Ιατρικό ερευνητικό κέντρο στην Κούβα

Σημαντικό ρόλο τόσο στη λειτουργία του υγειονομικού συστήματος αλλά και στους ιδιαίτερα θετικούς δείκτες της Κούβας, παίζει, εδώ και 20 χρόνια, το Πρόγραμμα Οικογενειακού Γιατρού.

Μετά την Επανάσταση στην Κούβα, η νέα κυβέρνηση αντιμετώπισε σημαντικό πρόβλημα με τη μετανάστευση των γιατρών της στο εξωτερικό, όπου περίπου οι μισοί υπολογιζόταν πως θα έφευγαν. Ετσι το 1961, η νέα κυβέρνηση πήρε ειδικά μέτρα για να παρακινηθούν και να μείνουν τελικά στο Νησί της Επανάστασης. Ηταν η αρχή μιας ολόκληρης διαδικασίας που τελικά απέφερε πολύ θετικά αποτελέσματα. Από μία ιατρική σχολή τότε, δημιουργήθηκαν 25 σχολές, και οι 3.000 γιατροί, πολλαπλασιάστηκαν στους 68.000. Μέχρι το 1983, το Περιοδικό Ιατρικής της Νέας Αγγλίας έγραφε: «Η Κούβα έχει οργανώσει ένα εθνικό ιατρικό μηχανισμό που πολλές αναπτυσσόμενες χώρες θα ζήλευαν. Για αρκετές απ' αυτές τις χώρες, το κέντρο του ιατρικού κόσμου δεν είναι η Βοστόνη, αλλά η Κούβα».

Η Κούβα πήρε σαν πρότυπό της το πρωτοβάθμιο σύστημα Υγείας της Σοβιετικής Ενωσης. Μέχρι τη δεκαετία του '70, υπήρχαν 332 κλινικές με πολλαπλές ειδικότητες σε όλο το νησί με παιδιάτρους, παθολόγους, γυναικολόγους, ψυχολόγους και οδοντιάτρους να δουλεύουν σαν ομάδα.

Ωστόσο, οι πολυκλινικές αυτές δεν ήταν ικανές να διαθέτουν συνεχή και συντονισμένη πρωτοβάθμια φροντίδα για όλους τους ασθενείς. Υπήρξαν παράπονα από τους πολίτες για τεράστιες ουρές αναμονής και απρόσωπες σχέσεις μεταξύ γιατρού και ασθενή με αποτέλεσμα να μη λαμβάνει ο ασθενής τη φροντίδα που χρειαζόταν. Εγιναν κάποιες αλλαγές, αλλά μέχρι το 1980 ήταν φανερό ότι το υγειονομικό σύστημα χρειαζόταν ριζικές αλλαγές.

Ετσι το 1984, 10 νέες «ομάδες πρωτοβάθμιας υγείας» άρχισαν τη λειτουργία τους στην Αβάνα, η καθεμία με έναν οικογενειακό γιατρό και μία νοσοκόμα. Σήμερα υπάρχουν 32.200 τέτοιες ομάδες, κάθε μία έχει ευθύνη για 600-800 ανθρώπους που βρίσκονται σε πόλεις, σε βουνοπλαγιές και στην ύπαιθρο. Το Πρόγραμμα Οικογενειακού Γιατρού προσφέρει μια πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα για το 99% του πληθυσμού. Οι περισσότεροι οικογενειακοί γιατροί διαμένουν πάνω από τα ιατρεία που έχουν κτιστεί από την εθελοντική εργασία των ανθρώπων της κοινότητας και των εργαζομένων.

Συνήθως, οι γιατροί και οι νοσοκόμες το πρωί δέχονται τους ασθενείς στα ιατρεία τους, για πληροφόρηση, εξέταση ή και θεραπεία. Αργότερα κάνουν επισκέψεις σε σπίτια, σε εργοστάσια και σε σχολεία, και όταν χρειαστεί συνοδεύουν τους ασθενείς στις κλινικές και στα νοσοκομεία. Ενας οικογενειακός γιατρός, μιλώντας σε δημοσιογράφο του «Πίπλς Ουίκλι Ούρλντ» είπε: «Είμαι σαν παπάς. Ξέρω τους ανθρώπους μου τόσο καλά».

Οι πολυκλινικές μετατράπηκαν σε χώρους δευτεροβάθμιου επιπέδου, όπου συνεχίζεται η εκμάθηση των οικογενειακών γιατρών. Εκεί, παραδίδονται επίσης και μαθήματα σε μελλοντικούς οικογενειακούς γιατρούς. Αφού ολοκληρώσουν τα 3 χρόνια της εκπαίδευσης, οι οικογενειακοί γιατροί θεωρούνται ειδικοί στην «περιεκτική γενική ιατρική».

Θα μπορούσε κανείς να πει πως το Πρόγραμμα Οικογενειακού Γιατρού είναι η ραχοκοκαλιά του δημόσιου συστήματος Υγείας της Κούβας. Παίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των υγειονομικών συνθηκών και στην περίθαλψη με ολοκληρωμένες ενέργειες που στοχεύουν στην πρόληψη ασθενειών σε επίπεδο κοινότητας.

Τα στατιστικά στοιχεία για το υγειονομικό σύστημα της Κούβας είναι από τα καλύτερα του κόσμου, και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις προσπάθειες των γιατρών και των νοσοκόμων που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Οικογενειακού Γιατρού.

Σημαντικό ρόλο στην εθνική καμπάνια εμβολιασμού έπαιξαν όλοι αυτοί οι γιατροί και νοσοκόμες. Μόλις δύο χρόνια από την έναρξη του προγράμματος αυτού, το 98% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, ένα επίπεδο που δεν έχει ξαναπιαστεί. Λόγω αυτού, θεωρείται και η αιτία τη δραματικής μείωσης μεταδοτικών ασθενειών στη χώρα. Σήμερα, πρέπει να πούμε πως έχουν εξαφανιστεί 6 μεταδοτικές ασθένειες στην Κούβα.

Το Πρόγραμμα Οικογενειακού Γιατρού φτάνει και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας και έχει βοηθήσει στη μείωση της βρεφικής θνησιμότητας και στα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα θανάτου των γυναικών κατά τη διάρκεια της γέννας. Συγκεκριμένα, ο ιδιαίτερα ευαίσθητος αυτός δείκτης της βρεφικής θνησιμότητας που καταδεικνύει την προστασία και φροντίδα που προσφέρει η κοινωνία στις γυναίκες και στα παιδιά, τοποθετεί την Κούβα ανάμεσα στις χώρες με τον χαμηλότερο δείκτη το 2004 - 5,8 για κάθε χίλιες ζωντανές γεννήσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στις ΗΠΑ, ο δείκτης αυτός είναι 7,0 για τη βρεφική θνησιμότητα, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Γιούνισεφ».

Ο οικογενειακός γιατρός έχει γίνει ο φρουρός υγείας για κάθε άνθρωπο της Κούβας, προσφέροντας την προσωπική του φροντίδα για κάθε ασθενή. Εκτός από τα παραπάνω, ο οικογενειακός γιατρός πληροφορεί τους Κουβανούς για διάφορα προληπτικά προγράμματα, τους εισάγει στη σεξουαλική εκπαίδευση, σε προγράμματα εφήβων και προγράμματα αποκατάστασης.

Το πρόγραμμα αυτό έχει λάβει και τους επαίνους διεθνών οργανώσεων Υγείας, ενώ το επιτυχημένο πείραμα έχει ταξιδέψει και εκτός των συνόρων της Κούβας, όπου οι Κουβανοί επιστήμονες προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και στις πιο απόμακρες περιοχές του πλανήτη. Ο πρώην Γενικός Διευθυντής της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, Χιρόσι Νακαχίμα, δήλωσε πως πρόκειται «για μοντέλο που χρειάζεται να μιμηθούν και άλλες χώρες».

Ολοι βρίσκονται στις προγενέστερες θέσεις τους, προσπαθώντας, όμως, να δείχνουν κλίμα καλής θέλησης και συνδιαλλαγής. Γι' αυτό κι είναι νωρίς για οποιοδήποτε συμπέρασμα. Σε αντίθεση με αυτήν τη διαφαινόμενη θέληση, βρίσκεται ο ισχυρός διεθνής παράγοντας όλων των πλευρών. Η υπαρκτή Ευρωπαϊκή Ενωση, π.χ., διά στόματος Σολάνα, συνιστά στα δυο μέρη «να τα βρουν», συνεχίζοντας να βάζει στον ίδιο ντορβά θύτες και θύματα. Λέγεται ότι η ΕΕ, ως επαμφοτερίζουσα, βγάζει έξω την ουρά της απ' αυτό το άκρως επικίνδυνο παιχνίδι. Στην πραγματικότητα, τη βγάζει για να βρίσκεται όλο το σώμα της στο σκοτεινό παρασκήνιο του ευρω-ατλαντισμού.

Η Κύπρος, μπαίνοντας στην υπαρκτή Ευρωπαϊκή Ενωση, μπήκε με το ένα πόδι στον ευρω-ατλαντισμό. Το δεύτερο πόδι θα είναι η εισαγωγή της στο ΝΑΤΟ, για να ολοκληρωθεί του ευρω-ατλαντικού λόγου το αληθές. Εδώ τα εθνικά όρια και σύνορα χάνουν τη σημασία τους και το Αιγαίο ανήκει στα ...ψάρια του. Για τους ισχυρούς Ευρωπαίους και Γιάνκηδες του ευρω-ατλαντισμού, όλο αυτό το πολιτικό αλισβερίσι μοιάζει με χορό μελλοθανάτων σ' ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα. Οι υποψήφιοι μελλοθάνατοι το γνωρίζουν. Απλά, προσπαθούν να έχουν μια καλύτερη θέση στον Αδη. Ενας νέος κύκλος, λοιπόν, ανοίγει, χωρίς να έχει κλείσει ο παλιός. Αυτό, άλλωστε, ομολογούν και δηλώσεις όλων των πλευρών περί προσαρμογής τους στο «σχέδιο Ανάν». Κάνουν, δηλαδή, επίκληση στο θάνατο αναζητώντας ζωή.

Αντ' αυτής της ουσιαστικά και τυπικά νομότυπης διαδικασίας, βασισμένης στην πάγια αρχή «το πολιτικό σύστημα αλλάζει, το κράτος συνεχίζεται», παρουσιάζεται ένα τριαντάχρονο αλισβερίσι κάθε λογής παραγόντων ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα, που βλέπουν την Κύπρο ως το αβύθιστο αεροπλανοφόρο στη Μέση Ανατολή. Σιδερένια γροθιά αυτής της συνεχούς ιμπεριαλιστικής διελκυστίνδας είναι η τουρκική στρατιωτική κατοχή της μισής Κύπρου. Γι' αυτό και δε γίνεται ουσιαστικός λόγος για άμεση αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Στο τραγικό αυτό παιχνίδι, έχει ουσιαστική θέση και συμβολή η ελληνική αστική τάξη με τις ψοφοδεείς ενδοτικές κυβερνήσεις της. Στην εποχή της αλματώδους «διείσδυσης» των Ελλήνων τσιφούτηδων στα Βαλκάνια, δεν είναι καιρός για αντιρρήσεις στον «μεγάλο αδελφό», «δεν είναι καιρός για δάκρυα Στέλλα»...