Φέτος, η Λήδα Πρωτοψάλτη, βασικό στέλεχος της «Στοάς», συμπληρώνει 40 χρόνια στο θέατρο. Η «Στοά» αποφάσισε να τιμήσει την προσφορά της και όλη η χρονιά είναι αφιερωμένη σ' αυτήν. Στην εκτίμηση του θεατρόφιλου κοινού η Λήδα Πρωτοψάλτη κατέχει μια ξεχωριστή θέση για πολλά χρόνια. Είναι μια μαγευτική ηθοποιός που σε «παρασύρει» στην αλήθεια των συναισθημάτων που δημιουργεί η σκηνική τέλεση. Σεμνή εργάτρια της τέχνης της η Λήδα Πρωτοψάλτη, κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό των σαράντα χρόνων της στη σκηνή, λέει: «Πάλεψα στη σκιά πάντα, γιατί δε με ενδιέφεραν τα φώτα, τα πούπουλα και τα φτερά. Ηθελα γίνω μια καλή ηθοποιός όπως είπα και στη μάνα μου, όταν αποφάσισα να γίνω ηθοποιός. Επάνω σ' αυτό δούλεψα. Σ' αυτή την άποψη και στάση εργάστηκα όλα αυτά τα χρόνια. Αγωνίστηκα βέβαια και ο αγώνας είναι σκληρός, αλλά δεν ήταν ένας αγώνας, για να γίνω γνωστή. Ηταν ένας αγώνας για να μάθω την τέχνη μου. Βέβαια, το θέατρο δε μαθαίνεται όπως έλεγε και ο συχωρεμένος ο δάσκαλός μου ο Βασίλης Διαμαντόπουλος. Η τέχνη δε μαθαίνεται γενικά. ΄Η κουβαλάς μέσα σου κάτι, ή έχεις να πεις κάτι, ή δεν έχεις και αυτό δε μαθαίνεται. Ομως, κάθε φορά πρέπει κάτι να κερδίζεις. Κοιτάζοντας πίσω λέω ότι καλά ήταν. Πολλές φορές λέω στον εαυτό μου καλά τα κατάφερες. Δεν ξέφυγες από την πορεία σου, δεν ξέφυγες από τα πιστεύω σου, την ιδεολογία σου στην τέχνη σου, κλπ. Ηταν σκληρά, βέβαια, δεν ήταν εύκολα, αλλά σημασία έχει το αποτέλεσμα. Παλέψαμε, για να στήσουμε στα πόδια της αυτή τη δουλιά και κάθε φορά δίναμε εξετάσεις».

- Η «Στοά» ήταν ίσως το πρώτο θέατρο μετά το «Θέατρο Τέχνης» που αγωνίστηκε για την προβολή του ελληνικού έργου και κέρδισε. Αισθάνεστε δικαιωμένοι;

-«Ηταν πραγματικά μια σταυροφορία. Δεν ήταν εύκολο, γιατί ο κόσμος ήταν δύσπιστος στην αρχή στο ελληνικό έργο ».

- Οι περισσότεροι ηθοποιοί νιώθουν να καταξιώνονται μέσα από το ξένο ρεπερτόριο. Εσείς έχετε άλλη άποψη;

«Οχι, δεν το πιστεύω. Δε λέω, βέβαια, ότι μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Ιψεν, ο Τσέχοφ δεν είναι σπουδαίοι, αλλά αυτά τα έργα που ανεβάσαμε, οι ρόλοι που παίξαμε ήταν δύσκολοι ρόλοι, δεν ήταν εύκολοι. Το πιο σημαντικό ήταν ότι ήταν τύποι αναγνωρίσιμοι. Στο ελληνικό έργο "μιλάει" η ρίζα. Δεν ανεβάσαμε σαν τύπους τους ρόλους των ελληνικών έργων, όπως συνήθως παίζονταν στην επιθεώρηση ή τη φαρσοκωμωδία. Εμφανίσαμε χαρακτήρες πάνω στη σκηνή και συγκρούσεις ανθρώπινες».

- Πολύς κόσμος αναρωτιέται, γιατί δεν έχετε παίξει στην Επίδαυρο...

«Δεν ξέρω, πάνε άλλοι. Εμένα δε μου προτείνανε να κάνω κάτι στην Επίδαυρο. Δε μου το ζητήσανε. Αλλωστε, ήμουν ταγμένη με τη "Στοά" και αυτήν ακολουθούσα.

- Πώς δέχτηκε το κοινό την «Εκάβη» σε κλειστό χώρο κάτι το οποίο δε συνηθίζεται να συμβαίνει στο θέατρο; Γιατί τα αρχαία κείμενα τα έχουμε συνηθίσει σε ανοιχτούς χώρους.

«Το κοινό συγκλονίζεται. Κλαίει, παρακολουθεί με ευλάβεια την παράσταση, δεν κουνιέται φύλλο. Θέλουν να βήξουν και πνίγουν το βήχα. Κατεβαίνει το κείμενο στον κόσμο, γιατί πολλές φορές στα μεγάλα θέατρα το κείμενο χάνεται. Ο κλειστός χώρος σού δίνει τη δυνατότητα της ατμόσφαιρας, να παίξεις με σιωπές, με ψίθυρο, όλη την γκάμα μέχρι την κραυγή. Πιστεύαμε σ' αυτό που κάναμε. Αν πιστεύεις σ' αυτό, που κάνεις δεν έχεις αγωνία. Εχεις την αγωνία, όπως σε κάθε έργο. Βλέποντας το όραμα που είχε ο Θανάσης και μπαίνοντας σε όλη αυτή τη διαδικασία, ήξερα ότι θα αγγίξει τον κόσμο. Δυο χρόνια δουλεύουμε διαβάζοντας και ψάχνοντας».

- Μιλήσατε για όραμα. Υπάρχει σήμερα όραμα στην τέχνη ή λείπει;

«Αυτό που κυρίως λείπει είναι το πάθος. Πάθος και όραμα είναι προϋπόθεση για το θέατρο. Εκείνο, που κρατά όρθιο έναν καλλιτέχνη και τον κάνει να είναι δημιουργικός, είναι το πάθος για τη δουλιά και ακολουθούν, το όραμα, η ιδεολογία, το πόσο αντιστέκεσαι στις Σειρήνες και σε όλα αυτά που γίνονται γύρω μας. Θέλει ένα είδος ασκητισμού, το θέατρο. Οχι να είσαι απόμακρος... Οχι. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι συνέχεια μέσα στα πράγματα, συνέχεια μέσα στον κόσμο και τη ζωή, γιατί αυτά είναι εμπειρίες που τα βάζει στην τέχνη του. Εννοώ να μη σκορπιέσαι. Πρέπει να είναι συγκεντρωμένος».

- Οι συνθήκες είναι ικανές να σμικρύνουν το όραμα;

«Οχι όταν υπάρχει αντίσταση. Εξαρτάται τι αντιστάσεις έχεις μέσα σου. Πιστεύω ότι την τέχνη την κάνεις βιοπορισμό το έχασες το παιχνίδι. Θα πεις και πώς να μην την κάνω, αφού πρέπει να ζήσω από αυτή. Δεν ξέρω να σου απαντήσω. Εξω, από ό,τι μαθαίνω οι ηθοποιοί όταν δεν έχουν δουλιά πάνε και γίνονται, για παράδειγμα γκαρσόνια, στην Αμερική κάνουν διάφορες δουλιές για να μην αναγκαστούν να βάλουν νερό στο κρασί τους, στην τέχνη τους. Αν δε θεωρείς τον εαυτό σου καλλιτέχνη σε ό,τι κάνεις, είναι χαμένο το παιχνίδι. Αυτό σημαίνει πως με ό,τι θα ασχοληθείς πρέπει να δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό, υπερασπίζοντας πάντα αυτό που κάνεις. Τουλάχιστον αυτό έκανα. Και στην τηλεόραση ό,τι έκανα το υπερασπίστηκα όσο και το θέατρο. Πιστεύω στην αντίσταση και την προσήλωση. Αν αυτά υπάρχουν δεν μπορεί παρά μια μέρα θα σε δούνε, θα σε παραδεχτούν.

- Με την «Εκάβη» πώς τα πήγατε;

- «Από την αρχή που προσέγγισα το ρόλο είχα στο μυαλό μου όλα αυτά τα τερατώδη πράγματα, που έχουν συμβεί στον αιώνα μας με αποκορύφωμα το ναζισμό, το χιτλερισμό. Οταν πιάνεις να δουλέψεις ένα τέτοιο κείμενο πρέπει να τα έχεις στο κεφάλι σου αυτά. Ο καλλιτέχνης παίρνει μέσα από τη ζωή».

- Εννοείτε την ιστορική μνήμη.

- «Και την ιστορική μνήμη, αν και δε χρειάζεται αυτή, διότι δίπλα μας, στη Γιουγκοσλαβία, πριν μερικούς μήνες έγινε αυτό που έγινε. Είναι τραγικά επίκαιρος ο Ευριπίδης. Δεν το πιστεύει κανείς πόσο επίκαιρος είναι. Τώρα γίνονται αυτά που λέει. Ετσι δουλεύονται αυτοί οι ρόλοι. Ανασύρεις, από την ιστορία, από τη μνήμη σου και από την προσωπική σου ζωή φυσικά, εμπειρίες που τις βάζεις στο ρόλο σου. Η Εκάβη είναι σύγχρονη».