Πλατεία Μαντζέρ, Βηθλεέμ: Η ισραηλινή «άποψη» για τη «διαφύλαξη» της πολιτιστικής κληρονομιάς

Ομως, δεν είναι έτσι. Τα μνημεία και οι άνθρωποι δεν έρχονται σε αντιπαράθεση. Το αντίθετο. Η συνειδητή στόχευση των ισραηλινών όπλων και στα μνημεία των κατεχόμενων εδαφών, παράλληλα με τη στόχευση παιδιών, γερόντων και μανάδων είναι «συγκοινωνούντα δοχεία», κομμάτια του ίδιου «παζλ» της νέας ιμπεριαλιστικής φρίκης. Μία ακόμη απόδειξη του «πολιτισμού» της βαρβαρότητας, που θέλει να επιβάλει ο ιμπεριαλισμός, μετά τη «μαύρη βίβλο» των καταστροφών στην πολιτιστική κληρονομιά της Γιουγκοσλαβίας.

Αυτή η πτυχή του δράματος στη Μ. Ανατολή αναδείχτηκε με το μήνυμα, που έστειλαν, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, οι επιστήμονες του Παλαιστινιακού Τμήματος του ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών) προς το Ελληνικό Τμήμα και με το οποίο κάνουν έναν πρώτο, πρόχειρο ίσως, αλλά ενδεικτικό της έκτασης της καταστροφής, απολογισμό των μνημείων της παλαιστινιακής γης, που κατέστρεψαν οι Ισραηλινοί εισβολείς. Παράλληλα, αυτό το μήνυμα αποτελεί και μια κραυγή αγωνίας προς τους αρμόδιους φορείς (κυβερνητικούς και μη) του πολιτισμένου(;) κόσμου, οι οποίοι θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δεδομένου του αυτονόητου ότι η πολιτιστική κληρονομιά του κάθε λαού είναι ταυτόχρονα και κτήμα όλης της ανθρωπότητας.

Η ισραηλινή επιδρομή στα παλαιστινιακά χωριά και πόλεις, που ξεκίνησε στις 29 Μάρτη και συνεχίζεται, έφερε τον όλεθρο στους αστικούς πυρήνες, συμπεριλαμβανομένων και των ιστορικών πόλεων, με πολιτισμό που αναπτύχθηκε εκεί επί δύο χιλιετίες. Η συντριπτική πλειοψηφία των καταστροφών αυτών δεν ήταν αποτέλεσμα «παράλληλων απωλειών» του πολέμου, αλλά, όπως σημειώνουν οι Παλαιστίνιοι επιστήμονες, μπορεί να χαρακτηριστεί ως «πολιτιστικός βανδαλισμός», αφού τα μνημεία αποτέλεσαν συγκεκριμένο αντικείμενο επίθεσης εκ μέρους του ισραηλινού στρατού, «που προσομοιάζει με την πρακτική των εθνικών εκκαθαρίσεων που έλαβαν χώρα σε άλλα μέρη του κόσμου». «Οι ισραηλινές δυνάμεις δεν έκαναν καμία διάκριση μεταξύ νεότερων και ιστορικών κτιρίων», όπως δεν έκαναν και διάκριση, αν επρόκειτο για σπίτια ή μέρη εργασίας, στη «συστηματική κατεδάφιση» της Νάμπλους, της Βηθλεέμ, της Ραμάλα και της Τζενίν τις τελευταίες δύο βδομάδες.

Η μεγαλύτερη ζημιά στην παλαιστινιακή πολιτιστική κληρονομιά επήλθε στη Νάμπλους και τη Βηθλεέμ, όπου, πριν την επίθεση, απαγορευόταν ακόμη και η κίνηση των αυτοκινήτων στο κέντρο των παλιών κομματιών των δύο πόλεων για την αποτροπή ζημιών στα αρχιτεκτονικά μνημεία τους. Οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν σε αυτά τα σημεία κυριολεκτικά ως «ταύροι εν υαλοπωλείω», με τανκς και μπουλντόζες για να διαπλατύνουν τα σοκάκια κατά 2 και 3 μέτρα, καταστρέφοντας, βέβαια, τα κτίρια!

Συγχρόνως, στρατιωτικά αεροπλάνα και ελικόπτερα προχώρησαν σε βολές ακριβείας με πυραύλους στην περιοχή της οθωμανικής περιόδου της Νάμπλους, εναντίον μνημείων του 18ου αιώνα (κυρίως χαμάμ), ενός παραδοσιακού εργοστασίου σαπωνοποιίας και μιας σειράς καταπληκτικών, ιστορικών παλατιών. Παράλληλα, χτυπήθηκε και η πλαϊνή πύλη του Ναού της Γέννησης στη Βηθλεέμ, ενώ σημαντικά μωσαϊκά της διαλύθηκαν από ελεύθερους σκοπευτές. Το δε τέμενος του Τζαμάλ Αμπντούλ Νάσερ, στην πλατεία Μαντζέρ, καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Και οι δύο πόλεις ήταν καλά διατηρημένες και μαζί αποτελούσαν το σπίτι περίπου 40.000 κατοίκων. Το κωμικοτραγικό είναι ότι από το εξωτερικό είχαν δοθεί εκατομμύρια δολάρια για την αναστύλωση των μνημείων της πλατείας Μαντζέρ και άλλων σημείων της Βηθλεέμ για τους γιορτασμούς του Μιλένιουμ... Οσο για τη Νάμπλους, το εμπορικό - επιχειρηματικό κέντρο της Δυτικής Οχθης, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή χρήση από τους ρωμαϊκούς χρόνους, είχαν γίνει πολλά έργα υποδομής, ανακαινίσεις και αναστηλώσεις με διεθνή και τοπικά κεφάλαια. Πολλά από αυτά τα σημαντικά προγράμματα προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης παρέμειναν ανολοκλήρωτα λόγω της εισβολής.

«Η καταστροφή καταπληκτικών κτιρίων είναι καταστροφή πολλαπλών πολιτιστικών επιπέδων. Δεν είναι μόνον ένα έγκλημα ενάντια στην Παλαιστίνη, αλλά και ένα έγκλημα ενάντια στην παγκόσμια κουλτούρα», σχολίασε ο Παλαιστίνιος ιστορικός Ναζμί Χουαμπί. «Μεγάλες ζώνες καταστροφής "καθαρίστηκαν" από μπουλντόζες, για να απομακρυνθούν τα ίχνη κάθε μνημείου που υπήρχε κάποτε εκεί». Φυσικά, κάθε πρόσβαση σε δημοσιογράφους και ειδικά φωτορεπόρτερς είναι απαγορευμένη από τους Ισραηλινούς. Ωστόσο, ορισμένες μαρτυρίες που φτάνουν στον «έξω κόσμο» κάνουν λόγο για «ισοπέδωση», που θυμίζει μεγάλης κλίμακας πόλεμο.

Το Παλαιστινιακό Τμήμα του ICOMOS καλεί όλα τα εθνικά τμήματα να εκφράσουν την αντίθεσή τους στη συνεχιζόμενη καταστροφή και να πιέσουν, έτσι ώστε να γίνουν σεβαστές οι διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των μνημείων σε περίοδο πολέμου.

Για την ιστορία, να πούμε ότι το Παλαιστινιακό Τμήμα συστάθηκε μόλις τον περασμένο Φλεβάρη, αλλά δεν μπόρεσε να ενταχθεί ως πλήρες μέλος στο Διεθνές ICOMOS, λόγω της αντίδρασης της αμερικανικής πλευράς, που χαρακτήρισε τους επιστήμονες ως ...«τρομοκράτες»! Αντίθετα, το Ισραηλινό Τμήμα δεν έφερε καμία αντίρρηση και στήριξε το αίτημα των Παλαιστινίων. Πάντως, αναμένεται ότι η γενική συνέλευση των εθνικών τμημάτων θα αναγνωρίσει ως ισότιμους τους Παλαιστίνιους επιστήμονες.