"Πορτρέτα" καλλιτεχνών

Οσοι τον γνωρίζουν ξέρουν τον ευφραδή - και χαριτωμένο - λόγο του όταν μιλά. Πολύ περισσότερο όταν θυμάται και διηγείται "ιστορίες" για πρόσωπα και πράγματα που έζησε από "πρώτο χέρι". Γράφει, όμως και όπως μιλά. Αμεσα, ανεπιτήδευτα, με απολαυστικά πνευματώδες, λεπτό χιούμορ, με γάργαρη, εύπλαστη, απλή γλώσσα - απλή όχι απλοϊκή, καθότι είναι καλλιεργημένος, γλωσσομαθής, κοσμογυρισμένος, πάμπλουτος σε πολιτιστικά βιώματα, αφού γνώρισε από κοντά τον πολιτισμό όλων, σχεδόν, των λαών του πλανήτη. Εχει κι άλλα προσόντα. Μνήμη "ελέφαντα" και πολλά "κατάστιχα" από συνεργασίες του διεθνούς καλλιτεχνικού γραφείου του και από τη φιλία που ανέπτυξε με σπουδαίους Ελληνες αλλά και διεθνούς φήμης καλλιτέχνες. Ακονισμένο αισθητήριο και κριτήριο και κυρίως αληθινή αγάπη για όλες τις - υψηλής ποιότητας και αξίας - τέχνες στον τομέα του θεάματος - ακροάματος. Εξάλλου, έχοντας αρχίσει την πορεία του ως ηθοποιός το 1934, επέλεξε να ασχοληθεί επαγγελματικά, για περισσότερο από μισό αιώνα, με τις τέχνες του θεάματος - ακροάματος, ως τερπνόν μετά του ωφελίμου. Τερπνόν μετά του ωφελίμου... για τον ίδιο, αλλά και για τις χιλιάδες και χιλιάδες του ελληνικού κοινού. Αυτές, εμμέσως πλέον, τον ασχολούν και σήμερα.

Ολα αυτά κάνουν το βιβλίο του Θόδωρου Κρίτα "Οπως τους γνώρισα" (εκδόσεις Καστανιώτης), ενδιαφέρον ως περιεχόμενο και ευχάριστο ως γραφή, για οποιονδήποτε φιλότεχνο ή θαυμαστή κάποιων μεγάλων καλλιτεχνών, των οποίων "πλευρές" θα 'θελε να μάθει. Το βιβλίο, όμως, παρέχει και πληθώρα χρήσιμων, σε καλλιτέχνες και μελετητές των τεχνών, πληροφοριών. Πολλά άγνωστα καλλιτεχνικά στοιχεία για - παλιών δύσκολων καιρών - γεγονότα και "έργα και ημέρες" αρκετών από τις 35 συνολικά προσωπικότητες της τέχνης, που ως κεφάλαια παρελαύνουν από το βιβλίο, πλήθος άλλων, σύντομα αναφερόμενων, καλλιτεχνών. Χρησιμότατα λ. χ. είναι τα στοιχεία για ηθοποιούς μας, από τη δεκαετία του '30 και εντεύθεν και για τις συνέπειες των πολιτικών συνθηκών στο θέατρό μας. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικά "πορτρέτα" Ελλήνων στο βιβλίο: Χορν, Κοτοπούλη, Μερκούρη, Γ. Παππάς, Κατερίνα, Βουγιουκλάκη, Λογοθετίδης, Ροντήρης, Μινωτής, Σικελιανός, Ξενόπουλος, Θεοδωράκης και βέβαια της συζύγου του, σπουδαίας ηθοποιού Μανωλίδου. Μεταξύ των "πορτρέτων" διασήμων ξένων καλλιτεχνών είναι των: Ροστροπόβιτς, Μπερνστάιν, Νουρέγιεφ, Μπεζάρ, Στρέλερ, Καζάν, της Κουβανής μπαλαρίνας Αλόνσο, Γκριγκόροβιτς (μπαλέτα "Μπολσόι"), Βινογκράντοφ (μπαλέτα "Κίροφ"), Σινάτρα. Τέλος, κατά παρέκβαση, περιέχονται και πορτρέτα (λίγα) προσωπικοτήτων άλλων ιδιοτήτων.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Οι τρεις βδομάδες που ακολούθησαν τη συντριπτική ήττα του κυβερνώντος κόμματος και την επακόλουθη παραίτηση του πρωθυπουργού, Ρουιτάρο Χασιμότο, συνοδεύτηκαν με πολύ σασπένς και αγωνία για την κάλυψη του κενού εξουσίας, αλλά και του αβέβαιου μέλλοντος.

Το αγωνιώδες σκηνικό κυριάρχησε τόσο στην ιαπωνική όσο και στην παγκόσμια σκηνή για την τύχη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης του κόσμου. Αραγε έληξε με την εκλογή του αντικαταστάτη του Κ. Ομπούτσι; Μάλλον δύσκολα, αφού οι πολιτικοί αναλυτές έσπευσαν να τον χαρακτηρίσουν "χλομό πρόσωπο", ένας προσδιορισμός που πιότερο μοιάζει με ατάκα από κακό χολιγουντιανό γουέστερν. Ο λόγος βέβαια είναι η αδυναμία που έχει επιδείξει σε όλη του την πολιτική σταδιοδρομία να παίρνει δραστικές και ριζικές αποφάσεις. Σύμφωνα με τους αναλυτές και τις χρηματοπιστωτικές αγορές, η Ιαπωνία πρέπει να αλλάξει πρόσωπο, να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να μειώσει το κράτος και τη συνοδευτική γραφειοκρατία, να σώσει το τραπεζικό σύστημα που καταρρέει, για να μπορέσει να ανακάμψει οικονομικά τόσο η ίδια όσο και για να αποτελέσει την "ατμομηχανή" για όλες τις κλυδωνιζόμενες ασιατικές οικονομίες.

Δύσκολο οπωσδήποτε το έργο του Κ. Ομπούτσι και γίνεται δυσκολότερο από τις τρομακτικές συνέπειες που έχει επιφέρει η χειρότερη οικονομική ύφεση που περνά η χώρα από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αστεγοι, ανεργία, εργασιακή ανασφάλεια, απολύσεις και αβεβαιότητα. Αν λάβει τελικά όλα αυτά τα δραστικά μέτρα που απαιτούν τη μείωση του κράτους και κυρίως του κράτους πρόνοιας, οι συνέπειες θα είναι ακόμα χειρότερες. Ηδη ο Κ. Ομπούτσι νιώθει καυτή την ανάσα της αντιπολίτευσης, τι θα γίνει λοιπόν, αν η κοινωνική δυσφορία που τώρα εκφράστηκε με την καταδικαστική ψήφο στις εκλογές, διογκωθεί; Την απάντηση όμως δεν την έχουν οι ειδήμονες της "οικονομίας της αγοράς".

"Πήδηξε από τον 5ο όροφο, για να μην την κάνουν πόρνη - Χτύπησε μέχρι θανάτου ένα μωράκι, μόλις δύο μηνών, επειδή έκλαιγε - Πέταξαν νεογέννητο βρέφος σε αποθήκη ζωοτροφών. Οι άστοργοι γονείς αναζητούνται από την αστυνομία - Τον σκότωσα σε άμυνα, ισχυρίζεται τώρα ο 19χρονος, που σκότωσε τον Αλβανό μετανάστη για να τον ληστέψει". Οι τίτλοι των καταθλιπτικών αυτών ειδήσεων είναι από μια και μόνη μέρα. Μια μέρα, που - δυστυχώς - δεν αποτελεί εξαίρεση. Και είναι όσα σχετικά γεγονότα έφθασαν στο φως της δημοσιότητας. Ποιος ξέρει, πόσα παρόμοια έγιναν ακόμη;

Αραγε, τι να λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος γι' αυτά τα συνεχώς αυξανόμενα φαινόμενα κοινωνικής κρίσης; Μήπως κι αυτά οφείλονται στις κλιματολογικές συνθήκες, στην αυξημένη ζέστη, για παράδειγμα;

Ολα μπορεί, να συμβούν στην εποχή που ζούμε, εποχή των "νόμων της αγοράς". Αρκεί, να εξυπηρετούν το ξεδίπλωμα των δραστηριοτήτων της "ιδιωτικής πρωτοβουλίας" και, ιδιαίτερα, τον πολλαπλασιασμό των κερδών της. Χαρακτηριστική απόδειξη, τα όσα έρχονται στο φως της δημοσιότητας τις μέρες αυτές, σχετικά με τη μετατροπή φοιτητών και άλλων πολιτών σε πειραματόζωα, έναντι αμοιβής. Σύμφωνα, με όσα δημοσίευσε η "Gardian" και αναδημοσίευσε η "Καθημερινή", ξένες εταιρίες πληρώνουν σε Βρετανούς φοιτητές το ποσό των 600 λιρών, προκειμένου να τους χρησιμοποιήσουν ως πειραματόζωα στη λήψη φυτοφαρμάκων, που συνήθως δοκιμάζονται σε ποντίκια!

Σύμφωνα, με επίσημα έγγραφα της αμερικανικής κυβέρνησης, φοιτητές αλλά και άλλα άτομα έφαγαν οργανικά λιπάσματα ή σε άλλη περίπτωση, εννέα γυναίκες και 38 άνδρες ήπιαν χυμό πορτοκαλιού αναμειγμένο με φυτοφάρμακα. Εμπνευστές... των "πειραμάτων" ήταν μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ενώ οι συνέπειες, που παρατηρήθηκαν στα "πειραματόζωα", διαταραχές στο νευρικό σύστημα, αιμορραγίες, ναυτίες, ζαλάδες και πονοκέφαλοι.

Τι έχουμε, άραγε, να δούμε ακόμη...

Η "παρένθεση" των δηλώσεων εθνικής... έξαρσης έκλεισε, σύμφωνα με την κυβέρνηση. Ο κ. Πάγκαλος έδωσε εξηγήσεις στον Αμερικανό πρεσβευτή και διαβεβαίωσε για την εκτίμηση, που πάντα έτρεφε και εξακολουθεί να τρέφει για τον Μπ. Κλίντον. Το επεισόδιο στον Εβρο θεωρήθηκε την άλλη στιγμή λήξαν, σύμφωνα με τις δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας, ενώ συνάντηση του τελευταίου, με τον Ν. Μπερνς και με αντικείμενο το ελληνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα, χαρακτηρίστηκε από τον Αμερικανό "ανθύπατο", εξαιρετική...

Αμφιβάλλει κανείς, άραγε, ότι οι εξελίξεις και τα γεγονότα αυτά, κάθε άλλο παρά ησυχία και ηρεμία προδιαθέτουν, για το επόμενο χρονικό διάστημα, στα πάντα ανοιχτά και κρίσιμα προβλήματα της εξωτερικής μας πολιτικής; Μα, μπορούν να πορευτούν μαζί τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και αυτά της χώρας και του λαού μας, της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή;

Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτηματικά είναι ολοφάνερες κι έχουν πολλές φορές αποδειχθεί από τα ίδια τα γεγονότα.

Αποκαλυπτικότατη η ετήσια έκθεση για την υγεία στις ΗΠΑ, που δόθηκε τις μέρες αυτές στη δημοσιότητα. Ανάμεσα στις 400 σελίδες της υπάρχει και η εξής χαρακτηριστική υπογράμμιση: "Από το 1970 μέχρι το τέλος του 1996 η "ψαλίδα" μεταξύ πλούσιων και φτωχών στα ζητήματα περίθαλψης και υγείας έχει μεγαλώσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε πλέον όσοι βασανίζονται από σοβαρές ασθένειες ή πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας να ανήκουν στις χαμηλόμισθες τάξεις". Εξίσου αποκαλυπτικά, όσο και τραγικά, τα παραδείγματα, που έδωσαν οι ειδικοί επιστήμονες: "Ενας άντρας 45 ετών, που το ετήσιο εισόδημά του κυμαίνεται στα 25.000 δολάρια αναμένεται να ζήσει 6,6 χρόνια περισσότερο από ένα συνομήλικό του, που κερδίζει 10.000 δολάρια ετησίως". Και, βέβαια, δεν ανέφεραν κάποιο στοιχείο, για τα δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανούς, που τα εισοδήματά τους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας και ακόμη περισσότερο, για τους μακροχρόνια άνεργους, τους ενοίκους των υπογείων του μετρό ή των γεφυρών και των δημόσιων πάρκων. Ο καθένας, όμως, μπορεί να "μαντέψει", ότι οι διάφορες ασθένειες, ακόμη και ο θάνατος, θερίζουν ασύδοτα τις κοινωνικές αυτές κατηγορίες.

Τραγικές εικόνες από τη χώρα της "ελευθερίας". Πόσο, άραγε, απέχει απ' αυτές η ελληνική πραγματικότητα; Κι αν δεν έχουμε φτάσει στο δραματικό αυτό κατάντημα, πόσος χρόνος μας μένει ακόμη, αφού ολοταχώς προς τα εκεί βαδίζουμε;

Πέντε ιδιωτικές, μεγάλες εταιρίες υπέβαλαν τελικά προσφορές στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ), για την ανάπτυξη του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος. Πρόκειται, για ένα έργο εκσυγχρονισμού της ΕΣΥΕ, το οποίο θα ανέλθει στα 3,5 δισ. δραχμές, από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος (80%) αφορά λογισμικές εφαρμογές και μόνο το 20%, την προμήθεια σχετικού εξοπλισμού.

Γιατί, λοιπόν, δεν μπορούσε το έργο αυτό (το μέρος της λογισμικής ανάπτυξης), να αναληφθεί από τα αντίστοιχα τμήματα των ελληνικών πανεπιστημίων; Δε θα ήταν καλύτερα, τα αντίστοιχα δισεκατομμύρια, να πηγαίνανε για την κάλυψη μέρους των μεγάλων αναγκών τους; Η, μήπως, οι προτάσεις αυτές αντιβαίνουν στους νόμους της "ελεύθερης" αγοράς;

Τι πανηγύρι

είν' αυτό,

τι γλέντι,

φτωχομάνι;

δεν φεύγει, βρε,

παντοτινά,

διακοπές

θα κάνει

και σε λιγάκι,

πάλι εδώ,

θα 'ναι

να σε ξεκάνει!

Τι πανηγύρι

είν' αυτό,

τι άσκοπο

γιορτάσι,

κράτα την όρεξη,

λαέ,

και η στιγμή

θα φτάσει

για πάντα ο Κώστας

τη γωνιά,

που λέν',

να μας αδειάσει!

Ο οίστρος

Σίγουρα, ο Θ. Πάγκαλος θα κρατήσει το προχθεσινό φύλο του "Λόγου", ως... ιστορικό κειμήλιο. Αν δεν έτυχε, να δείτε τον πρωτοσέλιδο τίτλο της εφημερίδας, σας τον μεταφέρουμε: "ΤΑ ΜΑΖΕΨΕ ο Αμερικανός πρέσβης - Οι δηλώσεις των αξιωματούχων της Ουάσιγκτον δε συμβαδίζουν με τις δεσμεύσεις Κλίντον υποστήριξε ο Θ. Πάγκαλος".

Τώρα, που "τα μάζεψε" ο Ν. Μπερνς, μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι...