Οι επίσημες συνομιλίες για τον καθορισμό του στάτους κβο του Κοσσυφοπεδίου αναμένεται να αρχίσουν σε περίπου ένα πεντάμηνο. Ομως, πολλά νήματα κινούνται ήδη από Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον με στόχο την περαιτέρω προλείανση του εδάφους για την προώθηση «αναπόφευκτων λύσεων»... Λύσεων που δε θα απέχουν πολύ απ' την ανεξαρτητοποίηση του προτεκτοράτου, το οποίο «εννοείται» πως θα εξακολουθήσει να τελεί υπό την «κηδεμονία» της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας (ΝΑΤΟ, ΕΕ, ή κάποιου συνδυαστικού «σχήματος»...).

Μία νέα, πρώτη γεύση συντονισμού ή και αντιπαράθεσης των συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ στα Βαλκάνια θα πάρουμε μετά το πρώτο 20ήμερο του Φλεβάρη, οπότε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Ου. Μπους, θα πραγματοποιήσει στην Ευρώπη το πρώτο ταξίδι (της νέας θητείας της κυβέρνησής του) στο εξωτερικό. Ηδη έχει επισημοποιηθεί πως η ατζέντα διαβουλεύσεων του Τζ. Ου. Μπους με ηγέτες χωρών της ΕΕ (Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία) στις Βρυξέλλες στις 24 του Φλεβάρη και της Ρωσίας στις 25 του ίδιου μήνα στη Σλοβενία θα συμπεριλαμβάνει το Κοσσυφοπέδιο και γενικότερα τα «Δυτικά Βαλκάνια» (δηλαδή, και ΠΓΔΜ)...

Οσον αφορά στο Κοσσυφοπέδιο, φαίνεται να υπάρχει ένας κοινός άξονας «συνεννόησης» μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον, και αυτός δεν είναι άλλος απ' την «ανεξαρτητοποίηση» του προτεκτοράτου, μέσω της οποίας θα εξακολουθήσει να χτυπά (προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου και των κέντρων εξουσίας που εκπορεύονται απ' αυτό) ο μηχανισμός καπιταλιστικής «ομογενοποίησης» (και παράλληλης αποσταθεροποίησης) στα Δυτικά Βαλκάνια... Διαφαίνονται, ωστόσο, κάποιες «αποκλίσεις» στον τρόπο και στο χρόνο που θα προωθηθεί ένα ακόμη σκέλος των συνοριακών ανακατατάξεων στα Βαλκάνια.

Επισήμως, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η ΕΕ υποστηρίζουν την εκπλήρωση μίας πλειάδας κριτηρίων (εξασφάλιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, κατάσταση ασφάλειας, επιβολή έννομης τάξης, ιδιωτικοποιήσεις) προ της έναρξης της διαδικασίας για τον καθορισμό του στάτους κβο της περιοχής (Ιούνης 2005). Η πολιτική τακτική της εκπλήρωσης των «κριτηρίων προ του στάτους κβο» είχε, ως γνωστόν, προωθηθεί τον περασμένο Απρίλη (δηλαδή, ένα μήνα μετά τις αιματηρές προσχεδιασμένες επιθέσεις Κοσσοβάρων Αλβανών κατά των πολυεθνικών δυνάμεων κατοχής, KFOR, και της σερβικής μειονότητας) σε συνεννόηση με τον ΓΓ του ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό φάνηκε να «συμμαζεύει» (προσωρινά!) τις αποσχιστικές διαθέσεις της ηγεσίας των Κοσσοβάρων Αλβανών και να «συγκρατεί» τις φωνές οργανωμένων συμφερόντων σε ΗΠΑ, ΕΕ για «συνοριακές αλλαγές» στα Βαλκάνια (λόγω της τότε οξύτερης αντιπαράθεσης των συμφερόντων Ουάσιγκτον-Βρυξελλών στο Ιράκ). Τον Απρίλη του 2004 έδειξαν πως - τότε τουλάχιστον... - δεν ήθελαν να ανοίξουν παράλληλα με την «προβληματική» αμερικανοβρετανική κατοχή του Ιράκ και την πληγή αποσταθεροποίησης σε Κοσσυφοπέδιο και ΠΓΔΜ (όπου, σημειωτέον, τα πράγματα εξακολουθούν να «βράζουν» κάτω απ' το καπάκι της «Συμφωνίας της Οχρίδας» που τερμάτισε προσωρινά τις συγκρούσεις του 2001 μεταξύ στρατού της ΠΓΔΜ και Αλβανών της περιοχής). Τώρα;

Τώρα, το μόνο σίγουρο είναι πως ο γρίφος των ανακατατάξεων που μεθοδεύονται στα Βαλκάνια δε φαίνεται να έχει «ακριβώς την ίδια λύση» για εκάστη πλευρά (ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία και, φυσικά, Σερβία).

Οι Ευρωπαίοι φαίνεται να επιμένουν να πιέζουν την Πρίστινα με την εκπλήρωση των κριτηρίων προ του στάτους κβο, αν και παραδέχονται πως «τελειώνουν τα χρονικά περιθώρια» για τον καθορισμό του καθεστώτος στο προτεκτοράτο...

Παράλληλα, ασκούν ασφυκτικές πιέσεις και στο Βελιγράδι. Κατά την επίσκεψη του Ευρωπαίου επιτρόπου αρμόδιου για τη Διεύρυνση, Ολι Ρεν, στο Βελιγράδι την περασμένη βδομάδα, ως άξονας πιέσεων χρησιμοποιήθηκε και η γνωστή απαίτηση περί «πλήρους συνεργασίας» του Βελιγραδίου με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (δηλαδή, σύλληψη, παράδοση και έκδοση του πρώην ηγέτη των Σερβοβόσνιων, Ράτκο Μλάντιτς, και τουλάχιστον τεσσάρων Σέρβων στρατηγών).

Πάντως, οι Ευρωπαίοι θεωρούν (σύμφωνα και με ομιλία του τότε Ευρωπαίου επιτρόπου Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ, Κρις Πάτεν, τον περσινό Απρίλη, στο γερμανικό Κοινοβούλιο) πως «όποιο καθεστώς και να αποφασιστεί, το Κοσσυφοπέδιο ανήκει στην Ευρώπη». Ευελπιστούν πως ένας μεσοπρόθεσμος «εξευρωπαϊσμός» ενός τύποις «ανεξάρτητου προτεκτοράτου», μολονότι αμφίβολου αποτελέσματος, θα μπορούσε «ίσως» να εξουδετερώσει το σημερινό χαρακτήρα «πυριτιδαποθήκης» των Βαλκανίων (υπ' αριθμόν 18 Εκθεση Εργασίας με τίτλο «Ευρωπαϊκά Βαλκάνια;» του European Security Forum, Γενάρης 2005). Διαφαίνεται, εντούτοις, πως οι Βρυξέλλες στερούνται ξεκάθαρης στρατηγικής για το πώς θα πετύχουν μία «αναίμακτη» λύση του γόρδιου δεσμού στο Κοσσυφοπέδιο, με δεδομένες τις αβεβαιότητες που δημιουργεί η άρον άρον διεύρυνση της ΕΕ σε Ανατολική, Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Πριμοδοτούν, πάντως, την εξεύρεση μίας λύσης στη βάση της περαιτέρω «συρρίκνωσης» της Σερβίας, θεωρώντας πιθανή την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου αλλά και του Μαυροβουνίου (μετά από δημοψήφισμα, το 2006) και την ένταξη όλων αυτών των κρατιδίων στην «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» της ευρωενωσιακής ολοκλήρωσης...

Οι Αμερικανοί φαίνονται πιο πρόθυμοι να συγκαλύψουν, άνευ προσχημάτων, το δράμα του ξεκληρίσματος της σερβικής μειονότητας και των τεράστιων κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων (ανεξαρτήτως εθνότητας...) που γιγαντώνεται στο Κοσσυφοπέδιο, προωθώντας την έως το τέλος του 2005 ανεξαρτητοποίηση του προτεκτοράτου.

Πιέζουν κατ' αρχάς για ενεργοποίηση σχετικής διαδικασίας μέσω της εξαμερούς Ομάδας Επαφής για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία), πιθανότατα μετά τη συνάντηση Μπους-Ευρωπαίων ηγετών στις 24 του Φλεβάρη... Μολονότι τον περσινό Απρίλη οι ΗΠΑ προσυπέγραψαν την πολιτική των «κριτηρίων προ του στάτους κβο», δεν είναι καθόλου βέβαιο πως τώρα θα επιμείνουν στη μέχρι κεραίας (και ανέφικτη υπό τις παρούσες συνθήκες...) εκπλήρωση των «κριτηρίων» απ' την «κυβέρνηση» του Κοσσοβάρου «πρωθυπουργού» Ράμους Χαραντινάι (στελέχους του ΟΥΤΣΕΚΑ, ο οποίος κατηγορείται απ' το Βελιγράδι για σωρεία εγκλημάτων και βασανισμών κατά Σέρβων στο Δυτικό Κοσσυφοπέδιο την περίοδο 1998-'99).

Προωθώντας τη «λογική» των τετελεσμένων γεγονότων αναμένεται να επιμείνουν στην «αναπόφευκτη ανεξαρτητοποίηση ως μόνη λύση» και με όποιον τρόπο (ακόμη και με μονομερείς αποφάσεις, όπως έκαναν στα τέλη Δεκέμβρη αναγνωρίζοντας την ΠΓΔΜ με τη συνταγματική της ονομασία, Μακεδονία...), εξασφαλίζοντας - μεταξύ άλλων - τη σφηκοφωλιά αποσταθεροποίησης στο υπογάστριο της Ευρώπης και τη μακροημέρευση της στρατιωτικής παρουσίας τους στην περιοχή (Οι Αμερικανοί δεν έφτιαξαν στο Κοσσυφοπέδιο την υπερσύγχρονη στρατιωτική βάση-φρούριο Μπόντερστιλ για να την παραδώσουν στους Κοσσοβάρους Αλβανούς ή στο λεγόμενο ευρωστρατό...).

Σ' αυτό το σημείο, ενδεικτική των προθέσεων που έχουν για το Κοσσυφοπέδιο τα κέντρα λήψης αποφάσεων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι η έκθεση που κυκλοφόρησε την περασμένη Δευτέρα απ' τη «δεξαμενή σκέψης» (ή ίδρυμα γεωπολιτικών μελετών) Ομιλος Διεθνών Κρίσεων (International Crisis Group, ICG) και η συναφής βροχή «άρθρων» από στελέχη του ομίλου («κατά σύμπτωση», πρώην υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ, Αυστραλίας, ΕΕ κλπ., όπως οι Μόρτον Αμπράμοβιτς, Γκάρεθ Εβανς, κ.ά.) υπέρ της ανεξαρτητοποίησης του Κοσσυφοπεδίου.

Το ICG προτείνει άμεση σύγκληση της Ομάδας Επαφής για το Γιουγκοσλαβικό, το διορισμό ενός ειδικού αΑπεσταλμένου (από ΟΗΕ, Ομάδα Επαφής) για το Κοσσυφοπέδιο που θα συντονίσει τη διαδικασία για ανεξαρτητοποίηση της περιοχής έως το τέλος του 2005. Τότε προτείνεται να γίνει διεθνής συνάντηση με στόχο την υπογραφή μίας «Συμφωνίας για το Κοσσυφοπέδιο» και τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος έγκρισής της απ' τους Κοσσοβάρους στις αρχές του 2006.

Στην έκθεση του ICG, το ενδεχόμενο διχοτόμησης του Κοσσυφοπεδίου (που θα μπορούσε να δεχτεί το Βελιγράδι ως ύστατη ...λύση απόγνωσης) απορρίπτεται ασυζητητί με το αμφίβολο «επιχείρημα» πως η διχοτόμηση θα επέσειε συνοριακές αλλαγές τύπου ντόμινο σε ΠΓΔΜ, Νότια Σερβία, Βοϊβοδίνα, Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, κ.α. (ενώ ...τάχα αυτό αποτρέπεται με την ανεξαρτητοποίηση ολόκληρου του προτεκτοράτου!).

Παράλληλα, υποστηρίζεται πως η όποια συνθήκη περί ανεξαρτητοποίησης του Κοσσυφοπεδίου θα πρέπει να συνοδεύεται ρητώς από τον όρο της «μη ένωσής του με την Αλβανία ή άλλη χώρα ή έδαφος της περιοχής»... για να αποτραπεί τάχα οιοδήποτε σενάριο περί «Μεγάλης Αλβανίας». Την ίδια ώρα το ICG ισχυρίζεται πως για να «επέλθει ειρήνευση και ευημερία» στα Βαλκάνια θα πρέπει ...να γίνει «ακόμη πιο μικρή η Σερβία».

Ο ίδιος όμιλος παίρνει θέση και για τις βέβαιες αντιδράσεις της Μόσχας σ' αυτό το ζήτημα. Μάλλον κυνικά προβλέπει πως οι ενστάσεις της Μόσχας «θα αμβλυνθούν» όπως «και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν»... Εν κατακλείδι, θεωρεί πως «εάν το Κοσσυφοπέδιο δε γίνει τώρα ανεξάρτητο», τότε η επόμενη κρίση (και σύρραξη...) πρέπει να θεωρείται δεδομένη...

Απέναντι σ' όλα αυτά η εγκλωβισμένη ηγεσία του Βελιγραδίου (ακόμη και οι πιο φιλοδυτικοί, όπως ο Σέρβος Πρόεδρος, Μπόρις Τάντιτς!) μοιάζει να ασφυκτιά, σε μία κρίσιμη συγκυρία, όπου όλα παίζονται (με πρώτο, και όχι μόνο, το ήδη επισφαλές «μέλλον» της σερβικής κυβέρνησης Κοστούνιτσα)...

Δε φαίνεται να έχει και πολλά περιθώρια ελιγμών με, μεταξύ άλλων, δεδομένα: Πρώτον, τα (εν πολλοίς) «συνδυασμένα πυρά» Ουάσιγκτον-Βρυξελλών με πρόσχημα τις «εκκρεμότητες» με το ΔΠΔ της Χάγης, τη μεταπολεμική οικονομική ασφυξία (που εντάθηκε προ 10ημέρου και με το αμερικανικό μαστίγιο αναστολής χορήγησης οικονομικής βοήθειας 10 εκατομμυρίων δολαρίων, μολονότι αποφασίστηκε συνέχιση της χρηματοδότησης «δημοκρατικών, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων» με 67 εκατ. δολάρια!), την «ανεξαρτητοποίηση» του Κοσσυφοπεδίου ενόψει, του Μαυροβουνίου μεσοπρόθεσμα ή άλλου σερβικού εδάφους μακροπρόθεσμα... Το «σωσίβιο» ένταξης της Σερβίας (είτε ως μέλους της Ενωσης με το Μαυροβούνιο, είτε ξεχωριστά) στην ΕΕ μέσα στην επόμενη δεκαετία δε φαίνεται ικανό «αντισταθμιστικό όφελος», αφού η ολοκληρωτική απώλεια του Κοσσυφοπεδίου συνιστά για το σερβικό λαό εθνική τραγωδία...

Η δε, έως τώρα κοινή, στρατηγική μεταξύ Βελιγραδίου και των επικεφαλής της σερβικής μειονότητας στο Κοσσυφοπέδιο, με αιχμή του δόρατος το μποϊκοτάρισμα της κοσσοβάρικης «Βουλής» και της κυβέρνησης παρουσίασε προσφάτως ρήγμα, μετά και απ' την πρώτη υπουργοποίηση του Κοσσοβάρου Σέρβου Σλάβισα Πέτκοβιτς στη θέση του υπουργού Επιστροφής Προσφύγων. Μέσα σ' όλα αυτά, η κατάσταση δε φαίνεται να σώζεται εύκολα ούτε με έναν από «μηχανής θεό»...