Μετά το 1950, παρουσιάζεται μια κατάσταση που παρουσιάζει κάποιες αλλαγές.

Κατ' αρχήν, το καθεστώς της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας φαίνεται να έχει, για λόγους που σχετίζονται και με διεθνείς παράγοντες, για ένα χρονικό διάστημα σταθεροποιηθεί. Εχει κατορθώσει να επιζήσει και να βγει νικηφόρο από ζωτικής σημασίας αναμετρήσεις, ακόμη και στρατιωτικές.

Από την άλλη μεριά, για τους ίδιους λόγους που αναφέραμε παραπάνω, η χώρα βαδίζει προς μια περίοδο έντονων οικονομικών και, συνεπώς, κοινωνικών ανακατατάξεων, τις οποίες σηματοδοτούν οι διεθνείς εξελίξεις και η δημιουργία νέων συνασπισμών ολοκλήρωσης (Σχέδια τύπου "Μάρσαλ", ΝΑΤΟ, ΕΟΚ κλπ).

Μέσα σ' αυτό το πλέγμα της κατάστασης, που, ουσιαστικά, προαναγγέλλει και τη δημιουργία νέων δυνάμεων στους κόλπους της κυρίαρχης τάξης, δυναμώνει ο χαρακτήρας του πολιτικού χώρου του Κέντρου, σαν χώρου πιο ανοιχτού στις αλλαγές.

Σ' αυτό, συντελούν και άμεσα πολιτικοί λόγοι: Για πολλά χρόνια και, ίσως, γενεές μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, διατηρείται στη χώρα το κατασταλτικό - τρομοκρατικό καθεστώς. Στις συνθήκες αυτές, σαν "χώρος του Κέντρου" καθιερώνεται, βαθμιαία και πέρα και από τα άλλα, ο χώρος εκείνος ο οποίος αντιτίθεται στις πιο ακραίες εκφράσεις του καθεστώτος αυτού, χωρίς να το καταργεί.

Στην ίδια περίοδο, είχαμε τη δημιουργία δυο κυρίως σχηματισμών στο χώρο του Κέντρου, που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο και συνδέθηκαν με σοβαρά γεγονότα:

α) Της Εθνικής Προοδευτικής Ενωσης Κέντρου (ΕΠΕΚ).Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε στις 14 Γενάρη 1950 με αρχηγό τον Ν. Πλαστήρα. Ηταν το κόμμα που έγινε κυβέρνηση στην περίοδο 1950-'52. Συνδέθηκε με πολλά και σοβαρά γεγονότα τα οποία παρουσιάζονται σήμερα, κατά τη γνώμη μας, υπερβολικά "αλλαγμένα". Η πλευρά "του πιο ανοιχτού στις αλλαγές" φάνηκε στο κόμμα αυτό σε μερικά μέτρα χαλάρωσης του νομικού και πολιτικού κλίματος του εμφυλίου πολέμου. Η πλευρά της ενίσχυσης της κατάστασης μέσω των αλλαγών φάνηκε, ιδιόμορφα, με την υπόθεση Μπελογιάννη και, σαφέστερα, με τη σύνδεση της Ελλάδας με το ΝΑΤΟ (η οριστική ένταξη έγινε το 1953 από την κυβέρνηση Συναγερμού). Πιο πολύ ακόμη φάνηκε με την πολύκροτη υπόθεση των εκλογών της 16ης Νοέμβρη 1952, οι οποίες είχαν προαναγγελθεί από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζον Πιουριφόι, ο οποίος είχε καθορίσει και το εκλογικό σύστημα (πλειοψηφικό). Η ΕΠΕΚ ηττήθηκε και απομακρύνθηκε από την κυβέρνηση.

Ειδικό ενδιαφέρον στη σύντομη ιστορία της ΕΠΕΚ έχει και το εξής σημαντικό στοιχείο, το οποίο φαίνεται ότι δεν έχει εξεταστεί όσο πρέπει: Η ΕΠΕΚ, ένα κόμμα, κατά τα άλλα, πολύ μαζικό και που είχε χρηματίσει κυβέρνηση και που θα μπορούσε κάλλιστα να το επαναλάβει, διαλύεται σχεδόν αστραπιαία μετά τις εκλογές του 1952. Ακόμη και στις επαναληπτικές εκλογές της Θεσσαλονίκης για μια έδρα της περιοχής (18.1.53), καθώς και σε επαναληπτικές εκλογές σε τμήματα του Πειραιά και στην Καρδίτσα, η ΕΠΕΚ σημειώνει εξοντωτική ήττα - προς όφελος, μάλιστα, κυρίως της Αριστεράς, που είναι ο ουσιαστικός νικητής.

Από την άλλη μεριά, σημειώνουμε και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο: Η πρόθεση του κόμματος να καταλάβει το χώρο του Κέντρου σημειώνεται και στο όνομά του, πράγμα που φαίνεται να συμβαίνει για πρώτη φορά.

β) Της Ενωσης Κέντρου (ΕΚ).Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε το 1960 με αρχηγό τον Γ. Παπανδρέου.

Οι συνθήκες της ίδρυσής του παραμένουν ακόμη μέχρι σήμερα όχι λίγο μυστηριώδεις και έχουν, από ό,τι φαίνεται, όχι λίγο "συνωμοτικό" στοιχείο. Είναι βέβαιο ότι σ' αυτήν πήραν μέρος οι Αμερικανοί, τα Ανάκτορα και η ίδια η κυβέρνηση της ΕΡΕ. Ο πρωθυπουργός του 1960, Κ. Καραμανλής, δήλωσε το 1975, από τη θέση και πάλι του πρωθυπουργού, ότι ο ίδιος είχε υποκινήσει την ενέργεια αυτή. Οι λόγοι που κίνησαν αυτές τις δυνάμεις ήταν, αναντίρρητα, πολλοί και, σε πολλές περιπτώσεις, αλληλοσυγκρουόμενοι. Υπήρχε, όμως, και ένα κοινό έδαφος - η προσπάθεια στερέωσης ενός πιο "βιωσίμου" πολιτικού συστήματος.

Ανάμεσα στην ΕΠΕΚ και την ΕΚ, υπάρχουν πολλές διαφορές, παρά την ομοιότητα των προσώπων που αποτέλεσαν τα δύο κόμματα. Η πιο σημαντική διαφορά είναι ότι η ΕΚ είναι κόμμα πολύ πιο σταθερό από την ΕΠΕΚ. Παρά τις εντάσεις που παρουσιάζονται στη διάρκεια της ζωής της, δε θα διασπαστεί "ζωτικά". Ο Σ. Βενιζέλος, που είχε διαλύσει την ΕΠΕΚ, δεν έκανε ή δεν μπόρεσε να κάνει το ίδιο και με την ΕΚ, αν και πολλές φορές φαίνεται ότι το προσπάθησε. Είναι χαρακτηριστικό και το ότι η αποχώρηση ηγετικών στελεχών από την ΕΚ, το καλοκαίρι του 1965, δεν τη διέσπασε ούτε, πολύ περισσότερο, τη διέλυσε. Αντίθετα, μάλλον την ενίσχυσε.

Στην εξέλιξη αυτή της ΕΚ, πρέπει να δούμε την πορεία παραπέρα στερέωσης του καθεστώτος της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας.

Η ΕΚ σημειώνει την πρώτη της επιτυχία στις εκλογές της 3ης Νοέμβρη 1963, όταν κατακτά την πρώτη θέση, αλλά όχι την απόλυτη πλειοψηφία. Αναλαμβάνει τυπικά την αρχή για να παραιτηθεί σε λίγο, ανοίγοντας το δρόμο για νέες εκλογές. Στις εκλογές της 16ης Φλεβάρη 1964, παίρνει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων και σχηματίζει αυτόνομη κυβέρνηση.

Η ΕΚ θα συνδεθεί με μια σειρά σημαντικά γεγονότα. Ενα από τα πιο σοβαρά θα είναι, αναμφίβολα, το Κυπριακό, το οποίο, την ημέρα των Χριστουγέννων του 1963, δηλ. μεταξύ των δυο κυβερνήσεων που σχημάτισε η ΕΚ, παίρνει τη μορφή ανοιχτής και πλήρους σύγκρουσης μεταξύ των δυο κοινοτήτων και, το 1964, φθάνει κυριολεκτικά στο κατώφλι πλήρους ελληνοτουρκικού πολέμου.

Η ΕΚ εξέφρασε το χαρακτήρα του κόμματος του πιο ανοιχτού σε αλλαγές με μερικές μεταρρυθμίσεις, από τις οποίες η πιο σημαντική και η μόνη μόνιμη ήταν η καθιέρωση της δωρεάν παιδείας. Στον πολιτικό τομέα, θα συνδεθεί επίσης με κάποια χαλάρωση της ισχύος του νομικού πλέγματος των εκτάκτων μέτρων που ήδη, το 1964, διαρκούν πάνω από 15 χρόνια. Αυτή, όμως, η πολιτική θα είναι ασυνεπής στο έπακρο. Από τη μια μεριά, σε μερικούς τομείς η κυβέρνηση της ΕΚ δυναμώνει αυτό το πλέγμα (εμπορική ναυτιλία). Από την άλλη, η χαλάρωση είναι τέτοια, ώστε να μη θίγεται η γενική δυνατότητα εφαρμογής, στην οποία, άλλωστε, καταφεύγει η ίδια η κυβέρνηση της ΕΚ μετά από μερικούς μήνες θητείας.

Η ΕΚ έδειξε επίσης καθαρά (ίσως, πολύ πιο καθαρά από την ΕΠΕΚ) ότι στόχος της είναι η διάλυση των δυνάμεων της Αριστεράς. Προς το σκοπό αυτό, χρησιμοποιούνται και η τακτική των επαγγελιών, τα ρουσφέτια κλπ και η τακτική της καταστολής (π.χ., η διάλυση ή η παρακώλυση οργανώσεων).

Οπως είναι γνωστό, η ΕΚ έχασε την εξουσία στις 15.7.1965, σε συνθήκες που προοιωνίζονταν σοβαρές αλλαγές της πολιτικής κατάστασης.

Στην περίοδο 1950-1967, υπάρχει και μια άλλη πλευρά που αξίζει να προσεχτεί. Η πλευρά αυτή έχει σχέση με τη διαφορά των εξελίξεων στο χώρο της Δεξιάς και του Κέντρου.

Το 1950, το βασικό κόμμα της Δεξιάς, το Λαϊκό Κόμμα, ένα κόμμα όχι λιγότερο μαζικό και ιστορικό από εκείνο των Φιλελευθέρων, εξαφανίζεται ολοκληρωτικά και οριστικά και δεν επανεμφανίζεται πια ποτέ. Στη θέση του, δημιουργούνται άλλα μεγάλα κόμματα, όπως ο Συναγερμός και η ΕΡΕ. Αντίθετα, στο χώρο του Κέντρου δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων συγχωνεύεται προσωρινά με την ΕΠΕΚ, αλλά, σχεδόν αμέσως μετά, αποχωρίζεται και επανεμφανίζεται. Δε θα εξαφανιστεί οριστικά παρά μόνον το 1960, για να συναποτελέσει την ΕΚ. Είναι, μάλιστα, γνωστό ότι, το 1964, ο Σ. Βενιζέλος ήθελε να το επανασυστήσει, αλλά ο θάνατός του τον εμπόδισε.

Πρόκειται για μια εξέλιξη που, ίσως, αξίζει βαθύτερη μελέτη, με περισσότερα στοιχεία από όσα διαθέτουμε αυτή τη στιγμή.

Μετά το 1920, με τα γεγονότα της Ρωσίας και την ίδρυση του ΚΚΕ, τα πράγματα παίρνουν πιο συστηματικοποιημένη μορφή. Οι δυνάμεις του Κέντρου γίνονται πιο καθαρά "του κέντρου" και, κυρίως, αποκτούν πιο καθαρά ένα άλλο χαρακτηριστικό: Τον πιο ανοιχτό χαρακτήρα στις αλλαγές σαν ανάχωμα απέναντι σε δυνάμεις της Αριστεράς που θεωρούνται "απαγορευμένες".

Στην περίοδο αυτή, εμφανίζεται και ένα άλλο ιδιαίτερα επικίνδυνο χαρακτηριστικό: Η αξιοποίηση αυτών των δυνάμεων και σαν μοχλών πίεσης των "απαγορευμένων" δυνάμεων όχι μόνο ιδεολογικά. Ετσι, έχουμε το Κόμμα των Φιλελευθέρων να ψηφίζει το 1929 το περιβόητο "Ιδιώνυμο", το οποίο, κατά ρητή ομολογία των εμπνευστών του, είχε στόχο την εξόντωση του κομμουνισμού. Το γεγονός ότι, από τότε, η προσπάθεια των κυρίαρχων τάξεων να εξοντώσουν πλήρως τις κομμουνιστικές πολιτικές δυνάμεις πήρε διαστάσεις που έκαναν το "Ιδιώνυμο" να φαίνεται ανάξιο λόγου, δε μειώνει καθόλου τη σημασία του σαν πρώτης τέτοιας προσπάθειας. Από την άλλη μεριά, το γεγονός ότι το νομοθετικό αυτό βήμα έγινε κάτω από την έμπνευση και ξένων δυνάμεων (Βρετανίας, που προετοιμάζει πόλεμο ενάντια στην ΕΣΣΔ, και Μουσολινικής Ιταλίας, που πριμοδοτεί τη διείσδυσή της στα Βαλκάνια) το κάνει ακόμη σοβαρότερο.

Μια σοβαρή δοκιμασία περνά ο χώρος του Κέντρου, που έχει πια διαμορφωθεί, στην περίοδο της προετοιμασίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα, η φάση αυτή συνδυάζεται με τα προβλήματα της όξυνσης της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, που δημιουργεί η ένταση των αντιθέσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, και της προσπάθειας της μεγαλοαστικής τάξης να μην επιτρέψει ανεπανόρθωτα ρήγματα στις γραμμές της.

Στο σημείο αυτό, πρέπει να πούμε ότι η γενική γραμμή πλεύσης των κομμάτων αυτού του χώρου και, κυρίως, του Κόμματος των Φιλελευθέρων, που ήταν και το πιο σημαντικό, ήταν τέτοια ώστε δείχνει πέρα από οποιαδήποτε αμφιβολία ότι, στις γραμμές τους, είχαν βρει σημαντική (το λιγότερο) αντανάκλαση οι αυξημένες φασιστικές και μοναρχοφασιστικές διαθέσεις της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας της εποχής.

Ετσι, βλέπουμε το Κόμμα των Φιλελευθέρων να κωφεύει εντελώς στις εκκλήσεις του ΚΚΕ για συμπαράταξη των δυνάμεων που τάσσονται ενάντια στη δικτατορία, που ο κίνδυνός της γίνεται όλο και πιο φανερός. Αντίθετα, ακολουθεί το δρόμο ενεργειών έκδηλα κακοοργανωμένων και με έντονα προβοκατόρικα στοιχεία και, στις κρίσιμες στιγμές, παίρνει ένα χαρακτηριστικό δρόμο: Της συνεργασίας στα δικτατορικά σχέδια. Η στάση του ίδιου του Ελ. Βενιζέλου στα σχέδια παλινόρθωσης και στην παλινόρθωση της μοναρχίας είναι γνωστή. Στη μοιραία ψηφοφορία της 27ης Απρίλη 1936, το Κόμμα των Φιλελευθέρων δίνει, μαζί με όλα τα αστικά κόμματα και σε μεγαλύτερη έκταση από το Λαϊκό Κόμμα, που ψηφίζει απλώς ανοχή, ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ι. Μεταξά. Στις 30 Απρίλη, μάλιστα, δίνει την ψήφο του στο σχέδιο διάλυσης της Βουλής για περιορισμένο χρονικό διάστημα και περιορισμένης εξουσιοδότησης της κυβέρνησης (Μεταξά) να κυβερνά με Διατάγματα. Αλλωστε, η άνοδος στα κυβερνητικά πόστα του μελλοντικού δικτάτορα έχει γίνει με απαίτηση και του Θεμ. Σοφούλη. Πέρα, όμως, και από όλα αυτά, σήμερα κατέχουμε άφθονα στοιχεία που δείχνουν ότι οι κορυφές του Κόμματος των Φιλελευθέρων έχουν εμπλακεί σε βάθος στα σχέδια αυτά. Δύο από τα 3 μέλη του ΔΣ του κόμματος παίρνουν μέρος στην ίδια την προετοιμασία της δικτατορίας: Ο ένας είναι ο Σ. Βενιζέλος, που έχει ο ίδιος περιγράψει εκτενώς τη σχετική δραστηριότητά του, και ο άλλος είναι ο Στ. Γονατάς, προσωπικότητα σκοτεινή, αινιγματική, με πασιφανείς ύποπτες συνδέσεις και διασυνδέσεις, ο οποίος έχει πασιφανώς αναλάβει το καθήκον της "διά της αδράνειας παραλύσεως" κάθε αντίδρασης.

Στην περίοδο αυτή, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη όξυνση των αντιθέσεων, βλέπουμε ότι τα κόμματα του Κέντρου χάνουν, σε σημαντικό βαθμό, το χαρακτήρα τους, που τα θέλει κόμματα πιο ανοιχτά στην πολιτική των μεταρρυθμίσεων και παίζουν το ρόλο του βοηθού των σκοτεινών σχεδίων της κυρίαρχης τάξης.

Τα στοιχεία αυτά παραμένουν ιδιαίτερα έντονα και στην περίοδο 1940 - 50, όπου η κατάσταση είναι γνωστή. Η ιδιαίτερα έντονη δραστηριότητα και προβολή των κομμάτων ή των στοιχείων του Κέντρου στην περίοδο αυτή έχει, πριν απ' όλα, σχέση με την προσπάθεια ισχυρών κύκλων και, κυρίως, των ξένων να διευρύνουν τη βάση υποστήριξης ή στήριξής τους. Προφανής είναι, π.χ., η τέτοια σημασία της δημιουργίας, το 1947 - 49, της κυβέρνησης Σοφούλη (2).

Στην Ελλάδα του 20ού αι., μια πρώτη εμφάνιση παρόμοιων δυνάμεων έχουμε με την εμφάνιση στην πολιτική σκηνή του Ελ. Βενιζέλου και του κόμματος με το οποίο ταυτίστηκε, του Κόμματος των Φιλελευθέρων.

Είναι μια πρώιμη εμφάνιση και, γι' αυτό, πολύ ιδιόμορφη.

Κατ' αρχήν, για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, οι δυνάμεις αυτές είναι συζητήσιμο κατά πόσο μπορούν να χαρακτηριστούν "δυνάμεις του κέντρου". Και αυτό γιατί δεν υπάρχουν δυνάμεις της Αριστεράς από τις οποίες να διαχωριστούν. Η Ελλάδα της εποχής ξεχωρίζει ανάμεσα στις ευρωπαϊκές, αλλά ακόμη και στις βαλκανικές χώρες από την εξαιρετική αδυναμία ή και ανυπαρξία του σοσιαλιστικού κινήματος. Ετσι, οι δυνάμεις αυτές, για την ώρα, μπορούν να χαρακτηριστούν μάλλον σαν πιο προωθημένες δυνάμεις της αστικής τάξης παρά σαν δυνάμεις του κέντρου.

Η στάση τους θα φανεί σε ένα περιβόητο επεισόδιο στο κέντρο της Αθήνας.Ενώ προετοιμάζεται η κατάρτιση νέου Συντάγματος, στην προεκλογική συγκέντρωση όπου μιλά ο Βενιζέλος, ακούγεται το σύνθημα της "Συντακτικής". Ο Βενιζέλος, ωστόσο, επιμένει στην ανακήρυξη της μελλοντικής συνταγματικής εθνοσυνέλευσης σε Αναθεωρητική.

Η ουσία της αντιπαράθεσης είναι χαρακτηριστική και, άλλωστε, πολύ γνωστή: Το Κόμμα των Φιλελευθέρων θέλει να εκφράσει την ανάγκη ανανέωσης της κυριαρχίας της μεγαλοαστικής τάξης - και σ' αυτό έρχεται σε αντιπαράθεση με τους αντιδραστικούς αντιπάλους του - αλλά όχι μέχρι του σημείου της επιβολής του ρεπουμπλικανικού καθεστώτος γιατί αυτό δεν το θέλουν ούτε η μεγαλοαστική τάξη ούτε, ακόμη περισσότερο, οι Αγγλοι.

Μια παραπέρα ενδιαφέρουσα εξέλιξη θα έχουμε και στην Αναθεωρητική Βουλή.Κατ' αρχήν, η πορεία των εκλογών για την Αναθεωρητική Βουλή του 1911 παρουσιάζει την εξής ενδιαφέρουσα εικόνα: Στην υπόλοιπη Ελλάδα (1), το Κόμμα των Φιλελευθέρων επικρατεί. Στο βαθμό που δεν επικρατεί, ηττάται από τους δεξιούς αντιπάλους του. Στη Θεσσαλία, το Κόμμα των Φιλελευθέρων επίσης επικρατεί, αλλά, στον βαθμό που δεν επικρατεί, ηττάται από τους αριστερούς του αντιπάλους, οι οποίοι για πρώτη φορά κάνουν αισθητή την παρουσία τους στον ελληνικό θεσμικό χώρο. Χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες, αναφέρουμε ότι το αποτέλεσμα αυτό συνδέεται στενά με την κατάσταση της Θεσσαλίας, διαμερίσματος που αγοράστηκε και δεν ελευθερώθηκε, με αποτέλεσμα να παραμείνει σ' αυτήν το καθεστώς της μεγάλης μισολατιφουντιακής έγγειας ιδιοκτησίας, έντονη παραφωνία στη μικροϊδιοκτητική ελληνική ύπαιθρο. Σημειώνουμε ότι η "αριστερή ήττα" του Κόμματος των Φιλελευθέρων στη Θεσσαλία είναι, σε μερικούς νομούς, ιδιαίτερα εντυπωσιακή και μεγάλη.

Ετσι, μέσω της παρουσίας μιας ομάδας σοσιαλιστών και αγροτιστών, έρχεται στην Αναθεωρητική Βουλή το πρόβλημα της γης. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων βρίσκεται ανάμεσα σε δυο δυνάμεις: Από τη μια, οι σοσιαλιστές και οι αγροτιστές που ζητούν τη λύση του προβλήματος της γης. Από την άλλη, μια ομάδα, όχι πολύ μεγάλη αλλά θορυβώδης, αντιπροσώπων με αντιδραστικές και "δεινοσαυρικές" απόψεις που ζητούν και αυτοί αλλαγή αλλά με την έννοια της ακόμη μεγαλύτερης παγίωσης του αγροτικού καθεστώτος στη Θεσσαλία.

Η στάση του Ελ. Βενιζέλου είναι εντελώς χαρακτηριστική: Αφού, για πολύ καιρό, κρατήσει επίμονη σιωπή (που, μάλιστα, επισημάνθηκε από τους αναλυτές της εποχής), παίρνει, τελικά, τον λόγο για να στραφεί ανοιχτά και απερίφραστα ενάντια και στις δυο πλευρές. Ετσι, λέει στους σοσιαλιστές και στους αγροτιστές ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει μαζί τους γιατί αυτοί έχουν "κοινωνιστικές αντιλήψεις", που έρχονται σε αντίθεση με την ουσία του προγράμματος του Κόμματος των Φιλελευθέρων, και, από την άλλη, λέει στους αντιδραστικούς ότι είναι τυφλοί αφού δεν καταλαβαίνουν ότι, χωρίς καμιά παραχώρηση, κινδυνεύουν να μην κρατήσουν τίποτε.

Βλέπουμε, δηλ., μια όχι μόνο πιο εμπεριστατωμένη αλλά και πιο συνειδητή έκφραση του Κόμματος των Φιλελευθέρων σαν "κόμματος του Κέντρου".

Η Ελλάδα βρίσκεται στο έλεος των "αρχιτεκτόνων" ενός ενδεχόμενου πυρηνικού ολοκαυτώματος! Η χώρα μας - παρά τα αίσχιστα ψεύδη της κυβέρνησης - ήταν και παραμένει αποθήκη των πυρηνικών όπλων των ιμπεριαλιστών. Μόλις δυο βδομάδες μετά τις "διαβεβαιώσεις" του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι στην Ελλάδα δε σταθμεύουν πυρηνικά όπλα, ο "Ρ" αποκαλύπτει την αλήθεια. Αυτή τη στιγμή στη βάση του Αραξου, στην 116 Πτέρυγα Μάχης είναι εγκαταστημένες, τουλάχιστον, 10 πυρηνικές βόμβες αέρος - εδάφους! Ας σημειωθεί ότι ο αριθμός των πυρηνικών βομβών που παραμένουν στον Αραξο δεν μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς, καθώς στη δημοσιότητα έχουν κατά καιρούς έρθει στοιχεία που μιλούν για μυστικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του πυρηνικού τους οπλοστασίου και της εγκατάστασης και άλλων πυρηνικών βομβών στην Ελλάδα. Πληροφορίες και δημοσιεύματα που ουδέποτε διέψευσε η κυβέρνηση.

Σε ό,τι αφορά τα νέα αδιάσειστα στοιχεία που φέρνει στο φως της δημοσιότητας ο "Ρ" και τα οποία επιβεβαιώνουν ότι στη χώρα υπάρχουν, τουλάχιστον, 10 πυρηνικές βόμβες,οι πληροφορίες προέρχονται από έγκυρες πηγές και έχουν ως εξής:

Από το 1991, στην 116 Πτέρυγα Μάχης του Αραξου, παραμένουν 10 πυρηνικές βόμβες, που "ξέμειναν" στην Ελλάδα, μετά την αποχώρηση - από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης - των υπόλοιπων 154 βομβών (σύνολο 164) που είχαν εγκατασταθεί στη χώρα από το 1959. Εκείνη την εποχή, το 1991, οι Αμερικανοί, στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, απομάκρυναν από τη χώρα μας τα πυρηνικά όπλα που ενέδρευαν στον Αραξο, αλλά και το πυρηνικό οπλοστάσιο (τα συστήματα "Τίμιος Τζων" κτλ.) που είχαν εγκαταστήσει στα Γιαννιτσά, στις Σέρρες, στην Εδεσσα, στην Καστοριά και αλλού.

Οπως είναι κατανοητό, οι 10 πυρηνικές βόμβες δεν "ξέμειναν" στην Ελλάδα, επειδή δε... χωρούσαν στο πλοίο που μετέφερε τις υπόλοιπες στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ (και το πλουτώνιο των οποίων αξιοποιήθηκε σε άλλες πυρηνικές κατασκευές των Αμερικανών). Παρέμειναν στη χώρα, διότι οι ΗΠΑ θεώρησαν ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι το εφαλτήριο της επιδρομής τους με πυρηνικά όπλα κατά της Λιβύης, στην περίπτωση που εκδηλωθεί κρίση στην περιοχή.Για αντίστοιχο λόγο στην Ιταλία (στις βάσεις σε Βερόνα, Ασιάνο, Κομίσο στη Σικελία) παρέμειναν 70 πυρηνικές βόμβες από τις 484 που είχε εγκαταστήσει στο παρελθόν το ΝΑΤΟ. Οσο για την Τουρκία, αυτή τη στιγμή στις βάσεις του Ιντσερλίκ και του Ντεγιαλμπακίρ παραμένουν περίπου 50 πυρηνικές βόμβες, για τις επιθετικές ανάγκες των ΗΠΑ κατά του Ιράν, του Ιράκ κ. α.

Καλύτερη απόδειξη για την ύπαρξη των πυρηνικών όπλων στην Ελλάδα δεν μπορεί να υπάρξει από το γεγονός ότι στα τέλη Δεκέμβρη 1993 - αρχές Γενάρη 1994, οι Αμερικανοί προχώρησαν στη συντήρηση του πυρηνικού τους οπλοστασίου στην Ελλάδα. Αλήθεια πώς γίνεται, κύριοι της κυβέρνησης, να συντήρησαν κάτι που κατά τις "διαβεβαιώσεις σας" δεν υπάρχει;!

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η συντήρηση, η οποία έγινε, φυσικά, εν γνώσει της Επιτροπής Πυρηνικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ και της Επιτροπής Εποπτείας των Πυρηνικών που έχει συσταθεί βάσει της συνθήκης του Μοντεμπέλο (όπου μετέχουν και Ελληνες), έχει 6ετή διάρκεια. Αυτό σημαίνει ότι οι πυρηνικές βόμβες θα παραμείνουν τουλάχιστον μέχρι το 1999 στην Ελλάδα, εγκαταστημένες στη βάση του Αραξου. Βάση η οποία μετέχει στον πυρηνικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ από το 1959.

Ας σημειωθεί ότι το 1999 δεν είναι μια τυχαία ημερομηνία. Τότε, το Νοέμβρη του 1999, το ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της Επιτροπής Πυρηνικού Σχεδιασμού, που θα συνεδριάσει σε επίπεδο Ολομέλειας στη Νορβηγία, θα πάρει τις νέες του αποφάσεις για τη διασπορά των πυρηνικών του όπλων σύμφωνα με το νέο του πυρηνικό σχεδιασμό. Ηδη, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, στην Τουρκία συζητείται να εγκατασταθούν 155 πυρηνικά οπλικά συστήματα, ενώ για την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις που υπάρχουν - δεν υπάρχει απόφαση αυτή τη στιγμή - είναι ότι θα εγκατασταθούν 20-30 πυρηνικοί πύραυλοι και βόμβες.Τα παραπάνω πυρηνικά όπλα θα αντικαταστήσουν, ενδεχομένως, τις 10 ήδη υπάρχουσες πυρηνικές βόμβες του Αραξου, αφού μετά από 6 χρόνια από τη συντήρησή τους που έγινε το 1993, θα έχει λήξει η περίοδος της "εγγύησης" για την ποιότητα του πλουτωνίου που περιέχουν.

Ας σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του εξοπλιστικού προγράμματος που έχει εγκρίνει η κυβέρνηση, παρακαλάει τις ΗΠΑ να της διαθέσουν μαχητικά F-15 τα οποία θεωρούνται εξαιρετικά για τη μεταφορά πυρηνικών βομβών... Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε ό,τι αφορά τα πυρηνικά του Αραξου έχει επιβληθεί το καθεστώς του "διπλού κλειδιού",κατόπιν της συμφωνίας Καραμανλή - Αϊζενχάουερ, το 1959. Αυτό σημαίνει ότι ο έλεγχος μέχρι του σημείου που είναι εγκαταστημένες οι πυρηνικές βόμβες ανήκει εκτός από Αμερικανούς και σε Ελληνες αξιωματικούς, αλλά, όπως χαρακτηριστικά λέγεται, "μόλις ανοίξει η αποθήκη με τα πυρηνικά, κουμάντο κάνουν πάντα οι Αμερικάνοι, αφού αυτοί έχουν το κλειδί". Οπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, στην Ελλάδα, άλλοτε με την ιδιότητα του μέλους της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, είτε του Αμερικανικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη, εδρεύει Αμερικανός αξιωματούχος επί θεμάτων Ασφαλείας, που έχει την εποπτεία των πυρηνικών στην Ελλάδα.

Eνα βήμα ακόμη

Ενα από τα πιο σημαντικά, ως τώρα, εξελικτικά γεγονότα του χώρου του κέντρου είναι, αναντίρρητα, η δημιουργία του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ).

Το ΠΑΣΟΚ δημιουργήθηκε, όπως είναι γνωστό, στις 3.9.1974, σχεδόν αμέσως μετά την αποχώρηση της στρατιωτικής δικτατορίας. Σε σχέση με τους προκατόχους του (ΕΠΕΚ και ΕΚ) έχει μια σειρά σημαντικές ιδιομορφίες.

Μια από τις πιο σοβαρές είναι, αναντίρρητα, το ότι, στην εποχή της ίδρυσής του, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι ομολογημένα κόμμα του Κέντρου. Ακόμη περισσότερο, την εποχή που ιδρύεται το ΠΑΣΟΚ έχει ιδρυθεί και ένα άλλο κόμμα του Κέντρου, η Ενωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις (ΕΚ - ΝΔ), το οποίο έχει στις γραμμές του σημαντικό τμήμα του ηγετικού στελεχικού δυναμικού της παλιάς ΕΚ και το οποίο, στις εκλογές της 17ης Νοέμβρη 1974, παίρνει και σημαντικά περισσότερες ψήφους από το ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, η αλήθεια είναι μια: Το ΠΑΣΟΚ περιέχει το σημαντικότερο και, κυρίως, το χαρισματικότερο τμήμα της παλιάς ΕΚ και, κυρίως, τον Α. Παπανδρέου, τον πασίγνωστο και πολυσυζητημένο γιο του Γ. Παπανδρέου. Ποιος έπαιρνε στα σοβαρά την ΕΚ - ΝΔ, πέρα από τα εκλογικά αποτελέσματα;

Αλλωστε, στο βαθμό που αυτό δε φάνηκε αμέσως, δεν άργησε να φανεί: Το ΠΑΣΟΚ προχώρησε σε μια πραγματική ιδιοποίηση των παραδόσεων και των συμβόλων του χώρου όχι απλώς του Κέντρου, αλλά και συγκεκριμένα της ΕΚ, ιδιοποίηση που ενσαρκωνόταν και διευκολυνόταν από την παρουσία στο εσωτερικό του της πιο ζωντανής μερίδας αυτού του χώρου. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, στην περίοδο 1977 - 1981, καθώς το ΠΑΣΟΚ βαδίζει πλησίστιο, η ΕΚ - ΝΔ εξαφανίζεται τελείως.

Μια άλλη σοβαρή ιδιομορφία είναι το ότι το ΠΑΣΟΚ σαν κόμμα είναι δομικά πολύ πιο οργανωμένο και σταθερό από την ΕΚ - και για την ΕΠΕΚ ούτε λόγος να γίνεται. Αυτό δεν είναι τυχαίο φαινόμενο. Δείχνει γενικότερες και βαθύτερες αλλαγές στην ελληνική κοινωνία και, κυρίως, αποτελεί παράμετρο της παραπέρα στερέωσης του συνολικού (ή "συνολικοτέρου") πολιτικού καθεστώτος.

Μια άλλη ιδιομορφία (ασφαλώς, όχι ασήμαντη) είναι ότι το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται σαν κόμμα με πολιτικοϊδεολογικό περιεχόμενο, που ξεπερνά τον παραδοσιακό χώρο του Κέντρου. Πρόκειται για μια μεγάλη και πολυσυζητημένη ιστορία που δε θα επαναλάβουμε εδώ. Εδώ απλώς θα πούμε ότι αυτό σηματοδοτεί ευρύτερες αλλαγές και, κυρίως, σηματοδοτεί την αναζήτηση νέων μορφών κυριαρχίας από την κυρίαρχη τάξη.

Μια άλλη, τέλος, ιδιομορφία είναι το ότι το ΠΑΣΟΚ δεν εμφανίζεται καν σαν κόμμα αλλά σαν κίνημα, πράγμα που εκφράζεται και στην επίσημη ονομασία του. Τα καθαρότερα "κομματικά" χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ εμφανίζονται - ουσιαστικά, για πρώτη φορά - μόλις στο 4ο Συνέδριό του, το Μάη του 1996. Σημειώνουμε επίσης και τον έντονο προσωποπαγή χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ για μεγάλη και κρίσιμη περίοδο της ζωής του.

Το ΠΑΣΟΚ έγινε κυβέρνηση τρεις φορές (1981-1985, 1985-1989, 1993-1996) και κέρδισε και τις εκλογές της 22ας Σεπτέμβρη 1996. Την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, εξακολουθεί να είναι κυβέρνηση.

Τα χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ σαν κόμματος του χώρου του Κέντρου παγιώνονται με την άνοδό του στην κυβέρνηση.

Το ΠΑΣΟΚ δείχνει το χαρακτήρα του κόμματος του "πιο ανοιχτού στις αλλαγές" με έναν τρόπο που ταιριάζει στη νέα κατάσταση: Συνεχίζει και βαθαίνει αλλαγές που έχουν ήδη αρχίσει - αλλά όχι ολοκληρωθεί - δίνοντάς τους ένα ακόμη εντονότερο ιδεολογικό περιεχόμενο. Οι αλλαγές αυτές σχετίζονται κυρίως με την πολιτική δημοκρατία και την υλική κατάσταση πλατύτερων στρωμάτων.

Παράλληλα, αυτές οι αλλαγές γίνονται ένα μέσο στερέωσης του καθεστώτος, πράγμα που αποτελεί αυτό καθ' εαυτό και μια παράμετρο στερέωσης των χαρακτηριστικών του ΠΑΣΟΚ σαν κόμματος του Κέντρου. Αυτό φαίνεται από πολλούς δείκτες και, κυρίως, από το σημαντικότερο: Από το ότι το ΠΑΣΟΚ - τουλάχιστον μακροπρόθεσμα - "τρέφεται" μόνο από την Αριστερά και, μάλιστα, από το ΚΚΕ.

Αυτό, με τη σειρά του, φαίνεται από πολλούς παράγοντες. Ο ένας και πιο προφανής είναι το ότι το ΠΑΣΟΚ έχει φανεί ανίκανο (και, πιθανότατα, απρόθυμο) να αφαιρέσει οποιαδήποτε δύναμη από τη ΝΔ. Αντίθετα, η τελευταία έχει στερεωθεί και γίνει ένας προφανής "συνεταίρος" του ΠΑΣΟΚ. Υπάρχει και το ερώτημα εάν οι δυσκολίες που εμφανίζονται τον τελευταίο καιρό και στα δυο κόμματα είναι τυχαίο φαινόμενο, αλλά σ' αυτό θα απαντήσει το μέλλον.

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη ένδειξη που εμφανίζεται στον τομέα της "στελεχικής τεχνικής", αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο αυτό, του ΠΑΣΟΚ. Οταν πρόκειται για τον τομέα της διαχείρισης και της διεύθυνσης, το ΠΑΣΟΚ προωθεί στελέχη του που προέρχονται από τον καθ' αυτό χώρο του Κέντρου και, σε μερικές περιπτώσεις, ακόμη και της Δεξιάς. Οταν, όμως, πρόκειται για τον τομέα που έχει σχέση με την προπαγάνδα ή την εικόνα του ΠΑΣΟΚ "προς τα έξω", τότε βλέπουμε ότι τα στελέχη που προέρχονται από το ΚΚΕ έχουν ιδιαίτερα μεγάλο βάρος, πράγμα που δείχνει από πού το ΠΑΣΟΚ ενδιαφέρεται να "πάρει". Αυτό το χαρακτηριστικό, φυσικά, μπορεί και να αλλάξει, γιατί εξαρτάται άμεσα όχι μόνο από την πολιτική κατάσταση και συγκυρία, αλλά και από τη φυσική φθορά.

Δεν μπορούμε να κλείσουμε το περί ΠΑΣΟΚ κεφάλαιον χωρίς να αναφερθούμε στην εξέλιξη του κόμματος αυτού μετά το 1990. Πρόκειται για μια περίοδο σημαντικών ιστορικών αλλαγών, που κυρίως χαρακτηρίζεται από την εξασθένηση των πρωτοπόρων προοδευτικών δυνάμεων, εκείνων δηλαδή που "κάνουν κριτική στο σύστημα της πολιτικής και όχι στην πολιτική του συστήματος".

Πρέπει να θεωρείται φανερό ότι το ΠΑΣΟΚ έσπευσε αμέσως να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και με ένα χαρακτηριστικό τρόπο.

Μέχρι τότε, το ΠΑΣΟΚ υπήρξε το κόμμα των παραχωρήσεων της αστικής τάξης, παραχωρήσεων που, συχνά, πήραν μεγάλη έκταση. Εννοείται ότι οι παραχωρήσεις αυτές κάθε άλλο παρά σήμαιναν απώλεια της οικονομικής, κοινωνικής και ιδεολογικής πρωτοκαθεδρίας της αστικής τάξης και, στην πραγματικότητα, σήμαιναν, αντίθετα, ενίσχυση αυτής της πρωτοκαθεδρίας. Ωστόσο, αυτό ούτε αλλάζει ούτε μειώνει το χαρακτήρα της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ σαν πολιτικής παραχωρήσεων, συχνά - επαναλαμβάνουμε - σημαντικών.

Η αλλαγή μετά το 1990 είναι τόσο πιο εντυπωσιακή όσο είναι απότομη. Σήμερα πια, δεν μπορεί να υπάρχει σοβαρή και έντιμη αμφιβολία ότι το ΠΑΣΟΚ εγκαταλείπει απεριφράστως την πολιτική των παραχωρήσεων. Ο χαρακτήρας του σαν κόμματος "πιο ανοιχτού στις αλλαγές" παραμένει, αλλά με έναν τρόπο τόσο ιδιόμορφο που θα μπορούσε να θεωρηθεί και παράδοξος: Το ΠΑΣΟΚ γίνεται το κόμμα των ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΙΚΩΝ αλλαγών, των αλλαγών αφαίρεσης των παραχωρήσεων της κυρίαρχης τάξης.

Αυτό φαίνεται και στον πολιτικοϊδεολογικό τομέα. Πέρα από τη χαρακτηριστική επιλογή του κ. Κ. Σημίτη στη θέση του ηγέτη του ΠΑΣΟΚ, άλλα στοιχεία αξίζουν επίσης να παρατηρηθούν. Ενα από αυτά τα στοιχεία είναι η για πρώτη φορά σαφής αποδοχή και ο τονισμός του κεντρώου χαρακτήρα του κόμματος. Αυτό γίνεται μέσω της επίκλησης της πολυσυζητημένης "κεντροαριστεράς". Πρόκειται για όρο που δεν έχει, ίσως, προσεχτεί όσο πρέπει. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα νεολογισμό, που καλείται να καθαγιάσει την απομάκρυνση του ΠΑΣΟΚ από τοποθετήσεις και συνθήματα που η κυρίαρχη τάξη δε θεωρεί πια ως "τρεχούσης χρήσεως". Ο "νεωτεριστικός" χαρακτήρας του συνθήματος δεν πρέπει να υποτιμηθεί, καθώς αποτελεί πραγματικά κάτι το νέο για το ΠΑΣΟΚ: Είναι γνωστό ότι το τελευταίο απέφευγε για πολλά χρόνια επιμελώς να δώσει βάρος σε χαρακτηρισμούς του εαυτού του με βάση τις συγγένειές του με τις πτέρυγες του πολιτικού φάσματος ή με βάση την ένταξή του σ' αυτές. Τι το έπιασε τώρα ξαφνικά;

Η απάντηση είναι, νομίζουμε, προφανής...

Πολύ περισσότερο, όταν όλα αυτά συμπίπτουν - και, ασφαλώς, όχι τυχαία -με την ανοιχτή έκκληση του πρωθυπουργού και αρχηγού του ΠΑΣΟΚ κ. Κ. Σημίτη για "επανίδρυση του ΠΑΣΟΚ". Με άλλα λόγια, για αλλαγή των χαρακτηριστικών του που γνωρίζαμε ως τώρα και την αντικατάστασή τους από άλλα.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα πλευρά

Στη διάρκεια του παραπάνω κειμένου, σταθήκαμε ιδιαίτερα στο χώρο του Κέντρου σαν χώρου κομμάτων "πιο ανοιχτών στις αλλαγές". Αυτή η κατάταξη είναι, κατά τη γνώμη μας, σωστή και στοιχειοθετεί μια βασική γραμμή διαχωρισμού μεταξύ των αστικών κομμάτων.

Εδώ, όμως, όπως και παντού αλλού, πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολή.

Οταν λέμε "αλλαγές", ποιες αλλαγές, άραγε, εννοούμε; Οχι, βέβαια, οποιαδήποτε αλλαγή. Γιατί για οποιαδήποτε αλλαγή είναι ικανά όλα τα κόμματα της αστικής τάξης. Η πρόσφατη ελληνική ιστορία είναι χαρακτηριστική σ' αυτό.

Για να μη μιλήσουμε για μια σειρά σοβαρές αλλαγές στη διαχειριστική πολιτική, που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση προβλημάτων γρήγορης ανόδου της συσσώρευσης, εντονότερης διεθνούς ολοκλήρωσης κλπ., που επιβάλλονται στις 10ετίες του '50 και '60 από κυβερνήσεις της Δεξιάς, παρατηρούμε ότι ακόμη και η "μικρή Ιστορία" δεν είναι χωρίς ενδιαφέροντα παραδείγματα: Ετσι, η πρώτη γυναίκα που εκλέχθηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο ανήκε στο κόμμα του Συναγερμού (πρόκειται για την κ. Ελ. Σκούρα, που εκλέχτηκε στη Θεσσαλονίκη στις επαναληπτικές εκλογές της 18ης Γενάρη 1953).

Αλλά υπάρχουν και άλλα παραδείγματα: Οι θεσμικές αλλαγές που παρουσιάζονται στην Ελλάδα μετά το 1974 και που φτάνουν και ως την επικράτηση του ρεπουμπλικανικού καθεστώτος παρουσιάζονται στους κόλπους των δυνάμεων της Δεξιάς.

Οι "αλλαγές" στις οποίες αναφερόμαστε είναι αλλαγές που έχουν κάποιο ευρύτερο χαρακτήρα και που περιλαμβάνουν, από την ίδια τους τη φύση, κάποια ανάμειξη του λαού και κάποια στήριξη σ' αυτόν. Κυρίως για τέτοιες αλλαγές ενδείκνυται ο χώρος, που, κατά συνθήκην έστω, ονομάζεται "του Κέντρου".

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1) Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα του 1911 περιλαμβάνει τη Στερεά, την Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία, τη νότια πλευρά του σημερινού Νομού Αρτας, τα Επτάνησα και τις Κυκλάδες. Η υπόλοιπη Ηπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη, η Κρήτη, τα νησιά του Ανατ. Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα είναι ακόμη "εξωτερικό".

2) Πράγμα που, πέραν των άλλων, δείχνει και πόσο εσφαλμένη και ανιστόρητη είναι η άποψη εκείνη που εμφανίζει τον εμφύλιο πόλεμο σαν ένα "πόλεμο Δεξιάς - Αριστεράς" αποκλειστικά.

ΜΕΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μιλώντας μόνο ιστορικά και χωρίς καθόλου να εξαντλούμε το θέμα, η έννοια του χώρου του "Κέντρου" εμφανίζεται στην πολιτική φιλολογία συνήθως με όχι κολακευτικό χαρακτήρα.

Ενα τέτοιο περίφημο παράδειγμα, που είναι, πιθανότατα, και το πρώτο, έχουμε στις Εθνοσυνελεύσεις που δημιούργησε η Γαλλική Επανάσταση (1789 - 1795). Εκεί, έχουμε την ομάδα (καθόλου μικρή από την άποψη του αριθμού) των αντιπροσώπων που χαρακτηρίστηκαν από τους συγχρόνους χλευαστικά "Ελος" (MARAIS). Η ομάδα αυτή έδινε την εντύπωση ότι δεν είχε δική της οντότητα, αλλά υποστήριζε πάντα αυτόν που νικούσε.

Ετσι, σε όλη την εξέλιξη της Επανάστασης, η ομάδα αυτή υποστηρίζει διαδοχικά τους Φυλλιάνους (FEUILLANTS), τους Γιρονδίνους, τους Ιακωβίνους και τους Θερμιδωριανούς, πάντα προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης της γενικότερης έννοιας των συμφερόντων της αστικής τάξης.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από την ιστορική αλήθεια (όπως, άλλωστε, πολύ συχνά συμβαίνει), στην πολιτική φιλολογία επικρατεί για πολλά χρόνια η περιγραφή μιας δύναμης χωρίς δική της οντότητα και ουσία. Η χλευαστική διάσταση διατηρείται επίσης. Μάλλον έτσι πρέπει να εξηγηθεί και το ότι ο όρος "Ελος" (μεταφρασμένος αυτή τη φορά στην ελληνική "βάλτος") συναντάται και στον Λένιν σαν περιγραφή μιας κατηγορίας των ομάδων που δημιούργησε το Συνέδριο του Λονδίνου το 1903.

Η ιστορική πλευρά είναι πιο ενδιαφέρουσα. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει χώρα που να μην έχει φανεί ότι η κατηγορία των πολιτικών αυτών δυνάμεων γεννιέται σαν αποτέλεσμα της ανάγκης της κυρίαρχης τάξης να αποκτήσει μια πολιτική έκφραση που είναι πιο ανοιχτή στις προοπτικές πιο προοδευτικών μεταρρυθμίσεων και, γενικότερα, αλλαγών, αλλά που καταφέρνει να τις "χειριστεί" χωρίς να ανατρέπει τις κοινωνικές ισορροπίες - αντίθετα, όπου αυτό είναι δυνατό, να τις ενισχύει.

Ετσι, ασφαλώς, θα πρέπει να εξηγηθεί και το ότι οι δυνάμεις αυτές φαίνονται να παγιώνονται και να "συστηματοποιούνται" στη σύγχρονη εποχή με την εμφάνιση του σοσιαλισμού, δηλαδή μετά το μέσο του 19ου αιώνα. Δεν πρέπει επίσης να είναι τυχαίο το ότι, στις αρχές του 20ού αιώνα, φαίνεται να εμφανίζονται εναργέστερα στη Ρωσία, το παγκόσμιο κέντρο των αντιθέσεων του ιμπεριαλισμού.

Στις 7 Νοέμβρη, η κυβέρνηση, διά του εκπροσώπου της, έφτασε στο σημείο να ψευδολογήσει ασύστολα, λέγοντας ότι "διαψεύδει" πως υπάρχουν πυρηνικά όπλα στην Ελλάδα! "Διάψευση", που εκστόμισε, μετά από μια αποκαλυπτική συζήτηση στο πρες - ρουμ, όπου, όταν ο "Ρ" επισήμανε στον κυβερνητικό εκπρόσωπο πως κατά καιρούς έχει δώσει διαφορετικές απαντήσεις για το αν υπάρχουν ή όχι πυρηνικά στη χώρα, εκείνος δήλωνε: "Διαλέξτε όποια απάντηση σας αρέσει"! Πριν δυο βδομάδες, όμως, πέρα από αυτές τις επίσημες δηλώσεις, υπήρχαν και ανεπίσημες δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων: "Βρέστε πού τα έχουμε τα πυρηνικά όπλα, για να αποδείξετε ότι υπάρχουν πυρηνικά στην Ελλάδα. Νομίζετε ότι εκεί που είναι μπορεί να πάει κανείς να τα βρει ή να τα φωτογραφήσει;" (!), έλεγαν και συνέχιζαν "εδώ ισχύει ό,τι και παλιότερα με το νέφος, που ο αρμόδιος υπουργός έλεγε φέρτε μου ένα νεκρό από το νέφος για να αποδείξετε ότι υπάρχει νέφος"!

Τέτοιο θράσος οι άνθρωποι! Επίσημα "δεν υπάρχουν πυρηνικά" και ανεπίσημα "υπάρχουν, αλλά δεν μπορείτε να τα βρείτε και έτσι εμείς μπορούμε να ψευδολογούμε ασυστόλως"! Και όλα αυτά, ενώ:

• Στις 17 Απρίλη 1995, ο τότε υπουργός Εθνικής Αμυνας Γερ. Αρσένης αρνιόταν να διαψεύσει καταγγελίες της "Γκρίνπις" για την ύπαρξη πυρηνικών στην Ελλάδα, με το αιτιολογικό ότι "δεν κάνει δηλώσεις για θέματα που αφορούν θέματα εθνικής ασφάλειας"!
• Στις 27 Απρίλη 1995, ο "Ρ" αποκάλυπτε ότι στην Ελλάδα, όχι μόνο υπάρχουν πυρηνικά, αλλά και εκσυγχρονίζονται και ότι, παράλληλα, οι Αμερικάνοι ζητούν μια διαθέσιμη μοίρα F-16 για τη μεταφορά και ρίψη των ατομικών βομβών, όποτε χρειαστεί. Αποκαλύψεις, που ανάγκασαν τον τότε υφυπουργό Ν. Κουρή, μετά από Επίκαιρη Ερώτηση του ΚΚΕ, να αρνηθεί να τοποθετηθεί δημόσια στο θέμα και να ζητήσει από τα κόμματα "να επιλέξουν την οδό της απορρήτου ενημερώσεως".
• Στις 28 Αυγούστου 1997 έρχεται στη δημοσιότητα, από την "Ελευθεροτυπία", έκθεση που περιλαμβάνεται στο "Δελτίο Ατομικών Επιστημόνων" των ΗΠΑ, όπου οι συντάκτες της, Γ. Αρκιν και Ρ. Νόρις, αποκαλύπτουν ότι σε εφτά ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αποθηκεύονται περίπου 150 πυρηνικές βόμβες.

Τα κείμενα έγραψε ο Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Το 1960 ιδρύθηκε το κόμμα της Ενωσης Κέντρου (ΕΚ) με αρχηγό τον Γ. Παπανδρέου. Οι συνθήκες της ίδρυσής του παραμένουν ακόμη μέχρι σήμερα όχι λίγο μυστηριώδεις και έχουν, από ό,τι φαίνεται, όχι λίγο "συνωμοτικό" στοιχείο. Είναι βέβαιο ότι σ' αυτήν πήραν μέρος οι Αμερικανοί, τα Ανάκτορα και η ίδια η κυβέρνηση της ΕΡΕ

Ο "Ρ", στις 8 Νοέμβρη, καταγγέλλει, από την πρώτη του σελίδα, τα "πυρηνικά" ψεύδη της κυβέρνησης για τη μη ύπαρξη πυρηνικών όπλων στην Ελλάδα

Τα κείμενα έγραψε ο Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ