Εχουν περάσει τρία χρόνια και παραπάνω από την ψήφιση του νόμου για την κύρια ασφάλιση των αγροτών. Από την αρχή η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας και σε συνέχεια και άλλες οργανώσεις επισήμαναν το πισωγύρισμα που αφορούσε τις γυναίκες - αφού ο νόμος επέτρεπε να μην ασφαλίζονται όλα τα μέλη της αγροτικής οικογένειας και έδινε τη δυνατότητα να ασφαλίζεται άμεσα μόνο ένα μέλος - που θα μπορούσε να ασφαλίσει έμμεσα και τα υπόλοιπα. Ετσι η αγρότισσα κινδυνεύει να χάσει την αυτόνομη ασφάλιση - ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και σύνταξη - που είχε αποκτήσει από το 1982 και την προσωπική αγροτική της σύνταξη.

Ποια είναι λοιπόν η εξέλιξη ύστερα από τρία χρόνια εφαρμογής (ουσιαστικά από 1/1/1998) του νόμου; Μια έρευνα που πραγματοποίησαν πρόσφατα οι σύλλογοι της ΟΓΕ στη Θεσσαλία δείχνει με αποκαλυπτικά στοιχεία πως με το νέο τρόπο συνταξιοδότησης οιγυναίκες και οι νέοι αγρότες σπρώχνονται να εγκαταλείψουν το επάγγελμα του αγρότη. Αρκεί να αναφέρουμε ότι με το νέο καθεστώς τα 3/4 όσων δεν είναι ασφαλισμένοι είναι γυναίκες, ενώ νέοι που ασφαλίζονται για πρώτη φορά στον κλάδο κύριας ασφάλισης - με προοπτική να εξασκήσουν το επάγγελμα του αγρότη από τα 20 μέχρι τα 65 τους χρόνια - είναι μόνο 66 (!) άτομα σε ολόκληρη την επικράτεια. Και βέβαια όλοι γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν μόνο 66 εικοσάχρονοι αγρότες σ' όλη την Ελλάδα!

Τη συγκριτική μελέτη των στοιχείων, με βάση τις πρόσφατες στατιστικές του ίδιου του ΟΓΑ πραγματοποίησε η Ρούλα Χαλάτση, στέλεχος του Συλλόγου Γυναικών Καρδίτσας.

Ενα πρώτο σημαντικό στοιχείο από τη συγκριτική μελέτη των στατιστικών δεδομένων είναι ότι δεν ασφαλίζονται πια όλοι οι αγρότες: Ενας στους τέσσερις περίπου (24%) είναι ή ανασφάλιστος ή έμμεσα ασφαλισμένος. Τι σημαίνει αυτό; Οτι οι άντρες ή οι γυναίκες που είναι εξαρτώμενοι από άλλο μέλος της οικογένειάς τους δεν μπορούν να ασκήσουν επίσημα το επάγγελμα του αγρότη. Αφού δεν έχουν αυτοτελή ασφάλιση σαν αγρότες δεν μπορούν να πάρουν δάνεια από την τράπεζα, ούτε αγροτικές επιδοτήσεις ούτε καν να έχουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου και βέβαια δεν έχουν δικαίωμα προσωπικής σύνταξης. Οι γυναίκες μόνο έχουν δικαίωμα στη σύνταξη του συζύγου όταν πεθάνει.

Ενα άλλο στοιχείο είναι ότι μέσα σε δυο χρόνια, το 1998 και το 1999, αυξήθηκαν οι έμμεσα ασφαλισμένοι και ιδιαίτερα οι γυναίκες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΓΑ στον κλάδο κύριας ασφάλισης είναι ασφαλισμένα 757.060 άτομα. Αν συγκρίνουμε αυτό τον αριθμό με τον αριθμό όσων ήταν ασφαλισμένοι πριν το 1997, με το προηγούμενο σύστημα της πρόσθετης ασφάλισης - δηλαδή 774.576 άτομα - διαπιστώνουμε ότι με το σύστημα που ισχύει σήμερα υπάρχουν 17.516 άτομα που δεν είναι ασφαλισμένα. Από αυτά τα 12.000, δηλαδή τα τρία τέταρτα είναι γυναίκες, δηλαδή 12.000 λιγότερες ασφαλισμένες γυναίκες απ' όσες ήταν πριν.

Να θυμηθούμε ότι η πρόσθετη ασφάλιση ίσχυε για μια δεκαετία, από το 1987 μέχρι το 1997. Τότε οι αγρότες πλήρωναν κάποιο ποσό με την προοπτική να αυξήσουν τη βασική σύνταξη - που ήταν η ίδια για όλους. Οι αγρότες που είχαν ενταχθεί σ' αυτό το σύστημα ήταν πάρα πολλοί και κυρίως γυναίκες. Τι έγινε λοιπόν με αυτούς; Οσοι μεν ασφαλίστηκαν με το καινούριο σύστημα κύριας ασφάλισης όταν έρθει ο καιρός να συνταξιοδοτηθούν, στη σύνταξή τους θα συνυπολογιστούν οι εισφορές των δέκα χρόνων που πλήρωναν για πρόσθετη ασφάλιση. Οσοι-ες όμως δεν εντάχθηκαν στο νέο σύστημα κύριας ασφάλισης χάνουν αυτές τις εισφορές των δέκα χρόνων! Κι εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλοί άντρες που είναι κατά κύριο λόγο αγρότες, κάνουν και μια δεύτερη δουλιά, γιατί δε φτάνει το αγροτικό εισόδημα - κυρίως οικοδομικές εργασίες ή δουλεύουν σε εργοστάσια τυποποίησης ή κονσερβοποίησης αγροτικών προϊόντων (πχ ντομάτες, ροδάκινα) και ασφαλίζονται σ' αυτή τη δεύτερη εργασία, στο ΙΚΑ. Αντίθετα, οι αγρότισσες δεν έχουν συνήθως πρόσβαση σε δεύτερη εργασία...

Ενα άλλο ουσιαστικό στοιχείο είναι ότι μέσα σε δυο χρόνια αυξήθηκαν σημαντικά οι εισφορές των αγροτών για την κύρια ασφάλισή τους.

Οπως είναι γνωστό, σύμφωνα με το νέο σύστημα οι αγρότες-τισσες ασφαλίζονται κατά κατηγορίες, ανάλογα με το ύψος των εισφορών τους σε ετήσια βάση. Υπάρχουν επτά κατηγορίες: Η πρώτη, χαμηλότερη, κατηγορία είχε εισφορές, όταν άρχισε να εφαρμόζεται η νέα ασφάλιση, γύρω στις 97.000 δραχμές το χρόνο, ενώ οι εισφορές για την υψηλότερη, την έβδομη κατηγορία έφθαναν τις 200.000 το χρόνο. Στην πρώτη λοιπόν (τη χαμηλότερη) κατηγορία οι εισφορές έφθαναν το 1999 τις 101.640 δραχμές και την 1/1/2000 τις 105.000 δραχμές - με ανάλογες αυξήσεις και στις άλλες κατηγορίες. «Εχουμε λοιπόν μια αύξηση στις εισφορές, τονίζει η Ρούλα Χαλάτση - και κάθε χρόνο θα υπάρχουν νέες αυξήσεις. Ομως τις αυξήσεις αυτές τις πληρώνουν οι αγρότες που όπως όλοι ξέρουμε το εισόδημά τους μειώνεται διαρκώς! Πρόκειται για μια μεγάλη επιβάρυνση για την αγροτική οικογένεια... Κι ακόμα πρέπει να σημειώσουμε ότι από αυτούς που έχουν ενταχθεί στην κύρια ασφάλιση, δηλαδή από τους 757.000, περίπου οι 550.000 ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, είναι οι πιο φτωχοί...».

Ζήσε Μάη μου...

Αυτοί λοιπόν οι καθόλου εύποροι αγρότες, αν δουλέψουν από τα είκοσι ως τα 65 τους χρόνια, όπως προβλέπει ο νόμος για τους νεοεισερχόμενους στον κλάδο της κύριας ασφάλισης, θα πάρουν σύνταξη ογδόντα οκτώ χιλιάδες (88.000) δραχμές για 45 χρόνια δουλιάς! Κι εδώ υπάρχει ένα πολύ εντυπωσιακό στοιχείο: Σ' αυτή την κατηγορία, σ' αυτούς δηλαδή που γεννήθηκαν το 1980 και θα δουλέψουν 45 χρόνια, έχουν ασφαλιστεί με το καινούριο σύστημα μόνο 66 άτομα (πενήντα γυναίκες και δεκαέξι άντρες). Εξήντα έξι εικοσάρηδες σ' όλη την Ελλάδα!!!

Οι άλλοι, που έχουν ασφαλιστεί είναι μεγαλύτεροι και βέβαια θα εργαστούν λιγότερα χρόνια. Το ότι ουσιαστικά οι νέοι αγρότες δεν ασφαλίζονται καθόλου είναι κάτι που θα πρέπει να χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου. «Οι νέοι άνθρωποι δε γίνονται αγρότες - λέει η Ρούλα Χαλάτση - ή μάλλον λιγοστεύουν συνεχώς όσοι ασκούν το επάγγελμα του αγρότη. Ενα άλλο στοιχείο είναι ότι αισθάνονται ανασφάλεια για το ίδιο το επάγγελμα. Επιπλέον αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την προοπτική να πληρώνουν εισφορές για 45 ολόκληρα χρόνια. Και βέβαια προτιμούν να πληρώνουν τις εισφορές οι μεγαλύτεροι της οικογένειας και όχι οι νέοι».

Το να ασφαλίζεσαι σε μεγαλύτερη ηλικία σημαίνει λιγότερα χρόνια δουλιάς - σημαίνει όμως και μικρότερη σύνταξη. Δηλαδή μετά από 25 χρόνια δουλιάς - οπότε θα συνταξιοδοτηθεί η πλειονότητα των ασφαλισμένων - όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία (δηλαδή οι περισσότεροι) θα πάρουν μια σύνταξη 51.000 δραχμές. Δηλαδή μια σύνταξη πείνας... Μιλάμε για τους σημερινούς σαραντάρηδες... Ακόμα κι αυτοί που συνταξιοδοτήθηκαν με την πρόσθετη ασφάλιση - όσοι πρόλαβαν - είχαν καλύτερες προϋποθέσεις: Υπήρχαν τρεις κατηγορίες, η μεγαλύτερη σύνταξη ήταν 70-80.000 δραχμές, η μικρότερη 50-60.000, αλλά δεν πλήρωναν τόσα χρόνια, ούτε τόσες πολλές εισφορές. Κι αν σταματούσαν να πληρώνουν εισφορές δε θα έχαναν τη βασική σύνταξη, που ήταν η ίδια για όλους. Ενώ σήμερα, ακόμα κι η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ανάλογη με την κατηγορία των εισφορών...

Η έρευνα που είχαν κάνει πριν από μερικά χρόνια οι σύλλογοι της ΟΓΕ στη Θεσσαλία για τη γυναίκα της υπαίθρου, είχε δείξει την έντονη τάση των νέων να φύγουν από τα χωριά. Μια τάση που έρχεται να επιβεβαιωθεί από τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία.

Τα στοιχεία του ΟΓΑ που αφορούν τη μείωση των ατόμων ή των οικογενειών που παίρνουν επιδόματα πιστοποιούν επίσης πως όλο και λιγότεροι-ες ασφαλίζονται σαν αγρότες. Για παράδειγμα οι αγροτικές οικογένειες που παίρνουν πολυτεκνικό επίδομα μειώθηκαν μέσα σε δυο χρόνια αισθητά. Το 1998 το πήρανε 32.793 οικογένειες, ενώ το 1999 μόλις 23.114 οικογένειες. Μειώθηκαν επίσης οι νέες αγρότισσες που παίρνουν επίδομα μητρότητας (κυοφορίας - θηλασμού), ενώ μειώθηκαν επίσης κατά 12% οι πολύτεκνες αγρότισσες που παίρνουν ισόβια σύνταξη.

Και η νοοτροπία η παραδοσιακή τι ρόλο παίζει σήμερα σ' ό,τι αφορά στην επιστροφή της αγρότισσας στη θέση του εξαρτώμενου μέλους οικογένειας; Ισως είναι πρόωρο να το κρίνει κανείς.

Φαίνεται όμως ότι ο βασικός λόγος της μη ασφάλισης των αγροτισσών είναι οικονομικός. Ηδη, από την έρευνα της ΟΓΕ είχε φανεί ότι πάρα πολλές αγρότισσες θέλουν να φύγουν από το χωριό και θεωρούν ότι το αγροτικό επάγγελμα δεν έχει μέλλον. Ακόμα κι αν περιμένουν να τις ασφαλίσει ο σύζυγος φαίνεται να προσβλέπουν όχι στην αγροτική σύνταξη, αλλά στη σύνταξη από ένα άλλο επάγγελμα. Και βέβαια κυβέρνηση και ΕΕ κάνουν ό,τι μπορούν για να ενθαρρύνουν τον αγροτικό πληθυσμό προς τη φυγή από τη γη του...