α«Οι παπαγικοί δολοφόνοι εκτέλεσαν προχθές τον πατριώτη αγωνιστή Χρήστο Καράνταή. Η εκτέλεση έγινε στις 5.15 το πρωί στο Ηράκλειο Κρήτης στη θέση Ρούσσες».

Ετσι αναγγέλθηκε από τη «Φωνή της Αλήθειας» στις 4 Μάη του 1955 η εκτέλεση του 26χρονου κομμουνιστή Χρήστου Καρανταή, γνωστού ως «Χρηστάκου» από τον καιρό που αμούστακο παιδί ακόμα ήταν στον ΔΣΕ.

Η είδηση για την επικείμενη εκτέλεση του Χρηστάκου ήταν γνωστή από τον Οκτώβρη του '53. Στις 17 εκείνου του μήνα ο ανταποκριτής στην Καβάλα της εφημερίδας «Αυγή» με τίτλο «Και νέα θανατική καταδίκη στην Καβάλα» πληροφορούσε τους αναγνώστες της: «Στη σημερινή του συνεδρίασιν το διαρκές Στρατοδικείο εξέδωκε και άλλη θανατική καταδικαστική απόφασιν εναντίον του Χριστ. Καρανταή από την Κομοτηνή, ετών 25. Κατά το κατηγορητήριο ο Καρανταής ήλθε από τις Ανατολικές χώρες τον Οκτώβριο του 1952 με σκοπό να διοργανώσει δίκτυο κατασκοπείας. Ο Καρανταής αρνήθηκε την κατηγορία που του απεδόθη. Είπε δε ότι ήρθε για να δράση πολιτικώς και να παλέψη για την ειρήνευσιν και την δημοκρατία».

Η εκτέλεση του Χρ. Καρανταή δεν έκλεινε τον κύκλο του αίματος. Στις 4 Μάη σε εφημερίδα της εποχής διαβάζουμε: «Οπως είναι γνωστό, υπάρχουν στις φυλακές αρκετοί ακόμα καταδικασμένοι σε θάνατο πολιτικοί κρατούμενοι, όπως οι Φωστηρόπουλος, Αναστασιάδης, Χρήστου, Καραγιάννης κ.ά. που καταδικάσθησαν τελευταία από τα τακτικά Στρατοδικεία. Εξ άλλου στις 18 Μαΐου δικάζονται στο Διαρκές Στρατοδικείο οι Δημ. Βασιλούλης και Παπανικολάου με την κατηγορία της κατασκοπείας».

Στις 6 Μάη από τη «Φωνή της Αλήθειας» μεταδίδεται το παρακάτω μήνυμα:

«Η εκτέλεση του πατριώτη Καρανταή είναι ένα ακόμα αιματηρό βήμα στην πολιτική του εμφυλίου πολέμου που εφαρμόζουν μονόπλευρα κατά των πολιτικών τους αντιπάλων οι αγριάνθρωποι του "Συναγερμού" (σ.σ. το κόμμα του Παπάγου)».

Και σημείωνε: «Σειρά κόμματα, ηγέτες και παράγοντες της αντιπολίτευσης, νομικοί κύκλοι με δηλώσεις τους στον Τύπο και στη Βουλή έχουν αντιταχθεί στην παραπομπή των πολιτών στα στρατοδικεία, έχουν καταγγείλει τη μηχανή της κατασκοπείας που εφευρέθηκε για τη δολοφονία των πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης».

Η αστική τάξη αξιοποιούσε τη δική της απόφαση να παραμένει από το 1947 εκτός νόμου το ΚΚΕ κι έκανε ό,τι μπορούσε για να συνεχιστεί αυτό το καθεστώς. Από την πλευρά του, όμως, και το ΚΚΕ έπαιρνε όλα τα μέτρα που μπορούσε ώστε να κρατηθεί ζωντανό το δίκτυο των παράνομων Οργανώσεών του. Ενας τέτοιος κομμουνιστής ήταν και ο Χρ. Καρανταής. Γεννημένος το 1928 στην Κομοτηνή, δεκαπεντάχρονος ακόμα μπήκε στις γραμμές της ΕΠΟΝ. Δούλευε παράλληλα ως εργάτης για να βοηθά την οικογένεια. Το 1941-'45 έμεινε οικογενειακά στη Λαμία. Πήρε μέρος στην κατασκευή οδοφραγμάτων στο δημόσιο δρόμο Λαμίας - Στυλίδας, σε συλλαλητήρια και συγκεντρώσεις ενάντια στους Χίτες και τους Σούρληδες. Επιστρέφοντας στην Κομοτηνή αναδεικνύεται Α' Γραμματέας της ΕΠΟΝ στην πόλη. Δύο φορές αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν οι Χίτες. Τον Απρίλη του 1947 βγαίνει στο βουνό και λίγο μετά γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Στο ΔΣΕ επιτελής, κομματικός υπεύθυνος και διοικητής διαφόρων σχηματισμών. Πήρε μέρος σ' όλες τις επιχειρήσεις στην περιοχή και για τη δράση του ονομάστηκε ανθυπολοχαγός πεζικού. Οταν μετά τη σύλληψή του οδηγήθηκε στο στρατοδικείο δήλωσε: «Είμαι κι εγώ απ' τη γενιά των Μπελογιάννηδων. Αρνούμαι την κατηγορία του κατασκόπου».

«Οι βάσεις υπάρχουν, δουλεύετε να τα αποτελειώσετε...».Καθώς πλησίαζε η μέρα της εκτέλεσης, με τον κώδικα της φυλακής, σ' ένα από τα στερνά του μηνύματα στη γυναίκα του ο Χρήστος Καρανταής έγραφε: «Οι βάσεις υπάρχουν, δουλεύετε να τα αποτελειώσετε...».

Τι αντιπροσωπεύει όμως ο Καρανταής, πέρα από τη θυσία; Αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο κεφάλαιο στην Ιστορία του ΚΚΕ, στην Ιστορία του εργατικού κινήματος. Το κεφάλαιο που αφορά στην παράνομη δράση του ΚΚΕ, άφταστη πηγή ηρωισμού και επαναστατικής διαπαιδαγώγησης.

Μετά από την ήττα του ΔΣΕ το ΚΚΕ προσανατολίστηκε από την πρώτη στιγμή στη συγκρότηση παράνομων Κομματικών Οργανώσεων. Οι παράνομες Κομματικές Οργανώσεις αποτέλεσαν τον πυρήνα της αντίστασης και της οργάνωσης του λαού στις δύσκολες ώρες που ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και η ελληνική αστική τάξη προσπαθούσαν με όλα τα μέσα να μετατρέψουν τη νίκη τους στα πεδία των μαχών σε συντριβή και εξόντωση του εργατικού και γενικότερα του λαϊκού κινήματος. Οι κομμουνιστές που παρέμειναν στην Ελλάδα, μαζί με νέα μέλη του Κόμματος που αψήφησαν τις διώξεις του αστικού κράτους, πρωτοστάτησαν στον τιτάνιο αγώνα της συνέχισης της πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης σε καθεστώς ήττας του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας. Η δράση τους όχι μόνο συντέλεσε αποφασιστικά στην ανόρθωση του λαϊκού φρονήματος και στην αναδιοργάνωση του ηττημένου εργατικού κινήματος, αλλά αποτέλεσε και την καλύτερη απάντηση στην κυρίαρχη αστική ιδεολογία της εποχής, που προσπαθούσε να επιβάλει την αντίληψη ότι ο αγώνας του ΚΚΕ ήταν αποτέλεσμα της δράσης πρακτόρων ξένων συμφερόντων.

Η παρανομία απαιτούσε τον επιτυχή συνδυασμό της νόμιμης και της παράνομης μορφής δράσης, μέσα στις πολύ μεγάλες δυσκολίες και την πολυπλοκότητα των συνθηκών της εποχής.

Τη σημασία της εδραίωσης και ανάπτυξης παράνομων Κομματικών Οργανώσεων και της ανάγκης συνδυασμού της νόμιμης και παράνομης δράσης εξέφραζε η Απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ (1949):

«...Οσο δύσκολες συνθήκες και να θελήσει να δημιουργήσει ο φασισμός για τη δράση του Κόμματος, οι κομμουνιστές, εκφράζοντας παντού και πάντα τις ανάγκες, τα συμφέροντα και τους πόθους των λαϊκών μαζών, θα κατανικήσουνε κάθε είδους εμπόδιο, θα κρατήσουν και θα αναπτύξουν τους δεσμούς τους με τον εργαζόμενο λαό» (Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα, τόμ. 7, σελ. 16. εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1995).

Ο συνδυασμός της παράνομης δράσης - βασικό στοιχείο της οποίας είναι η αποκεντρωμένη κομματική δράση - με τη νόμιμη δουλειά σήμαινε τη συνέχιση της αυτοτελούς παρέμβασης των κομματικών δυνάμεων, σε συνδυασμό με τη διάδοση των θέσεων του Κόμματος με νόμιμες μορφές (Βουλή, Τύπο, μαζικές οργανώσεις κ.λπ.), προκειμένου να φτάνουν σε όσο το δυνατό ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις. Βασικό στοιχείο της όλης δουλειάς αποτελούσε η ύπαρξη δικτύου πληροφόρησης και μέσα στον κρατικό μηχανισμό.

Σημαντικό ρόλο στην παράνομη δράση έπαιζε το Φροντιστήριο του Αγωνιστή, εκπομπή του σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα». Από αυτήν μεταδίδονταν κομματικές αποφάσεις, ανακοινώσεις, σχόλια και οδηγίες για τη λήψη μέτρων στήριξης της παράνομης και της νόμιμης δουλειάς και την εξασφάλιση ενιαίας καθοδήγησης.

Κατά την πρώτη περίοδο της ανασύνταξης των κομματικών δυνάμεων, στελέχη και μέλη του Κόμματος δρούσαν μεμονωμένα, χωρίς να έχουν πάντα σύνδεση με τα καθοδηγητικά όργανα. Αργότερα, όταν αποκαταστάθηκε κάποιου είδους επαφή, αποφασίστηκε να παραμένουν οι πιο δραστήριοι αγωνιστές στις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις. Λίγο αργότερα, όταν δημιουργήθηκε η ΕΔΑ, στα καθοδηγητικά της όργανα συμμετείχαν και στελέχη του ΚΚΕ.

Το καθοδηγητικό έργο αυτών των στελεχών ενισχυόταν είτε με την αποστολή άλλων από το εξωτερικό είτε με την αξιοποίηση αγωνιστών που έβγαιναν από τις φυλακές και τις εξορίες.

Για τις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις επισημαινόταν στην Απόφαση της 7ης Ολομέλειας της ΚΕ (1950):

«Αποστολή της παράνομης Κομματικής Οργάνωσης σήμερα είναι να εξασφαλίζει κάτω και απ' τις πιο δύσκολες συνθήκες γερή σύνδεση του Κόμματος με την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα. Να διαφωτίζει και να κινητοποιεί τις μάζες πάνω στη γραμμή του Κόμματος για να την κάνει πράξη. Πρέπει να εξασφαλίζουμε αφοσιωμένους ως το θάνατο αγωνιστές, προπάντων στους βασικούς κρίκους της κομματικής διάρθρωσης, με γνώσεις και πείρα παράνομης δουλειάς. Να εξασφαλίσουμε γερό παράνομο μηχανισμό. Μπολσεβίκικη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των συνωμοτικών κανόνων» (Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα, τόμ. 7, σελ. 37-38, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1995).

Στο δρόμο αυτό βάδισαν χιλιάδες κομμουνιστές που κράτησαν το Κόμμα όρθιο κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Πρέπει να υπογραμμιστεί και ο σημαντικός ρόλος βοήθειας στις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις που έπαιξαν πολλοί οπαδοί και φίλοι του ΚΚΕ, καθώς και ορισμένοι ΕΑΜίτες που υποστήριζαν άλλα κόμματα. Στήριξαν παράνομους κομμουνιστές με διάφορους τρόπους, κινδύνευσαν μαζί τους. Ταυτόχρονα, χιλιάδες από αυτούς βοήθησαν το ΚΚΕ στις εκλογικές και άλλες αναμετρήσεις όλης αυτής της περιόδου, συνεισέφεραν οικονομικά από το υστέρημά τους, παρακολουθούσαν τις εκπομπές του ραδιοσταθμού για να πληροφορούνται την πολιτική του Κόμματος, συσπειρώνονταν δραστήρια στις εργατικές και άλλες μαζικές οργανώσεις. Το δίκτυο των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων είχε στηρίγματα μέσα στον εργαζόμενο λαό.