Copyright 2016 The Associated

Από τη συνάντηση Μογκερίνι - Κέρι στο πλαίσιο της Συνόδου

Στις δηλώσεις τόσο του ίδιου, όσο και της ύπατης εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικών και Αμυνας, Φεντερίκα Μογκερίνι, κυριάρχησαν εκκλήσεις απέναντι στην τουρκική ηγεσία να σεβαστεί το «κράτος δικαίου» και να μην προβεί σε βαριά αντίποινα εναντίον των πραξικοπηματιών.

Από κοντά και ο Ελληνας υπουργός, Ν. Κοτζιάς, θέλοντας να πλασάρει τη γεωστρατηγική αξία της ντόπιας αστικής τάξης για την υλοποίηση ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών και την εξισορρόπηση ενδοαστικών αντιθέσεων στα μεταξύ τους παζάρια, είπε: «Η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή άγκυρα δημοκρατίας, ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας. Προστατεύουμε πάντοτε τα ανθρώπινα δικαιώματα και προσπαθούμε να έχουμε τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με όλες τις γειτονικές χώρες».

Σε ένα τέτοιο κλίμα, το Συμβούλιο κατέληξε σε κείμενο «Συμπερασμάτων» για την Τουρκία, όπου μεταξύ άλλων τονίζεται: «Η ΕΕ καταδικάζει έντονα την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία και επαναλαμβάνει την πλήρη υποστήριξή της στις νόμιμες δομές της χώρας (...) Η ΕΕ απευθύνει έκκληση σε αυτοσυγκράτηση τις τουρκικές αρχές, μεταξύ άλλων την αστυνομία και τις δυνάμεις ασφαλείας. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα αποφευχθεί περαιτέρω βία, η προστασία της ζωής και θα αποκατασταθεί η ηρεμία».

Παρακάτω στα Συμπεράσματα, παραπέμπουν στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, και το λεγόμενο πρωτόκολλο 13, σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής.«Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ υπενθυμίζει ότι η κατηγορηματική απόρριψη της θανατικής ποινής αποτελεί βασικό στοιχείο του κεκτημένου της Ενωσης. Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος για την ΕΕ. Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στη συνεργασία με μια δημοκρατική, χωρίς αποκλεισμούς και σταθερή Τουρκία για την αντιμετώπιση των κοινών μας προκλήσεων», καταλήγουν.

Δίνοντας των πνεύμα των συνεννοήσεών τους, ο Ν. Κοτζιάς κωδικοποίησε: «Τρία είναι τα θέματα, στα οποία συμφωνήσαμε: Το πρώτο είναι ότι καταγγέλλουμε το πραξικόπημα κι ασφαλώς στηρίζουμε τους θεσμούς και τη συνταγματικότητα στην Τουρκία. Δεύτερον, ζητάμε από την τουρκική κυβέρνηση να δράσει στη βάση του διεθνούς δικαίου και της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και να επιδείξει αυτοσυγκράτηση (...) Τρίτον, υπάρχει μια τάση - που θα φανεί σήμερα το απόγευμα - να τεθεί η κατάργηση της ποινής του θανάτου ως προϋπόθεση για να συνεχίσουν οι σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας».

Αλλά και σε ό,τι αφορά το ΝΑΤΟ, ο Τζον Κέρι διεμήνυε χθες ότι η συμμετοχή στη λυκοσυμμαχία συνδέεται άμεσα με το σεβασμό των «δημοκρατικών αρχών». «Και το ΝΑΤΟ (σ.σ. όπως η ΕΕ) έχει ως προϋπόθεση τον σεβασμό της δημοκρατίας» τόνισε, ενώ όπως σημειώνει σχετικά η εφημερίδα «Washington Post», το ΝΑΤΟ θα εξετάζει εξονυχιστικά τις προσεχείς ημέρες την κατάσταση στην Τουρκία προκειμένου να διασφαλίσει ότι η χώρα εκπληρώνει την απαίτηση της Συμμαχίας για «δημοκρατική διακυβέρνηση». Το ΝΑΤΟ θα «ζυγίσει προσεκτικά» τις κινήσεις της Τουρκίας, είπε ο Κέρι, προσθέτοντας πως ο Τούρκος ομόλογός του, Μ. Τσαβούσογλου, τον έχει διαβεβαιώσει κατ' επανάληψη πως η κυβέρνηση θα σεβαστεί τη δημοκρατία και τη νομιμότητα.

Βέβαια, σε συνέχεια των δηλώσεων Κέρι, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τζ. Κίρμπι» ήλθε να διασαφηνίσει πως, αν και το ΝΑΤΟ θα παρακολουθεί στενά τις κινήσεις της τουρκικής κυβέρνησης «είναι πολύ νωρίς να ειπωθεί ότι κινδυνεύει η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ»...

Στο πρόγευμα εργασίας με τον Τζον Κέρι οι 28 υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συζήτησαν, επίσης, τη λεγόμενη ειρηνευτική διαδικασία στη Μ. Ανατολή, την κατάσταση σε Συρία και Λιβύη, τις σχέσεις με Ρωσία και Ουκρανία, καθώς και την προετοιμασία της Διάσκεψης Υψηλού Επιπέδου για τη μετανάστευση που διοργανώνεται από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβρη στη Νέα Υόρκη, όπως επίσης τη «στρατηγική» - όπως την χαρακτήρισαν - σχέση μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, τον καλύτερο συντονισμό του ευρωατλαντικού άξονα στην αντιπαράθεσή του με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Κομμάτι της τέτοιας συζήτησης, προς ενδυνάμωση της «στρατηγικής σχέσης» τους και με πρόσχημα την αντιμετώπιση μετανάστευσης και τρομοκρατίας, ήταν και η στενότερη συνεργασία των Ενόπλων Δυνάμεων ΝΑΤΟ και ΕΕ στη Μεσόγειο, με διασύνδεση των επιχειρήσεών τους «Sea Guardian» και «Sophia», αντίστοιχα.

Σημειωτέον, κατά τη διάρκεια του γεύματος, χτες βράδυ, οι 28 υπουργοί εξέτασαν τρόπους για την αποτελεσματική παρακολούθηση της εξέλιξης της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας.

Η Φ. Μογκερίνι παρουσίασε τα βασικά σημεία της στρατηγικής αυτής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 28/6, ένα πολυσέλιδο κείμενο όπου αντανακλάται η αγωνία των καπιταλιστικών κρατών της ΕΕ να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο από τη λεία εν μέσω κλιμακούμενων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, καθώς μπαίνει στόχος η ΕΕ «να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, μεταξύ άλλων και ως παγκόσμιος πάροχος ασφάλειας».

Με τέτοιες βλέψεις, το Συμβούλιο ασχολήθηκε επίσης με την κατάσταση σε Νότιο Σουδάν, Νίγηρα, Πακιστάν και Αφγανιστάν. Επίσης, συζήτηση έγινε για τη Λατινική Αμερική, τις μελλοντικές σχέσεις ΕΕ - Κούβας, την ειρηνευτική διαδικασία στην Κολομβία και την κατάσταση σε Βενεζουέλα και Αργεντινή.

Επίσης, το Συμβούλιο ενέκρινε τη «Στρατηγική της ΕΕ σχετικά με την Κίνα» για τα επόμενα χρόνια.

Οπως αναφέρεται, η στρατηγική αυτή «προωθεί τα συμφέροντα της ΕΕ, καθώς και τις οικουμενικές αξίες. Αναγνωρίζει την ανάγκη για έναν αυξημένο ρόλο της Κίνας στο διεθνές σύστημα και συμβάλλει στο να καθοριστεί».

Στο ψητό; «Το Συμβούλιο πιστεύει ότι οι πιο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις στην Κίνα προς την απελευθέρωση της οικονομίας της, τη μείωση του ρόλου του κρατικού τομέα και της δημιουργίας ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις, θα ανοίξουν νέες ευκαιρίες στην αγορά. Μετά τη σύναψη μιας φιλόδοξης συνολικής συμφωνίας για τις επενδύσεις, αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει και στις δύο πλευρές να οραματιστούν, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, ευρύτερες φιλοδοξίες όπως μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών, ως μακροπρόθεσμη προοπτική».

Ενδεικτικές των ευρύτερων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και σχεδίων που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη στην περιοχή της Μ. Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, σχέδια που αφορούν και την ενδοαστική κόντρα και τις εξελίξεις στην Τουρκία, είναι οι διεθνείς αντιδράσεις για την απόπειρα πραξικοπήματος που σημειώθηκε το βράδυ της περασμένης Παρασκευής στην Τουρκία, όπως και για τις πρώτες κινήσεις με τις οποίες η τουρκική κυβέρνηση αντέδρασε στην προσπάθεια.

Από τις ΗΠΑ, η πρώτη αντίδραση ήρθε μέσω του υπουργού Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Τζον Κέρι, που αργά το βράδυ της Παρασκευής δήλωσε ότι «δεν έχω λεπτομέρειες αυτή τη στιγμή. Ελπίζω να υπάρξει σταθερότητα και ειρήνη και συνέχεια μέσα στην Τουρκία, αλλά δεν έχω τίποτα να προσθέσω όσον αφορά αυτά που έχουν αποκαλυφθεί στην παρούσα στιγμή».

Στη συνέχεια, και ενώ είχε ήδη αρχίσει να διαφαίνεται η επικράτηση των δυνάμεων που στηρίζουν την κυβέρνηση, ανακοίνωση του Λευκού Οίκου σημείωνε ότι ο Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, κάλεσε όλες τις πλευρές στην Τουρκία να υποστηρίξουν την «δημοκρατικά εκλεγμένη» κυβέρνηση, αλλά και να «επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση και να αποφευχθεί η βία και ένα λουτρό αίματος».

Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι δηλώσεις που έκανε ο Κέρι χτες, από τις Βρυξέλλες όπου έδωσε συνέντευξη Τύπου με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι, ενώ ήδη εκφράζονταν διεθνώς επικρίσεις για τις χιλιάδες συλλήψεις υπόπτων για εμπλοκή στο πραξικόπημα. Είπε λοιπόν ο Κέρι: «Το ΝΑΤΟ έχει απαιτήσεις όσον αφορά το σεβασμό της δημοκρατίας και το ΝΑΤΟ πραγματικά θα σταθμίσει πραγματικά πολύ προσεκτικά τα όσα συμβαίνουν. (...) αποτελεί ελπίδα μου ότι η Τουρκία θα κινηθεί με τρόπους που σέβονται αληθινά αυτό που πολλές φορές μου επισήμαναν ότι αποτελεί υπόστρωμα της χώρας τους... Πολλοί άνθρωποι συνελήφθησαν και συνελήφθησαν πολύ γρήγορα... ας ελπίσουμε ότι θα μπορέσουμε να εργαστούμε με εποικοδομητικό τρόπο που θα εμποδίσει την οπισθοδρόμηση». Ενώ όσον αφορά την έκδοση από τις ΗΠΑ στην Τουρκία του Φετ. Γκιουλέν (που η Αγκυρα κατηγορεί ως «εγκέφαλο» του πραξικοπήματος) ο Κέρι τόνισε ότι πρέπει να κατατεθεί επίσημο αίτημα και να ακολουθηθούν οι «νόμιμες οδοί», κι ακόμη ότι η Τουρκία θα πρέπει να στείλει «στοιχεία, όχι (απλά) ισχυρισμούς» για την ενοχή του Γκιουλέν.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, αργά το βράδυ της Παρασκευής, τοποθετήθηκε μέσω της Σλοβακίας που εκτελεί χρέη προεδρεύουσας, με τον ΥΠΕΞ της χώρας να δηλώνει ότι «βρίσκεται σε στενή επαφή όλη την νύχτα με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι και με άλλους Ευρωπαίους ομολόγους της», αλλά και «με τους εταίρους στην τουρκική κυβέρνηση με το στόχο να αποσαφηνίσουν την κατάσταση στην Τουρκία και να συζητήσουν τα βήματα στα οποία η ΕΕ πρέπει να προβεί με τον στόχο της διατήρησης και της υποστήριξης της δημοκρατίας και της σταθερότητας στη χώρα». Αργότερα, Τουσκ - Γιούνκερ και Μογκερίνι εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία «η ΕΕ υποστηρίζει πλήρως τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, τους θεσμούς της χώρας και το κράτος του δικαίου».

Χτες, στο περιθώριο της συνάντησης των ΥΠΕΞ και αναφερόμενη στις αθρόες συλλήψεις, η Μογκερίνι επέλεξε να επισημάνει: «Αφήστε με να γίνω πολύ σαφής: πρώτον, καμία χώρα δε μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ αν θεσπίζει τη θανατική ποινή», ενώ συμπλήρωσε ότι η ανάγκη να προστατευθούν οι κρατικοί θεσμοί από ένα πραξικόπημα «δε σημαίνει ότι δικαιολογεί το να απομακρυνθεί η χώρα από τα θεμελιώδη δικαιώματα και το κράτος δικαίου και θα επαγρυπνούμε ιδιαίτερα για αυτά τα ζητήματα».

Στη Γερμανία, η καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, εξέφρασε το Σάββατο τη στήριξή της στην εκλεγμένη κυβέρνηση και τον πρόεδρο της Τουρκίας, ενώ χτες, ο εκπρόσωπος της Μέρκελ, Στέφεν Ζάιμπερτ, τόνισε ότι «η δημοκρατική τάξη στην Τουρκία πρέπει να γίνει σεβαστή. Πρέπει να γίνει το παν, προκειμένου να προστατευθούν οι ανθρώπινες ζωές». Για το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής ο ίδιος σημείωσε ότι αυτό «θα σήμαινε το τέλος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ».

Ενδεικτικές ήταν και οι αντιδράσεις της Γαλλίας που καταδίκασε μεν την απόπειρα πραξικοπήματος, ωστόσο μέσω ΥΠΕΞ, Ζαν-Μαρκ Ερό, ανέφερε την Κυριακή ότι «θέλουμε την πλήρη λειτουργία του κράτους δικαίου στην Τουρκία», ενώ όσον αφορά τη συμμετοχή της Τουρκίας στις επιχειρήσεις κατά του «Ισλαμικού Κράτους» υπογράμμισε ότι «υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία της... Ενα μέρος είναι αξιόπιστο και ένα μέρος προκαλεί υποψίες».

Από τη Ρωσία, σε ανακοίνωση που εξέδωσε το ΥΠΕΞ εκφράστηκε «ιδιαίτερη ανησυχία», καθώς «η όξυνση της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης στο πλαίσιο των υπαρχόντων σ' αυτήν τη χώρα τρομοκρατικών απειλών και της ένοπλης σύγκρουσης στην περιοχή, συνιστά αυξημένο κίνδυνο για τη διεθνή και την περιφερειακή σταθερότητα». Την Κυριακή, ο Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Τούρκο ομόλογό του Ρ. Τ. Ερντογάν, επισημαίνοντάς του ότι «οι ενέργειες και η βία ενάντια στο σύνταγμα είναι κατηγορηματικά απαράδεκτες σε κάθε χώρα», εκφράζοντας την ελπίδα του «η συνταγματική τάξη και σταθερότητα να αποκατασταθεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα».

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έκανε την Κυριακή μια δήλωση που περιορίστηκε στην επισήμανση πως οι δύο χώρες «πρόσφατα συμφώνησαν σε μια διαδικασία συμφιλίωσης», η οποία όπως είπε «θα συνεχιστεί παρά τα δραματικά γεγονότα που σημειώθηκαν στην Τουρκία το Σαββατοκύριακο».

Από την πλευρά της, η Αίγυπτος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (η χώρα είναι αυτή την περίοδο μέλος) μπλόκαρε την έγκριση ψηφίσματος που καλούσε σε σεβασμό της «δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης» της Τουρκίας, κίνηση που το αιγυπτιακό ΥΠΕΞ χαρακτήρισε «σημαντική».

Ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε χτες ότι σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ερντογάν επανέλαβε «την πλήρη στήριξή του στους δημοκρατικούς θεσμούς της Τουρκίας». Συμπλήρωσε ωστόσο ότι «είναι ουσιαστικό για την Τουρκία, όπως και τους άλλους Συμμάχους, να διασφαλίσει τον πλήρη σεβασμό στη δημοκρατία και τους θεσμούς τους, τη συνταγματική τάξη, το κράτος δικαίου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες».

Τέλος, όσον αφορά τον ΟΗΕ, ο εκπρόσωπος του γγ, Μπαν Κι Μουν, απηύθυνε την Παρασκευή «έκκληση για ψυχραιμία», για να προσθέσει στη συνέχεια ότι «οι επεμβάσεις των στρατιωτικών στις πολιτικές υποθέσεις οποιασδήποτε χώρας είναι απαράδεκτες».