι γνωστό, από το στόμα του Ουκρανού Προέδρου έγινε γνωστό, αμέσως μετά την κρίση στον Καύκασο, πως θα πρέπει να «ξεπαγώσει» και αυτή η περίπτωση.

Αμεσες ήταν οι κινήσεις της Μόσχας, που σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, έχει κλείσει συμφωνίες με την ηγεσία της Μολδαβίας. Ετσι στις 4/9 η Υπερδνειστερία (που χρωστά 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια στη Μόσχα) υποχώρησε στις ρωσικές πιέσεις κι έκανε γνωστό πως είναι έτοιμη να κάτσει με τη Μολδαβία στο «τραπέζι του διαλόγου», όπου το ρυθμιστικό ρόλο θα τον έχει η Μόσχα. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η ηγεσία της Μολδαβίας έχει αποδεχτεί, εφόσον ενσωματωθεί και πάλι στη χώρα η Υπερδνειστερία, να παραιτηθεί οριστικά από τα σχέδια ένταξης στο ΝΑΤΟ, καθώς επίσης να παραχωρήσει ευρεία αυτονομία στη συγκεκριμένη περιοχή, που θα διατηρήσει δικό της Σύνταγμα και κυβέρνηση, καθώς και το δικαίωμα αποχώρησης από τη Μολδαβία σε περίπτωση που αυτή χάσει το καθεστώς του ανεξάρτητου κράτους. Σαφώς εδώ λόγος γίνεται για τα σχέδια «απορρόφησης» της Μολδαβίας από τη γειτονική Ρουμανία, κάτι που δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση ο ρωσόφωνος πληθυσμός της Υπερδνειστερίας.

Σημαντικές είναι όμως και οι διεργασίες στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας, αφού το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ προσπαθούν να ενισχύσουν τις θέσεις τους σε Κιργιζία και Τουρκμενιστάν και να προωθηθούν εκ νέου στο Ουζμπεκιστάν.

Ετσι καθόλου τυχαία δεν ήταν η επίσκεψη που πραγματοποίησε τη βδομάδα που μας πέρασε στο Ουζμπεκιστάν, επικεφαλής μεγάλης επιχειρηματικής ομάδας, ο πρωθυπουργός της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, που συναντήθηκε με τον Ουζμπέκο Πρόεδρο, Ισλάμ Καρίμοφ. Στην Τασκένδη ανακοινώθηκε η κατασκευή ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου επί ουζμπεκικού εδάφους, για την εξαγωγή τουρκμενικού και ουζμπεκικού φυσικού αερίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Βλ. Πούτιν κατάφερε να εξασφαλίσει νέες ποσότητες φυσικού αερίου από τις δύο αυτές χώρες, υποσχόμενος τιμές στη βάση του «ευρωπαϊκού υπολογισμού» των τιμών. Μια τέτοια εξέλιξη σαφώς και αποδυναμώνει τους αμερικανικούς σχεδιασμούς κατασκευής νέων αγωγών.

Ο Βλ. Πούτιν ανακοίνωσε, παράλληλα, τη σύναψη συμφωνίας για τον εφοδιασμό του Ουζμπεκιστάν με «υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα», έπειτα από συνομιλίες που είχε με τον Ισλάμ Καρίμοφ.

Οχι λιγότερο ενδιαφέρουσα ήταν και η επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σ. Λαβρόφ, στην Τουρκία, η αστική τάξη της οποίας έχει εμπλακεί στο «παζάρι» για τα καλά, τόσο με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, όσο και με τη Ρωσία. Η Τουρκία πρότεινε τη συγκρότηση μιας «Πλατφόρμας Συνεργασίας και σταθερότητας στον Καύκασο». Στη νέα αυτή διακρατική ένωση προβλέπεται να ενταχθούν η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία, η Τουρκία και η Ρωσία. Ο Μ. Μπράιζα, ο Αμερικανός σύμβουλος της Κοντολίζα Ράις, που ασχολείται με την περιοχή, εξέφρασε τη δυσφορία του για το ότι οι ΗΠΑ δε γνώριζαν γι' αυτήν την τουρκική πρωτοβουλία, που αμέσως χαιρετίστηκε από τη Μόσχα.

Τα επικίνδυνα «παιχνίδια» που παίζονται στην περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας, των Βαλκανίων και της Μαύρης Θάλασσας, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, αλλά και στο ίδιο το εσωτερικό της ΕΕ, δημιουργούν καταστάσεις όξυνσης και ρευστότητας σε μια μεγάλη σε έκταση περιοχή. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του ρεπουμπλικάνου υποψήφιου για το προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ, Τζον Μακέιν, πως «μετά την άνομη αναγνώριση από τη Ρωσία της Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας, οι χώρες της Δύσης θα πρέπει να σκεφτούν για την ανεξαρτησία του Καυκάσου και της Τσετσενίας, που δέχτηκε την αιματηρή βία της Ρωσίας».

Οι λαοί μιας πολύ μεγάλης περιοχής θα βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση, αν παραμείνουν θεατές αυτών των επικίνδυνων συγκρούσεων και τυχοδιωκτικών σχεδίων, που πάνε πολύ μακριά.

Απαιτείται τώρα να δυναμώσει η πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τα τυχοδιωκτικά του σχέδια.

Με το βλέμμα στραμμένο στην εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων των ΗΠΑ ολοκληρώθηκε η περιοδεία το Αμερικανού αντιπροέδρου, Ντικ Τσένι σε τρεις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, στο Αζερμπαϊτζάν, στη Γεωργία και την Ουκρανία.

Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος ξεκίνησε την επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν για να εξασφαλίσει ενεργειακές πηγές στο Νότιο Καύκασο, με αντάλλαγμα φυσικά τη στήριξη των ΗΠΑ, διαβεβαιώνοντας παράλληλα για το «σταθερό ενδιαφέρον» των ΗΠΑ για τη «σταθερότητα» στην περιοχή, καθώς όπως υποστήριξε, η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας βρίσκεται σε κίνδυνο σήμερα μετά την «επέμβαση της Ρωσίας στη Γεωργία».

Στη συνέχεια, κατευθύνθηκε στη Γεωργία όπου υποσχέθηκε την πλήρη και διαρκή στήριξη των ΗΠΑ στη Γεωργία, σημειώνοντας μάλιστα ότι μετά τη λεγόμενη «Επανάσταση των Ρόδων», «η Αμερική ήρθε σε βοήθεια αυτής της θαρραλέας νεαρής Δημοκρατίας. Κάνουμε ξανά το ίδιο καθώς προσπαθείτε να ξεπεράσετε μια εισβολή στην κυρίαρχη επικράτειά σας», κατηγορώντας τη Ρωσία για «παράνομη μονομερή απόπειρα να αλλάξει» διά της βίας τα σύνορα της Γεωργίας. Πρόσθεσε μάλιστα ότι οι ενέργειες της Ρωσίας έχουν δημιουργήσει αμφιβολίες για την αξιοπιστία της ως διεθνούς εταίρου. Δεν παρέλειψε επίσης να διαβεβαιώσει την Τιφλίδα ότι οι ΗΠΑ θα κρατήσουν τη δέσμευσή τους να στηρίξουν την ένταξη της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, δηλώσεις που έγιναν μια μέρα μετά την ανακοίνωση της διάθεσης ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων από τις ΗΠΑ (και 750 εκατομμύρια δολάρια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) υποτίθεται ως βοήθεια για την ανοικοδόμηση της χώρας. Πιθανολογείται, ωστόσο, ότι ίσως ακολουθήσει πακέτο στρατιωτικής βοήθειας, κάτι που αναμένεται να δημιουργήσει νέες εντάσεις με τη Ρωσία.

Την Παρασκευή, ο Ντικ Τσένι, από την πρωτεύουσα της Ουκρανίας μετέφερε τη δέσμευση της χώρας του για την ασφάλεια και την προοπτική ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ υποστηρίζοντας ότι οι Ουκρανοί πρέπει να ζουν «χωρίς την απειλή της τυραννίας, του οικονομικού εκβιασμού και της στρατιωτικής εισβολής ή του εκφοβισμού», ουσιαστικά φωτογραφίζοντας τη Ρωσία. Δεν παρέλειψε ωστόσο να επιχειρήσει να «συμφιλιώσει» τον Ουκρανό Πρόεδρο, Β. Γιουτστένκο και την πρωθυπουργό Γ. Τιμοσένκο, τη στιγμή που έχει ξεσπάσει κυβερνητική κρίση μετά τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού.