Ενα από τα πεδία αντιπαράθεσης ανάμεσα σε κυβέρνηση και ΝΔ που επιχειρούν αμφότερες οι πλευρές να «σηκώσουν», με στόχο τον αποπροσανατολισμό του λαού από τη στρατηγική τους σύμπλευση, είναι και αυτό της «αξιολόγησης» στο Δημόσιο. Τις τελευταίες μέρες λοιπόν, η ΝΔ καταγγέλλει τον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν κάνει σωστά την «αξιολόγηση» και πως ενώ προεκλογικά την κατηγορούσε, τώρα την υιοθετεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ λέει πως για το ότι δεν προχωρά η «αξιολόγηση» φταίει η ΝΔ, που υποκινεί την αποχή των δημοσίων υπαλλήλων από αυτή τη διαδικασία, και προσθέτει πως η δική του «αξιολόγηση» είναι καλύτερη από της ΝΔ, επειδή δεν προβλέπει απολύσεις και μειώσεις μισθών.

Βέβαια, και οι δύο θέλουν να υλοποιηθεί η διαδικασία, παρά τις όποιες διαφορές μπορεί να έχουν οι προτάσεις τους. Και το λέμε αυτό γιατί η ουσία είναι ότι το γενικό κριτήριο της «αξιολόγησης» εργαζομένων και υπηρεσιών είναι το αν και σε ποιο βαθμό υλοποιούνται οι κατευθύνσεις ενός θεσμικού πλαισίου που επιβάλλει την καλύτερη και ταχύτερη προσαρμογή του κρατικού μηχανισμού στις ανάγκες και τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Εχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε λίγο καλύτερα μερικά ζητήματα σχετικά με την «αξιολόγηση» των εργαζομένων και των υπηρεσιών του Δημοσίου.

Εδώ και μήνες κυβέρνηση, φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, δυνάμεις του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού, ισχυρίζονται ότι ο νόμος αυτός διαφέρει από τους προηγούμενους γιατί αυτό που κάνει είναι μια «καλή αξιολόγηση», σε αντίθεση με τις «κακές αξιολογήσεις» των προηγούμενων κυβερνήσεων. Ισχυρίζονται ότι η «αξιολόγηση» αυτή έχει τάχα να κάνει με τη «γνώση του αντικειμένου, το ενδιαφέρον και τη δημιουργικότητα, τις υπηρεσιακές σχέσεις, την αποτελεσματικότητα της εργασίας». Τώρα, σε όλους αυτούς έχει προστεθεί ουσιαστικά και η ΝΔ, αφού, όπως αναφέραμε και παραπάνω, εγκαλεί την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ επειδή δεν ολοκληρώνει τη διαδικασία της «αξιολόγησης».

Ο νόμος για την «αξιολόγηση» είναι κομμάτι του γενικότερου αντιλαϊκού παζλ. Μεταξύ άλλων, η «αξιολόγηση» που ετοιμάζουν για τους δημοσίους υπαλλήλους έχει να κάνει: Με την «αποτελεσματικότητα στην εργασία», αλλά με βάση τη λεγόμενη «στοχοθεσία», που υπηρετεί αντιλαϊκούς σχεδιασμούς και στόχους. Με τις υπηρεσιακές σχέσεις, δηλαδή τη συμπεριφορά των υπαλλήλων «εντός και εκτός υπηρεσίας». Με την «πίστη στο Σύνταγμα και τους νόμους του κράτους», που έχουν βαθιά ταξικό χαρακτήρα και σκοπούς.

Συνδέεται, επίσης, άμεσα με τους νόμους για το μισθολόγιο, τον υπαλληλικό κώδικα κ.ά. Για παράδειγμα, «μετά από τρεις ετήσιες συνεχόμενες αξιολογήσεις (σ.σ. που κρίνουν τον εργαζόμενο "ανεπαρκή") δύναται να αναστέλλεται η αυτόματη μισθολογική του εξέλιξη» (άρθρο 12, Ν.4354/2015). Υπάλληλοι που έχουν διανύσει τα δύο πρώτα έτη της δοκιμαστικής υπηρεσίας τους δεν μονιμοποιούνται αν «υπάρχει δυσμενής έκθεση αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων» (άρθρο 40 υπαλληλικού κώδικα).

Ακόμα, μόνιμος υπάλληλος «ο οποίος εγγράφεται σε δύο διαδοχικούς πίνακες μη προακτέων στον ίδιο βαθμό, παραπέμπεται (...) προς κρίση στο Υπηρεσιακό Συμβούλιο, το οποίο (...) μπορεί να τον απολύσει ή να τον υποβιβάσει κατά έναν βαθμό» (σχετικά άρθρα 83, 95 και 152 του υπαλληλικού κώδικα).

Θα προκύψουν απολύσεις από όλη αυτή τη διαδικασία; Ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνησή του ισχυρίζονται πως κάτι τέτοιο δεν θα γίνει και πως η «αξιολόγηση» σχετίζεται με τις μετακινήσεις προσωπικού. Ωστόσο, απολύσεις εργαζομένων προκύπτουν και θα προκύψουν από τον καθορισμό νέων οργανογραμμάτων (είναι σε εξέλιξη και θα φέρουν συγχωνεύσεις και καταργήσεις υπηρεσιών) και από τις προωθούμενες αναδιαρθρώσεις στο Δημόσιο (εκχώρηση υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων στον ιδιωτικό τομέα, ιδιωτικοποιήσεις, είσοδος και επέκταση των εργολάβων στις δημόσιες υπηρεσίες κ.ά.). Επιπλέον, οι απολύσεις στο Δημόσιο είναι κατεύθυνση της ΕΕ και απαίτηση του ΣΕΒ, ο οποίος ζητά να απολυθούν οι μισοί δημόσιοι υπάλληλοι.

Αυτό εννοούν όταν λένε «μικρότερο κράτος» και ακριβώς αυτό «φωτογραφίζουν» ο νέος κρατικός προϋπολογισμός αλλά και οι προβλέψεις των κρατικών προϋπολογισμών μέχρι το 2019, όπου οι μισθολογικές δαπάνες είναι μειωμένες κατά 2,5 δισ. ευρώ.

Η λεγόμενη «αξιολόγηση» συνδέεται με το χαρακτήρα του κράτους, του αστικού κράτους, που υπηρετεί τις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου και αποτελεί εργαλείο θωράκισής του. Με τη βία της «αξιολόγησης», συνολικά με τις αναδιαρθρώσεις στο Δημόσιο, ενισχύουν την ταξική επιθετικότητα του κράτους απέναντι στους δημοσίους υπαλλήλους, στο λαϊκό κίνημα. Αναπροσαρμόζουν κάποιες κρατικές λειτουργίες ώστε να υπηρετεί πιο αποτελεσματικά τη στρατηγική της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων. Επιδιώκουν να δυναμώσει η τάση υποχώρησης, συμβιβασμού και χειραγώγησης των δημοσίων υπαλλήλων.

Στοχεύουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικής λειτουργίας στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, γενικότερα επιδιώκουν να συρρικνωθούν οι υπάρχουσες κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες. Με την «αξιολόγηση» στοχεύουν στην προώθηση σαρωτικών ιδιωτικοποιήσεων, στην παράδοση ολόκληρων τομέων και υπηρεσιών σε ιδιώτες, προκειμένου να ενισχύσουν την κερδοφορία τους. Για παράδειγμα: Ανταποκρίνεται ένας υπάλληλος ή ένας προϊστάμενος σε όσα επιβάλλει η νομοθεσία (μνημόνια, ευρωπαϊκές Οδηγίες και νόμοι που έχουν ψηφίσει τα αστικά κόμματα και κυβερνήσεις) σχετικά με την επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης ή παροχής διευκολύνσεων σε επιχειρηματικούς ομίλους; Τότε θα παίρνει «άριστα», με όσα «κίνητρα» συνοδεύουν τις καλές του επιδόσεις. Και αντίστροφα, η αρνητική «αξιολόγηση» θα κρέμεται σαν πέλεκυς πάνω από το κεφάλι του εργαζόμενου, ακονισμένος για κάθε χρήση...

Οι οργανισμοί και η δομή τους, το μητρώο επιτελικών στελεχών, η «αξιολόγηση», η στοχοθεσία και η κινητικότητα αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια των αναδιαρθρώσεων στο Δημόσιο, του νέου «Καλλικράτη», των αναμορφωμένων λειτουργιών του. Η «αξιολόγηση» δεν έχει καμία σχέση με την ανάγκη επιστημονικής, τεχνικής, επαγγελματικής στήριξης των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε οι ίδιοι και οι κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες να γίνουν καλύτερες, σύγχρονες, πιο ποιοτικές στην παροχή αναβαθμισμένων κοινωνικών υπηρεσιών για τα λαϊκά στρώματα. Δεν έχει ως σκοπό την ικανοποίηση των διευρυμένων λαϊκών αναγκών, την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών ή την εξάλειψη των αιτιών που οδηγούν στην υποβάθμιση αυτών των υπηρεσιών.

Η θέση και η στάση των εργαζομένων απέναντι στην «αξιολόγηση» αντικειμενικά πρέπει να έχει να κάνει με το περιεχόμενο και τους σκοπούς που αυτή υπηρετεί. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν και θα υπάρχουν προβλήματα απόδοσης στην εργασία κάποιων δημοσίων υπαλλήλων, ακόμα και απαράδεκτα φαινόμενα που μπορεί να προκαλούν δικαιολογημένα την αγανάκτηση άλλων εργαζομένων που θέλουν να εξυπηρετηθούν ή να ολοκληρώσουν μία συνδιαλλαγή με το Δημόσιο. Γι' αυτά τα φαινόμενα, όμως, υπάρχει το αντίστοιχο θεσμικό - νομικό πλαίσιο, με το οποίο μπορούν ν' αντιμετωπιστούν.

Επειδή στα αστικά μέσα ενημέρωσης ένα από τα αγαπημένα θέματα είναι η συκοφάντηση, ότι οι εργαζόμενοι δεν θέλουν αξιολόγηση επειδή «είναι τεμπέληδες», «φοβούνται ότι θα αποκαλυφθεί η ανεπάρκειά τους» κ.λπ., το ζήτημα είναι το περιεχόμενο της «αξιολόγησης», οι σκοποί και οι επιδιώξεις που προωθεί μέσω αυτής το ταξικό κράτος.