ΛΟΝΔΙΝΟ - ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ.-

Θα εκτονωθεί ή θα κλιμακωθεί σε εκρηκτικό βαθμό η κρίση στο Κόσσοβο; Το ερώτημα αυτό πλανιόταν χτες, οπότε βρίσκονταν σε εξέλιξη δύο σημαντικοί παράγοντες πίεσης απέναντι στην κυβέρνηση του Γιουγκοσλάβου Προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς... Ο πρώτος παράγοντας ήταν η σύσκεψη αξιωματούχων της εξαμελούς Ομάδας Επαφής για το Γιουγκοσλαβικό στο Λονδίνο, και ο δεύτερος οι απανωτές συναντήσεις Αμερικανών απεσταλμένων και αξιωματούχων του ΟΑΣΕ...

Πάντως, στο Φόρεϊν Οφις του Λονδίνου (όπου συνεδρίαζαν πρωτοκλασάτα στελέχη από τις έξι χώρες της Ομάδας Επαφής), εξεταζόταν ενδελεχώς το ενδεχόμενο μικρομετατροπής του παλιού αμερικανικού σχεδίου "ειρήνευσης" σε μια "νέα" πολιτική φόρμουλα που αν μη τι άλλο θα άμβλυνε τις ενδεχόμενες διεθνείς αντιδράσεις ή επιφυλάξεις ή ακόμη και θα "βοηθούσε" τη δραματοποίηση του σεναρίου μιας πιθανής ΝΑΤΟικής επιδρομής στην μπαρουταποθήκη των Βαλκανίων. Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Ρόμπιν Κουκ, φάνηκε να ήταν ιδιαίτερα σαφής χτες όταν δήλωνε τα ακόλουθα: "Αν πρόκειται να αναλάβουμε στρατιωτική δράση, αυτή πρέπει να υποστηριχτεί με ένα σαφές πολιτικό μήνυμα και μια ξεκάθαρη πολιτική διαδικασία. Σήμερα, πρόκειται να συμφωνήσουμε σε τι ακριβώς συνίσταται αυτή η πολιτική διαδικασία". Με άλλα λόγια, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών φάνηκε να λέει ό,τι και οι πολιτικοί αναλυτές τα προηγούμενα 24ωρα: "Θα σας φέρουμε πόλεμο (μέσω της ΝΑΤΟικής στρατιωτικής μηχανής) για να επιβάλλουμε τη δική μας άποψη - ή "υποψία"... - ειρήνης"...

Σύμφωνα με δήλωση εκπροσώπου του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών, ο στόχος της χτεσινής συνάντησης κορυφής της Ομάδας Επαφής ήταν η εξεύρεση μίας πολιτικής λύσης και όχι η συζήτηση στρατιωτικών επιλογών. Πάντως, τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν ότι αυτό που θα έκαναν χτες οι "έξι" της Ομάδας Επαφής στο Λονδίνο θα ήταν το ρετουσάρισμα του κειμένου μιας ενδιάμεσης συμφωνίας για αυτονομία στο Κόσσοβο. Η βάση αυτού του κειμένου φαίνεται πως δεν είναι άλλη από το αμερικανικής έμπνευσης γνωστό σχέδιο που προβλέπει τη σύσταση μιας κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου, αστυνομίας και τη διεξαγωγή εκλογών "υπό την εποπτεία της διεθνούς κοινότητας", με ανοιχτό το περιθώριο να επανεξεταστεί μέσα σε τρία χρόνια το πολιτικό καθεστώς.

Αν όλα πάνε καλά, οι πολιτικοί διευθυντές θα έχουν χωριστές συναντήσεις την επόμενη εβδομάδα με την αλβανική ηγεσία και με την κυβέρνηση του Βελιγραδίου (ίσως στη Βιέννη) και θα ακολουθήσει μια συνάντηση της Ομάδας Επαφής σε υπουργικό επίπεδο στο Λονδίνο την επόμενη Παρασκευή, κατά την οποία θα γίνει επίσημη πρόσκληση για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Το μεγαλύτερο "αγκάθι" στα σχέδια των δυτικών δυνάμεων είναι να καταφέρουν να φέρουν τις δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το Βελιγράδι έχει ως τώρα απορρίψει το σχέδιο, αρνούμενο την προοπτική διεθνούς διαιτησίας, το ίδιο και οι αυτονομιστές που υποστηρίζουν ότι το σχέδιο αυτό δεν παρέχει εγγυήσεις για μελλοντική ανεξαρτησία... Και εάν δεν πειστεί ο Μιλόσεβιτς; Τότε, όπως δήλωσε ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, η στρατιωτική πίεση θα ενταθεί για να τον φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Στο μεταξύ, λύθηκε και το θέμα της απέλασης ή όχι του επικεφαλής της διεθνούς ομάδας επιβεβαιωτών. Ο Γουίλιαμ Γουόκερ δε θα φύγει από το Κόσσοβο, καθώς η κυβέρνηση Μιλόσεβιτς αναίρεσε - όπως άλλωστε αναμενόταν - τη σχετική απόφαση. Ο ΝΑΤΟικός στρατηγός, Κλάους Νάουμαν, μίλησε για "μερική επιτυχία", απείλησε όμως ότι οι συμμαχικές δυνάμεις "είναι έτοιμες να χτυπήσουν ανά πάσα στιγμή".

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν και ο Γερμανός υπουργός Αμυνας Ρούντολφ Σάρπινγκ χαρακτήρισαν την υποχώρηση του Βελιγραδίου στο θέμα Γουόκερ "αχτίδα ελπίδας", ενώ ο τελευταίος έσπευσε να προτρέψει τον Γιουγκοσλάβο πρόεδρο να επιτρέψει τη διερεύνηση των εγκλημάτων πολέμου από την εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Λουίζ Αρμπούρ.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τα δρώμενα στη διπλωματική σκακιέρα, η Μόσχα, προειδοποίησε χτες για τον κίνδυνο ενός γενικευμένου βαλκανικού πολέμου, εάν οι δυτικές δυνάμεις καταφύγουν στη χρήση βίας στο Κοσσυφοπέδιο και επανέλαβε την αταλάντευτη αντίθεση της Μόσχας σε μια ένοπλη επέμβαση. Μάλιστα, ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών εξέφρασε την αντίθεση της Μόσχας σε μία ενδεχόμενη ΝΑΤΟική εισβολή στο Κόσσοβο, χωρίς σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Η σφαγή των 45 χωρικών στο Ράτσακ του Κοσσόβου την περασμένη βδομάδα φάνηκε αρχικά να είναι ένα ακόμη δραματικό επεισόδιο στις συγκρούσεις ανάμεσα στις σερβικές δυνάμεις ασφαλείας και στους αυτονομιστές Κοσσοβάρους Αλβανούς. Μάλιστα, ο επικεφαλής των επιβεβαιωτών του ΟΑΣΕ στην Πρίστινα, Γουίλιαμ Γουόκερ, είχε σπεύσει να επιρρίψει ευθύνες προσωπικά στον πρόεδρο Μιλόσεβιτς. Ωστόσο, τι πραγματικά συνέβη στο Ράτσακ; Επρόκειτο πραγματικά για σφαγή ανύποπτων χωρικών ή ήταν μία σκηνοθεσία, μία προβοκάτσια, ένα ακόμη "πυροτέχνημα", που θα έβαζε νέο λάδι στη φωτιά των συγκρούσεων;

Ο γαλλικός Τύπος, πάντως, ήταν ο πρώτος που άρχισε να βλέπει και άλλες πλευρές πίσω από ένα φρικιαστικό, ομολογουμένως, γεγονός.

Ετσι, αντίθετα με τις αμερικανικές, οι γαλλικές εφημερίδες ήταν οι πρώτες που στα σχετικά ρεπορτάζ για τα όσα διαδραματίστηκαν στο Ράτσακ άρχισαν να χρησιμοποιούν με μεγάλη συχνότητα λέξεις όπως: "διαμάχη", "πολεμική", "υποψίες", "ερωτηματικά", "υποθέσεις"! Ενδεικτικό της σύγχυσης που υπάρχει στις αίθουσες σύνταξης και παραπέμπουν στις πρόσφατες διαμάχες για τους ψεύτικους τάφους στην Τιμισοάρα της Ρουμανίας και για το ποιος είχε τελικά την ευθύνη της σφαγής στην αγορά του Σαράγεβο, κατά την πολιορκία της βοσνιακής πρωτεύουσας από τους Σέρβους το 1994;

Για τη Λιμπερασιόν,"υπήρξε πράγματι σφαγή στο Ράτσακ και η σφαγή είναι έργο της σερβικής αστυνομίας", αλλά η εφημερίδα θέτει "εννιά ερωτήματα για τους νεκρούς του Ράτσακ".

"Ποια είναι η πραγματική φύση της σφαγής; πρόκειται για πολεμική ενέργεια; για ανεξέλεγκτους μαχητές; για εκτέλεση εν ψυχρώ, σε γνώση της κατάστασης; Μήπως υπήρξε σκηνοθεσία από τους αυτονομιστές για να προσανατολιστεί η κοινή γνώμη προς την τελευταία ερμηνεία;", αναρωτιέται η εφημερίδα.

Την ίδια ώρα, η εφημερίδα "Φιγκαρό" υπενθύμιζε με νόημα την τραγωδία της 5ης Φλεβάρη του 1994 στην αγορά του Σαράγεβο και τις αμφιβολίες που προκάλεσε η πληροφορία που μετέδωσε η γαλλική τηλεόραση, σύμφωνα με την οποία, υπεύθυνες για τη σφαγή ήταν βοσνιακές δυνάμεις με σκοπό να προκαλέσουν διεθνή παρέμβαση. Η ίδια εφημερίδα, μεταξύ άλλων, υπογραμμίζει ότι στην περίπτωση του Ράτσακ "υπάρχουν υποψίες, οι οποίες ακόμη είναι ασθενείς, ότι οι Αλβανοί συγκέντρωσαν διάσπαρτα πτώματα, αναμειγνύοντας ίσως πολίτες και μαχητές, για να προκαλέσουν μια τρανταχτή εντύπωση".

"Οι νεκροί είναι εύκολη λεία της οποίας μπορεί να επωφεληθεί κάθε ιερόσυλος... για να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη", σχολίαζε η εφημερίδα "Ουμανιτέ", υπενθυμίζοντας την υπόθεση της Τιμισοάρα.

Αντίθετα, με τις επιφυλάξεις του γαλλικού Τύπου αναφορικά με ό,τι διαδραματίστηκε τελικά στο Ράτσακ, η αμερικανική εφημερίδα μεγάλων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων ΤΑΪΜΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ προέβαινε σε γνωστές κοινοτοπίες και εσπευσμένα συμπεράσματα.

"Πράξη εκδίκησης των σερβικών δυνάμεων αποτελεί η σφαγή του Ράτσακ", υποστηρίζει η αμερικανική εφημερίδα, προσθέτοντας ως επιχείρημα το πόρισμα παρατηρητών της αποστολής διεθνών επιβεβαιωτών της συμφωνίας εκεχειρίας... Σύμφωνα με αποσπάσματα έκθεσής τους, που δημοσιεύτηκαν χτες στους ΤΑΪΜΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ, οι διεθνείς παρατηρητές συμπέραναν ότι "τα γεγονότα, όπως επαληθεύτηκαν από την Αποστολή Επαλήθευσης του ΟΑΣΕ, περιλαμβάνουν αποδείξεις για αυθαίρετες συλλήψεις, εκτελέσεις και ακρωτηριασμούς αμάχων αλβανικής καταγωγής από το γιουγκοσλαβικό στρατό και την αστυνομία".

Η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς και με χρονολογική σειρά από τις 8 Γενάρη μέχρι τις 16 Γενάρη, δηλαδή την επομένη της σφαγής, τα γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν το φονικό. Σύμφωνα με παρατηρητές, πολλοί χωρικοί σκοτώθηκαν με πυροβολισμό "εξ επαφής" από μπροστά, από πίσω ή στο κρανίο.

Ωστόσο, μόλις χτες επιτράπηκε στην ομάδα των Φιλανδών ιατροδικαστών να προχωρήσει σε νεκροψίες των θυμάτων της σφαγής στο Ράτσακ.

Σύμφωνα με τον Γιούχα Οτμαν, επικεφαλής της ομάδας των Φιλανδών εμπειρογνωμόνων, "η φιλανδική ομάδα άρχισε μόλις χτες ο έργο της, ενώ ταυτόχρονα διεξάγονται έρευνες σε συνεργασία με Γιουγκοσλάβους εμπειρογνώμονες και δύο εμπειρογνώμονες από τη Λευκορωσία".

Η εμπλοκή της Ελλάδας, αν τελικά το ΝΑΤΟ αποφασίσει να επέμβει στο Κόσσοβο, πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ακόμη κι αν δεν το επιθυμεί η ελληνική κυβέρνηση. Οι "συμβατικές υποχρεώσεις" προς τη Συμμαχία, αλλά κυρίως η αντίληψη των κυβερνώντων για προσαρμογή στις απαιτήσεις των ισχυρών, αναμένεται πως θα εμπλέξουν άμεσα τη χώρα στους ΝΑΤΟικούς τυχοδιωκτισμούς.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, τρία αεροσκάφη της Συμμαχίας, τύπου ΑΒΑΚΣ, βρίσκονται στην αεροπορική βάση του Ακτιου. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η ελληνική κυβέρνηση ανταποκρινόμενη στις προτάσεις Σολάνα έχει δηλώσει την ετοιμότητά της να προσφέρει ένα μηχανοκίνητο λόχο, ο οποίος θα λάβει μέρος στην επιχείρηση φυγάδευσης των παρατηρητών του ΟΑΣΕ, όταν αυτό αποφασιστεί. Επίσης, βέβαιο θεωρείται ότι αν αποφασιστεί χερσαία επέμβαση, η κυβέρνηση θα παραχωρήσει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για την αποβίβαση των ΝΑΤΟικών δυνάμεων προς το Κόσσοβο.

Η κατάσταση αυτή, πάντως, δημιουργεί μεγάλη ανησυχία στην Αθήνα, καθώς έχει διαμορφωθεί η εκτίμηση πως η όποια ΝΑΤΟική επέμβαση ουσιαστικά σημαίνει την υιοθέτηση των αποσχιστικών αιτημάτων των αλβανόφωνων του Κοσσυφοπεδίου και τη δρομολόγηση μιας αιματηρής διαδικασίας, η οποία θα καταλήξει στη μεταβολή των συνόρων.

Αυτές τις ανησυχίες εξέφρασε χτες ο υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος, ο οποίος μιλώντας σε ημερίδα του ΕΛΙΑΜΕΠ σημείωσε ότι αν πάψει ο σεβασμός των συνόρων και υιοθετηθούν τα αιτήματα απόλυτης αυτοδιάθεσης, θα ανοίξει ένας κύκλος πολέμων που θα βασανίσει για δεκαετίες την περιοχή, θα εμπλέξει όλες τις βαλκανικές χώρες και θα ανατρέψει την παγκόσμια ισορροπία.

Οι εξελίξεις στο Κόσσοβο απασχόλησαν και τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, όπου ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με όσα μετέφερε στους δημοσιογράφους ο υπουργός Τύπου, μίλησε για το θέμα της σφαγής των "45". "Ο φόνος 45 ατόμων στο Ρατσάκ, αποτελεί τη δυσμενέστερη εξέλιξη για τα θέματα του Κοσσυφοπεδίου, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή αναταραχή, εδώ και αρκετό καιρό. Αν και δεν έχουν διαλευκανθεί πλήρως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε αυτό το θλιβερό γεγονός, κανείς δεν μπορεί να το δικαιολογήσει".

Ο Ο. Γουόκερ με τον υπουργό Εξωτερικών της Νορβηγίας Κ. Βόλεμπεκ, που τελεί χρέη προέδρου στον ΟΑΣΕ