Τα σχέδια της Τουρκίας για «ενεργειακό κόμβο» όπως αποτυπώνονται σε χάρτη του υπουργείου Ενέργειας

Η συμφωνία προβλέπει τη σύνδεση, αρχικά για 13 χρόνια, της Βουλγαρίας με τους τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αλλά και συνολικά το δίκτυο μεταφοράς αερίου που διαθέτει η Τουρκία και ήδη σχεδιάζεται πώς θα επεκταθεί και θα αναβαθμιστεί, σε όλα τα επίπεδα.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, με τη συμφωνία η Βουλγαρία, κράτος - μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με κομβική θέση και δίκτυα για τη μεταφορά του φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, θα μπορεί να χρησιμοποιεί συνολική χωρητικότητα περίπου 1,5 δισεκατομμυρίου κυβικών μέτρων ετησίως, που ισοδυναμούν περίπου με το ήμισυ της εγχώριας ζήτησής της. Παράλληλα, σύμφωνα με τον ειδικευμένο σε θέματα Ενέργειας Τύπο, η Βουλγαρία «παρακάμπτει» έτσι ως έναν βαθμό και την πρόσβαση σε φορτία LNG μέσω μόνο της Ελλάδας, τα οποία υπόκεινται σε μια σειρά από περιορισμούς ελέω και συμμετοχής στην ΕΕ. Διόλου τυχαία η (υπηρεσιακή) κυβέρνηση της Βουλγαρίας τόνισε ότι η συμφωνία διασφαλίζει στη χώρα πρόσβαση σε «όλους τους μεγάλους παραγωγούς παγκοσμίως», ενώ λόγος έγινε και για «νέες, αδιανόητες μέχρι στιγμής, προοπτικές συνεργασίας» που ανοίγουν.

Την ίδια ώρα, μεγάλο βήμα γίνεται και σε ό,τι αφορά τον στόχο της αστικής τάξης της Τουρκίας για τη μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο στο σταυροδρόμι Νοτιοανατολικής Μεσογείου - Μέσης Ανατολής - Βαλκανίων - Κεντρικής Ασίας, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως της συμφωνίας με τη Βουλγαρία είχε προηγηθεί, τον Δεκέμβρη, αντίστοιχη συμφωνία με τη Ρουμανία, για εισαγωγή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας.

Θυμίζουμε ότι τα σχέδια για τη δημιουργία «παγκόσμιου ενεργειακού κόμβου» στην Ανατολική Θράκη - στόχο ανταγωνιστικό με τον αντίστοιχο της ελληνικής αστικής τάξης, με ό,τι αυτό σηματοδοτεί - έχουν βρεθεί στο επίκεντρο και των τελευταίων συνομιλιών Πούτιν - Ερντογάν (μεταξύ άλλων και για τη μεταφορά ποσοτήτων από Ρωσία και Τουρκμενιστάν προς την ΕΕ), όσο και στα παζάρια με τις ΗΠΑ.

Μπορεί οι ΗΠΑ να μη βιάστηκαν να σχολιάσουν τη νέα συμφωνία, το μόνο σίγουρο ωστόσο είναι ότι η επαναχάραξη του ενεργειακού χάρτη στην περιοχή βρίσκεται στο επίκεντρο των παζαριών τους με την Τουρκία, όπως και η προσπάθεια για το «δέσιμό» της στο ευρωατλαντικό στρατόπεδο, με τα ανάλογα ανταλλάγματα. Παζάρια που θα συνεχιστούν και με την επίσκεψη που θα κάνει στις 17 - 18/1 στις ΗΠΑ ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Οπως τόνισε πριν από δύο μήνες ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα, Τζεφ Αφλεκ - αφού εξήγησε πρώτα ότι πλέον το 20% του υγροποιημένου φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην Τουρκία είναι αμερικανικό LNG - «εμείς έχουμε στηρίξει εδώ και καιρό την Τουρκία ως ενεργειακό διαμετακομιστικό κόμβο, ιδίως στον τομέα του φυσικού αερίου». Επιχειρηματολογώντας για την ανάγκη διαφοροποίησης των «προμηθευτών Ενέργειας», υπογράμμισε ότι «όσον αφορά αυτόν τον ενεργειακό κόμβο, υπάρχουν και άλλες χώρες στην περιοχή, στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία, με τις οποίες η Τουρκία μπορεί να συνεργαστεί». Είχε μάλιστα σπεύσει να ξεκαθαρίσει ότι το παζάρι περιλαμβάνει και την πώληση των F-16, τασσόμενος θετικά, αλλά και να εκφράσει ...κατανόηση ως προς τους «ελιγμούς» που η Αγκυρα ψάχνει προσπαθώντας να διατηρήσει τη συνεργασία της και με τη Μόσχα. «Δεδομένων των μακρών ιστορικών δεσμών της Τουρκίας, των οικονομικών δεσμών της, της αλληλεξάρτησής της σε ορισμένους τομείς, ιδίως στον τομέα της Ενέργειας, κατανοούμε ότι η Τουρκία δεν θα ακολουθήσει τις ίδιες κυρώσεις που επιβάλλουμε εμείς ή η ΕΕ...», είπε τότε.

Αλλά και ο νέος υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, ο γνωστός και μη εξαιρετέος Τζ. Πάιατ, μόλις τον περασμένο Οκτώβρη, στο πλαίσιο περιοδείας του στην περιοχή, μετά τις επαφές που είχε στην Τουρκία και ακριβώς πριν επισκεφτεί Ρουμανία και Βουλγαρία, είπε ότι «στη διάρκεια της επίσκεψής μου, διαπίστωσα ένα υψηλό επίπεδο συναίνεσης με τις τουρκικές αρχές σχετικά με τη σημασία του διαλόγου μεταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον, για τη σταθερότητα στις ενεργειακές αγορές, την παγκόσμια ενεργειακή γεωπολιτική και την ενεργειακή μετάβαση». Τόνισε δε ειδικά τις ευκαιρίες που υπάρχουν για συνεργασία στον τομέα του LNG, αυτόν της μετατροπής Ενέργειας αλλά και τους μικρούς αρθρωτούς πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Στο μεταξύ, τα ανταλλάγματα που βρίσκονται στο τραπέζι, με όρο την αποδυνάμωση των σχέσεων με τη Ρωσία, «φώτισε» και πρόσφατη ανάλυση της αμερικανικής «δεξαμενής σκέψης» «Atlantic Council» που παρατήρησε ότι «η επιθυμία της Τουρκίας να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στις ενεργειακές υποδομές της περιφέρειας δεν είναι μόνο γεωπολιτικά καθοδηγούμενη, αλλά και βιώσιμη οικονομικά και τεχνικά. Η τοποθεσία της χώρας στη συμβολή διαφόρων αγωγών υδρογονανθράκων, όπως και η ικανότητά της να αποθηκεύει αέριο, μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στη διαμόρφωση του ενεργειακού τοπίου της περιοχής».

Υποστήριζε δε ότι «για να πετύχει η δημιουργία ενεργειακού κόμβου, το ρωσικό αέριο δεν μπορεί να αποτελεί μέρος του σχεδίου» και τόνιζε ότι η Τουρκία θα μπορούσε «να αναλάβει τον ρόλο ενός μεγάλου ενεργειακού παίκτη στην περιοχή και να προσφέρει στην Ευρώπη εναλλακτικές στα ορυκτά καύσιμα για να γεμίσει το κενό που αφήνει το ρωσικό αέριο», με την προϋπόθεση να λάβει «πολιτική απόφαση αποδέσμευσης από τη Μόσχα και να στραφεί σε άλλους προμηθευτές».

Επιχειρηματολογώντας σε αυτήν την κατεύθυνση, αναφερόταν στην αξιοποίηση του αζέρικου αλλά και του τουρκμένικου αερίου, των οποίων η αξία όλα δείχνουν ότι αναβαθμίζεται στις ενεργειακές κολιγιές διεθνώς, στο κοίτασμα που η Τουρκία εντόπισε στο «οικόπεδο» Σακάρια στη Μαύρη Θάλασσα, στα σχέδιά της για ανάπτυξη νέων υποδομών (από νέους τερματικούς σταθμούς LNG αλλά και σταθμούς επαναεριοποίησης, μέχρι υπόγειους σταθμούς αποθήκευσης αερίου), ξεχωρίζοντας μια σειρά από πλευρές που - όπως υποστήριζε - θα θωράκιζαν την Τουρκία απέναντι σε μια συνεργασία με την «αυξανόμενα απρόβλεπτη Ρωσία».

Απαριθμώντας τα ανταλλάγματα που βρίσκονται στο τραπέζι σημείωνε ότι «η Τουρκία θα χρειαστεί να διασφαλίσει κεφαλαιακές επενδύσεις από διεθνή χρηματοπιστωτικά κέντρα, τεχνική βοήθεια από δυτικές εταιρείες και πολιτική στήριξη από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ (...) Οι Δυτικοί εταίροι θα έπρεπε να καταστήσουν στην Τουρκία σαφή τα οικονομικά και πολιτικά οφέλη της συμμετοχής στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά. Η διατήρηση της Αγκυρας εντός των περιφερειακών ενεργειακών σχεδίων της ΕΕ και η προσφορά επενδυτικών ευκαιριών για την ανάπτυξη των ενεργειακών της υποδομών, με σαφείς όρους, θα καθιστούσαν τις προτάσεις της Ρωσίας περί "κόμβου" λιγότερο ελκυστικές...».

Με βεβαιότητα στα παζάρια αυτά περιλαμβάνονται και οι «διευθετήσεις» στα Ελληνοτουρκικά και συνολικά στην Ανατ. Μεσόγειο, με τις διεργασίες στο παρασκήνιο να φουντώνουν, όπως έδειξε και η πρόσφατη εν κρυπτώ συνάντηση Μπούρα - Καλίν στις Βρυξέλλες προ ημερών, κι ενώ δίνουν και παίρνουν οι τουρκικές απειλές για το casus belli αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ., όπως δρομολογείται στις περιοχές νότια της Κρήτης που έχουν παραχωρηθεί στην αμερικανική «ExxonMobil».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο φουντώνουν και «σενάρια» περί εμπλοκής και του Εϊμος Χοκστάιν, συμβούλου για θέματα ενεργειακής ασφάλειας, που πρωτοστάτησε και στην πρόσφατη συμφωνία συνεκμετάλλευσης Ισραήλ - Λιβάνου. Συμφωνία με τη «σφραγίδα» των ΗΠΑ και των ενεργειακών κολοσσών, που παρουσιάζεται - και από την ελληνική κυβέρνηση - ως «οδηγός» και για τις υπόλοιπες επικίνδυνες «διευθετήσεις» στην περιοχή.

Ενδεικτικές είναι και οι συστάσεις που κυκλοφορούν σε τουρκικές «δεξαμενές σκέψης», όπως η SETA. Οπως αναφερόταν πρόσφατα σε μια σύσταση για το «Γεωπολιτικό Πλαίσιο για την Τουρκία το 2023», η Αγκυρα θα συνεχίσει τη «διαδικασία εξομάλυνσης σχέσεων» σε Περσικό Κόλπο και Μεσόγειο. Εκανε ακόμη λόγο για «μια δίκαιη και σωστή μοιρασιά της υφαλοκρηπίδας» που η Αγκυρα θεωρεί «βασική παράμετρο» των διαπραγματεύσεων που επιθυμεί και πρόσθετε ότι στόχος παραμένει «ο καθορισμός θαλάσσιων ζωνών» με «από κοινού προώθηση της στρατηγικής αμοιβαίου οφέλους». Ανέφερε ακόμα ότι η Αγκυρα «δεν μπορεί να ανεχτεί τα ελληνικά επιχειρήματα που εγκλωβίζουν την Τουρκία, η οποία έχει τη μακρύτερη ακτογραμμή (στην περιοχή), σαν να είναι γι' αυτήν η Μεσόγειος "απαγορευμένη" ζώνη» και παρατηρούσε ότι «ο ανταγωνισμός Τουρκίας - Ελλάδας θα προσφέρει ευκαιρίες στις χώρες της περιοχής» αφού «στο κάτω κάτω της γραφής, η ανακάλυψη ενεργειακών πόρων μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για την ατζέντα όλων των πλευρών στην περιοχή, ειδικά κατά μήκος των διαφιλονικούμενων ζωνών...».