Αμεση συνέπεια, δε θα είναι ο εκσυγχρονισμός των ιδρυμάτων αλλά η υποβάθμιση των σπουδών και της έρευνας, ενώ θα φορτωθούν νέα βάρη στις πλάτες των λαϊκών οικογενειών και θα υπονομευτεί το μέλλον των αποφοίτων των ΑΕΙ.

Σήμερα, το κεφάλαιο ζητάει από την ανώτατη εκπαίδευση μια μεγάλη μάζα φθηνού κι ευέλικτου εργατικού δυναμικού, καθώς και ερευνητικές εργασίες που θα συμβάλλουν στη διαιώνιση των κερδών του και της εξουσίας του. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, λοιπόν, σπρώχνονται να υπηρετήσουν αυτές τις απαιτήσεις του κεφαλαίου και ο υπό ψήφιση νόμος δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο για να παίξουν τα ιδρύματα αυτόν το ρόλο. Στη λειτουργία των ιδρυμάτων πρέπει να υιοθετηθούν οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης, η κουλτούρα και οι αξίες της καπιταλιστικής αγοράς. Ας δούμε πώς θα λειτουργεί αυτό στην πράξη με βάση τις διατάξεις του νέου νόμου - πλαισίου:

Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι ένα πανεπιστήμιο φτιάχνει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με το νόμο - πλαίσιο θα πρέπει να το υποβάλλει για έγκριση μέσω του «ακαδημαϊκού - αναπτυξιακού προγράμματος» που θα φτιάχνει ανά τετραετία. Αυτό θα είναι κάτι σαν επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) που θα ελέγχεται και θα εγκρίνεται από το υπουργείο Παιδείας. Θα είναι ασφυκτικότερος ο κυβερνητικός έλεγχος προς τα ιδρύματα και μάλιστα η εκάστοτε κυβέρνηση θα έχει δυνατότητα να εκβιάσει τα ιδρύματα, προκειμένου να υποταχθούν σ' αυτού του τύπου τον επιχειρηματικό σχεδιασμό.

Στο νόμο - πλαίσιο αναγράφεται ότι για την έγκριση των τετραετών προγραμμάτων θα «λαμβάνεται υπόψη, ιδίως, η συμμόρφωση προς τα αποτελέσματα της διαδικασίας αξιολόγησης» και ότι «εάν, με ευθύνη του ΑΕΙ, δεν υπάρξει τετραετές ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό πρόγραμμα, αναστέλλεται κάθε κρατική χρηματοδότηση προς το ΑΕΙ» εκτός από τους μισθούς των εκπαιδευτικών και κάποια ψίχουλα δήθεν φοιτητικής μέριμνας. Αυτό είναι εκβιασμός του τύπου: ή υποτάσσεστε στα επιχειρηματικά σχέδια και στους νόμους της αγοράς που θα επιβληθούν με την «αξιολόγηση», ή, κόβεται όλη η χρηματοδότηση. Ετσι, λοιπόν, φαίνεται ότι για να εγκριθεί ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα του ΑΕΙ θα πρέπει το ίδρυμα να υποτάσσεται σε κάποιους κανόνες της αγοράς.

Αν υποθέσουμε ότι το ίδρυμα υποτάσσεται, πράγματι, στις παραπάνω επιταγές και το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα εγκρίνεται, τότε και πάλι θα τεθεί θέμα χρηματοδότησης, καθώς το κράτος θα χρηματοδοτεί μόνο ένα μέρος της λειτουργίας και των δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων και για το υπόλοιπο το ίδρυμα θα πρέπει να βρίσκει άλλους χρηματοδότες.

Το νομοσχέδιο λέει ότι το ίδρυμα θα πρέπει στο τετραετές επιχειρησιακό του πρόγραμμα να αναφέρεται «στον προγραμματισμό της χρηματοδότησης από άλλες πηγές, εκτός του κρατικού προϋπολογισμού». Οι «άλλες πηγές» είναι η χρηματοδότηση από επιχειρήσεις και τα δίδακτρα που το πιο πιθανό είναι να επιβληθούν στους φοιτητές (μετατρέποντάς τους σταδιακά σε φοιτητές - πελάτες). Φαίνεται, λοιπόν, ότι και η κρατική υποχρηματοδότηση θα συνεχιστεί και περισσότερα βάρη θα πέσουν στις πλάτες του λαού από τα ...κατά τα άλλα... δημόσια ιδρύματα που τάχα ενισχύονται με αυτό το νομοσχέδιο.

Για να μπορεί ένα ίδρυμα όμως, να χρηματοδοτείται και από επιχειρήσεις θα πρέπει να έχει ήδη διασυνδεθεί μαζί τους στους τομείς της διδασκαλίας και της έρευνας. Γιατί ποια επιχείρηση θα επιλέξει σήμερα να χρηματοδοτήσει ένα πανεπιστήμιο που διδάσκει, για παράδειγμα, μαρξιστική πολιτική οικονομία αντί για τις οικονομικές θεωρίες του καπιταλισμού; Τα ιδρύματα, προκειμένου να εξασφαλίσουν την εύνοια των επιχειρήσεων θα αυτολογοκρίνονται και θα τους προσφέρουν εκδουλεύσεις (ασκούμενους φοιτητές για απλήρωτη εργασία, μελέτες και πατέντες για άμεση εφαρμογή στην παραγωγή και άμεσα κέρδη κ.ά.)...

Αυτός ο τρόπος λειτουργίας των ιδρυμάτων θα ελέγχεται, βέβαια, όχι μόνο από το υπουργείο Παιδείας, αλλά και «από τα μέσα», από το εσωτερικό των ιδρυμάτων: Επιβάλλεται να δημιουργηθεί σε κάθε ίδρυμα εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας, ενώ παράλληλα δημιουργείται σε κάθε ίδρυμα μια θέση μάνατζερ!

Τα ΑΕΙ μπορεί να είχαν έλλειψη διοικητικών υπαλλήλων, δεν εμφανίστηκε όμως ποτέ να έχουν ανάγκη ενός διευθυντικού στελέχους... Η θέση του μάνατζερ προκύπτει ως ανάγκη του νέου τρόπου λειτουργίας των ιδρυμάτων σαν τις επιχειρήσεις. Δηλαδή, ο μάνατζερ θα κλείνει συμφωνίες με τις επιχειρήσεις για λογαριασμό του ιδρύματος, θα έχει γνώμονα το μέγιστο δυνατό κέρδος με το ελάχιστο δυνατό κόστος στη λειτουργία του ιδρύματος και γενικότερα, θα φέρει την κουλτούρα της αγοράς μέσα στο ίδρυμα.

Για την ιστορία, σημειώνουμε ότι ο μάνατζερ ονομάζεται στο νομοσχέδιο «Γραμματέας του ΑΕΙ», θα συντονίζει τη διεύθυνση των οικονομικών και διοικητικών υπηρεσιών του ιδρύματος και θα συμμετέχει με δικαίωμα λόγου στη Σύγκλητο και στο Πρυτανικό Συμβούλιο (καθώς και στα αντίστοιχα όργανα των ΤΕΙ).

Η περιβόητη «αυτοτέλεια» που κερδίζουν τα ΑΕΙ θα ισχύει μόνο στο βαθμό που δείχνουν όλο και μεγαλύτερη υποτέλεια στις επιχειρήσεις. Ετσι τα ΑΕΙ, χωρίς να χάνουν βέβαια τον ιδεολογικό τους ρόλο, θα λειτουργούν όλο και περισσότερο σαν τις επιχειρήσεις, με τους νόμους της αγοράς, με τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης.

Οταν επικρατεί αυτό το πνεύμα στη λειτουργία των ιδρυμάτων δεν μπορεί παρά να επικρατεί και στις σπουδές. Η «ζήτηση» των εταιρειών για τις σπουδές θα οδηγήσει σε προγράμματα σπουδών υποβαθμισμένα, ταχύρυθμα, αποστεωμένα. Ετσι, θα εκπληρώνεται ο στόχος του κεφαλαίου για φθηνούς αποφοίτους.

Διότι, όταν ο απόφοιτος έχει παρακολουθήσει πολλά χρόνια σπουδών και προγράμματα υψηλού επιστημονικού επιπέδου, είναι πιο απαιτητικός και κοστίζει περισσότερο στον εργοδότη. Οταν όμως έχει κάνει σύντομες σπουδές, όταν έχει καταρτιστεί αποκλειστικά στις πρόσκαιρες απαιτήσεις των επιχειρήσεων και οι γνώσεις του έχουν ημερομηνία λήξης, τότε δε βγαίνει στην αγορά εργασίας με μεγάλες αξιώσεις, είναι πιο φθηνός για τον εργοδότη. Οταν κυβέρνηση και ΠΑΣΟΚ λένε ότι οι απόφοιτοι των ελληνικών ιδρυμάτων δεν είναι ανταγωνιστικοί, εννοούν ότι δεν είναι τόσο φθηνοί όσο επιθυμούν οι εργοδότες.

Επίσης, από κανένα σημείο στο νόμο (ή στην εμπειρία των ευρωπαϊκών χωρών και ιδρυμάτων που επικαλούνται ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) δεν προκύπτει ότι η μάζα αυτών των φθηνών αποφοίτων θα βρίσκει δουλιά. Γιατί πολύ απλά δε θα υπάρχει κανένας συγκεκριμένος σχεδιασμός για τους εισακτέους με βάση τις ανάγκες της παραγωγής σε κάθε ειδικότητα. Τα ΑΕΙ θα συνεχίσουν να παράγουν μάζες αποφοίτων που θα μπαίνουν στην ανεργία, θα λειτουργούν ως εφεδρείες φθηνού κι ευέλικτου εργατικού δυναμικού.

Η επιχειρηματική λειτουργία των πανεπιστημίων και ΤΕΙ απαιτεί και κάποιες επιμέρους ρυθμίσεις, που περνούν μέσα στο νόμο - πλαίσιο. Μια τέτοια περίπτωση είναι η ρύθμιση για τους λεγόμενους «αιώνιους φοιτητές», οι οποίοι σήμερα δεν κοστίζουν τίποτα στο ίδρυμα, ωστόσο η κυβέρνηση θέλει να τους καταργήσει. Ο λόγος είναι ότι η ταχύτητα παραγωγής αποφοίτων και ο αριθμός των αποφοίτων που παράγει κάθε ίδρυμα θα είναι... κριτήρια αξιολόγησής του από τις επιχειρήσεις. Οι λεγόμενοι «αιώνιοι», δηλαδή όσοι καθυστερούν τις σπουδές τους, θα χαλάνε τη βιτρίνα του ιδρύματος, θα του μειώνουν τους δείκτες ανταγωνιστικότητας. Γι' αυτό με το νόμο - πλαίσιο τους καταργούν.

Αντίστοιχα, ρύθμιση που συνδέεται άμεσα με την επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων είναι και ο περιορισμός του ακαδημαϊκού ασύλου. Η ιδεολογική μονομέρεια που θα επιβάλλουν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων μέσα στις σχολές δε συμβιβάζεται με την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, η οποία συνδέεται με το περιεχόμενο του θεσμού του ακαδημαϊκού ασύλου. Γι' αυτό και ο νόμος - πλαίσιο ανοίγει το δρόμο για τον περιορισμό του ακαδημαϊκού ασύλου, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε ίδρυμα να θέσει κάποιους χώρους του εκτός ασύλου. Παράλληλα, αλλάζουν τον ορισμό του ασύλου για να προστατεύει την εντατικοποίηση της επιχειρηματικής λειτουργίας των ιδρυμάτων, αντί για την ελεύθερη διακίνηση ιδεών.