Η παιδεία είναι το κλειδί που "ανοίγει τις πόρτες" για την ανάπτυξη και την πρόοδο κάθε προσωπικότητας, ώστε να μπορέσει να γίνει ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας και της χώρας του. Η παιδεία μπορεί να συμβάλει ώστε να "ανοίξουν τα φτερά, που είναι κρυμμένα στις πλάτες μας για την πτήση μας προς το φως". Είναι όμως και μία απαγορευτική πραγματικότητα για εκατομμύρια παιδιά στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Ενα τρανταχτό παράδειγμα για την κατάσταση που επικρατεί είναι αυτό του Βραζιλιάνου μάγου της "στρογγυλής θεάς" του Ρονάλντο. Ολοι έχουμε μάθει ακόμα και τις παραμικρές λεπτομέρειες για την ιστορία αυτού του παιδιού, που κατάφερε με το ταλέντο του να ξεφύγει από τις παραγκουπόλεις της πατρίδας του και να μπει στα "ευρωπαϊκά σαλόνια", με αμοιβές μάλιστα που η πλειονότητα από μας δε θα μπορέσει ποτέ ούτε να τις ψελλίσει. Ο Ρονάλντο όμως κατάφερε να ξεφύγει από την ένδεια μόνο αφού εγκατέλειψε το σχολείο στα 11 του χρόνια και έγινε επαγγελματίας, γνωρίζοντας ότι είναι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί κανείς να επιβιώσει, στηριζόμενος στο αστείρευτο ταλέντο του και στο πείσμα του. Ωστόσο, αυτό το "θεϊκό πλάσμα" είναι αμφίβολο αν είναι σε θέση να διαβάσει σωστά τους όρους του συμβολαίου που υπογράφει. Ο λόγος βέβαια δεν είναι η έλλειψη διανοητικών ικανοτήτων, αφού στο γήπεδο έχει αποδείξει το έχει αποδείξει επανειλημμένως...

Ο Ρονάλντο είναι παρ' όλα αυτά μία από τις ελαχιστότατες των εξαιρέσεων. Εκατομμύρια παιδιά στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, που θα προσπαθήσουν να επαναλάβουν τον "άθλο" του, είναι σίγουρο ότι δε θα τα καταφέρουν και δεν πρόκειται δυστυχώς να έχουν καμιά καλύτερη τύχη. Εκατομμύρια άλλα δε θα έχουν καμιά ευκαιρία να πραγματοποιήσουν κανένα όνειρό τους, αφού δεν έχουν καμιά πρόσβαση προς αυτά που μπορούν να τους εξασφαλίσουν μια "πραγματική ζωή".

Η ελλιπής παιδεία αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλο πλήγμα για τους λαούς της Νότιας, Κεντρικής Αμερικής και της περιοχής της Καραϊβικής, που δυστυχώς είναι οι πρώτες οι οποίες έχουν υποστεί τις συνέπειες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, που τις θεωρεί αναπόσπαστο τμήμα της "αυλής" της. Αποτέλεσμα; Οι περισσότερες από αυτές να είναι στην ουσία προτεκτοράτα με κυβερνήσεις ανδρείκελα, που η στυγερή καταπίεση και η σωματική και πνευματική εξαθλίωση του πληθυσμού ήταν πάντα ο καλύτερος τρόπος χειραγώγησής του. Επομένως μία προσεκτική εξέταση της κατάστασης του εκπαιδευτικού συστήματος στη Λατινική Αμερική πρέπει να γίνει κατ' αρχήν με δύο κριτήρια: Πρώτον με τις δυνατότητες πρόσβασης που έχουν όλοι στη δημόσια παιδεία και δεύτερον στο περιεχόμενο και τη λειτουργία της. Με απλά λόγια, αν μπορούν όλα τα παιδιά να μπορούν να πηγαίνουν σχολείο και κατά πόσο η οικονομική κατάσταση στην οικογένειά τους τους επιτρέπει να μπορούν απρόσκοπτα να παρακολουθούν τα μαθήματα. Επίσης αν το εκπαιδευτικό σύστημα ως κρατικός μηχανισμός εφοδιάζει τους μαθητές με ικανή και αναγκαία γνώση, αλλά και το πώς λειτουργεί σαν κυριότερος μεταφορέας γνώσης και αντιλήψεων για την ίδια τη ζωή και τον κόσμο, τις αναγκαιότητές της και τον ατομικό ρόλο ανδρών και γυναικών στην κοινωνία.

Σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως ανήκουν και χαρακτηρίζονται όλες αυτές οι χώρες, η κατάσταση παρουσιάζεται αρκετά δυσχερής ιδιαίτερα για τους κατοίκους που ζουν στην ύπαιθρο και σε περιοχές μακριά από τα αστικά κέντρα, αλλά και τους ιθαγενείς πληθυσμούς των χωρών αυτών. Πάνω από το 10% των παιδιών ηλικίας μέχρι δώδεκα ετών είναι εκτός του σχολείου ή δεν παρακολούθησαν ποτέ τα μαθήματα, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει μέχρι και το 44% για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (1). Οι διαφορές μεταξύ ολόκληρων περιοχών στο εσωτερικό των ίδιων των χωρών, αλλά και μεταξύ ολόκληρου αυτού του γεωγραφικού χώρου είναι τεράστιες. Χώρες που έχουν μεγάλες ιθαγενείς αυτόχθονες κοινότητες, αλλά και εθνικές μειονότητες - όπως η Γουατεμάλα και η Βολιβία - παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό αποχής των παιδιών από το σχολείο, σε αντίθεση με τις χώρες όπου παρατηρείται σχετική ομογένεια, όπως η Αργεντινή, η Χιλή ή η Κόστα Ρίκα.

Η κατάσταση αυτών των πληθυσμών είναι τραγική, ενώ το μέλλον είναι σίγουρο ότι δεν προσφέρει και πολλά, αφού η ανισομερής οικονομική ανάπτυξη, η οποία επιβάλλει την ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικά οικονομικών σημείων κάθε χώρας, τους αφήνει κάτι παραπάνω από έκθετους. Η φτώχεια και η εξαθλίωση οδηγούν πολλά από τα παιδιά στους δρόμους των μεγάλων αστικών πόλεων για να ζητιανέψουν ή να προαχθούν, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και να παρέχουν άμεση οικονομική βοήθεια στις οικογένειές τους ή τα οδηγούν κατευθείαν στην παραγωγή, κάποια πριν καν συμπληρώσουν το έκτο έτος της ηλικίας τους, που είναι και το όριο για την εισαγωγή τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Χαρακτηριστικά, το 77% των Μεξικανών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας διαμένουν στο ύπαιθρο (2), ενώ αντίστοιχα το ποσοστό για τη Χιλή είναι 84% (3). Κοιτώντας πέρα από την απλή εισαγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τη δυνατότητα πρόσβασης, η κατάσταση επιδεινώνεται από τα πόσα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο, καθιστώντας τη Λατινική Αμερική να έχει το υψηλότερο ποσοστό "αποτυχίας" στη φοίτηση σε όλο τον πλανήτη, καθώς σχεδόν το 55% των παιδιών φτάνουν μόνο ως την τετάρτη δημοτικού, ενώ μόνο 4 χώρες καταφέρνουν ποσοστό να έχουν ποσοστό πάνω από 75% αυτών των παιδιών που επιτυχώς ολοκληρώνουν τον κύκλο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (4).

Αν αναλογιστεί κανείς ότι θα πρέπει να προσθέσει και ένα ποσοστό από το μερίδιο που αναλογεί σε αυτές τις χώρες των 40 εκατομμυρίων "αόρατων παιδιών", παιδιά που δεν έχουν καν πιστοποιητικό γέννησης, μια και ανήκουν σε ομάδες πληθυσμών που μετακινούνται λόγω συγκρούσεων ή πολέμων ή λόγω οικονομικών δυσκολιών και εξαιτίας αυτού δεν έχουν καμία δυνατότητα και κανένα δικαίωμα πολύ περισσότερο να πάνε σχολείο - όπως στην Κολομβία, το Μεξικό, τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα και άλλες - τότε η κατάσταση είναι κάτι παραπάνω από τραγική (5).

Επιπροσθέτως ένα ακόμα πρόβλημα έρχεται να επιδεινώσει (;) την ήδη τραγική κατάσταση. Οι δραστικές περικοπές στους προϋπολογισμούς των δαπανών για τη δημόσια δωρεάν παιδεία, που θα την οδηγήσουν με γεωμετρική πρόοδο στην καταστροφή. Μια "κοινωνική δολοφονία" θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κανείς, αφού η πιθανή επαπειλούμενη διάλυση της δημόσιας παιδείας θα οδηγήσει στην οπισθοδρόμηση ολόκληρης της περιοχής και των λαών της, αυξάνοντας τη φτώχεια και την κοινωνική ανισότητα, που θα οδηγήσουν ολόκληρα τμήματα στην εξαθλίωση και στην περιθωριοποίηση χωρίς επιστροφή.

Οι περικοπές κρίθηκαν αναγκαίες αφ' ενός για μπορέσουν οι οικονομίες αυτές να αναδιοργανωθούν, ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στο "σύστημα της παγκόσμιας οικονομίας της αγοράς" και αφ' ετέρου για να καλυφθούν τα υπέρογκα ποσοστά από τον κρατικό προϋπολογισμό που θα πρέπει να δαπανηθούν για την αγορά υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, τα επόμενα χρόνια οι κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής θα πρέπει να επενδύσουν πάνω από 60 δισ. δολάρια ετησίως για την κάλυψη των αναδιαρθρώσεων που (τους) επιβάλλονται, ένα υπέρογκο ποσό όμως για οποιαδήποτε από αυτές τις κυβερνήσεις να το καλύψει από μόνη της (6). Επομένως τις ζημιές καλούνται να τις καλύψουν οι περικοπές στην παιδεία, την κοινωνική ασφάλιση και την υγεία, τομείς ήδη που αργοπεθαίνουν.

Αν και ο επενδυτικός πυρετός δεν έχει ακόμα ανέβει, τα πρώτα σημάδια είναι ορατά ακόμα και σε χώρες που παραδοσιακά είχαν ένα υψηλό ποσοστό αναλφάβητων, αλλά και ένα σχετικά υποφερτό σύστημα δημόσιας παιδείας, αποτέλεσμα της αύξησης μετά από πολλούς αγώνες του ποσοστού που αντιστοιχούσε στην Παιδεία, από 3,8% στα τέλη της δεκαετίας του '70 σε 4,5% σήμερα. Χώρες όπως η Αργεντινή, που κάποτε περηφανευόταν για το ποσοστό των αναλφαβήτων της πολύ κοντινό στο κατώτατο παγκόσμιο μέσο όρο - και με το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα, ήδη κλυδωνίζονται, αφού σχεδόν το 15% των παιδιών εγκαταλείπουν πολύ νωρίς το σχολείο. Η Βραζιλία δαπανά για την παιδεία μόνο το 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντός της, με αποτέλεσμα μέσα σε μία διετία το ποσοστό αναλφαβήτων από το 1995 που ήταν 16,8% (UNESCO) να πλησιάζει το 20% (7).

Οι περικοπές αυτές έχουν προκαλέσει "ισχυρές σεισμικές δονήσεις". Από το 50% που απομένει αυτών που συμπληρώνουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι περισσότεροι από τους μισούς έχουν επαναλάβει τουλάχιστον μία φορά κάποια από τις τάξεις, ενώ συστηματικά οι τάξεις είναι υπερπλήρεις, δεν υπάρχει εκπαιδευτικό προσωπικό για να καλύψει τις ανάγκες, όσο για την υλικοτεχνική υποδομή δεν τίθεται ζήτημα μάλλον. Οι πολύ χαμηλοί μισθοί που δίνουν στους δασκάλους και τους καθηγητές έχουν οδηγήσει πολλούς έξω από την εκπαίδευση, ενώ το συντριπτικό ποσοστό αυτών έχουν δεύτερη εργασία, προκειμένου να τα βγάλουν πέρα, αφού ο μισθός των περισσότερων δεν ξεπερνά τα 20 δολάρια (8)! Οπωσδήποτε θέματα μετεκπαίδευσης, ενημέρωσης δεν τίθενται, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις δεν τους ζητείται καν το αποδεικτικό των πανεπιστημιακών σπουδών!

Σε όλο αυτό τον κόλαφο της Λατινικής Αμερικής υπάρχουν - όπως ήταν φυσικό - και κάποιες μοναδικές εξαιρέσεις, όπως η Κούβα που η παιδεία είναι άμεση προτεραιότητα της σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Ενα μόνο μόνο παράδειγμα είναι αρκετό για να πειστεί κανείς ότι αν οι κυβερνήσεις θέλουν, τότε πολλά μπορούν να γίνουν. Μία από τις πρώτες πράξεις της επαναστατικής κυβέρνησης μετά τη νίκη ήταν να μετατρέψει τους στρατώνες και τις βάσεις σε σχολεία. Μία αρχή που οδήγησε την Κούβα να έχει σήμερα ένα από τα μικρότερα ποσοστά αναλφαβήτων κάτω από το παγκόσμιο μέσο όρο, όταν πριν το 1959 συγκαταλεγόταν ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα. Ενα ελπιδοφόρο μήνυμα για κάποιους που όμως έχουν αυτιά και μάτια να ακούσουν και να δουν, αλλά και να καταλάβουν ότι το μέλλον των παιδιών, αλλά και των λαών της Λατινικής Αμερικής θα εξακολουθήσει να κρέμεται σε μία κλωστή, αν δεν έχουν πραγματικές ευκαιρίες για επαρκή και σωστή εκπαίδευση. Είναι μία αναντίρρητη και ίσως η μοναδική αλήθεια που μπορεί πιθανά να ανατρέψει και να προλάβει αυτή την επικείμενη "κοινωνική δολοφονία".

(1) "Gender and democracy in Latin America". - Working Group on Educational Reform, N. Y.

(2) Τα στοιχεία από την έκθεση της World Bank για τη Λατινική Αμερική. (3) Gobierno de Chile, 1996

(4) Τα στοιχεία από την έκθεση της Inter - American Development Bank, 1995

(5) Εκθεση της Unisef με τον τίτλο "P rogress of Nations". Ιούλιος 1998 (6) "Death, high - tech and low". The Nation 5/1998.

(7) Time. Special Report/Summit of the Americas, Chile 4/98, vol.151 No.15

(8) Μελέτη ειδικών σε θέματα παιδείας σε δώδεκα από αυτές τις χώρες, υπό τον τίτλο "The future is at Stake" και για λογαριασμό του προγράμματος "Promotion of Education Reform in the Americas and the Carribean" - PREAL

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Μια συζήτηση με τον Κονσταντίν Ιβάνοβιτς Πίμενοφ,πρόεδρο του εργατικού συνδικάτου "Ζαστσίτα" του ανθρακωρυχείου "Βοργκασόρσκαγια" της πόλης Βορκουτά και αντιπρόεδρο του συνδικάτου "Ζαστσίτα" της Δημοκρατίας Κόμι, δεν μπορεί παρά να έχει ενδιαφέρον. Ο Πίμενοφ ανήκει σε ολόκληρη "δυναστεία ανθρακωρύχων", όπως είπε. Δώδεκα χρόνια βγάζει κάρβουνο. Μαζί του στο ορυχείο εργάζονται ο πατέρας και δυο αδέρφια του. Ο Πίμενοφ είναι ένας από τους επικεφαλής της πικετοφορίας, που συνεχίζεται επί ένα μήνα περίπου μπροστά στο κτίριο της ρωσικής κυβέρνησης στη Μόσχα.

- Κονσταντίν Ιβάνοβιτς, γιατί οι ανθρακωρύχοι πραγματοποιούν πικετοφορία μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης;

- Εξαιτίας της περίπλοκης οικονομικής κατάστασης και των πολύ δύσκολων συνθηκών ζωής των ανθρακωρύχων, όχι μόνο της Βορκουτά, αλλά συνολικά όλου του κλάδου. Η κυβέρνηση μάς έχει επανειλημμένα εξαπατήσει - και με τους μισθούς και με την επίλυση κατεπειγόντων προβλημάτων των ανθρακωρύχων. Κι εμείς νιώσαμε στη ράχη μας τη γοητεία των λεγόμενων δημοκρατικών μετασχηματισμών και των μεταρρυθμίσεων της αγοράς. Η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να αλλάξει ριζικά την κατάσταση, και στη βιομηχανία γαιανθράκων, και στη Ρωσία. Αυτή δηλώνει τώρα ανοιχτά ότι οι κρατικές επιχορηγήσεις στον κλάδο εξόρυξης άνθρακα, κατ' απαίτηση του ΔΝΤ, θα είναι μηδενικές προς το έτος 2000. Εμείς, οι ανθρακωρύχοι, ξέρουμε πολύ καλά ότι χωρίς επιχορηγήσεις ο κλάδος δε μπορεί να ζήσει. Η βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα επιχορηγείται στην Αγγλία, στην Αμερική, στη Γερμανία, δηλαδή σε όλο τον κόσμο, ενώ στη Ρωσία, βλέπετε, απαγορεύεται.

Η κυβέρνηση σχεδιάζει να κλείσει 95 επιχειρήσεις εξόρυξης άνθρακα το 1998 και 56.000 εργάτες θα χάσουν τη δουλιά. Τα ορυχεία και τα μεταλλεία κλείνουν ήδη, ενώ χρήματα για τη μετοίκηση των βόρειων, για μετεκπαίδευση και απόκτηση νέας ειδίκευσης, δεν έρχονται. Δε χρηματοδοτούνται οι κοινωνικές παροχές. Με το ταυτόχρονο κλείσιμο των επιχειρήσεων γαιανθράκων, η αναπαραγωγή εξόρυξης κάρβουνου δεν εξασφαλίζεται, δεν ανοίγονται νέα ορυχεία. Το ορυχείο μας "Βοργκασόρσκαγια", το μεγαλύτερο και καλύτερο στη Ρωσία, επί σοβιετικής εξουσίας έβγαζε 6.000.000 τόνους κάρβουνου, σήμερα μόνο 3.000.000 τόνους περίπου. Το ορυχείο έχει ρημαχτεί, καταληστευτεί με τη βοήθεια των διευθυντών και των λεγόμενων μεσαζόντων. Το 33ο ορυχείο κατασκευαζόταν επί 15 χρόνια, ξοδεύτηκαν τεράστια ποσά χρημάτων, ήταν έτοιμο για εκμετάλλευση, αλλά πήγαν και το πλημμύρισαν. Δηλαδή σήμερα λαμβάνει χώρα μια μεθοδευμένη καταστροφή της βιομηχανίας γαιανθράκων από μέρους της κυβέρνησης, που ικανοποιεί τη θέληση των Δυτικών πιστωτών.

Η Δύση καθορίζει πλέον πόσο κάρβουνο να εξορύσσουμε και πόσα ορυχεία να έχουμε. Οχι πόσα χρειάζεται η Ρωσία, η εθνική μεταλλουργία, αλλά πόσο θέλει η Δύση. Η Δύση μετατρέπει τη Ρωσία σε αγορά φτηνής εργατικής δύναμης, σε πηγή πρώτων υλών και σε αποθήκη ραδιενεργών αποβλήτων. Πραγματοποιείται μια μεθοδευμένη καταστροφή της χώρας μας, εφαρμόζεται μια πολιτική φανερής γενοκτονίας. Δεν είναι μυστικό ότι η Ρωσία χάνει το χρόνο 1.000.000 συμπολίτες μας.

- Οι ανθρακωρύχοι του Ανζέρο - Σούτζενσκ κατέλαβαν πάλι τον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο. Τι έχετε να πείτε;

- Το ζήτημα είναι όμως ότι εξαρχής δεν πρέπει να βλέπει κανείς το αποτέλεσμα, αλλά την αιτία. Γιατί οι ανθρακωρύχοι κατέλαβαν τη σιδηροδρομική γραμμή; Τι τους ανάγκασε να φτάσουν σε μια τόσο απελπισμένη ενέργεια; Γιατί οι μισθοί κατά περιοχές καθυστερούν από 6 μήνες έως 3 χρόνια;

- Εως 3 χρόνια; Μήπως παράκουσα;

- Φανταστείτε, στο Κουζμπάς υπάρχουν περιοχές όπου οι άνθρωποι έχουν ήδη να λάβουν τους μισθούς τους 3 χρόνια! Δίνουν στους ανθρακωρύχους προϊόντα σε αυξημένες τιμές και κακής ποιότητας. Οι αρχές δεν το γνωρίζουν αυτό; Εγώ ως πρόεδρος του συνδικάτου αποτάθηκε στον εισαγγελέα - από τον εισαγγελέα της πόλης μέχρι τον γενικό εισαγγελέα της Ρωσίας Σκουράτοφ - αλλά από παντού τυπικές απαντήσεις ή σιωπή. Αν όμως οι αρχές λένε ότι πρέπει να εφαρμόζεται ο νόμος, τότε ποιος πρέπει πριν απ' όλα να φυλακιστεί; Ο Γιέλτσιν! Η κυβέρνηση και ο εισαγγελέας που δεν ελέγχουν την τήρηση των νόμων. Ο μισθός είναι εγγυημένος από το Σύνταγμα και το νόμο; Είναι. Τότε τηρήστε τον! Αν δεν τον τηρείτε εσείς, οι κυβερνώντες, τότε τι απαίτηση έχετε από τους ανθρώπους που εσείς ακριβώς ωθήσατε στις σιδηροτροχιές;

- Μα γιατί οι ίδιοι οι ανθρακωρύχοι δεν κάνουν ανταγωγή αφού τους αναγκάζουν να καταλαμβάνουν τις συγκοινωνιακές αρτηρίες;

- Δεν πιστεύουμε ότι με τη σημερινή δικαστική εξουσία μπορούν οι εργάτες να βρούνε το δίκιο τους στο δικαστήριο. Από την άλλη μεριά, δεν μπορούμε να κάνουμε διάλογο με την κυβέρνηση, διότι μας έχει επανειλημμένα εξαπατήσει. Γι' αυτό απαιτούμε τώρα την παραίτηση της κυβέρνησης και του Προέδρου, την εθνικοποίηση της βιομηχανίας εξόρυξης άνθρακα, γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς επιχορήγηση, χωρίς κρατική υποστήριξη. Ζητούμε την αλλαγή του Συντάγματος, με σκοπό να ανακατανεμηθούν οι εξουσιαστικές δικαιοδοσίες προς την πλευρά των αντιπροσωπευτικών οργάνων εξουσίας. Είτε πρόκειται για Ανώτατο Σοβιέτ ή για Εθνοσυνέλευση, η εξουσία πρέπει να ανήκει στο λαό και να ελέγχεται από τα κάτω ως τα πάνω. Διότι εξαιτίας της έλλειψης ελέγχου άνθισε και η δωροληψία - δωροδοκία, και η διαφθορά, και τα άλλα παρόμοια φαινόμενα.

- Και πώς θα πετύχουμε, ώστε η εξουσία να ανήκει πραγματικά στο λαό, και όχι στα λόγια;

- Για την ώρα ακολουθούμε τον καλό, ειρηνικό δρόμο. Λέμε: ήρθαμε στο κτίριο της κυβέρνησης και θα μείνουμε, έως ότου ο Γιέλτσιν και η κυβέρνηση δεν παραιτηθούν. Ψάχνοντας στα χρονικά της ιστορίας, μπορούμε να ανακαλύψουμε και άλλο δρόμο - είναι ο δρόμος του Μαχάτμα Γκάντι, όταν οι Ινδοί υπό την καθοδήγησή του, με τις συνεχείς πράξεις ανυπακοής, έδιωξαν τους Αγγλους αποικιοκράτες από την Ινδία. Υπάρχει και ο τρίτος δρόμος, που νομικά κατοχυρώνεται στη Διεθνή Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: όταν μια χούφτα ανθρώπων ή ένας δικτάτορας καταπιέζουν, καταδυναστεύουν, σκοτώνουν και κάνουν τη ζωή των συμπολιτών ανυπόφορη, οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα στην εξέγερση. Κι αν οι αρχές δεν καταλάβουν ότι είμαστε αποφασισμένοι, οι ίδιες ωθούν στην καταστροφή.

- Σας χρησιμοποίησαν στα τέλη της δεκαετίας του '80 ως πολιορκητικό κριό κατά της σοβιετικής εξουσίας και της Σοβιετικής Ενωσης;

- Βλέπετε, συγκρίνοντας μαθαίνουμε τα πάντα κι εμείς δεν είχαμε με τι να κάνουμε σύγκριση. Τώρα βλέπουμε: τότε ήταν καλύτερα, η εργασία του ανθρακωρύχου ήταν καλοπληρωμένη. Φυσικά, στη ζωή της κοινωνίας χρειάζονταν ορισμένοι μετασχηματισμοί, το οικοδόμημα ήθελε επισκευή, ανανέωση, όχι όμως κατεδάφιση. Γιατί είχαν τότε ξεσηκωθεί οι ανθρακωρύχοι; Ηθελαν να βελτιώσουν τη ζωή τους και έλαβαν χάος, εξαθλίωση και πλήρη διάλυση. Χρησιμοποίησαν τους ανθρακωρύχους ως δύναμη κρούσης και μετά όλοι αυτοί οι "φορείς επιρροής" της Δύσης και οι εσωτερικοί εχθροί επωφελήθηκαν από την κατάσταση, ανέβηκαν στις πλάτες των ανθρακωρύχων και αναρριχήθηκαν στην εξουσία.

- Τα έχουν καταλάβει οι ανθρακωρύχοι όλα αυτά;

- Οι ανθρακωρύχοι ξέρουν την αξία του Γιέλτσιν και της ακολουθούμενης πολιτικής αμερικανοποίησης της Ρωσίας. Αυτοί εμφυτεύουν σήμερα τον καπιταλισμό και τον αμερικανισμό. Η Ρωσία, όμως, έχει το δρόμο της. Στη Ρωσία υπήρχε πάντα η κοινότητα, η συλλογικότητα, ο κολεκτιβισμός. Οι δε Αμερικανοί όλα τα κάνουν μόνο για τον εαυτό τους. Οι Αμερικανοί δεν μπορούν να καταλάβουν τη ρωσική ψυχή και δε θα την καταλάβουν ποτέ. Η Ρωσία έχει το δρόμο της και θα τον ακολουθήσει. Το δύσκολο σήμερα είναι ότι στη Ρωσία μαζεύτηκε η κάθε λογής λέρα... Η Ρωσία όμως πάντα αναγεννιόταν από τη στάχτη της, όπως ο φοίνικας. Θα αναγεννηθεί και τώρα και θα γίνει ακόμα μεγαλύτερη απ' ό,τι πριν.

- Πείτε μου, θα μείνετε και στη συνέχεια μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης;

- Οταν ξεκινήσαμε για τη Μόσχα, ξέραμε πού πάμε. Από την αρχή ακόμα είχαμε πει ότι έτσι απλώς δε θα φύγουμε απ' εδώ. Αν γίνει εναντίον μας χρήση βίας, θα ξεκινήσουμε τον αγώνα από τα κάτω και νομίζω ότι τότε η κυβέρνηση δε θα καλοπεράσει άλλο. Τα 300 άτομα που βρίσκονται μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης εκπροσωπούν τις κολεκτίβες τους, τις οργανώσεις τους και τον πληθυσμό των περιοχών. Πίσω τους είναι η χώρα κι αν η κυβέρνηση θέλει να περιπλέξει περισσότερο την κατάσταση, ας κάνει χρήση βίας. Αντιλαμβανόμαστε ότι αν κυλήσει η ρόδα της καταστροφής και αρχίσει να σπάει, θα σπάσει τα πάντα. Θα αγγίξει τους πάντες. Εχουμε οικογένειες, παιδιά. Εμείς δεν πραγματοποιούμε την πικετοφορία έτσι απλώς "για χάρη της δόξας". Θέλουμε τα παιδιά μας να είναι ελεύθερα σε ελεύθερο τόπο...

Ναντιέζντα ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ