Το θερμόμετρο της έντασης στη Μέση Ανατολή, με επίκεντρο τα παλαιστινιακά εδάφη, μοιάζει να ανεβαίνει επικίνδυνα, τις τελευταίες βδομάδες, καθώς η ισραηλινή ηγεσία έχει αποδυθεί σε προκλητική κλιμάκωση των στρατιωτικών της επιθέσεων και επιδρομών επικαλούμενη «ανάγκες ασφαλείας». Αλλωστε, τίποτε, όπως φαίνεται, δεν μπορεί να τη σταματήσει αφού η Ουάσιγκτον είναι ξεκάθαρο ότι έχει «δώσει το ελεύθερο» στον Αριέλ Σαρόν να «δρα κατά βούληση ενάντια στην τρομοκρατία», ενώ ο ΟΗΕ εμφανίζεται, για μια ακόμη φορά, υποδεέστερος των περιστάσεων αρκούμενος σε αποφάσεις-ευχολόγια, χωρίς καμία δεσμευτική ισχύ.

Εκτός, όμως, από τα καθημερινά, πλέον, επεισόδια αυτού του αδυσώπητου κύκλου αίματος, που, λίγο-πολύ, όλοι παρακολουθούμε, έστω και μέσα από τις τηλεοπτικές μας οθόνες, υπάρχουν και μια σειρά από άλλα γεγονότα που καθιστούν τη ζωή του παλαιστινιακού λαού βασανιστήριο και εντάσσονται, όπως είναι πλέον προφανές, σε ένα γενικότερο σχέδιο ισοπέδωσης κάθε ελπίδας αποκλιμάκωσης και ενδεχόμενης επίλυσης. Τα γεγονότα αυτά, αν και είναι σημαντικοί παράγοντες στη διαμόρφωση της παρούσας κατάστασης, ελάχιστα είναι γνωστά, αφού χάνονται πίσω από τις κραυγές των τραυματιών και τα άψυχα σώματα των θυμάτων της κλιμακούμενης βίας.

Μία από αυτές τις αθέατες, πλην πολύ σημαντικές, πλευρές της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης είναι η κατεδάφιση παλαιστινιακών σπιτιών, είτε ως πράξη «αντιποίνων» είτε ως εφαρμογή του νόμου περί «παράνομης ανέγερσης κτιρίων». Μπορεί τα συντρίμμια των παλαιστινιακών σπιτιών να έχουν καταλάβει ελάχιστο χώρο στις οθόνες μας, εντούτοις το θέμα είναι τεράστιο, με βαρύνουσα στρατηγική σημασία για την έκβαση της διένεξης. Και το κυριότερο είναι ότι ως πολιτική τακτική, έχει ακολουθηθεί εδώ και δεκαετίες από τις ισραηλινές ηγεσίες, αλλά απασχόλησε τη διεθνή γνώμη μόνον τους τελευταίους μήνες.

Αναμφιβόλως, όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι Ισραηλινοί επιτελείς, η δεύτερη Ιντιφάντα έχει σημαδευτεί από τη χρησιμοποίηση στην πρώτη γραμμή του πυρός, ως όπλων, των εκσκαφέων. Παρ' όλα αυτά, η τακτική της κατεδάφισης παλαιστινιακών σπιτιών δεν είναι καινούριο στοιχείο. Οπως επισημαίνει η ισραηλινή ανθρωπιστική οργάνωση «B'tselem», από το 1967 μέχρι και το 1992 εφαρμόστηκε κατά κόρον στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, αν και όχι με ρυθμούς ανάλογους με τους τωρινούς. Οι εκσκαφείς επανήλθαν σε «μέρες δόξας» από το 2001 μέχρι και σήμερα.

Για την κατεδάφιση ή το σφράγισμα ενός παλαιστινιακού σπιτιού εντός των κατεχομένων εδαφών δε χρειάζεται καμία δικαστική απόφαση ούτε προϋποτίθεται κάποια νομική διαδικασία προσκόμισης του οποιουδήποτε σχετικού στοιχείου. Βασίζεται, μόνο, στο άρθρο 119 του ισραηλινού στρατιωτικού κανονισμού του 1945, το οποίο δίνει το δικαίωμα στον εκάστοτε τοπικό στρατιωτικό διοικητή να κατεδαφίσει ή να σφραγίσει ένα σπίτι αλλά και να κατάσχει τη γη του για να μην ξαναχτιστεί «αν αυτό κρίνεται αναγκαίο».

Μέχρι τη δεύτερη Ιντιφάντα, οι παθόντες Παλαιστίνιοι είχαν, έστω και τυπικά, το δικαίωμα προσφυγής στην ισραηλινή Δικαιοσύνη, εντός 48 ωρών, αν και στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η τελική απόφαση ήταν υπέρ του ισραηλινού στρατού. Τώρα, πλέον, δε δίνεται κανένα χρονικό περιθώριο αφού η απόφαση κατεδάφισης λαμβάνεται και εκτελείται εντός λεπτών, χωρίς, συχνά, να ειδοποιηθούν ούτε καν οι ένοικοί του που είθισται να τρέχουν πανικόβλητοι να σωθούν χωρίς να έχουν προλάβει να πάρουν τίποτε από τα υπάρχοντά τους.

Ο ισραηλινός στρατός κατεδαφίζει σπίτια «υπόπτων» για «αντι-ισραηλινές ενέργειες», οι οποίοι είτε έχουν, ήδη, σκοτωθεί, είτε βρίσκονται φυλακισμένοι. Το βέβαιο είναι ότι οι «καταζητούμενοι» δε βρίσκονται ποτέ εντός των σπιτιών, στα οποία, αντίθετα, κατοικούν οι πολυπληθείς οικογένειές τους, που ουδέποτε έχει αποδειχθεί ότι εμπλέκονται στις «αντι-ισραηλινές ενέργειες». Εντούτοις, αυτοί είναι που τιμωρούνται. Εξάλλου, δεν έχει ποτέ επιβεβαιωθεί ο ισραηλινός ισχυρισμός ότι «η κατεδάφιση λειτουργεί ως παραδειγματισμός και αποτρέπει νέες επιθέσεις».

Η «B'tselem» τονίζει ότι η τακτική αυτή παραβιάζει το άρθρο 53 της Τέταρτης Συνθήκης της Γενεύης, που προβλέπει ότι η κατεδάφιση σπιτιών επιτρέπεται μόνον όταν κρίνεται απαραίτητη για τη διενέργεια στρατιωτικών επιχειρήσεων. Επίσης, παραβιάζει το άρθρο 33 της ίδιας Συνθήκης, που απαγορεύει την επιβολή συλλογικής τιμωρίας, και, φυσικά, το διεθνές δίκαιο, που αναφέρει ρητά την υποχρέωση της κατοχικής δύναμης να διαφυλάττει την περιουσία του κατεχομένου και να δίνει αποζημιώσεις σε περίπτωση καταστροφής (Κάτι που επίσης δε γίνεται ποτέ στην περίπτωση των Παλαιστινίων).

Σύμφωνα με στοιχεία της «B'tselem» και της Παλαιστινιακής Επιτροπής Ιατρικής Ανακούφισης, τα τρία χρόνια της δεύτερης Ιντιφάντα, ο ισραηλινός στρατός έχει καταστρέψει 4.000 σπίτια στα παλαιστινιακά εδάφη, αφήνοντας άστεγους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Από το 1967 έως σήμερα, έχουν κατεδαφιστεί 11.000 σπίτια.

Εκτός από τις κατεδαφίσεις στις περιοχές που, θεωρητικώς, ελέγχονται από την Π. Αρχή με βάση τη συμφωνία του Οσλο, ο «οικιστικός σχεδιασμός» στις περιοχές «μεικτού ελέγχου» και στα αμιγώς κατεχόμενα εδάφη έχει αποδειχθεί, μέσα από το χρόνο, ένα σημαντικότατο όπλο για τα σχέδια της ισραηλινής ηγεσίας. Ο οικιστικός σχεδιασμός «έχει παγώσει» για τις παλαιστινιακές περιοχές εδώ και 50 χρόνια. Η διανομή τίτλων ιδιοκτησίας και η διαμόρφωση σχετικού νομικού πλαισίου έχει, επίσης, σταματήσει εδώ και 30 χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι Παλαιστίνιοι, ασχέτως της πληθυσμιακής τους αύξησης, δεν μπορούν να διεκδικήσουν άδειες ανέγερσης οικοδομών, στην ίδια την κατεχόμενη γη τους. Εξαναγκάζονται, λοιπόν, να χτίσουν χωρίς άδεια, για να δουν, μετά από λίγα χρόνια, τα σπίτια, στα οποία επένδυσαν τις οικονομίες μιας ζωής, να κατεδαφίζονται ως παράνομα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, στις ζώνες που παραμένουν υπό ισραηλινό έλεγχο, έχουν κατεδαφιστεί 2.200 παλαιστινιακές κατοικίες και 13.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της απροκάλυπτης πολιτικής «δύο μέτρων και δύο σταθμών» είναι η Ανατολική Ιερουσαλήμ, εκτιμά η «B'tselem». Το 1967, το Ισραήλ προσάρτησε 70,5 τετραγωνικά χλμ της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και της Δ. Οχθης, εκ των οποίων απαλλοτρίωσε το 1/3, που ήταν παλαιστινιακής ιδιοκτησίας. Σε αυτό το έδαφος, μέχρι το 2000 είχαν ανεγερθεί περίπου 44.000 σπίτια, όλα για Εβραίους εποίκους, κανένα για Παλαιστίνιο.

Από το 1967 έως το 2000, στην Ιερουσαλήμ χτίστηκαν 79.900 διαμερίσματα που κατοικούνται από Ισραηλινούς και μόλις 17.000 από Παλαιστινίους. Παράλληλα, απαλλοτριώθηκε η γη γύρω από τις παλαιστινιακές γειτονιές για να χτιστούν εποικισμοί, ενώ η Δημαρχία της Ιερουσαλήμ δεν εξέδωσε ποτέ «οικιστικό σχέδιο» για την ανατολική πόλη, με αποτέλεσμα κάθε ανέγερση κτιρίου από Παλαιστινίους να θεωρείται παράνομη. Το πλέον εξοργιστικό, καταγγέλλει η «B'tselem», είναι ότι αν και το 55% των κτιρίων που ανεγείρονται χωρίς άδεια βρίσκεται στον εβραϊκό τομέα της πόλης, το 72% των κατεδαφίσεων γίνεται στον παλαιστινιακό τομέα!

Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση εκτός Ιερουσαλήμ, στις κατεχόμενες περιοχές. Εκεί, με μια απλή στρατιωτική απόφαση, που κρίνει ότι θα πρέπει να κατασκευαστεί «ασφαλές οδικό πέρασμα» για εποίκους, ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί «ζωτικός χώρος για τη φυσική αύξηση των εποικισμών», ή ότι θα πρέπει να «προστατευτεί κάποιο σημείο στρατηγικής σημασίας για την ισραηλινή ασφάλεια», αρκεί για να κατεδαφιστούν, χωρίς προειδοποίηση, ολόκληρες συνοικίες, να ισοπεδωθούν καλλιέργειες, να καταστραφούν περιουσίες.

Αν στις κατεδαφίσεις συνυπολογίσει κανείς την οικονομική εξαθλίωση, την ανέγερση του τείχους και την καθημερινότητα του τρόμου υπό στρατιωτική κατοχή, πιθανότατα θα συμφωνήσει με τον Τζεφ Χάλπερ, καθηγητή Ανθρωπολογίας και πρόεδρο της ισραηλινής Επιτροπής Κατά της Κατεδάφισης Σπιτιών. «Τίποτε δεν είναι τυχαίο, υποστηρίζει ο Χάλπερ, ούτε φυσικά πρόκειται για απλές πράξεις αντιποίνων που απαντούν σε μια επίθεση αυτοκτονίας. Οι κατεδαφίσεις δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα. Εντάσσονται σε ένα συνολικό σχέδιο δημιουργίας δεδομένων στο έδαφος, που θα καταστήσουν ανέφικτη και πρακτικά άχρηστη την οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης. Στόχος είναι να απομακρυνθούν διά της βίας οι Παλαιστίνιοι από τη γη τους. Αν δεν υπάρχουν Παλαιστίνιοι στα κατεχόμενα εδάφη, τότε δεν υπάρχει αντικείμενο συζήτησης ή συμφωνίας. Το θέμα θα έχει λυθεί. Χωρίς Παλαιστινίους, δεν υπάρχει Παλαιστίνη».