ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 20 Αυγούστου 2000
Σελ. /28
ΔΙΕΘΝΗ
θανατερός εφιάλτης

Ηπυρηνική ενέργεια ήταν από τα προβλήματα που απασχόλησαν ιδιαίτερα, το κίνημα ειρήνης στη δεκαετία του 1980. Ο προβληματισμός προέκυψε τόσο από τις διαπιστώσεις των επιστημόνων ότι δε δύναται να τιθασευτεί με ασφάλεια τουλάχιστον μέχρι τώρα, όσο κι από τα πολλά πυρηνικά ατυχήματα. Αν και η διεθνής ενημέρωση είχε φροντίσει να αποσιωπηθούν ή να σμικρυνθούν οι συνέπειές της, το ατύχημα του Τσερνομπίλ της ΕΣΣΔ αποτέλεσε σταθμό της δυτικο-ευρωπαϊκής κι αμερικανικής προπαγάνδας. Ταυτόχρονα, όμως, ήταν και μια αφύπνιση όλων των λαών για το θανατερό εφιάλτη που συνόδευε την πυρηνική ενέργεια. Οι επιστήμονες μιλούσαν απροκάλυπτα για τον κίνδυνο ολοκληρωτικής καταστροφής του πλανήτη από τον «αόρατο εχθρό» και για τον επερχόμενο «πυρηνικό χειμώνα» από ένα πιθανό πόλεμο ή μια μαζική έκκληση ραδιενέργειας από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Πριν τη δεκαετία του 1980 οι άνθρωποι γνώριζαν για τα εξελιγμένα ατομικά όπλα σε πυρηνικά, για την τεράστια συσσώρευση πυρηνικών όπλων ικανών να καταστρέψουν πολλαπλάσιες φορές τον πλανήτη και για τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου. Εγνώριζαν, όμως, ελάχιστα ή και καθόλου για τη λεγόμενη «ειρηνική» χρήση της πυρηνικής ενέργειας για παραγωγικούς σκοπούς. Σε μια σταδιακή εξέλιξη, όλα τα ανεπτυγμένα βιομηχανικά κράτη της Δύσης, συν την ΕΣΣΔ, παρήγαγαν ένα μεγάλο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας για τις ανάγκες τους, που έφτανε και το 75%, από πυρηνικά εργοστάσια. Το γεγονός αυτό έμενε εκτός πληροφορίας έως τη στιγμή που ξέσπασαν τα πυρηνικά ατυχήματα, με αποκορύφωση εκείνο του Τσερνομπίλ της ΕΣΣΔ.

Ξαφνικά ο άνθρωπος ανακάλυπτε ότι στον καινούριο θανατερό εφιάλτη ο κόσμος γινόταν μια γειτονιά. Η πυρηνική απειλή γινόταν αφορμή ένωσης των ανθρώπων πάνω από σύνορα. Ακόμη κι η προπαγάνδα εναντίον της ΕΣΣΔ λόγω Τσερνομπίλ έπεφτε στο κενό ως κιτρινισμός. Οι ελάχιστοι επιστήμονες, πολιτικοί και δημοσιογράφοι που εξακολουθούσαν να υπερασπίζονται την πυρηνική ενέργεια για «ειρηνικούς» σκοπούς λόγω σκοπιμότητος, λούφαξαν μπροστά στη δύναμη των γεγονότων. Ενα μεγαλειώδες κίνημα ειρήνης αναπτυσσόταν ραγδαία σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Το σύνθημα «Πυρηνική ενέργεια; Οχι, ευχαριστώ» βρισκόταν στα χείλη των ανθρώπων. Το γιγαντιαίο μαχόμενο ειρηνιστικό κίνημα συνέδεσε τα πυρηνικά όπλα με την παραγωγική λειτουργία των πυρηνικών εργοστασίων κι αντιδραστήρων σε έναν ενιαίο σφιχτοδεμένο κόμπο. Εφερνε στην ημερήσια διάταξη το μέγα πρόβλημα του κοινωνικού ελέγχου στο τρίπτυχο «Τι παράγεται, πώς παράγεται και πώς καταναλώνεται». Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι, στη δεκαετία του 1980, το κίνημα ειρήνης μπήκε υπερήφανα στο διεθνές κοινωνικό προσκήνιο ως μια σύγχρονη, πηγαία, γνήσια επαναστατική δύναμη. Ηταν ένα χρέος τιμής γι' αυτό, από την εποχή των «πασιφιστών» του Πρώτου Παγκοσμίου Ιμπεριαλιστικού Πολέμου και σε πείσμα των καθ' έξη ζηλωτών της επαναστατικής φλυαρίας.

Στη δεκαετία του 1980, το πρόβλημα της παραγωγικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας είχε πλέον πάρει διεθνή διάσταση. Η παύση της απειλούσε με οικονομική κατάρρευση του πλανήτη εφόσον τη χρησιμοποιούσαν όλες οι ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες. Το κίνημα ειρήνης, αν και από τη φύση του χαρακτήρα του ως κοινωνικό κίνημα, δεν είχε υποχρέωση να υποδείξει διεθνή παραγωγικά μέτρα, ωστόσο, υπέδειξε τη μόνη ρεαλιστική λύση στο πρόβλημα του πυρηνικού κινδύνου. Πρότεινε τη συγκρότηση μιας διεθνούς επιτροπής αποτελούμενης από ειδικούς επιστήμονες και τεχνικούς διεθνούς κύρους και εμβέλειας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Αυτή η επιτροπή θα ασκούσε έλεγχο σε όλες τις χώρες για την εφαρμογή ενός υποχρεωτικού προγράμματος το οποίο θα είχε εκπονηθεί στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Το πρόγραμμα αυτό θα προέβλεπε τη σταδιακή αντικατάσταση της πυρηνικής ενέργειας από ήπιες μορφές ενέργειας, μέχρις ολοκληρωτικής αλλαγής, χωρίς να κινδυνέψει σοβαρά η παραγωγική λειτουργία των χωρών. Οι πυρηνικές χώρες θα ήταν υποχρεωμένες να συμβάλουν οικονομικά και επιστημονικά σε μια γιγαντιαία προσπάθεια έρευνας και ανάπτυξης των ήπιων μορφών ενέργειας (αιολική, υδάτινη, γεωθερμική κλπ.) με προεξέχουσα την ηλιακή. Ετσι, δίπλα στον αγώνα για την άμεση καταστροφή των πυρηνικών όπλων, το κίνημα ειρήνης έθετε και το πρόβλημα της καταστροφής των πυρηνικών αντιδραστήρων που μπορούν να παράγουν και όπλα. Το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας το άφηνε στη διακριτική επιστημονική έρευνα μέχρις εάν κι εφόσον κατόρθωνε να τη θέσει σε ασφαλή κι ικανό έλεγχο για τον άνθρωπο. Εως τότε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνο η ελάχιστη ποσότητα πυρηνικής ενέργειας που χρειάζεται η επιστήμη για κοινωφελείς σκοπούς. Τώρα, δέκα χρόνια μετά, ξέρουμε ότι εκείνη η λαϊκή ευαισθησία αντικαταστάθηκε από μια πρωτόγνωρη εκφυλιστική ελευθεριότητα που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ένα κυνηγιάρικο γουρούνι προς τέρψη των ενστίκτων του. Το κίνημα ειρήνης αναζητά τη σύγχρονη επαναστατική του ταυτότητα και πράξη.


Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ