Η αιτία του προβλήματος είναι βέβαια κοινή: Είναι η πολιτική που αντιμετωπίζει τους απόμαχους της δουλειάς και την ικανοποίηση των αναγκών τους ως «κόστος» για το αστικό κράτος, ως «βάρος» στην ακόμα μεγαλύτερη στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, την ώρα που συνεχώς οι κυβερνήσεις διαφημίζουν ότι «το Δημόσιο εκσυγχρονίζεται» και αποκτά «σύγχρονα εργαλεία», οτιδήποτε έχει να κάνει με την κάλυψη λαϊκών αναγκών, όπως είναι η έγκαιρη έκδοση των συντάξεων, βρίσκεται διαρκώς «στην πρέσα». Ετσι, δίπλα στις τεράστιες ελλείψεις στην Υγεία, στην Παιδεία, στην Πρόνοια κ.ο.κ., βρίσκεται και η μεγάλη υποστελέχωση των ασφαλιστικών ταμείων σε ανθρώπινο δυναμικό, η απουσία σύγχρονων υποδομών και εξοπλισμού, διογκώνοντας συνεχώς το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων.

Η κυβέρνηση μάλιστα, αντί να αντιμετωπίσει αυτές τις μεγάλες ελλείψεις, αξιοποιεί το πρόβλημα ως «σκαλοπάτι» για την είσοδο ιδιωτικών εταιρειών στον e-ΕΦΚΑ, και μάλιστα στον κρίσιμο τομέα της απονομής των συντάξεων, στο φόντο της προωθούμενης ιδιωτικοποίησης των επικουρικών συντάξεων αλλά και της ευρύτερης ιδιωτικοποίησης κρίσιμων υπηρεσιών και υποδομών του Δημοσίου.

Ξεκινώντας από τις εξαγγελίες για το θέμα κατά την επίσκεψη Μητσοτάκη στο υπουργείο Εργασίας την προηγούμενη βδομάδα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την περασμένη Τρίτη την τοποθέτηση ιδιώτη «project manager» στον ΕΦΚΑ, ως επικεφαλής μιας αντίστοιχης «Ομάδας Εργου». Στη θέση τοποθετήθηκε συγκεκριμένα ο Μ. Κεφαλογιάννης, στέλεχος επιχειρήσεων και τραπεζών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και στέλεχος της ΝΔ, ο οποίος το 2016 είχε συμμετάσχει στη συγγραφή του κυβερνητικού προγράμματός της.

Σύμφωνα μάλιστα με τις ανακοινώσεις του υπουργείου, «για την υλοποίηση του project της επιτάχυνσης των συντάξεων,η Ομάδα θα μπορεί να καταφεύγει - εάν και όποτε το κρίνει σκόπιμο - στις υπηρεσίες εξειδικευμένων εταιρειών του ιδιωτικού τομέα».

Επιβεβαιώνεται ότι το «ολοκληρωμένο σχέδιο» που διαφημίζει η κυβέρνηση έχει άλλες στοχεύσεις και δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα, αφού από αυτό απουσιάζουν επιδεικτικά η πρόσληψη επαρκούς μόνιμου προσωπικού και η ενίσχυση των υποδομών του ΕΦΚΑ.

Οι αριθμοί για τις εκκρεμείς συντάξεις είναι αποκαλυπτικοί. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε στη Βουλή ο ίδιος ο υφυπουργός Εργασίας Π. Τσακλόγλου, οι συσσωρευμένες εκκρεμείς κύριες συντάξεις στο τέλος του 2020 ήταν 154.000. Περίπου 45.000 αφορούν το ΙΚΑ, 31.000 τον ΟΓΑ, 28.000 τον ΟΑΕΕ και 22.000 το Δημόσιο. Το σύνολο των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων ανέρχεται σε 119.694. Δεν έγινε αναφορά στα εκκρεμή εφάπαξ, τα οποία υπολογίζονται σε περίπου 60.000.

Το συνολικό χρέος των Ταμείων προς τους συνταξιούχους που περιμένουν να λάβουν τη σύνταξή τους, μαζί με τα αναδρομικά από την υποβολή των αιτήσεών τους, εκτιμάται στα 1,6 δισ. ευρώ. Επιπλέον, υπάρχουν 62.400 συνταξιούχοι με παράλληλη ασφάλιση και η αντίστοιχη σύνταξη που τους αναλογεί δεν αποδίδεται από το 2016! Το χρέος προς τους δικαιούχους παράλληλης εκτιμάται στα 600 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό χρέος των Ταμείων προς τους συνταξιούχους στα 2,2 δισ. ευρώ.

Οι εν αναμονή συνταξιούχοι, μέσω αυτής της πρακτικής, έχουν μετατραπεί σε ιδιότυπους δανειστές του αστικού κράτους και μάλιστα άτοκα...

Οπως χαρακτηριστικά σημείωνε ο Δήμος Κουμπούρης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του ΕΦΚΑ για το 2021, «ο αριθμός των συντάξεων που βγαίνουν κάθε χρόνο είναι αυτός που καλύπτεται από τα χρήματα που διατίθενται από τον κρατικό προϋπολογισμό, και αυτό καθορίζει και το πόσες συντάξεις θα απονεμηθούν. Η βασική αιτία της μεγάλης καθυστέρησης για πολλά χρόνια είναι ότι οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις κρατάνε από τους αναμένοντες τη σύνταξη σημαντικά ποσά, εκατοντάδες εκατομμύρια αν συνυπολογίσουμε και τα αναδρομικά που δίνονται μαζί».

Πίσω από αυτούς τους αποκαλυπτικούς αριθμούς, υπάρχουν τα τεράστια προβλήματα που δημιουργούνται στους απόμαχους της δουλειάς. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπαν στον «Ριζοσπάστη» άνθρωποι που βιώνουν αυτήν την απαράδεκτη κατάσταση.

Ο Θωμάς Στ. εργάστηκε 36 ολόκληρα χρόνια στο Δημόσιο. Στην περίπτωσή του δεν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση. Κι όμως, σε ηλικία πλέον 70 ετών, περιμένει εδώ και 25 μήνες ολόκληρη τη σύνταξη. Από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δεν δίνουν συγκεκριμένη απάντηση για το πότε θα τη λάβει κανονικά και τον παραπέμπουν σε κάποιο τηλέφωνο, που όπως αναφέρει δεν το σηκώνουν ποτέ. «Δεν τα βγάζουμε πέρα μόνο με την προσωρινή σύνταξη», μας λέει. «Για να πληρώσουμε τον ΕΝΦΙΑ, κάναμε ρυθμίσεις στην εφορία. Αναγκαζόμαστε να δανειστούμε για να επιβιώσουμε. Τα παιδιά είναι άνεργα. Μιλάνε για επιτάχυνση των διαδικασιών. Ομως οι ανάγκες μας δεν μπορούν να περιμένουν. "Δεσμεύονται", λένε, αλλά λύση δεν δίνουν. Στα 70 μου χρόνια περιμένω...».

Ο Νίκος Ρ. από τη Σκόπελο είναι ασφαλισμένος στον ΟΓΑ. Στα χωράφια από τα 23 του χρόνια, αλλά και σε άλλες συμπληρωματικές δουλειές, γιατί το αγροτικό εισόδημα από την καλλιέργεια της ελιάς ποτέ δεν έφτανε. Τώρα, στα 69 του χρόνια, περιμένει κι αυτός τουλάχιστον 18 μήνες τα «λίγα ψίχουλα της αγροτικής σύνταξης». Οπως μας λέει με πίκρα, είναι «υποψήφιος συνταξιούχος». Χαρακτηρίζει τις εξαγγελίες για σύνταξη σε μερικές μέρες «μεγαλοστομίες, χωρίς αντίκρισμα», αλλά περισσότερο σκέφτεται τους άλλους, καθώς «υπάρχουν και αγρότες που περιμένουν και τρία ολόκληρα χρόνια»! Γι' αυτό απαιτεί να αποδίδεται στους συνταξιούχους τουλάχιστον το κατώτατο όριο της σύνταξης, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες, από την ώρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, «για να μπορούμε να επιβιώνουμε και να μη ζητάμε δανεικά, σαν επαίτες!». Αναφέρει ότι τα γραφεία στον ΟΓΑ, στη Λάρισα όπου υπάγονται, «είναι διαλυμένα, η λειτουργία τους είναι απελπιστική».

Προβλήματα όμως υπάρχουν και στην απονομή των προσωρινών συντάξεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Παντελή Δ.:«Υπέβαλα αίτημα συνταξιοδότησης τον Ιούλιο του 2019, με τον πολλά υποσχόμενο "ηλεκτρονικό" τρόπο, και ταυτόχρονα ζήτησα προσωρινή σύνταξη. Ομως 18 μήνες μετά, εξαιτίας του γραφειοκρατικού κυκεώνα που διέπει όλο το σύστημα απονομής συντάξεων, δεν έχω λάβει ούτε την προσωρινή σύνταξη. Σημειώνεται ότι σε αυτήν την περίπτωση, μέχρι πρόσφατα δεν δινόταν η δυνατότητα στους αιτούντες προσωρινή σύνταξη να συνεχίσουν να εργάζονται. Από την προσπάθειά μου να βγάλω άκρη και να λάβω έστω την προσωρινή σύνταξη έγκαιρα, προκύπτει η εύλογη ερώτηση: Αφού δεν έχουν "ενιαιοποιηθεί" οι λειτουργίες των Ταμείων και ο Κανονισμός Παροχών, γιατί υποχρεώνονται οι ασφαλισμένοι να υποβάλλουν αίτημα στον τελευταίο ασφαλιστικό φορέα και όχι σε αυτόν όπου αποδεδειγμένα έχουν θεμελιώσει το δικαίωμα στη σύνταξη αυτοτελώς, με βάση τις ημέρες ασφάλισης; Πώς και για πόσο χρονικό διάστημα μπορεί κανείς χωρίς εισόδημα να ικανοποιεί τις στοιχειώδεις ανάγκες του, της οικογένειάς του; Ασφαλίστηκα πρώτη φορά το 1977 στο ΝΑΤ, ως αξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού, για μια δεκαετία. Στη συνέχεια και για 22 χρόνια στην εκτυπωτική βιομηχανία. Το 2015 "πλήρωσα" τον ν. Κατρούγκαλου, με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 62 για τα ΒΑΕ. Μακροχρόνια άνεργος από το 2009, με μικρά διαλείμματα απασχόλησης (εργάτης ταφών - εκταφών, κοινωφελής εργασία, λαντζιέρης) ως συμβασιούχος. Διανύω πλέον τον 18ο μήνα χωρίς να λάβω προσωρινή σύνταξη, και η απάντηση που παίρνω κάθε φορά που επισκέπτομαι τον ΕΦΚΑ είναι η ίδια: "Εχετε δίκιο, προσπαθούμε αλλά δεν έχουμε προσωπικό"...».

«Δεν λείπει ο project manager στον e-ΕΦΚΑ. Υπάλληλοι και μέσα λείπουν», επισημαίνει ο Σύλλογος Υπαλλήλων Ασφαλιστικών Ταμείων (ΣΥΑΤ), αναδεικνύοντας την πολιτική ευθύνη των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων για το αίσχος των εκατοντάδων χιλιάδων εκκρεμών συντάξεων, όπως και τις πραγματικές στοχεύσεις των σχετικών εξαγγελιών της κυβέρνησης.

Χαρακτηριστικά είναι τα ερωτήματα που θέτει:«Τι θα κάνει δηλαδή περισσότερο ο κύριος με τη βαρύγδουπη ιδιότητα από αυτό που κάνουν οι διορισμένοι από την κυβέρνηση διοικητής και 4 υποδιοικητές στον e-ΕΦΚΑ; Τι διαφορετικό θα κάνει από τους δεκάδες συμβούλους και παρασυμβούλους και ειδικούς συνεργάτες που έχουν προσλάβει "από τον ιδιωτικό τομέα" στον e-ΕΦΚΑ; (...) Δεν γνωρίζει η κυβέρνηση ότι χιλιάδες εργαζόμενοι στον e-ΕΦΚΑ από πλευράς τεχνολογικού εξοπλισμού κ.λπ. βρίσκονται στη "λίθινη εποχή" και προσπαθούν να ανταποκριθούν στα "βουνά" των υποθέσεων που τους ανατίθενται μέσα σε τρισάθλιες συνθήκες και χωρίς στοιχειώδη μέσα; Δεν γνωρίζει η κυβέρνηση το χάος που δημιουργήθηκε με τις διαδοχικές ενοποιήσεις και ιδιαίτερα με τη δημιουργία του κατ' ευφημισμόν "ηλεκτρονικού" ΕΦΚΑ, τις αλλεπάλληλες ενοποιήσεις (αποδιοργανώσεις λέμε εμείς) τμημάτων και υπηρεσιών, τις αλλαγές αντικειμένων και το πηγαινέλα αρμοδιοτήτων;».

Ειδικότερα για την υποστελέχωση, ο Σύλλογος σημειώνει πως ενώ το 2020 συνταξιοδοτήθηκαν από τον e-ΕΦΚΑ 557 εργαζόμενοι και αναμένεται μεγαλύτερος αριθμός συνταξιοδοτήσεων φέτος, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προσλάβει μόνο 180 εργαζόμενους, ενώ «επιστρατεύει παλιούς συνταξιούχους ή ζητά να αποσπαστούν υπάλληλοι χωρίς εμπειρία για να βοηθήσουν στην έκδοση συντάξεων».

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σήμερα στον ΕΦΚΑ εργάζονται συνολικά 8.463 υπάλληλοι, αντί για 9.194 που είναι οι οργανικές και προσωποπαγείς θέσεις (731 κενές θέσεις).

Οπως προσθέτει ο ΣΥΑΤ, «υπουργείο Εργασίας και διοίκηση, μη λύνοντας ουσιαστικά κανένα χρονίζον πρόβλημα, αποφασίζουν τώρα, μετά την παταγώδη αποτυχία τους, να συγκροτήσουν και σε εμάς τη λειτουργία "κλιμακίων - ομάδων - υποομάδων εργασίας", για να δείξουν ότι προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα των χιλιάδων εκκρεμών συντάξεων, με ατομικές στοχοθεσίες που σε πολλές περιπτώσεις είναι ανέφικτες, υπερεντατικοποίηση της εργασίας ακόμα και τα Σαββατοκύριακα».