Αναφανδόν υπέρ του τουρκικού σχεδίου για το Κυπριακό τάχτηκε ο Τζακ Στρο, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά ταυτόχρονα ότι ενεργεί ως «πλασιέ» των συμφερόντων της Αγκυρας στο πλαίσιο της ΕΕ.

Ο Βρετανός ΥΠΕΞ τα παραδέχτηκε σχεδόν όλα στην κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσε με τον Τούρκο ομόλογό του λίγο πριν αναχωρήσει για την Αθήνα, φροντίζοντας να μην αφήσει την παραμικρή αμφιβολία για τις θέσεις που μετέφερε στη συνέχεια στην ελληνική κυβέρνηση.

«Το σχέδιο δράσης που παρουσίασε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλάχ Γκιούλ για το Κυπριακό άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία καλύτερης ατμόσφαιρας για την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση», ήταν η πρώτη διαπίστωση του Τζ. Στρο, αφήνοντας έτσι να διαφανεί και ο σημαντικότερος στόχος της κατάθεσης του τουρκικού σχεδίου. Να αποφύγει, δηλαδή, η Τουρκία να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Σύνδεσης και να αναγνωρίσει ντε φάκτο την Κυπριακή Δημοκρατία, τουλάχιστον μέχρι την «επίλυση» του Κυπριακού, εννοείται στη βάση του «σχεδίου Ανάν».

Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, ο Στρο εμφανίστηκε ένθερμος υποστηρικτής του τουρκικού σχεδίου, λέγοντας ότι «το σχέδιο δράσης για την επίλυση του Κυπριακού ήταν θετικό κατά την άποψή μας και την άποψη των Ηνωμένων Εθνών και της ΕΕ».

Απαντώντας σε ερώτηση, αν η θετική αυτή υποδοχή του σχεδίου θα αλλάξει την υποχρέωση της Τουρκίας να επιτρέψει σε σκάφη κυπριακής σημαίας να χρησιμοποιούν τα τουρκικά λιμάνια, ο Στρο είπε: «Η Επιτροπή αποφασίζει γι' αυτά, εγώ δεν έχω να πω τίποτα σε αυτό το θέμα(!). Πάντως, οι εποικοδομητικές προτάσεις του κ. Γκιουλ άνοιξαν το δρόμο για τη δημιουργία καλύτερης ατμόσφαιρας στην Ευρώπη». Ο Βρετανός υπουργός τόνισε ακόμα ότι «η Τουρκία έχει ορισμένες υποχρεώσεις από τη διαδικασία ένταξής της στην ΕΕ. Το αν εκπληροί τις υποχρεώσεις αυτές το κρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

«Το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων στα ελληνοκυπριακά πλοία και αεροσκάφη, όπως απαιτεί η ΕΕ, και η ελάφρυνση των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της ΤΔΒΚ, την οποία η ΕΕ έχει υποσχεθεί αλλά δεν έχει εφαρμόσει, είναι δύο «χωριστά» προβλήματα, που δε χρειάζεται κατ' ανάγκη να ρυθμιστούν ταυτόχρονα, είπε ακόμα ο Βρετανός υπουργός.

Αναφερόμενος γενικότερα στο Κυπριακό, ο Βρετανός υπουργός επέρριψε την ευθύνη στην ελληνοκυπριακή πλευρά για την απόρριψη του «σχεδίου Ανάν», λέγοντας ότι «δυστυχώς, ενώ το σχέδιο Ανάν έγινε αποδεκτό από τη μία πλευρά, η άλλη δεν το αποδέχτηκε». «Βεβαίως και ήταν μία δημοκρατική απόφαση και δεν έχουμε τίποτα να πούμε», σχολίασε και συνέχισε: «Για να υπάρξει λύση στο Κυπριακό θα πρέπει να ανταποκριθούν και οι άλλοι», είπε και σημείωσε ότι θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες.

Από την πλευρά του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλάχ Γκιούλ χαρακτήρισε «χρήσιμη» τη συνάντησή του με τον Βρετανό υπουργό και τον ευχαρίστησε για τη βοήθεια που πρόσφερε στην Τουρκία. «Ο τουρκικός λαός δεν πρόκειται να ξεχάσει τις προσπάθειες του κ. Στρο και του πρωθυπουργού κ. Τόνι Μπλερ στο θέμα της έναρξης των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ», είπε.

Ο Γκιουλ ευχαρίστησε τον Στρο και για την επίσκεψή του στην έδρα του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στα Κατεχόμενα. «Η επίσκεψή του αντιμετωπίστηκε στην ΤΔΒΚ με μεγάλη εκτίμηση. Υπήρξαν διάφορες αντιδράσεις, αλλά πιστεύουμε πως έκανε το σωστό», είπε ο Τούρκος υπουργός.

«Εφόσον πρέπει να βρεθεί μία λύση και εάν κατευθυνόμαστε προς μία ομόσπονδη λύση, με δύο πλευρές, δύο περιοχές, είναι επομένως αναγκαίο να μπορούμε να συναντηθούμε με τις δύο πλευρές και να μπορούμε να συνομιλούμε με τους Τουρκοκύπριους ηγέτες», απάντησε ο Στρο, επιβεβαιώνοντας ότι στόχος της επίσκεψης ήταν η ντε φάκτο αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Την εκτίμηση ότι «έχει αρχίσει ήδη να εκδηλώνεται διεθνής υποστήριξη, είτε από την ΕΕ, είτε από τις ΗΠΑ» για τις νέες προτάσεις της Αγκυρας για το Κυπριακό εξέφρασε ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αναχωρώντας για το Νταβός της Ελβετίας, όπου πραγματοποιείται το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ παρουσία δεκάδων ηγετών κρατών και επιχειρηματικών παραγόντων.

Στη Λευκωσία, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Λιλλήκας δήλωσε ότι οι τουρκικές προτάσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διαλόγου, γιατί αποσκοπούν στον απεγκλωβισμό της Τουρκίας από τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της ΕΕ με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου Τελωνειακής Σύνδεσης. Αποσκοπούν, επίσης, είπε, και στην πολιτική αναβάθμιση του ψευδοκράτους.

Η επίσκεψη Στρο στην Κύπρο στόχευε στην επίτευξη των στόχων της Τουρκίας, για τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία καταβάλλουν κάθε προσπάθεια, δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Χριστόφιας. Παράλληλα, τόνισε ότι οι προτάσεις του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν είναι απαράδεκτες και πρέπει να καταδικαστούν από όλους.

Ο Δ. Χριστόφιας σχολιάζοντας δηλώσεις του Τζακ Στρο στην Τουρκία ότι το σχέδιο Ανάν είναι ένα δημοκρατικό σχέδιο, είπε ότι θα πρέπει η τουρκική ηγεσία, αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία να κατανοήσουν ότι το «σχέδιο Ανάν» όπως παρουσιάστηκε δεν ανταποκρίνεται στα συμφέροντα του κυπριακού λαού στο σύνολό του. Για να γίνει κάτι τέτοιο, είπε, θα πρέπει να κατανοήσουν ότι πρέπει να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές, έτσι ώστε να μην αφήνει όμηρο την Κύπρο στην Τουρκία και στα ξένα συμφέροντα.

Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ, σε ανακοίνωσή του, επισημαίνει τα παρακάτω:

«Το Πολιτικό Γραφείο της ΚΕ του ΑΚΕΛ που συνήλθε στις 25 Ιανουαρίου 2006 συζήτησε το έγγραφο που υπέβαλε η Τουρκία για το Κυπριακό.

Το ΠΓ της ΚΕ ΑΚΕΛ θεωρεί ότι η πρόταση δεν περιλαμβάνει οποιαδήποτε νέα ιδέα. Είναι φανερό ότι στόχος της Τουρκίας δεν είναι λύση του Κυπριακού, αλλά η αποφυγή των υποχρεώσεών της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως απορρέουν από το διαπραγματευτικό της πλαίσιο με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το άνοιγμα των λιμανιών και αεροδρομίων της Τουρκίας προς τα κυπριακά πλοία και αεροπλάνα συνιστά συμβατική υποχρέωση της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να συνδυάζεται με άνοιγμα των κατεχόμενων λιμανιών και αεροδρομίων, απευθείας εμπόριο με τον έξω κόσμο και τελωνειακή ένωση των κατεχομένων με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το θέμα αυτό έχει πολυσυζητηθεί στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Ξεκαθαρίσαμε ότι δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές αποφάσεις και ενέργειες που αναβαθμίζουν το καθεστώς του ψευδοκράτους και υποβαθμίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να συμβάλει στην αντιμετώπιση του θέματος υπέβαλε την πρόταση για το άνοιγμα των Βαρωσίων, η οποία εξακολουθεί να υφίσταται και την οποία ως ΑΚΕΛ υποστηρίζουμε.

Αυτό που προτείνεται στην πραγματικότητα είναι η αναβάθμιση του ψευδοκράτους έτσι που να τα έχει όλα πλην της ντε γιούρε αναγνώρισης, με «αντάλλαγμα» την εκπλήρωση νομικών υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το ΑΚΕΛ δεν μπορεί να αποδεχτεί αναβάθμιση του ψευδοκράτους, γιατί αυτό θα εξανέμιζε τις ελπίδες για λύση του Κυπριακού. Δεν μπορεί η Τουρκία από τη μια να ζητά αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος και από την άλλη να ισχυρίζεται ότι επιδιώκει λύση του Κυπριακού. Γνωρίζει, άλλωστε, ότι η τετραμερής διάσκεψη που προτείνει είναι ξαναζεσταμένο φαγητό που έχει απορριφθεί κατ' επανάληψη από την ελληνοκυπριακή πλευρά, για λόγους που έχουν εξηγηθεί κατά κόρον.

Αν η Τουρκία ενδιαφέρεται πράγματι για λύση του Κυπριακού οφείλει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της έναντι της Κύπρου όπως απορρέουν από το ενταξιακό της πλαίσιο και να κατανοήσει ότι χρειάζονται ουσιαστικές αλλαγές στο σχέδιο Ανάν, που να ικανοποιούν τις ανησυχίες και της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Αναφορικά με την επίσκεψη του κ. Στρο, επισημαίνουμε ότι δεν του ζητήσαμε, ούτε ζητούμε να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στο Κυπριακό. Κατά τη διάρκεια της Βρετανικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση ο κ. Στρο και η Βρετανία απέδειξαν ότι δυστυχώς στερούνται αντικειμενικότητας όταν χειρίζονται ζητήματα που άπτονται του Κυπριακού και των σχέσεων της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Το ΑΚΕΛ καλεί όλους όσοι επιθυμούν και επιδιώκουν να διαδραματίσουν ρόλο στο Κυπριακό να το πράξουν με τρόπο αντικειμενικό και με σεβασμό στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και τις αρχές πάνω στις οποίες ιδρύθηκε και λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ενωση. Επαναβεβαιώνουμε την ετοιμότητά μας να εργαστούμε για την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, με στόχο την επίτευξη συμφωνημένης λύσης που να ικανοποιεί τις προσδοκίες και των δύο κοινοτήτων. Απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσουμε είναι η κατανόηση από την τουρκική πλευρά της ανάγκης να επέλθουν αλλαγές στο σχέδιο που να ικανοποιούν τις βασικές ανησυχίες της ελληνοκυπριακής πλευράς».

Για την ελληνική κυβέρνηση είναι σαφές ότι η επίσκεψη του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών, Τζακ Στρο, σε Αγκυρα, Λευκωσία, Αθήνα και, κυρίως, η επιμονή του να συναντηθεί με τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων στο «προεδρικό μέγαρο» στα Κατεχόμενα, αποτελούν μια προσπάθεια προώθησης της πρωτοβουλίας που ανέλαβε προ ημερών η τουρκική κυβέρνηση για την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό με την παράλληλη «άρση του αποκλεισμού» των Τουρκοκυπρίων. Μια πρωτοβουλία την οποία απέρριψε επισήμως χτες ο υπουργός Εξωτερικών, Πέτρος Μολυβιάτης, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Βρετανό ομόλογό του στην Αθήνα.

Παρά τη σαφή εικόνα που είχε η κυβέρνηση για το σκοπό της περιοδείας Στρο, φρόντισε να αντιμετωπίσει με κομψό τρόπο την επίσκεψή του στην Αθήνα. Ο Ελληνας πρωθυπουργός δέχτηκε τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών στο Μέγαρο Μαξίμου, εξέφρασε τις ελληνικές αμφιβολίες περί της πρόθεσης της Αγκυρας για μια ουσιαστική διαπραγμάτευση στο Κυπριακό και υπενθύμισε ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας συνεπάγεται και υποχρεώσεις, όπως η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων για τα κυπριακά πλοία, αεροπλάνα και προϊόντα.

Δηλώσεις μετά τη συνάντηση Καραμανλή-Στρο δεν έγιναν αφού δεν επιτρέπει το πρωτόκολλο. Τις δημόσιες τοποθετήσεις της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την επίσκεψη Στρο και την υποστηρικτική προσπάθεια της βρετανικής διπλωματίας στην τουρκική πρωτοβουλία για το Κυπριακό ανέλαβε να διατυπώσει ο υπουργός Εξωτερικών, Πέτρος Μολυβιάτης, μετά τη συνάντηση που είχε χτες το βράδυ με τον Βρετανό ομόλογό του. Στο πλαίσιο αυτών των δηλώσεων, ο Πέτρος Μολυβιάτης ξεκαθάρισε πως η Αθήνα δε βλέπει τίποτε νέο και θετικό στις τουρκικές προτάσεις.

Νωρίτερα ο υπουργός Εξωτερικών είχε επικοινωνήσει με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τ. Παπαδόπουλο, προκειμένου να τονιστεί «η συνεχής επικοινωνία και συνεργασία των δύο κυβερνήσεων». Επίσης, προκειμένου η Αθήνα να τονίσει τις αντιρρήσεις της περί των τουρκικών προτάσεων ο υπουργός Εξωτερικών επικοινώνησε χτες και με την υπουργό Εξωτερικών της Αυστρίας, Ου. Πλάσνικ, η χώρα της οποίας ασκεί το εξάμηνο αυτό την προεδρία της ΕΕ.

Περιγράφοντας τις θέσεις της Αθήνας έναντι των τουρκικών προτάσεων ο εκπρόσωπος του ελληνικού ΥΠΕΞ σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, χτες το πρωί, αφού υπογράμμισε τη στενή συνεργασία των κυβερνήσεων Ελλάδας και Κύπρου υποστήριξε ότι οι εν λόγω προτάσεις «είναι μια επανάληψη τουρκικών προτάσεων και ότι είναι πολύ μικρές οι διαφορές από προηγούμενες σχετικές τουρκικές ιδέες». Σε άλλο σημείο της συνέντευξής του ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ υπενθύμισε ότι η υποψηφιότητα της Τουρκίας για να γίνει μέλος της ΕΕ «βασίζεται και προχωρά στη λογική και στη βάση συγκεκριμένων υποχρεώσεων, προϋποθέσεων που έχει αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Ενωση στο σύνολό της. Αυτές οι υποχρεώσεις και οι προϋποθέσεις δεν είναι υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά είναι ειλημμένες υποχρεώσεις της ως υποψήφιας χώρας έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Αυτήν, ωστόσο, την άποψη δε φαίνεται να την ασπάζονται ούτε η Αγκυρα, ούτε ο Τζακ Στρο και η βρετανική και αμερικανική διπλωματία...

Οξύτατη και άμεση ήταν η αντίδραση της Λευκωσίας στη θέρμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προασπιστεί, με ανακοίνωση αμέσως μετά τις τουρκικές εξαγγελίες, την πρόταση της Αγκυρας, για λύση του Κυπριακού. Η Κυπριακή Δημοκρατία επισημαίνει ότι ο αρμόδιος Επίτροπος για τη διεύρυνση, Ολι Ρεν, παραβιάζει τις γενικές αρχές δικαίου και τις αποφάσεις της Ενωσης.

Με επίσημο διάβημα διαμαρτυρίας, που επέδωσε στον Ο. Ρεν, ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, πρέσβης Νίκος Αιμιλίου, αναφέρεται ότι η τουρκική πρόταση δεν είναι τίποτα άλλο από αναμάσημα παλιότερων προσπαθειών της Αγκυρας, να μην εφαρμόσει τις δεσμεύσεις της στην ΕΕ και σημειώνεται ότι «εκείνο που πραγματικά προκάλεσε έκπληξη, τουλάχιστον στην κυπριακή κυβέρνηση, ήταν η άμεση αντίδραση της Επιτροπής». Συνεχίζει δε χαρακτηριστικά, λέγοντας «διαπιστώνω με θλίψη ότι, όπως καθίσταται σαφές, η Επιτροπή υιοθετεί πλήρως την πάγια τουρκική "λογική" εξίσωσης των συμβατικών υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι της ΕΕ, με την πολιτική δέσμευση της Ευρώπης να βοηθήσει οικονομικά τους Τουρκοκύπριους».

Η κίνηση της Επιτροπής να «υιοθετήσει την απαράδεκτη λογική υποψήφιας χώρας» η οποία προσπαθεί «να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της εις βάρος της αξιοπρέπειας και εθνικής κυριαρχίας ενός κράτους - μέλους», χαρακτηρίζεται ως ατυχής.

«Ποιοι διεθνείς κανόνες», αναφέρει το διάβημα, δίνουν δικαίωμα στην Επιτροπή «να διανοηθεί καν να συμβάλλει, σε συζητήσεις για το καθεστώς λιμένων και αεροδρομίων, των οποίων τη λειτουργία η νόμιμη κυβέρνηση θεωρεί παράνομη» και πότε η ΕΕ έλαβε απόφαση τροποποίησης των σαφών υποχρεώσεων της Αγκυρας απέναντι στην Ενωση συναρτώντας την ολοκλήρωσή τους με το αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων σε άλλους διεθνείς οργανισμούς;

Αξίζει να επισημάνουμε ότι λίγο μετά την ανακοίνωση της Αγκυρας, το βράδυ της Τρίτης, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφερόταν μεταξύ άλλων, ότι «Η Επιτροπή καλωσορίζει κάθε προσπάθεια επίτευξης προόδου στο παρόν αδιέξοδο περί το κυπριακό πρόβλημα. Η τουρκική πρωτοβουλία αξίζει προσεκτικής μελέτης και δόθηκε εντολή στις υπηρεσίες να το πράξουν».

Να στραφεί προς την ΕΕ, για να αντιμετωπίσει τις «τουρκικές προτάσεις», κάλεσε ο Γ. Παπανδρέου την ελληνική κυβέρνηση. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μετά τη χτεσινή του συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών, Π. Μολυβιάτη, δήλωσε: «Η Τουρκία έχει αναλάβει συγκεκριμένες υποχρεώσεις απέναντι στην ΕΕ. Αυτές τις υποχρεώσεις προσπαθεί να τις αποφύγει και μάλιστα με αντάλλαγμα την έμμεση, ντε φάκτο αναγνώριση του βορείου τμήματος της Κύπρου, του κατεχόμενου τμήματος».

Ο ίδιος πρόσθεσε: «Εμείς δεν μπορούμε να δεχτούμε τέτοιες προτάσεις. Ελπίζουμε ότι απέναντι σε αυτές τις προτάσεις και η ελληνική κυβέρνηση θα πράξει το ίδιο που έχουμε πράξει και εμείς». Την καλούμε, συνέχισε, «να κινηθεί δεόντως προς όλες τις κατευθύνσεις, ιδιαίτερα προς την ΕΕ, η οποία πρέπει να εγγυηθεί ότι η Τουρκία υλοποιεί όλες τις υποχρεώσεις της χωρίς παρεκκλίσεις». Και κατέληξε λέγοντας: «Θέλω, τέλος, να υπενθυμίσω προς όλες τις κατευθύνσεις ότι το Κυπριακό είναι ένα διεθνές πρόβλημα, είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής ενός ανεξάρτητου κράτους».

Της συνάντησης είχε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία του Γ. Παπανδρέου με τον πρωθυπουργό, Κ. Καραμανλή, κατά την οποία ο Γ. Παπανδρέου ζήτησε ενημέρωση σχετικά με το θέμα των τουρκικών προτάσεων. Τηλεφωνική επικοινωνία ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε επίσης και με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσο Παπαδόπουλο.