Σελ. /16
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 25 Γενάρη 2004 - αριθ. φύλλου: 8786

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΛΕΝΙΝ"
Β. Ι. ΛΕΝΙΝ
«Για το Προλεταριακό Κόμμα Νέου Τύπου»

Αφιέρωμα στην επέτειο των 80 χρόνων από το θάνατό του

«Με τον Λένιν», έργο του ζωγράφου Β. Σέροφ
«Με τον Λένιν», έργο του ζωγράφου Β. Σέροφ
Είναι γεγονός ότι κάθε ιστορική επέτειος για το κομμουνιστικό κίνημα αποτελεί σταθμό. Σταθμό αποτίμησης της συγκεκριμένης στιγμής και της επίδρασής της στην πορεία της ταξικής πάλης. Μέρα μνήμης, που επιδρά στη συνείδηση, έτσι που η ανθρώπινη δράση να χαράσσει τη συνέχεια της ιστορίας δεμένη με τους σκοπούς του κινήματος. Μα, αν πρόκειται για επέτειο που φέρνει στο νου ηγέτες του κινήματος, η δράση των οποίων είναι δεμένη με κοσμοϊστορικά γεγονότα, τότε η μνήμη γίνεται ένα με το σήμερα, όχι μόνο γιατί αποτιμά το επαναστατικό τους έργο, μα γιατί αυτό το έργο είναι υλική δύναμη για το μέλλον της ιστορικής εξέλιξης. Δύναμη, που συμβάλλει στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης. Ετσι μόνο μπορεί να μετατρέπεται σε παράγοντα, που επιδρά στην ανάπτυξη του αγώνα της εργατικής τάξης για την εκπλήρωση του τελικού σκοπού, που είναι η ανατροπή του καπιταλισμού, η οικοδόμηση του σοσιαλισμού και της κομμουνιστικής κοινωνίας. Πολύ περισσότερο δε, όταν πρόκειται για μέρα μνήμης, σαν την 80ή επέτειο από το θάνατο του Β. Ι. Λένιν,(21 Γενάρη 1924,ώρα 6 και 50 λεπτά το βράδυ έπαψε να χτυπά η καρδιά του μεγάλου επαναστάτη). Ενός από τους κλασικούς της κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης, που δικαίως φέρει και το δικό του όνομα. Μαρξισμός - Λενινισμός.

Μπροστά μας ξεδιπλώνεται η ιστορία του εργατικού κινήματος, όχι μόνο του ρωσικού, αλλά και του παγκόσμιου, στην εποχή περάσματος από το κατώτερο στάδιο του καπιταλισμού, το προμονοπωλιακό, στο ανώτερο, τον ιμπεριαλισμό. Μια ολόκληρη ιστορική εποχή, που από τις αρχές του 20ού αιώνα φανέρωσε πως ο καπιταλισμός είναι ιστορικά ξεπερασμένος σαν κοινωνικοοικονομικό σύστημα που μπορεί να κινεί τις κοινωνικές εξελίξεις προς την πρόοδο, γι' αυτό και χρειάζεται αντικατάσταση περιμένοντας το νεκροθάφτη του.

Στάση εργασίας στο εργοστάσιο Πουτίλοφ του Πέτερμπουργκ. Η ζωή του εργάτη ήταν ένας συνεχής μόχθος
Στάση εργασίας στο εργοστάσιο Πουτίλοφ του Πέτερμπουργκ. Η ζωή του εργάτη ήταν ένας συνεχής μόχθος
Ετσι, η 80ή επέτειος από το θάνατο του Λένιν, για κάθε κομμουνιστή, αποτελεί μέρα μνήμης, που γεννά τη μεγαλύτερη αισιοδοξία ως προς την προοπτική της αταξικής κομμουνιστικής κοινωνίας, αφού το όνομα του Λένιν, ως επικεφαλής του κόμματος των μπολσεβίκων, ταυτίστηκε με το μεγαλύτερο παγκόσμιο κοσμοϊστορικό γεγονός της εποχής του τελευταίου σταδίου του καπιταλισμού, τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Και αυτή η αισιοδοξία, ως προς το νομοτελειακό πέρασμα από τις ταξικές κοινωνίες στην αταξική, πηγάζει ακριβώς από το γεγονός ότι το έργο του Λένιν, όπως, βεβαίως, πρωταρχικά των Μαρξ και Ενγκελς (σ' αυτό πάτησε ο Λένιν), απέδειξε αυτήν τη νομοτελειακή εξέλιξη και στην πράξη. Γεγονός, το οποίο, στις μέρες μας, συνδέεται με την ανάγκη να ανατρέχουμε ξανά και ξανά στη μελέτη του έργου του, ως συστατικού στοιχείου της δικής μας δράσης. Στη διαλεκτική ενότητα θεωρίας και πράξης.

Η συνειδητοποίηση της επικαιρότητας αυτού του έργου, η γνώση του, γίνεται πηγή δύναμης για την επίθεση της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές, στη μεγάλη πορεία ευόδωσης των αξιών και των ιδανικών τους. Οσο και αν μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και την ΕΣΣΔ η αστική ιδεολογία και προπαγάνδα προσπάθησε και προσπαθεί να αντιπαραθέσει το λενινισμό στο μαρξισμό, να εξαγγείλει το τέλος των ιδεολογιών, να αναπαλαιώσει διάφορες οπορτουνιστικές θεωρίες περί του τέλους της ιστορίας, η ίδια η τραγική για τους λαούς πραγματικότητα της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων αποδεικνύει περίτρανα ότι, αν δεν ανατραπεί ο ιμπεριαλισμός, η ανθρωπότητα θα συνεχίζει να ζει τα δεινά της κρίσης του και οι λαοί την ολοένα και πιο άγρια εκμετάλλευση. Αυτή η πραγματικότητα αποδεικνύει τη ζωντάνια και την επικαιρότητα του λενινισμού.

Λεζάντα:Το εξώφυλλο του πρώτου φύλλου του περιοδικού «Κομμουνιστική Διεθνής», που κυκλοφόρησε στη Σοβιετική Ρωσία την 1η Μάη του 1919
Λεζάντα:Το εξώφυλλο του πρώτου φύλλου του περιοδικού «Κομμουνιστική Διεθνής», που κυκλοφόρησε στη Σοβιετική Ρωσία την 1η Μάη του 1919
To όνομα του Λένιν είναι ταυτισμένο με τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Αλλά η επανάσταση δεν είναι έργο μιας πράξης. Πίσω από το συγκεκριμένο γεγονός - τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας, γιατί άνοιγε ο δρόμος του περάσματος από τις ταξικές κοινωνίες στον κομμουνισμό, την αταξική κοινωνία - υπάρχει ένα τεράστιο επαναστατικό έργο, συνέχεια του έργου των Μαρξ - Ενγκελς. Αλλά και μετά την πραγματοποίηση της επανάστασης, υπάρχει η πορεία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, τις βάσεις της οποίας, θεωρητικά και πρακτικά, ανέπτυσσε, στα λίγα χρόνια της ζωής του μετά την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας, ο Λένιν.

Ο Λένιν, λοιπόν, είναι ταυτισμένος με την ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας της εργατικής τάξης, αλλά, ταυτόχρονα, είναι ταυτισμένος με την επαναστατική πρακτική, σπουδαίο, επίσης, ζήτημα και διαλεκτικά δεμένο με τη θεωρία, προκειμένου η εργατική τάξη, μαζί με τους συμμάχους της, να επιτελούν το ιστορικό έργο, του περάσματος των κοινωνιών από τα εκμεταλλευτικά συστήματα στην κατάργηση της εκμετάλλευσης, από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας.

Αυτό το έργο, που δίκαια πήρε τη θέση του στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, ο λενινισμός, είναι ο μαρξισμός στην εποχή του ιμπεριαλισμού, και ο Λένιν αποτελεί μαζί με τους Μαρξ - Ενγκελς τους θεμελιωτές της κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης, για την παγκόσμια νίκη του κομμουνισμού.

Είναι ακατόρθωτο, βεβαίως, να αποτυπώσει κανείς το τεράστιο έργο του Λένιν σ'ένα αφιέρωμα στο λιγοστό χώρο μερικών σελίδων της εφημερίδας. Αλλωστε, η επαναστατική του δράση, που ξεκινά από τα νεανικά του χρόνια, το θεωρητικό του έργο, δοσμένο τους 55 τόμους των «Απάντων» του, από μόνα τους καταμαρτυρούν αυτήν την αδυναμία.

«...δώστε μας μια οργάνωση επαναστατών...»

Απεργία φορτοεκφορτωτών του λιμανιού της Οδησσού το Μάρτη του 1905
Απεργία φορτοεκφορτωτών του λιμανιού της Οδησσού το Μάρτη του 1905
Ο Βλαντιμίρ Ιλίτς Ουλιάνοφ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Λένιν, από τα φοιτητικά του χρόνια ακόμη, έταξε σκοπό της ζωής του την ανάπτυξη της δράσης για την κοινωνική απελευθέρωση των καταπιεσμένων λαών της τσαρικής Ρωσίας. Καταπιάνεται με τη μελέτη του μαρξισμού, αλλά και τη διάδοσή του στους εργάτες της Πετρούπολης, με τους οποίους συνδέεται από τα φοιτητικά του χρόνια. Στράφηκε στο μαρξισμό και την οργάνωση της πολιτικής πάλης της εργατικής τάξης, παρά και ενάντια στο ρεύμα της εποχής, το ναροντνικισμό, που δρούσε με μορφές πολιτικής πάλης, όπως η ατομική τρομοκρατία ενάντια στον τσάρο, ως το μέσο για την κοινωνική απελευθέρωση της αγροτιάς. Είναι χαρακτηριστικό ότι με την εκτέλεση του μεγαλύτερου αδελφού του Αλέξανδρου, μετά τη σύλληψη και καταδίκη του σε θάνατο για απόπειρα δολοφονίας του τσάρου Αλέξανδρου ΙΙΙ, ο ίδιος λέει ότι «εμείς θα ακολουθήσουμε άλλο δρόμο».

Επιμένει στην προπαγάνδα και τη ζύμωση, εκλαϊκεύοντας το μαρξισμό στους εργάτες, αλλά, ταυτόχρονα, ο ίδιος δουλεύει για την ανάπτυξη του επιστημονικού σοσιαλισμού στη Ρωσία, με πρώτο στόχο την αντιμετώπιση του ναροντνικισμού. Οι ναρόντνικοι πίστευαν και προπαγάνδιζαν ότι η Ρωσία θα φτάσει στο σοσιαλισμό μέσα από την αγροτική κοινότητα και ότι ο καπιταλισμός είναι τυχαίο φαινόμενο στη Ρωσία. Ταυτόχρονα, στρέφονταν ενάντια στους μαρξιστές και τις θέσεις τους, γεγονός που εμπόδιζε τη διάδοση του μαρξισμού. Το έργο του «Ποιοι είναι οι φίλοι του λαού και πώς καταπολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες» είναι σταθμός για τη διάδοση του μαρξισμού στη Ρωσία και την ανάπτυξη της επαναστατικής πάλης της εργατικής τάξης της Ρωσίας και, ταυτόχρονα, ένα αποτελεσματικό θεωρητικό όπλο ενάντια στο ναροντνικισμό.

Αντικείμενα με τα οποία γινόταν η παράνομη μεταφορά και διανομή της «Ισκρα»
Αντικείμενα με τα οποία γινόταν η παράνομη μεταφορά και διανομή της «Ισκρα»
Επίσης, το έργο του «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία», που θεμελιώνει το ρόλο και τις σχέσεις των τάξεων στη Ρωσία και αναδεικνύει τη δυνατότητα της μικρής, αλλά συγκεντρωμένης εργατικής τάξης, να ηγηθεί της επανάστασης, ανοίγει το δρόμο για τη συνένωση της επαναστατικής θεωρίας με το επαναστατικό κίνημα στη Ρωσία. Μα, ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της θεωρίας, κατανοεί ότι χωρίς κόμμα επαναστατικό δεν μπορεί να συνενωθεί η επαναστατική κοσμοθεωρία με το εργατικό κίνημα, έτσι που να αφυπνίζει συνειδήσεις, να συνενώνει την καθημερινή ταξική πάλη στην ανώτερη μορφή της, την πολιτική πάλη για την εξουσία.

Η ζωή και η δράση του Λένιν είναι αξεχώριστα δεμένη με την ίδρυση και τη δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μελετώντας και αναπτύσσοντας παραπέρα το μαρξισμό στις συνθήκες του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού, παίρνοντας ο ίδιος άμεσα μέρος στην πρακτική δράση για την επαναστατική ανύψωση της εργατικής τάξης, επέμενε στην ίδρυση του δικού της κόμματος.

Συμμετέχοντας και καθοδηγώντας ένα μαρξιστικό όμιλο στην Πετρούπολη, καταπιάνεται με την ίδρυση επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης σε πανεθνική κλίμακα και σαν πρώτο βήμα συνενώνει τους μαρξιστικούς πυρήνες στην Πετρούπολη σε επαναστατική πολιτική οργάνωση, την «Ενωση πάλης για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης», το 1895. Η ανάπτυξη των σοσιαλδημοκρατικών οργανώσεων σ' όλη τη χώρα απαιτούσε την επεξεργασία κοινού προγράμματος και ενιαίας τακτικής και επαναστατικής πάλης των Ρώσων μαρξιστών. Πρόβαλε το πρόβλημα της συνένωσης των σοσιαλδημοκρατικών οργανώσεων σε κόμμα, εμφανίστηκε η ανάγκη της σύγκλησης συνεδρίου. Ο Λένιν έλεγε δε χαρακτηριστικά: «...δώστε μας μια οργάνωση επαναστατών - και θα αναποδογυρίσουμε τη Ρωσία!». Τρία χρόνια αργότερα, το Μάρτη του 1898, συνήλθε στο Μινσκ το πρώτο, ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ). Ο Λένιν βρίσκεται αρχικά στη φυλακή και μετά στην εξορία, αλλά συμμετέχει ακόμη και απ' αυτές τις τρομερά δύσκολες συνθήκες στην οργάνωση πανεθνικού επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης. Στη φυλακή, ο Λένιν έγραψε το «Σχέδιο προγράμματος» του μελλοντικού κόμματος, την «Ερμηνεία του προγράμματος». Αργότερα, στην εξορία της Σιβηρίας, στην εργασία του «Τα καθήκοντα των Ρώσων σοσιαλδημοκρατών», ο Λένιν γενίκευσε την πείρα της «Ενωσης πάλης» της Πετρούπολης, σαν εμβρύου του μαρξιστικού κόμματος, και θεμελίωσε το πολιτικό πρόγραμμα και την τακτική των Ρώσων σοσιαλδημοκρατών.

Αμέσως μετά το συνέδριο, πιάστηκε όλη η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος και έτσι, ουσιαστικά, δεν προχώρησε η ενιαία οργάνωση του κόμματος. Αυτό έγινε κατορθωτό στα 1903, με το δεύτερο συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, και υπό την καθοδήγηση του Λένιν ιδρύεται ουσιαστικά το μπολσεβίκικο κόμμα.

Αναπτύσσοντας και πλουτίζοντας τις θεμελιακές ιδέες του Κ. Μαρξ και του Φ. Ενγκελς για το προλεταριακό κόμμα, ο Β. Ι. Λένιν, για πρώτη φορά στην ιστορία του μαρξισμού, δημιούργησε μια αρμονική και ολοκληρωμένη διδασκαλία για το Κομμουνιστικό Κόμμα - το κόμμα νέου τύπου, το οποίο χαρακτηρίζεται σαν κόμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Δημιουργώντας τη διδασκαλία για το προλεταριακό κόμμα, ο Β. Ι. Λένιν έπαιρνε υπόψη του τη μεγάλη πείρα του επαναστατικού κινήματος στη Ρωσία και τις άλλες χώρες του κόσμου.

Η επεξεργασία των βάσεων του Κόμματος

Το 1ο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ δεν κατάφερε στην πράξη να συνενώσει τις σοσιαλδημοκρατικές οργανώσεις, ούτε οργανωτικά, ούτε ιδεολογικά. Στις δυσκολίες που προκλήθηκαν από τη σύλληψη των επαναστατών σοσιαλδημοκρατών, προστέθηκαν η ιδεολογική διασπορά και οι διαφωνίες, που αμέσως επιχείρησαν να τις εκμεταλλευτούν τα αστικά και οπορτουνιστικά στοιχεία. Αγωνιζόμενος αποφασιστικά κατά του οπορτουνισμού, ο Β. Ι. Λένιν εργαζόταν εντατικά πάνω στο σχέδιο οικοδόμησης του κόμματος. Οταν ήταν εξορία στη Σιβηρία, είχε κιόλας καταλήξει στο συμπέρασμα ότι για τη δημιουργία μαρξιστικού κόμματος στη Ρωσία έπρεπε να γίνει η αρχή από την οργάνωση ενός «οργάνου του κόμματος, που να βγαίνει τακτικά και να βρίσκεται σε στενή σύνδεση με όλες τις τοπικές ομάδες». Ενα τέτοιο όργανο έγινε η εφημερίδα «Ισκρα», άμεσος οργανωτής και καθοδηγητής της οποίας ήταν ο Β. Ι. Λένιν, και έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην επεξεργασία των βάσεων του κόμματος.

Η «Ισκρα» προετοίμασε τη δημιουργία του κόμματος από ιδεολογική και οργανωτική άποψη. Συνδύαζε επιδέξια την προπαγάνδα και την επεξεργασία της θεωρίας. Ενώ στα δυτικοευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είχε αρχίσει να απομακρύνεται η πρακτική δράση από τις επαναστατικές αρχές του μαρξισμού, η εφημερίδα «Ισκρα» ενσάρκωνε την ενότητα της επαναστατικής σκέψης και της επαναστατικής πράξης.

Στα τέλη του 1902, σχηματίστηκε οργανωτική επιτροπή για τη σύγκληση του 2ου Συνεδρίου του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος της Ρωσίας. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε τον Ιούλη - Αύγουστο του 1903, στην αρχή στις Βρυξέλλες και μετά στο Λονδίνο. Κύριο καθήκον του ήταν να δημιουργήσει ένα πραγματικό κόμμα, στηριγμένο στις προγραμματικές και οργανωτικές αρχές που είχε προβάλει και επεξεργαστεί η «Ισκρα».

Η πάλη με τον οπορτουνισμό

Στο Συνέδριο διεξήχθη σκληρή πάλη ανάμεσα στους συνεπείς επαναστάτες - ισκριστές, τους οπαδούς του Λένιν, και τους αντίπαλους της κατεύθυνσης της «Ισκρα», τους οπορτουνιστές. Στην πάλη αυτή, λυνόταν ένα σπουδαιότατο πολιτικό πρόβλημα: Θα δημιουργούνταν στη Ρωσία ένα ισχυρό, επαναστατικό προλεταριακό κόμμα νέου τύπου ή θα παρέμενε στο κόμμα ένα κράμα τυπικά ενωμένων, αλλά ιδεολογικά διαχωρισμένων ομάδων και κύκλων; Ποιο δρόμο θα ακολουθούσε το ρωσικό εργατικό κίνημα; Θα έμπαινε, καθοδηγούμενο από το κόμμα αυτό και εξοπλισμένο με τη σοσιαλιστική ιδεολογία, στο δρόμο της θαρραλέας, της συνεπούς πάλης κατά του τσαρισμού και του καπιταλισμού, της πάλης για τη δικτατορία του προλεταριάτου, ή θα κατρακυλούσε στο δρόμο της υποταγής στην αστική ιδεολογία, στο δρόμο του ρεφορμισμού;

Το Συνέδριο απέκρουσε όλες τις απόπειρες των οπορτουνιστών να κάνουν στο ισκριστικό πρόγραμμα του κόμματος αλλαγές, σύμφωνες με το πνεύμα των προγραμμάτων των δυτικοευρωπαϊκών ρεφορμιστικών κομμάτων. Για πρώτη φορά στην ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος, μετά το θάνατο του Κ. Μαρξ και του Φ. Ενγκελς, ψηφίστηκε ένα γνήσια επαναστατικό πρόγραμμα του προλεταριακού κόμματος. Στο πρόγραμμα που ψήφισε το Συνέδριο, καθορίστηκαν με σαφήνεια ο προλεταριακός χαρακτήρας του κόμματος και ο πρωτοποριακός του ρόλος στο εργατικό κίνημα, διατυπώθηκε η ιδέα της ηγεμονίας της εργατικής τάξης στην επανάσταση στη Ρωσία και προβλήθηκε το αίτημα της δικτατορίας του προλεταριάτου. Η θέση για τη δικτατορία του προλεταριάτου δεν περιλαμβανόταν σε κανένα πρόγραμμα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Δύσης, που στην πράξη είχαν εγκαταλείψει την πάλη για το σοσιαλισμό. Αυτή ακριβώς η θέση έκανε το πρόγραμμα του ΣΔΕΚΡ να διαφέρει ριζικά από τα προγραμματικά ντοκουμέντα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Δύσης. Η συνεπής εφαρμογή των μαρξιστικών θέσεων στο πρόγραμμα δημιουργούσε τους όρους για την ιδεολογική ενότητα του κόμματος, σαν κόμματος νέου τύπου.

Το 2ο Συνέδριο ψήφισε, επίσης, και το Οργανωτικό Καταστατικό του ΣΔΕΚΡ. Το σχέδιό του είχε ετοιμαστεί από τον Λένιν, είχε προκαταβολικά συζητηθεί στη σύνταξη της «Ισκρα» και εγκριθεί από αυτήν. Εντούτοις, στο Συνέδριο όλα τα οπορτουνιστικά στοιχεία τάχθηκαν κατά των λενινιστικών οργανωτικών αρχών.

Αυτό εκδηλώθηκε ολοφάνερα κατά τη συζήτηση της 1ης παραγράφου του σχεδίου του Καταστατικού - για το μέλος του κόμματος.

Ο Λένιν αγωνιζόταν για ένα μονολιθικό, συσπειρωμένο, οργανωμένο και πειθαρχημένο κόμμα. «Το κάθε μέλος του κόμματος - τόνιζε ο Λένιν - είναι υπεύθυνο για το κόμμα, και το κόμμα είναι υπεύθυνο για το κάθε μέλος του». Και γι' αυτό το λενινιστικό σχέδιο της πρώτης παραγράφου του Καταστατικού αναφέρει: «Μέλος του κόμματος θεωρείται ο καθένας που παραδέχεται το πρόγραμμά του και υποστηρίζει το κόμμα, τόσο με υλικά μέσα, όσο και με την προσωπική του συμμετοχή σε μια από τις κομματικές οργανώσεις». Η λενινιστική διατύπωση της πρώτης παραγράφου του Καταστατικού απαιτούσε ιδιαίτερα την προσωπική συμμετοχή του μέλους του κόμματος σε μια από τις κομματικές οργανώσεις, καθώς και την αυστηρή πειθαρχία, πράγμα που αποτελεί απαράβατο όρο της οργανωτικής συσπείρωσης και της δύναμης του κόμματος. Επαιρνε υπόψη ότι η πλατιά προσχώρηση στο κόμμα ξένων, από ταξική άποψη, στοιχείων, μπορεί να προκαλέσει σ' αυτό ανεπανόρθωτη ζημιά.

Συνολικά, στο 2ο Συνέδριο του κόμματος, έγινε δεκτό το λενινιστικό σχέδιο του Καταστατικού. Μόνο η παράγραφος 1 ψηφίστηκε σύμφωνα με τη διατύπωση των οπορτουνιστών με ασήμαντη πλειοψηφία (28 «υπέρ», 22 «κατά»). Το 3ο κιόλας Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, στα 1905, επέφερε αλλαγή στο Καταστατικό, αποδεχόμενο τη λενινιστική διατύπωση της πρώτης παραγράφου. Το Καταστατικό, που ψήφισε το 3ο Συνέδριο, σήμαινε το πέρασμα, από τη διασπορά και τη δουλιά κατά ομίλους, στο ενιαίο πανρωσικό κόμμα του προλεταριάτου.

Ενότητα θεωρητικών, πολιτικών και οργανωτικών αρχών

Η λενινιστική διδασκαλία για το κόμμα αποτελεί μια ενότητα θεωρητικών, πολιτικών και οργανωτικών αρχών, που είναι νομοτέλειες της ανάπτυξής του σαν κόμματος της επαναστατικής δράσης, σαν καθοδηγητικής δύναμης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Η μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, σαν επαναστατική ιδεολογία της εργατικής τάξης, εμφανίστηκε και αναπτύσσεται σε σκληρή ανειρήνευτη πάλη ενάντια στην αστική ιδεολογία. Χαρακτηρίζοντας τις τρεις βασικές μορφές της πάλης του προλεταριάτου για την απελευθέρωσή του - την οικονομική, την πολιτική και την ιδεολογική - ο Β. Ι. Λένιν υπογράμμιζε ότι ο ιδεολογικός αγώνας κατά της αστικής τάξης είναι ο πιο μακρόχρονος και πολύπλοκος. Τη νίκη σ' αυτήν την πάλη το προλεταριάτο μπορεί να την κερδίσει μόνο με τον όρο ότι θα παραμείνει πάντα συνεπές στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία και θα ξεσκεπάζει αδιάκοπα ακόμα και τις πιο μικρές εκδηλώσεις της αστικής ιδεολογίας στο εργατικό κίνημα.

Αλλά μόνη της η ιδεολογική ενότητα δεν είναι αρκετή για το κόμμα. Στον Β. Ι. Λένιν ανήκει η ολόπλευρη επεξεργασία των οργανωτικών αρχών του κόμματος, των κανόνων της κομματικής ζωής και των αρχών της κομματικής καθοδήγησης.

Το κόμμα είναι το οργανωμένο απόσπασμα της εργατικής τάξης. Μπορεί να εκπληρώσει το ρόλο της προλεταριακής πρωτοπορίας, μόνο με τον όρο ότι θα είναι εξοπλισμένο με ενότητα θέλησης, ενότητα δράσης, ενότητα αυστηρότατης πειθαρχίας. Το κόμμα, τόνιζε ο Λένιν, είναι σύνολο οργανώσεων, και γι' αυτό πρέπει να δέχεται «στις γραμμές του μόνο στοιχεία που παραδέχονται έστω κι ένα ελάχιστο όριο οργάνωσης»...

Μια από τις βασικές αρχές οικοδόμησης του κόμματος νέου τύπου είναι η λενινιστική αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Η ιδιομορφία του συγκεντρωτισμού έγκειται ακριβώς στο ότι είναι δημοκρατικός, γιατί τα ίδια τα μέλη του κόμματος εκλέγουν τα καθοδηγητικά τους όργανα και τα ελέγχουν, κατευθύνουν τη δουλιά, παίρνουν ενεργό μέρος στη ζωή του κόμματος, στη συζήτηση και τη λύση όλων των προβλημάτων που μπαίνουν μπρος στο κόμμα. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, συνδυάζοντας οργανικά το συγκεντρωτισμό και τη δημοκρατία, μετατρέπει το κόμμα σε δημιουργική κολεκτίβα, στην οποία εκδηλώνεται η κατευθυνόμενη προς ένα σαφώς καθορισμένο σκοπό δραστηριότητα της κάθε οργάνωσης και όλων των μελών του κόμματος. Η ουσία του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού έγκειται, πριν απ' όλα, στο ότι η καθοδήγηση όλων των κομματικών οργανώσεων πραγματοποιείται από ένα κέντρο. Τη συγκεντροποίηση στο κόμμα ο Β. Ι. Λένιν τη συνέδεε αδιάσπαστα με την αρχή της κομματικής πειθαρχίας. «Η άρνηση υποταγής στην καθοδήγηση των κεντρικών οργάνων - έγραφε - ισοδυναμεί με άρνηση παραμονής στο κόμμα, ισοδυναμεί με καταστροφή του κόμματος...».

Το κόμμα αποτελεί μια ενότητα θέλησης και δράσης, που δε συμβιβάζεται με την ύπαρξη φραξιών και ομάδων. Απαιτεί από τα μέλη του σιδερένια πειθαρχία, το ίδιο υποχρεωτική για όλα χωρίς εξαίρεση. Ανώτατη αρχή της κομματικής καθοδήγησης είναι η συλλογικότητα. Η συλλογικότητα της κομματικής καθοδήγησης προϋποθέτει την προσωπική, ατομική ευθύνη του καθένα για την εκπλήρωση των συλλογικά παρμένων αποφάσεων. Η εσωκομματική δημοκρατία βρίσκει την έκφρασή της στην κριτική και την αυτοκριτική. Ο Β. Ι. Λένιν έδειξε ότι για το κόμμα νέου τύπου, η κριτική και η αυτοκριτική είναι ένα όπλο σε διαρκή δράση στο οπλοστάσιο των νόμων της κομματικής ζωής, βοηθώντας στη διαπαιδαγώγηση των κομμουνιστών, στο ξεπέρασμα των δυσκολιών και των αδυναμιών. Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού είναι ενιαία και αδιάσπαστη. Δημοκρατισμός χωρίς συγκεντρωτισμό σημαίνει αποδιοργάνωση, αναρχία. Μόνον ο συγκεντρωτισμός, σε συνδυασμό με το δημοκρατισμό, κάνει το κόμμα ενιαίο και μονολιθικό.

Με επικεφαλής τον Λένιν, το μπολσεβίκικο κόμμα μπαίνει μπροστάρης της ταξικής πάλης του προλεταριάτου και των άλλων καταπιεσμένων λαϊκών στρωμάτων, κυρίως της φτωχής αγροτιάς και των μισοπρολετάριων της Ρωσίας και οδηγεί έως τη νίκη, με την κατάληψη της εξουσίας, την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, στη Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση. Ετσι ανοίγει ο δρόμος για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού για πρώτη φορά στον κόσμο, μετά τη νικηφόρα επανάσταση. Καθόρισε, επίσης, τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος, όχι μόνο στην κατάληψη της εξουσίας, αλλά διατύπωσε και θεμελίωσε τη θέση για τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος στο σύστημα της δικτατορίας του προλεταριάτου, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού.

Στο σημερινό αφιέρωμα παρουσιάζουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από έργα του Λένιν, που συνθέτουν τη θεωρία για το «Κόμμα Νέου Τύπου». Τα αποσπάσματα αναδημοσιεύονται από την μπροσούρα: Β. Ι. Λένιν: «Για το Προλεταριακό Κόμμα Νέου Τύπου», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»


Επιμέλεια:
Στέφανος ΚΡΗΤΙΚΟΣ




Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ