Η κυβέρνηση έθεσε πρόσφατα στη δημόσια διαβούλευση τα σχέδια του νέου Ποινικού Κώδικα (ΠΚ) και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ), τα οποία σκοπεύει μετά την ολοκλήρωσή της να φέρει για ψήφιση στη Βουλή. Ο ασφυκτικός - για τέτοιου είδους σημαντικά νομοθετήματα - χρόνος των 21 ημερών που δόθηκε σε αυτήν δείχνει τη βιασύνη της να προχωρήσει στις σοβαρές και αντιδραστικές αλλαγές που προβλέπονται σε αυτά.

Οι διατάξεις που προτείνονται και στα δύο σχέδια αλλάζουν σχεδόν εκ βάθρων και το σύστημα των ποινών και αυτό της απονομής της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά τον Ποινικό Κώδικα, προβλέπονται η μετατροπή μιας σειράς κακουργημάτων σε πλημμελήματα, η κατάργηση των πταισμάτων, η γενική μείωση των ποινών. Από την άλλη μεριά, όμως, καταργείται η δυνατότητα μετατροπής των ποινών πάνω από 3 έτη, οι οποίες υποχρεωτικά θα εκτίονται.

Ανάμεσα στις αλλαγές είναι και η μείωση των ποινών για το αδίκημα της διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης, για το οποίο έχει παραπεμφθεί και δικάζεται η ηγεσία της ναζιστικής εγκληματικής Χρυσής Αυγής, η οποία, αν τελικά ισχύσει, θα αποτελέσει αντικειμενικά δώρο της κυβέρνησης σε αυτήν.

Με τις διατάξεις του σχεδίου του νέου ΠΚ, διατηρείται ακέραιος και με έναν τρόπο ενισχύεται ολόκληρος ο σκληρός πυρήνας των κατασταλτικών ποινικών διατάξεων του αστικού κράτους, που στρέφεται σε βάρος των λαϊκών ελευθεριών, όπως αυτές για την «προστασία του πολιτεύματος», του άρθρου 187 Α (του γνωστού «τρομονόμου»), που η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι θα καταργήσει αλλά αντί γι' αυτό τον ενισχύει με την εισαγωγή νέων αδικημάτων, όπως αυτά της «στρατολόγησης μελών και της δημόσιας ή μέσω διαδικτύου απειλής τέλεσης τρομοκρατικών πράξεων ή διέγερσης διάπραξης αυτών», την αυστηροποίηση της ποινής - παρά τη γενική φιλοσοφία του νέου Κώδικα για μείωση των ποινών - για το αδίκημα της διατάραξης της κοινής ειρήνης, το οποίο εφαρμόζεται κυρίως στους συμμετέχοντες σε εργατικές και λαϊκές κινητοποιήσεις, από 2 σε 3 έτη φυλάκισης και την εισαγωγή νέου σχετικού αδικήματος για όποιον «εμποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά μια νόμιμη συλλογική εκδήλωση με σκοπό τη ματαίωσή της», εκσυγχρονίζοντας έτσι το ποινικό οπλοστάσιο των διωκτικών αρχών εναντίον του εργατικού και λαϊκού κινήματος.

Ακόμη πιο σοβαρές και αντιδραστικές είναι οι αλλαγές που προτείνονται στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με τη συστηματική εισαγωγή των νέων θεσμών της λεγόμενης «συμβιβαστικής» και «αποκαταστατικής» δικαιοσύνης, σε συνδυασμό με τη γενικότερη αύξηση των αρμοδιοτήτων του εισαγγελέα, ο οποίος αναλαμβάνει επί της ουσίας ανακριτικά καθήκοντα.

Πρόκειται για τους - αμερικανικής κυρίως έμπνευσης - αντιδραστικούς θεσμούς της ποινικής διαταγής, της ποινικής διαπραγμάτευσης και της ποινικής συνδιαλλαγής.

Συγκεκριμένα:

Με την ποινική διαταγή, δίνεται η ευχέρεια για ελαφρά πλημμελήματα να εκδίδεται καταδικαστική απόφαση χωρίς την υποχρέωση τήρησης ακροαματικής διαδικασίας και χωρίς την υποχρέωση κλήτευσης του κατηγορουμένου, εφόσον κριθεί ότι το αποδεικτικό υλικό είναι αρκετό για την έκδοσή της. Ο κατηγορούμενος έχει μόνο δικαίωμα υποβολής αντιρρήσεων μέσα στο ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο των 15 ημερών.

Με την ποινική διαπραγμάτευση, γίνεται στον κατηγορούμενο μια «προσφορά» μικρότερης ποινής, την οποία μπορεί να διαπραγματευτεί και καλείται να επιλέξει είτε αυτήν είτε την ακροαματική διαδικασία για να υπερασπιστεί την αθωότητά του.

Με την ποινική συνδιαλλαγή, τέλος, που θα αφορά έναν πολύ μεγάλο αριθμό αδικημάτων, κυρίως οικονομικού χαρακτήρα (κλοπές, υπεξαιρέσεις, απάτες κ.λπ.), ακόμη και πολύ μεγάλου αντικειμένου, προβλέπεται η επιβολή απλώς συμβολικής ποινής, εάν ο κατηγορούμενος αποκαταστήσει την οικονομική ζημιά που επέφερε.

Παράλληλα, διατηρούνται όλες οι αυταρχικές και επικίνδυνες για τις λαϊκές ελευθερίες διατάξεις του ΚΠΔ, όπως αυτές του άρθρου 200Αγια το DNA, που δίνουν τη δυνατότητα στις διωκτικές αρχές να τυλίγουν σε μια κόλλα χαρτί αθώους ανθρώπους, όπως με τις γνωστές περιπτώσεις της Ηριάννας κ.ά., για τις οποίες η κυβέρνηση έχυνε κροκοδείλια δάκρυα.

Οι προτεινόμενες στα σχέδια ριζικές τροποποιήσεις και των δύο Κωδίκων δεν μπορεί να χαρακτηριστούν, σε καμιά περίπτωση, όπως προσπαθεί να τις εμφανίσει η κυβέρνηση, προοδευτικές τομές στο σύστημα της ποινικής νομοθεσίας και της απονομής της ποινικής δικαιοσύνης της χώρας μας. Το ακριβώς αντίθετο. Με εξαίρεση κάποιους αυτονόητα αναγκαίους εκσυγχρονισμούς, όπως π.χ. την απάλειψη μιας σειράς παρωχημένων αδικημάτων που έχουν περιπέσει σε αχρησία (κιβδηλεία νομισμάτων κ.ά.) ή τον περιορισμό του ρόλου της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη αποκλειστικά για την υποστήριξη της κατηγορίας, πρόκειται για αλλαγές, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν την ποινική δικαιοσύνη, που, ως βασική φιλοσοφία, κινούνται σε αντιδραστική κατεύθυνση. Αλλαγές που προετοιμάζονταν για χρόνια από διάφορα επιτελεία, νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, καθηγητές κ.λπ., έχουν περιληφθεί σε ευρωενωσιακές Οδηγίες και ήδη εφαρμόζονται ευρέως σε άλλες καπιταλιστικές χώρες (κυρίως ΗΠΑ και Γερμανία), ενώ συνδέονται και με τη συνταγματική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση για την παραπέρα θωράκιση του αστικού κράτους.

Κοινή επιδίωξη και των δύο σχεδίων είναι, στο όνομα της αντιμετώπισης υπαρκτών προβλημάτων καθυστέρησης των ποινικών δικών και κορεσμού των φυλακών, να αποσυμφορηθούν τα πινάκια των ποινικών δικαστηρίων από υποθέσεις και οι φυλακές από κρατούμενους. Ο στόχος αυτός, που επιχειρείται να υλοποιηθεί μέσω της αποποινικοποίησης αδικημάτων, μείωσης των ποινών και εισαγωγής των θεσμών της ποινικής διαταγής, διαπραγμάτευσης, συνδιαλλαγής κ.λπ., ντύνεται με έναν προοδευτικό μανδύα, ενώ στην πραγματικότητα και δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα προβλήματα και αξιοποιεί αυτά για να προωθήσει ιδιαίτερα αντιδραστικούς θεσμούς και διαδικασίες.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι οι ποινικές διατάξεις δεν εφαρμόζονται αφηρημένα, σε κενό αέρος, αλλά μέσα στη συγκεκριμένη ταξική κοινωνία που ζούμε, με τη συγκεκριμένη αντιλαϊκή πολιτική που ασκείται. Στις συνθήκες της ανεργίας, της φτώχειας, της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, των ταξικών εμποδίων στη μόρφωση, στην Υγεία, στον Πολιτισμό, στον Αθλητισμό, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, όπου κυριαρχεί ως αξία το «ο θάνατός σου η ζωή μου» και αναπαράγεται το έγκλημα, χωρίς κρατικές δομές και μέτρα για την πρόληψη του εγκλήματος, τη βελτίωση της κατάστασης στις φυλακές, την ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία. Γι' αυτό και από μόνες τους δεν μπορούν να λύσουν παρά μόνο να ανακυκλώσουν τα προβλήματα.

Το κυριότερο όμως είναι ότι οι ρυθμίσεις που προτείνονται οδηγούν στην απαράδεκτη στέρηση στοιχειωδών δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, όπως το δικαίωμα ακρόασής του στην ποινική διαταγή, ενώ μεταβάλλουν σε σημαντικό βαθμό και σε αντιδραστική κατεύθυνση τον ίδιο το χαρακτήρα της ποινικής δίκης, μετατρέποντάς τον ουσιαστικά από δημόσιου σε ιδιωτικού ενδιαφέροντος, όπως με τους θεσμούς της ποινικής διαπραγμάτευσης και συνδιαλλαγής, με τις διαδικασίες των οποίων βέβαια οι άδικα διωκόμενοι και οι φτωχοί θα υποκύπτουν πιο εύκολα στους κάθε είδους εκβιασμούς και πιέσεις, ενώ οι οικονομικά ισχυροί θα ευνοούνται.

Το εργατικό και λαϊκό κίνημα, οι προοδευτικοί νομικοί είναι ανάγκη να αντικρούσουν τη διατήρηση και την ενίσχυση των αυταρχικών και αντιδραστικών ποινικών - ουσιαστικών και δικονομικών - διατάξεων, όπως επιχειρείται με τα σχέδια των νέων Κωδίκων, που έδωσε για διαβούλευση η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, να διεκδικήσουν την κατοχύρωση και τη διεύρυνση των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών, την εφαρμογή μιας άλλης ολοκληρωμένης αντιεγκληματικής πολιτικής, που θα περιλαμβάνει την αποτελεσματική πρόληψη του εγκλήματος, τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης στις φυλακές, την ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία.