Νέους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και κόντρες για το μοίρασμα αγορών και πρώτων υλών πυροδοτεί η καπιταλιστική κρίση, ακόμα και σε περιοχές όπου η ύφεση δεν είναι ακόμα τόσο βαθιά όπως στην Ευρώπη. Στο στόχαστρο ιμπεριαλιστικών κρατών και συμμαχιών βρίσκονται όλο και πιο έντονα περιοχές που είναι σε μεγάλο βαθμό ακόμα ανεκμετάλλευτες.

Τέτοια φαίνεται να είναι η περίπτωση της Ανατολικής Κινεζικής Θάλασσας, όπου το τελευταίο διάστημα υψώνονται οι τόνοι της αντιπαράθεσης μεταξύ των αστικών κυβερνήσεων των γύρω κρατών. Αφορμή στάθηκε πριν ενάμιση μήνα η διεύρυνση της κινεζικής ζώνης αεράμυνας στην Ανατολική Κινεζική Θάλασσα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η διεκδίκηση των νησιών Σενκάκου (στα ιαπωνικά), Ντιαόγιου (στα κινεζικά) από τις δύο γειτονικές χώρες. ΗΠΑ, Ιαπωνία αλλά και άλλα κράτη, όπως η Νότια Κορέα, αντέδρασαν έντονα στην απαίτηση της Κίνας, κάθε αεροσκάφος που εισέρχεται στη ζώνη να υποβάλλει σχέδιο πτήσης. Μάλιστα, σε κάθε σταθμό της πρόσφατης περιοδείας του στην Ασία, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, δεν παρέλειπε να καταδικάζει την κινεζική κίνηση. Από τη μεριά του, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Αμπε, αξιοποίησε το βήμα της πρόσφατης «Διάσκεψης της Οργάνωσης Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας» (ASEAN) για να καλέσει ουσιαστικά σε συστράτευση γύρω από όσα συμφέροντα εκείνος εκπροσωπεί.

Η «κινητικότητα» των αστικών κυβερνήσεων μεγαλώνει την ανησυχία για το πού μπορεί να οδηγήσουν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, με δεδομένη και την πίεση που ασκεί η καπιταλιστική κρίση, την ανάγκη δηλαδή να αποκατασταθεί ο κύκλος της διευρυμένης αναπαραγωγής για το κεφάλαιο. Μόνο τις τελευταίες βδομάδες: Το ιαπωνικό υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε αύξηση των στρατιωτικών δαπανών κατά 5% για την περίοδο 2014 - 2018. Οι ΗΠΑ διασφάλισαν νέα «πατήματα» στην περιοχή, όπως η συμφωνία τους με την κυβέρνηση των Φιλιππίνων να μπορούν αμερικανικά στρατεύματα, πολεμικά αεροσκάφη και πλοία να σταθμεύουν προσωρινά στη χώρα (όπου οι τελευταίες αμερικανικές βάσεις έκλεισαν το 1992). Η Ιαπωνία προχώρησε στην πρώτη τετραήμερη κοινή με την Ινδία στρατιωτική άσκηση, ενώ το πρώτο αεροπλανοφόρο της Κίνας «παρέλασε» για μέρες στη Νότια Κινεζική Θάλασσα φιλοξενώντας συνεχείς ασκήσεις. Στις 5 Δεκέμβρη σημειώθηκε ναυτικό «επεισόδιο» μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας, όταν δύο πλοία παραλίγο να συγκρουστούν. Στο κλίμα έντασης συνέβαλε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός που επισκέφτηκε στις 25 Δεκέμβρη το μνημείο (όπου έχουν ταφεί μεταξύ άλλων εγκληματίες πολέμου που καταδικάστηκαν για θηριωδίες και θανάτους εκατομμυρίων στη διάρκεια των σύγχρονων πολέμων στην Ανατολική Ασία), τροφοδοτώντας την οργισμένη αντίδραση της Κίνας αλλά και της Νότιας Κορέας, που εξέφρασαν «έντονη αντίθεση» και «οργή» αντίστοιχα. Εκφραση και αυτή του έντονου ανταγωνισμού ανάμεσα σε μονοπωλιακούς ομίλους για τον πλούτο της περιοχής. Τόσο οι εξελίξεις στη (γειτονική) Ανατολική Κινεζική Θάλασσα όσο και ο φυσικός πλούτος της ίδιας της Νότιας Κινεζικής Θάλασσας γεννούν προϋποθέσεις για ένταση των αντιπαραθέσεων και στη συγκεκριμένη περιοχή.

Τα μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα αλλά και συνολικά ο φυσικός πλούτος της περιοχής - σε μεγάλο της μέρος είναι ακόμα ανεξερεύνητη εξαιτίας και των εδαφικών διαφορών - έχουν ανοίξει την όρεξη σε μονοπωλιακούς ομίλους που δραστηριοποιούνται ή όχι στην περιοχή του Ειρηνικού και επιδιώκουν να ενισχύσουν τη θέση τους.

Η περιοχή της Ανατολικής Κινεζικής Θάλασσας είναι λιγότερο ή περισσότερο κοντά στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στις ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες (π.χ. Ινδία) που έχουν ανάγκη κάθε χρόνο τεράστιες ποσότητες ενεργειακών πόρων. Στο έδαφος καθεμιάς λειτουργούν εγκαταστάσεις μονοπωλιακών κολοσσών που κάνουν εξαγωγές σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Αρα, το να αποκτήσουν «πάτημα» στους φυσικούς πόρους της περιοχής είναι «μάχη επιβίωσης» έναντι των ανταγωνιστών τους.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της U.S. Energy Information Administration - ΕΙΑ (πρόκειται για ερευνητικό ίδρυμα που χρηματοδοτείται κάθε χρόνο από το αμερικανικό Κογκρέσο και αντικείμενό του είναι η συγκέντρωση και διάδοση πληροφοριών για την Ενέργεια), τα «διαπιστωμένα και πιθανά» αποθέματα πετρελαίου στην περιοχή της Ανατολικής Κινεζικής θάλασσας κυμαίνονται μεταξύ 60 - 100 εκατομμυρίων βαρελιών. Το EIA σημειώνει πως κινεζικές πηγές εκτιμούν ότι τα «ανεξερεύνητα» (σ.σ. σε αντίθεση με τον όρο «διαπιστωμένα και πιθανά» ο όρος «ανεξερεύνητα» δε συνυπολογίζει παράγοντες που αφορούν το κόστος εξόρυξης) αποθέματα πετρελαίου στην ίδια περιοχή κυμαίνονται μεταξύ 70 - 160 δισεκατομμυρίων βαρελιών. Βέβαια, είναι εμφανής μια πολύ μεγάλη απόκλιση στις δύο εκτιμήσεις, που προφανώς κρύβει και σκοπιμότητες.

Για να έχει κανείς μέτρο σύγκρισης, πρέπει να αναφερθεί ότι το 2011 οι ΗΠΑ κατανάλωσαν συνολικά 6,87 δισ. βαρέλια πετρελαίου. Το 2012, η ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου για τις ΗΠΑ ήταν σχεδόν 18 εκατ. βαρέλια, ποσό που ισοδυναμούσε με το 22% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Την ίδια χρονιά, η Ευρώπη κατανάλωνε 14 εκατ. βαρέλια / μέρα, ενώ η παγκόσμια ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου προσέγγιζε τα 90 εκατ. βαρέλια.

Η Κίνα άρχισε να κάνει εξορύξεις στην περιοχή της Ανατολικής Κινεζικής θάλασσας τη δεκαετία του 1980. Στα περισσότερα ενεργειακά οικόπεδα δραστηριοποιούνται ως κοινοπραξία οι κινεζικές εταιρείες CNOOC και Sinopec (Chinese National Offshore Oil Corporation - CNOOC και China Petroleum & Chemical Corporation - Sinopec αντίστοιχα). Για το 2011, η CNOOC δήλωσε ότι τα αποδεδειγμένα πετρελαϊκά της αποθέματα στην περιοχή έφτασαν τα 18 εκατομμύρια βαρέλια.

Οσον αφορά τα αποθέματα φυσικού αερίου, το EIA εκτιμά ότι τα διαπιστωμένα και πιθανά αποθέματα κυμαίνονται μεταξύ ενός και δύο τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (το 2011 η Ελλάδα είχε ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου 4,1 δισ. κυβικά μέτρα. Η Γαλλία 42,5 δισ. κυβικά μέτρα. Η Γερμανία 97,5 δισ. κυβικά μέτρα). Κινεζικές πηγές υπολογίζουν τα «ανεξερεύνητα» αποθέματα στα 250 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (1 κυβικό πόδι είναι ίσον με 0,03 κυβικά μέτρα). Για το 2011 η CNOOC καθόρισε τα αποδεδειγμένα της αποθέματα στα 300 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

Τεράστια είναι η «λεία» που έχουν «μυριστεί» τα μονοπώλια ευρύτερα στην περιοχή, μεταξύ άλλων και στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, όπου οι εδαφικές διαφορές σκιάζουν τις σχέσεις πολύ περισσότερων κρατών.

Ηδη, σήμερα, στη Νότια Κινεζική Θάλασσα δρουν μεγάλα μονοπώλια, όπως οι Shell, Total, BP, Chevron, Exxon Mobil, που εξορύσσουν ή διανέμουν ενεργειακούς πόρους έχοντας υπογράψει σχετικά συμβόλαια με κυβερνήσεις της περιοχής.

Στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, τα διαπιστωμένα και μαζί τα πιθανολογούμενα αποθέματα πετρελαίου φτάνουν τα 11 δισεκατομμύρια βαρέλια και φυσικού αερίου τα 190 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

Βέβαια, θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο να καθοριστούν με ακρίβεια οι σχετικές ποσότητες, λόγω της περιορισμένης εκμετάλλευσης και έρευνας που συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τις εδαφικές διαφορές.

Επιστήμονες σημειώνουν ότι εκτός από τα υπαρκτά αποθέματα που μένει να εντοπιστούν, η περιοχή παρουσιάζει και μεγάλες δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη ενεργειακών αποθεμάτων.

Πέρα όμως από τα τεράστια ενεργειακά αποθέματα, η Νότια και η Ανατολική Κινεζική Θάλασσα αποτελούν κρίσιμα σταυροδρόμια για τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο ανάμεσα στην Ασία και την αμερικανική ήπειρο. Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 30% της ποσότητας ακατέργαστου πετρελαίου που διακινείται διεθνώς και το 50% του υγροποιημένου φυσικού αερίου διακινούνται μέσω της Νότιας Κινεζικής Θάλασσας. Γύρω στα 14 εκατομμύρια βαρέλια ακατέργαστου πετρελαίου περνούν κάθε μέρα από τη Νότια Κινεζική Θάλασσα και τον κόλπο της Ταϊλάνδης.

Ο πλούτος της περιοχής όμως δε σταματά εδώ. Η Κινεζική Θάλασσα διαθέτει σημαντικά αποθέματα σε σπάνιες γαίες (ορυκτά που χρησιμοποιούνται σε όλες τις τεχνολογίες νέας γενιάς, όπως π.χ. τα υβριδικά αυτοκίνητα). Αν και η διαθεσιμότητά τους ερευνάται ακόμα, η ανακάλυψη σπάνιων γαιών πρόσφατα στην Ιαπωνία μεγαλώνει τις προσδοκίες. Μάλιστα, οι ποσότητες που βρέθηκαν εκεί ήταν τέτοιες που επιστήμονες υπολογίζουν ότι καλύπτουν τις ανάγκες της Ιαπωνίας για τα επόμενα 200 χρόνια. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η Κίνα (που θεωρείται ότι έχει ίσως τα σημαντικότερα κοιτάσματα διεθνώς) έχει περιορίσει τις εξαγωγές, καθιστά σαφές ότι οι εντάσεις στην περιοχή θα μεγαλώσουν.

Τέλος, η περιοχή αποτελεί σημείο συγκέντρωσης σημαντικών αλιευμάτων και σε ποσότητα και σε ποικιλία. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων των Φιλιππίνων εκτιμά ότι η Νότια Κινεζική Θάλασσα συγκεντρώνει το 1/3 της παγκόσμιας θαλάσσιας βιοποικιλότητας και ότι περιέχει το 10% της παγκόσμιας «αλιευτικής» παραγωγής.