Η αρχιτεκτονική μελέτη του νέου Κτιρίου Αρχείων της ΚΕ του ΚΚΕ λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα των απαιτήσεων σε λειτουργικό - χρηστικό επίπεδο, τις σύγχρονες προδιαγραφές υποδομής και εξοπλισμού, την ένταξη σε ένα ιδιαίτερο αστικό περιβάλλον, την κλίμακα του κτιρίου, την ιστορική και πολιτική σημασία του περιεχομένου του, αλλά και της ίδιας της πράξης υλοποίησης ενός κτιρίου Αρχείων από το ΚΚΕ.

Η αρχιτεκτονική προσέγγιση προσπαθεί να μεταγράψει στη δομή του κτιρίου την ιδιαιτερότητα της χρήσης του Αρχείου του ΚΚΕ σε λειτουργικό και συμβολικό επίπεδο. Αρχική πρόθεση είναι η καθαρότητα, η αλήθεια και η οικονομία της μορφής και της κατασκευής. Η ογκοπλασία και η εξωτερική μορφή του κτιρίου είναι, κατ' αρχήν, αποτέλεσμα του απαραίτητου κτιριολογικού προγράμματος και των ειδικών απαιτήσεων λειτουργίας του. Οι χώροι του Αρχείου διατάσσονται σε έναν σχετικά ανεξάρτητο όγκο από τις υπόλοιπες χρήσεις, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αυτοτέλειά του στα συστήματα προστασίας του Αρχείου, αλλά και να αναδεικνύεται μορφολογικά η ιδιαίτερη χρήση του. Πρόκειται για ένα συμπαγή και περίκλειστο όγκο, που διατάσσεται και στους τέσσερις ορόφους με κατακόρυφη επικοινωνία, και είναι επισκέψιμος μόνο από το εξειδικευμένο προσωπικό. Στον όγκο αυτό, δεν υπάρχουν ανοίγματα (παράθυρα), ώστε το αρχειακό υλικό να μην εκτίθεται στο άμεσο φως της ημέρας και να διασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή μόνωσή του από τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες. Η στιβαρότητα και λιτότητα της μορφής του, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία και περίπλοκες αρχιτεκτονικές χειρονομίες, ανταποκρίνεται στη βαρύτητα της σημασίας αυτού που εμπεριέχει. Οι λοιποί χώροι του κτιρίου εξυπηρετούν τις ειδικές απαιτήσεις επεξεργασίας, αποκατάστασης, ψηφιοποίησης και ταξινόμησης του αρχειακού υλικού, εξοπλισμένοι με σύγχρονες υποδομές και συστήματα, ένα μέρος των οποίων ήδη αξιοποιείται και σήμερα.

Η κεντρική ιδέα διαμόρφωσης της εξωτερικής όψης του κτιρίου στηρίζεται στην ίδια την έννοια του Αρχείου και στην εξελικτική διαδικασία παραγωγής του. Η χρονική συνέχεια αυτής της παραγωγής θα είναι ορατή στο κέλυφός του, το οποίο θα είναι μια τραχιά επιφάνεια, που θα εμφανίζει αποτυπώσεις, ρωγμές, ίχνη του χρόνου. Η φθορά που αφήνει το πέρασμα του χρόνου στην ύλη θα χρησιμοποιηθεί στο κέλυφος του κτιρίου για να συμβολίσει την ίδια τη φυσική διαδρομή του αρχειακού υλικού. Το γεγονός ότι υπάρχει ήδη κτισμένος ένας φέρων οργανισμός στα δύο υπόγεια που θα υψωθεί στους τέσσερις νέους ορόφους είναι δεσμευτικό ως προς τη μορφή, αλλά όχι απόλυτα περιοριστικό. Το κτίριο θα έχει γενεσιουργό αιτία τα ίχνη της υπάρχουσας κατασκευής. Η δομή της υπάρχουσας κατασκευής, αλλά και το σχήμα του οικοπέδου προδιαγράφουν έναν επιμήκη όγκο, ο οποίος συντίθεται από τρεις παράλληλες σειρές υποστυλωμάτων. Πρόθεση είναι ο φέρων οργανισμός του κτιρίου να είναι ορατός, όπου είναι δυνατόν, δομικά και κατασκευαστικά. Τα ανοίγματα θα προκύπτουν από χειρονομίες «σκισίματος» ή «ξεφλουδίσματος» της εξωτερικής επιδερμίδας (κελύφους), η οποία θα μετατοπίζεται και θα αποκαλύπτει το εσωτερικό του κτιρίου και τη δομή της κατασκευής. Πιο βαθιές ρωγμές - «ρήγματα» στην επιφάνεια του κτιρίου θα διαμορφώνουν την ογκοπλασία του. Ολο το κτίριο μορφολογικά θα συμβολίζει το ξεδίπλωμα μιας εξωτερικής επιφάνειας («φλούδας»), που, καθώς ανοίγει, αποκαλύπτει την αλήθεια του περιεχομένου του, όπως ακριβώς συμβαίνει και με ένα αρχειακό ντοκουμέντο. Η απόληξη του κτιρίου θα γίνεται με μια καμπύλη, η οποία παραπέμπει στην καμπύλη του σφυροδρέπανου - συμβόλου.

Το νέο Κτίριο Αρχείων της ΚΕ του ΚΚΕ θα επιδιώκει τη σχέση με το υπάρχον κτίριο - έδρα της ΚΕ, μέσω της λιτότητας και της μη διακοσμητικής του προσέγγισης και όχι τόσο δανειζόμενο τα ίδια μορφολογικά στοιχεία. Αλλωστε, πρόκειται για ένα κτίριο σχεδιασμένο σε μια διαφορετική χρονική περίοδο, με διαφορετική χρήση και ιδιαίτερο συμβολισμό, το οποίο για το λόγο αυτό θα διατηρεί τη μορφολογική του αυτοτέλεια και θα εντάσσεται στο αστικό του περιβάλλον. Οι μεγάλες, ενιαίες εξωτερικές επιφάνειες που θα προκύψουν δε θα επιβαρυνθούν με περιττές επενδύσεις διακοσμητικού χαρακτήρα, μπορούν ωστόσο να αποτελέσουν φόντο γλυπτών και άλλων εικαστικών έργων, υπαρχόντων ή νέων. Με αυτήν την έννοια, το μεγάλο Αρχείο του Κόμματος που αφορά την «τέχνη του αγώνα και τον αγώνα στην τέχνη» θα βρει και αυτό τη θέση του, αποτελώντας οργανικό κομμάτι - και όχι μόνο φυλασσόμενο - στο νέο Κτίριο Αρχείων.

Ο φέρων οργανισμός, δηλαδή ο σκελετός του κτιρίου, θα είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Ο σκελετός της ανωδομής με τους 4 ορόφους θα κατασκευαστεί με την καθ' ύψος προσθήκη στον υπάρχοντα σκελετό των 2 υπογείων όπου θα χρειαστεί να γίνουν αρκετές παρεμβάσεις, ώστε να ανταποκρίνεται πλήρως στο νέο κτίριο. Η στατική μελέτη θα καλύπτει το συνολικό φορέα του κτιρίου (υπάρχοντα και νέο) και σύμφωνα με τους σύγχρονους κανονισμούς και προδιαγραφές. Δηλαδή, θα περιλαμβάνει υποχρεωτικά και τον πλήρη έλεγχο επάρκειας (στατικά και αντισεισμικά) του υπάρχοντος τμήματος του σκελετού. Ως γενική βάση για τη στατική μελέτη, χρησιμοποιούνται νέα σχέδια αποτύπωσης, που έγιναν από την ομάδα μελέτης. Θα αξιοποιηθούν, επίσης, τρόποι για να γίνει ακριβής διερεύνηση και σύγκριση των παλιών διαθέσιμων σχεδίων με τα υλοποιημένα στοιχεία του σκελετού, με μεθόδους ανιχνεύσεων σε χαρακτηριστικά σημεία από ειδικευμένο συνεργείο (μαγνητικές μέθοδοι, πυρηνοληψίες, τοπικές αποκαλύψεις, κ.λπ.), σε συνδυασμό με χαρακτηριστικές τοπικές εκσκαφές για τη διερεύνηση των θεμελίων. Οι απαιτήσεις της στατικής μελέτης είναι ιδιαίτερες, καθώς ο σκελετός πρέπει: Να ανταποκρίνεται πλήρως στα μεγάλα φορτία υπολογισμού (ωφέλιμο βάρος χώρων Αρχείου 1200kg/m²), να προσαρμόζεται μορφολογικά στις αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες, και, κυρίως, να εξασφαλίζει την πλήρη συνεργασία του νέου σκελετού με τον υπάρχοντα των υπογείων χώρων. Για την ανωδομή, θα χρησιμοποιηθεί συμβατικό σύστημα κατασκευής, με επιμέρους ιδιαίτερες επιλύσεις σε σημεία με αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα.

Στο κτίριο θα εφαρμοστεί ισχυρή μόνωση (θερμομόνωση, υγρομόνωση και ηχομόνωση), ώστε να μην επηρεάζεται το πολύτιμο αρχειακό υλικό από τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες και μεταβολές του μικροκλίματος.

Η εξωτερική επιφάνεια του κτιρίου (κέλυφος) θα διαμορφωθεί από τριφτό επίχρισμα τσιμεντοκονίας σε μια απόχρωση που θα εναρμονίζεται με το περιβάλλον και, ταυτόχρονα, θα αναδεικνύει το κτίριο και τη σημασία του. Η κοκκινωπή απόχρωση είναι η αρχική σκέψη της μελετητικής ομάδας, καθώς παραπέμπει στο κόκκινο χρώμα - σύμβολο της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτιρίου θα μελετηθούν και θα κατασκευαστούν με γενικό γνώμονα: Την ασφάλεια και εξυπηρέτηση των χρηστών του χώρου, τη μεγάλη διάρκεια ζωής σε συνδυασμό με το χαμηλό κατά το δυνατόν αρχικό κόστος, την αξιοπιστία, την ευχερή συντήρηση, την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας με κατάλληλο σχεδιασμό των συστημάτων. Οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις θα συμπεριλαμβάνουν τα συστήματα κλιματισμού - αερισμού/εξαερισμού, πυροπροστασίας, φωτισμού, δικτύων υπολογιστών και τηλεφωνίας. Οι εγκαταστάσεις κλιματισμού και αερισμού/εξαερισμού θα τοποθετηθούν στο δώμα (οροφή) του κτιρίου, για εξοικονόμηση ωφέλιμου χώρου και προστασία του αρχειακού υλικού. Ειδικότερα, οι χώροι του Αρχείου και στους τέσσερις ορόφους θα έχουν ανεξάρτητο σύστημα κλιματισμού - αερισμού, για να διασφαλίζονται σε αυτούς σταθερές συνθήκες θερμοκρασίας (18±2 βαθμοί Κελσίου για το χαρτί, 10 βαθμοί Κελσίου για τα φωτογραφικά φιλμ) και υγρασίας (50%±5). Για την προστασία των ανθρώπων και εγκαταστάσεων και την έγκαιρη προειδοποίηση σε περίπτωση πυρκαγιάς, προβλέπεται η εγκατάσταση συστήματος πυρανίχνευσης, που θα μπορεί να αναγνωρίσει ημέρα και νύχτα κάθε εκδήλωση πυρκαγιάς στους χώρους του κτιρίου. Ιδιαίτερη πρόβλεψη θα υπάρχει για το σύστημα πυροπροστασίας, το οποίο θα λειτουργεί με κεντρικό αυτόματο σύστημα χειρισμού και χειροκίνητο συναγερμό σε κάθε χώρο. Το σύστημα πυροπροστασίας θα πραγματοποιηθεί με τα πιο σύγχρονα και εξελιγμένα μέσα που αρμόζουν σε κτίρια αρχείων, μουσεία και άλλους χώρους φύλαξης ευπαθούς υλικού. Η επεξεργασία και ο σχεδιασμός του κτιρίου θα περάσει σύντομα σε φάση εφαρμογής, όπου θα αποφασιστούν οι λεπτομέρειες των επιστρώσεων, επενδύσεων, δαπέδων, χρωματισμών και ειδικού εξοπλισμού του κτιρίου. Σκοπός είναι το κτίριο να ικανοποιεί τελικά τον πρωταρχικό στόχο της αποκατάστασης, συντήρησης, ψηφιοποίησης, ταξινόμησης και φύλαξης του αρχειακού υλικού, αλλά, παράλληλα, να μπορεί περιοδικά να φιλοξενεί ερευνητές και ενδιαφερόμενους για το περιεχόμενό του, να υποδέχεται εκθέσεις που αφορούν το πρωτότυπο υλικό του, να διατηρεί σε προβλεπόμενους εξαρχής χώρους μόνιμες εκθέσεις αρχειακού και εικαστικού υλικού.