Ταξική εκκαθάριση. Μόνο αυτή η έκφραση μπορεί να αποδώσει ό,τι συντελέστηκε στη γειτονιά του Ψυρρή τα τελευταία τρία χρόνια. Μια περίοδο κατά την οποία κεντρική διοίκηση και Δήμος Αθηναίων έσπευσαν νααναπλάσουν την περιοχή, με έναν και μόνο σκοπό. Να "αναδείξουν" τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της, σβήνοντας από το χάρτη αυτούς που τα γέννησαν. Τους μικρομεσαίους, τους επαγγελματοβιοτέχνες, τους τεχνίτες, που επί δεκαετίες ζούσαν και δούλευαν εκεί. Αυτούς που αναγκάστηκαν σε έξοδο, την οποία και εκμεταλλεύτηκαν οι επιχειρηματίες της νύχτας και έσπευσαν να αναπληρώσουν το κενό.

Αρκεί μια βόλτα στη γειτονιά, για να διακρίνει κανείς τις δραματικές αλλαγές που συντελέστηκαν εκεί. Μια βόλτα - σε ένα χώρο που μεγαλουργούσε η βιοτεχνία και το χονδρεμπόριο - για να δει τα τραπεζοκαθίσματα να απλώνονται στην πλατεία Ηρώων από το πρωί. Να συνεχίζουν στην οδό Αγίων Αναργύρων.Για να δει μπαρ, καφέ, μεζεδοπωλεία με σικ ονόματα να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια σε όλους τους δρόμους και τις παρόδους.

H ιστορία με την περιοχή του Ψυρρή πηγαίνει σχεδόν τέσσερα χρόνια πίσω, όταν ΥΠΕΧΩΔΕ και δήμος Αθηναίων, σε "αγαστή συνεργασία" ξεκίνησαν τα έργα ανάπλασής της. Τότε, παρουσιάστηκαν κατ' αρχήν πολλές κακοτεχνίες, με αποτέλεσμα καταστροφές σε εμπορεύματα και υλικά καταστημάτων και βιοτεχνιών. Καταστροφές που μεταφράστηκαν σε οικονομικές απώλειες εκατομμυρίων δραχμών για όσους δραστηριοποιούνταν στην περιοχή.

Από την άλλη, η ίδια η φύση των εργασιών, με τους σκαμμένους δρόμους και τα χαντάκια, δυσχέραιναν την τροφοδοσία των βιοτεχνιών. Αρκετοί βιοπαλαιστές άρχισαν να εγκαταλείπουν την περιοχή, καθώς έβλεπαν την πελατεία τους να χάνεται. Επίσης, επειδή αναγνώριζαν εκ των προτέρων τις δυσκολίες, που θα αντιμετώπιζαν αργότερα με τις πεζοδρομήσεις και τα καγκελάκια, για τα ίδια ακριβώς ζητήματα: την τροφοδοσία τους και την επαφή τους με τους καταναλωτές. Για να μη μιλήσει κανείς για τα υψηλά ενοίκια που έδωσαν τη χαριστική βολή. Τα ενοίκια που εκτοξεύτηκαν στα ύψη, λόγω της ανάπλασης και ήταν αδύνατον να καλυφθούν από βιοπαλαιστές.

Και σ' αυτήν τη μαζική έξοδο, ούτε κυβέρνηση, ούτε δήμος, φρόντισαν να τους παρουσιάσουν εναλλακτική λύση. Να τους διοχετεύσουν, έστω, σε βιοτεχνικές περιοχές. Να τους δώσουν κίνητρα και κεφάλαια μετεγκατάστασης. Να τους στηρίξουν στην προσπάθεια να ξαναστήσουν τις επιχειρήσεις τους.

Οπως τονίζουν στο "Ρ" οι βιοτέχνες που έχουν απομείνει, οι κενοί χώροι που δημιουργήθηκαν, όταν έφυγαν οι συνάδελφοί τους, δεν καλύφθηκαν από συναφείς δραστηριότητες. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Γιάννη Χρηστίδη,ενός νέου ανθρώπου, που, ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, ασχολείται στην πλατεία Ηρώων με το εμπόριο υλικών συσκευασίας.

"Η φυσιογνωμία της περιοχής άλλαξε δραματικά τα τελευταία χρόνια, σημειώνει. Δυο τρία επαγγέλματα έμειναν στην περιοχή, απ' αυτά που κάποτε της έδιναν ζωή. Υποδηματοποιεία και υλικά συσκευασίας. Αλλα, όπως χρυσοτυπεία, τείνουν να εξαφανιστούν. "

Αναφορικά με τα έργα της ανάπλασης επισημαίνει πως δεν εξυπηρέτησαν εμπόρους και βιοτέχνες, παρά μόνο τον "κόσμο της νύχτας". Αυτόν που εισέβαλε στην περιοχή, εφόσον "αν έκλεισαν τριάντα μαγαζιά στην περιοχή, τριάντα και περισσότερες καφετερίες άνοιξαν. Για μας τα έργα προκάλεσαν μόνο ασφυξία. Πώς να λειτουργήσεις με τα κάγκελα και τους πεζοδρόμους;".

Σχετικά με το τι περιμένει από το μέλλον: "Μόνο τα χειρότερα. Δεν μπορείς να τα "βάλεις" με όσους έρχονται εδώ και επενδύουν τεράστια κεφάλαια. Από τους παλιούς, όποιος έχει χρήματα θα προσπαθήσει να μετεγκατασταθεί αλλού και να κάνει από εκεί μια νέα αρχή. Για τους υπόλοιπους είναι θέμα χρόνου το πότε θα κλείσουν. Δύο με τρία χρόνια. Και μιλάμε για καταστήματα και βιοτεχνίες που υπήρχαν εδώ τρεις και τέσσερις γενιές".

Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο "Ρ" στις 5-11-95. Τότε, που στην περιοχή του Ψυρρή εκτελούνταν ακόμα οι εργασίες της ανάπλασης. Κείμενο- μέρος μιας ευρύτερης έρευνας για το τι συνέβαινε εκείνη την περίοδο στην περιοχή και τι θα ακολουθούσε, όταν οι εργασίες θα έφταναν στο τέλος τους. Σήμερα, τρία χρόνια μετά, παρατίθεται εκ νέου και αυτούσιο. Προφητικό και τραγικά ειρωνικό.

"Τρομακτικές μπορούν να καταλήξουν οι συνέπειες της ανάπλασης μιας περιοχής για όσους ζουν σε αυτήν. Οι κάτοικοί της απειλούνται με αφανισμό από το σκηνικό, ενώ η θέση τους καταλαμβάνεται συχνά από ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, που πίεσαν να γίνει η ανάπλαση, με απώτερο σκοπό να κερδίσουν μέσα από αυτήν.

Η ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών Παρασκευή Καμούτση θεωρεί ότι ένα πρόγραμμα διατήρησης και αναπαλαίωσης ιστορικών συνόλων είναι πιθανό να δημιουργήσει ωραία σκηνικά πόλης, θα κρύβεται, όμως, ότι έχει αλλάξει η λειτουργία και η χρήση των συνόλων αυτών. Πιστεύει, μάλιστα, ότι οι αλλαγές στη λειτουργία, προς όφελος συγκεκριμένων αναγκών αξιοποίησης της ιδιοκτησίας ή του κεφαλαίου, συνεπάγονται πολλές φορές την ολοκληρωτική εξαφάνιση της παραδοσιακής χρήσης των αναπλασμένων χώρων.

Η Π. Καμούτση τονίζει ότι πίσω από μία ανάπλαση βρίσκονται συνήθως ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, που πιέζουν προς αυτήν την κατεύθυνσ,η για να "αξιοποιηθεί" κατάλληλα ο χώρος. Η αξιοποίηση όμως, σύμφωνα με την ερευνήτρια, δε γίνεται από τους παλαιούς κατοίκους. Οι τελευταίοι παραμερίζονται από άλλα, ισχυρότερα οικονομικά στρώματα, που καρπώνονται τα οφέλη.

Προκειμένου να προστατευτούν οι παλιοί κάτοικοι, αναφέρει η ερευνήτρια, η πολιτεία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα προβλήματά τους κατά το σχεδιασμό της ανάπλασης και να τους ενημερώνει έγκαιρα για το χαρακτήρα που θα έχει η περιοχή στη συνέχεια. Ετσι θα μπορούν και αυτοί με τη σειρά τους να κάνουν το δικό τους σχεδιασμό και να κατοχυρωθούν έναντι των μελλοντικών πιέσεων. ΟΘωμάς Μαλούτας,επίσης ερευνητής του Κέντρου, υπογραμμίζει ότι οι αναπλάσεις τις περισσότερες φορές φέρνουν χαλάρωση του κοινωνικού ιστού και διατάραξη της κοινωνικής ισορροπίας. Δηλώνει ότι μέσα από τέτοιες διαδικασίες αλλάζουν οι χρήσεις μιας περιοχής και σταδιακά απομακρύνονται τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Γι' αυτά δεν είναι δεδομένο, κατά τον ερευνητή, ότι θα έχουν άλλες, υποκατάστατες λύσεις και ότι με αυτές η ζωή τους θα αποφύγει την υποβάθμιση.

Ο Θ. Μαλούτας σημειώνει, εξάλλου, ότι οι αναπλάσεις και η απομάκρυνση των παλιών κατοίκων εγκυμονούν κινδύνους γκετοποίησης των χαμηλότερων στρωμάτων. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι οικονομικά ασθενέστεροι θα εγκαταλείψουν αμέσως την περιοχή, αν πρόκειται για ενοικιαστές. Και αυτό, διότι η ανάπλαση και η επακόλουθη αύξηση της αξίας της γης θα έχουν ως αποτέλεσμα και την άνοδο των ενοικίων. Θα την εγκαταλείψουν όμως και οι ιδιοκτήτες, που αργά ή γρήγορα θα πωλήσουν το ακίνητό τους, για να καλύψουν ζωτικές τους ανάγκες".

Χρειάζεται επιπλέον σχόλιο;

Κάλεσμα αγωνιστικής επαγρύπνησης για να μην μπει "λουκέτο" σε μια απ' τις πιο δραστήριες και μεγαλύτερες δευτεροβάθμιες οργανώσεις των αγροτών, αυτήν της Ενωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Λιβαδειάς, απηύθυνε στη διάρκεια επίσκεψής του στα γραφεία της Ενωσης, ο Γιώργος Γκικόπουλος,πρόεδρος τηςΟμοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Βοιωτίας και νεοεκλεγείς δημοτικός σύμβουλος Δήμου Λιβαδειάς, με το συνδυασμό της "Δημοτικής Αγωνιστικής Συσπείρωσης".

Η κακή κατάσταση όπου έχει περιέλθει η Ενωση, εξαιτίας της αντισυνεταιριστικής πολιτικής των κυβερνήσεων και των συναινετικών διοικήσεων, έχουν φέρει την οργάνωση στο σημείο να μην ασκήσει τον παρεμβατικό της ρόλο και να αφήσει έρμαιο τους βαμβακοπαραγωγούς της περιοχής στους ιδιώτες εκκοκκιστές.

Η ΕΓΣ Λιβαδειάς που διαθέτει εργοστάσιο με δύο εκκοκκιστήρια, ένα σπορελαιουργείο, διακινεί γεωργικά εφόδια και παρέχει υπηρεσίες στους αγρότες, με ετήσιο τζίρο πάνω από 3 δισ. δραχμές και με 13.000 συνεταιρισμένα μέλη σε 55 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, έφτασε στο σημείο... μηδέν και βρίσκεται στα πρόθυρα του κλεισίματος.

Οι 75 εργαζόμενοι (από τους 104 που ήταν) έχουν να πληρωθούν πάνω από 7 μήνες. Κάνει να λαμβάνουν 160 εκατ. δραχμές και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, ενώ η διοίκηση της Ενωσης, με ευθύνη των παρατάξεων ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ που τη διοικούν, τοποθέτησε ιδιώτη σύμβουλο, την εταιρία συμβούλων "Γεωργική Ανάπτυξη" για να εκπονήσει "μελέτη βιωσιμότητας" μέχρι το τέλος του χρόνου. Παράλληλα, η εταιρία αυτή έχει αναλάβει ουσιαστικά και τη διεύθυνση της Ενωσης. Η "μελέτη βιωσιμότητας", βέβαια, γίνεται με βάση τις προϋποθέσεις που έχει θέσει η ΑΤΕ, προκειμένου να ρυθμιστούν τα χρέη. Τέτοιες προϋποθέσεις είναι οι "οικειοθελείς αποχωρήσεις" (35 ακόμα για την ΕΓΣ Λιβαδειάς) και εκποίηση περιουσιακών στοιχείων.

Είναι αδιανόητο να ξεφυτρώνουν, καθημερινά, ιδιωτικά εκκοκκιστήρια και να μην μπορεί να λειτουργήσει η Ενωση λόγω του ότι δεν μπορεί να πάρει ασφαλιστική ενημερότητα, θα πει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων Μπάμπης Μελέτης."Οι εργαζόμενοι διαφωνούμε με αυτήν την προοπτική και είμαστε διατεθειμένοι μεν να υποστούμε και θυσίες - έχουμε ήδη υποστεί με τη συρρίκνωση προσωπικού και με οφειλές των 7 μηνών δεδουλευμένα - αλλά να διασφαλιστεί η συνέχεια και ανάπτυξη της ΕΓΣ Λιβαδειάς.

Οι εργαζόμενοι θέτουν "επί τάπητος" το ζήτημα της γρήγορης αλλαγής της διοίκησης, την οποία καταγγέλλουν για κακοδιαχείριση και ανυπαρξία επιθετικής πολιτικής προς τους αγρότες, για να ξαναεμπιστευτούν την Ενωση.Γι' αυτά τα σημαντικά ζητήματα η διοίκηση δεν κάνει τίποτα, αλλά ακολουθεί τις κυβερνητικές εντολές και αποφάσεις που οδηγούν στη συρρίκνωση των δραστηριοτήτων των Ενώσεων των αγροτών, σε όφελος των ιδιωτών και των λεγόμενων Ομάδων Παραγωγών.

Βέβαια, διοικήσεις όπως η προηγούμενη Παπασταύρου, που έχουν καταδικαστεί, ήδη, μια φορά για απιστία ο πρόεδρος του ΔΣ και ο πρώην διευθυντής, για απώλεια εσόδων από πώληση προϊόντων ύψους ενός δισ. δρχ (περίπτωση "Γκοζίπιουμ" κ.ά.) την οδήγησαν εδώ. Ομως και η σημερινή διοίκηση προσπαθεί να καλύψει την κακοδιαχείριση - μάλιστα, έγινε καταγγελία από το σωματείο, ότι τα μισά μέλη του ΔΣ της ΕΓΣ είναι μεσίτες σε ιδιωτικά εκκοκκιστήρια - και καλυπτόμενη από την κυβερνητική πολιτική διάλυσης των Ενώσεων, απλώς... προεδρεύει!

"Η άποψή μας είναι ότι η Ενωση ΓΣ Λιβαδειάς μπορεί να λειτουργήσει, δήλωσε στους εργαζόμενους ο Γ. Γκικόπουλος. Την ευθύνη για το κλείσιμο (μη παρέμβαση τη φετινή περίοδο) έχουν οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων με την αντισυνεταιριστική πολιτική τους καθώς και οι διοικήσεις των τελευταίων χρόνων στην ΕΓΣ που συναινούν.

Στην κατάσταση που βρίσκεται η Ενωση, απαιτείται η κινητοποίηση όλων των φορέων της πόλης και της Επαρχίας, με μπροστάρηδες τους εργαζόμενους, αλλά και τους αγρότες που επιβάλλεται να απαιτήσουν τη λειτουργία της Ενωσης.

Η περιοχή δεν αντέχει άλλη ανεργία μετά το κλείσιμο της "UNIKOT", του "Δοντά", τις απολύσεις της "ΠΕΣΙΝΕ". Με τυχόν κλείσιμο της Ενωσης ΓΣ θα οξυνθεί το πρόβλημα της ανεργίας και θα δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα στους αγρότες".

Γ. Π.