Πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για το Ιράν και μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα της ιρανικής κοινωνίας τού σήμερα, καθώς και τις εκτιμήσεις του κόμματός του για τις πρόσφατες εξελίξεις σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, έδωσε ο Νταβίντ Σομάλι,μέλος του ΠΓ του κόμματος Τουντέχ του Ιράν και υπεύθυνο του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων. Ο Νταβίντ Σομάλι μίλησε στο "Ρ" κατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής του στην Αθήνα, στα πλαίσια της Διεθνούς Συνάντησης Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ στα τέλη του Μάη.

- Ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας κάνοντας μια γενική αναφορά στη σημερινή κατάσταση στο Ιράν, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη μας ότι, μετά την εκλογή του Μοχάμαντ Κχαταμί στο προεδρικό αξίωμα και τις τελευταίες εξελίξεις στις σχέσεις Ιράν - ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη γενικότερα, η διεθνής κοινή γνώμη έχει την εντύπωση ότι "κάτι αλλάζει" στο Ιράν. Είναι, όντως, έτσι;

-Και μόνο η διεξαγωγή των εκλογών στις 23 Μάη του 1997 στο Ιράν ήταν πάρα πολύ σημαντικό, ιστορικό θα έλεγα, γεγονός. Για να γίνω σαφέστερος, θα πρέπει να εξηγήσω τι είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε ως ιστορικό γεγονός. Δεν είναι ιστορική η εκλογή του Κχαταμί. Αξίζει να θυμίσω ότι η υποψηφιότητα του Μοχάμαντ Κχαταμί, όπως και των άλλων υποψηφίων, εγκρίθηκε από το ισλαμιστικό καθεστώς της Τεχεράνης, το οποίο απαγόρευσε το δικαίωμα του εκλέγεσθαι σε 230 άλλους υποψηφίους, είτε σε εθνικό είτε σε τοπικό επίπεδο. Και η απαγόρευση αυτή ίσχυσε, επειδή οι υποψήφιοι είχαν εκλογικά προγράμματα και ιδέες που διέφεραν από τις απόψεις του καθεστώτος.

Κατ' αρχάς, λοιπόν, να γίνει κατανοητό ότι οι βασικές πολιτικές πεποιθήσεις του Μοχάμαντ Κχαταμί είναι σύμφωνες με αυτές του καθεστώτος. Εντούτοις, ο Κχαταμί δεν ήταν ο υποψήφιος που υποστηρίχτηκε ξεκάθαρα από το καθεστώς, το οποίο δεν έκρυψε την εύνοιά του στον Μοχάμαντ Νουρί, τώρα πρόεδρο της Βουλής, τον οποίο ενίσχυσε με όλους τους τρόπους σε σχέση με τους άλλους 3 υποψηφίους. Η εκλογή του Νουρί στην Προεδρία θα σήμαινε ότι όλοι οι τομείς της εξουσίας, εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική, θα υπάγονταν στον πλήρη έλεγχο της συντηρητικής "ομάδας" του καθεστώτος. Ο Κχαταμί ανήκει στην άλλη "ομάδα" του καθεστώτος. Ακολουθεί κατά κόροντις πολιτικές απόψεις του Ραφσαντζανί και, παρότι δεν τάσσεται υπέρ των ριζικών αλλαγών ή των συμφερόντων της εργατικής τάξης, διαφέρει, ελαφρά, από την πολιτική γραμμή των συντηρητικών.

Με βάση όλα αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, για τον ιρανικό λαό οι εκλογές είχαν διττή σημασία: είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε 4 υποψηφίους, που ενέκρινε το ισλαμικό καθεστώς, αλλά σε ένα δεύτερο επίπεδο είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε έναν εντελώς αντιδραστικό υποψήφιο - τον Νουρί - και σε κάποιον που θα δημιουργήσει, έστω και μόνο, κάποιες δυσκολίες στις κυρίαρχες αντιδραστικές δυνάμεις. Με βάση τη δεύτερη αυτή επιλογή, προκύπτει επίσης το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί αστάθεια στους κόλπους του ίδιου του συστήματος του καθεστώτος.

Ο ιρανικός λαός επέλεξε τον Κχαταμί, του οποίου το πρόγραμμα σε ορισμένα σημεία περιείχε προτάσεις απελευθέρωσης ορισμένων πλευρών της καθημερινής ζωής, κυρίως σχετικά με τους νέους και τις γυναίκες. Το κόμμα μας, το Τουντέχ, δεν υποστήριξε τον Κχαταμί. Πιστεύουμε ότι δεν εκφράζει απολύτως τίποτα η διεξαγωγή εκλογών σε μια χώρα όπου δεν επιτρέπεται η λειτουργία των πολιτικών κομμάτων, όπου απαγορεύεται η ελεύθερη έκφραση απόψεων ενάντια στην επίσημη πολιτική, όπου λαμβάνονται, καθημερινά, αντιδημοκρατικά μέτρα σε βάρος του οποιουδήποτε διαφέρει και διαφωνεί, όπου επικρατεί απόλυτη λογοκρισία, όπου ένας άνθρωπος "ελέω Θεού" αποφασίζει τα πάντα για το λαό, χωρίς κανένα πρόσωπο και κανένα όργανο να έχει τη δυνατότητα να παρέμβει στην απόφαση αυτή. Δε ζητήσαμε, όμως, το μποϊκοτάζ των εκλογών αυτών, όπως δεν εκφράσαμε την υποστήριξή μας σε κανέναν από τους υποψηφίους.

- Πώς ερμηνεύτε, λοιπόν, τα αποτελέσματα των εκλογών;

- Ξέραμε ότι μια μεγάλη πλειοψηφία του ιρανικού λαού είχε την ανάγκη να ψηφίσει, είχε την ανάγκη να εκφράσει την αντίθεσή της, ψηφίζοντας ενάντια στον κύριο υποψήφιο του καθεστώτος. Για τον ιρανικό λαό δεν είχε σημασία ποιος ήταν ο έτερος υποψήφιος. Σημασία είχε η έκφραση της αποδοκιμασίας, της δυσαρέσκειας, της εξάντλησης της υπομονής. Αυτή ακριβώς είναι και η σημασία των εκλογών αυτών. Η ιστορικότητα του γεγονότος εστιάζεται στο ότι μια μεγάλη πλειοψηφία του ιρανικού λαού, περισσότεροι από 20 εκατομμύρια ψηφοφόροι, ψήφισαν ενάντια στον κύριο υποψήφιο του καθεστώτος.

Μετά τις εκλογές, το κόμμα μας προχώρησε σε προσεκτική ανάλυση των αποτελεσμάτων και καταλήξαμε ότι οι εκλογές αυτές ήταν ένα ξεκάθαρο δημοψήφισμα για το καθεστώς. Κατέγραψαν ένα μεγάλο ΟΧΙ στην έκφραση της βασικής πολιτικής γραμμής του καθεστώτος. Σημειώσαμε, όμως, και επιμένουμε σε αυτό, ότι όσο ισχύει κανονικά το ισλαμικό Σύνταγμα, κανένας από αυτούς τους στόχους δεν μπορεί να επιτευχθεί.

Οι εκλογές στο Ιράν ήταν σημαντικότατες γιατί έδειξαν την αγωνία, την αγανάκτηση του ιρανικού λαού, και η αλήθεια είναι ότι το καθεστώς της Τεχεράνης δεν μπορούσε να πιστέψει πως τόσο μεγάλη πλειοψηφία ψήφισε κατά του βασικού υποψηφίου των συντηρητικών δυνάμεων, αντίθετα με τις προβλέψεις του. Με την εκλογή του Κχαταμί, μπορεί κανείς να πει ότι σημειώθηκε ένας μεγάλος διχασμός στους κόλπους του καθεστώτος, καθώς οι συντηρητικοί διατηρούν τον έλεγχο του Κοινοβουλίου, της νομοθετικής εξουσίας δηλαδή, και του δικαστικού συστήματος, αλλά δεν έχουν τον έλεγχο της εκτελεστικής, δηλαδή του Προέδρου. Η διαμάχη αυτή καταλήγει συχνά στην παρεμπόδιση κάθε πρωτοβουλίας ή ενέργειας του Προέδρου, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να υλοποιήσει κανένα σημείο του προγράμματός του. Η κατάσταση αυτή δικαιώνει, στην ουσία, τις εκτιμήσεις και τις απόψεις μας σχετικά με τις εκλογές. Δηλαδή, δεν έχει καμία σημασία ποιος κερδίζει τις εκλογές, όσο το σύστημα παραμένει το ίδιο, γιατί ένα πρόσωπο δεν μπορεί να αλλάξει μια κατάσταση που σχετίζεται με το καθεστώς στο σύνολό του.

- Στην ουσία, δηλαδή, ο νέος Ιρανός Πρόεδρος είναι, απλώς, η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος;

- Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, που πιστεύουμε ότι βοηθά στην κατανόηση της κατάστασης. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν δυνάμεις στους κόλπους του ισλαμιστικού καθεστώτος που έχουν συνειδητοποιήσει ότι το σύστημα της ισλαμικής δημοκρατίας βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, χαρακτηρίζεται από σωρεία αντιφάσεων και βαίνει προς την κατάρρευση. Θα καταρρεύσει εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης, της έντονης λαϊκής δυσαρέσκειας, της διεθνούς απομόνωσης. Πιστεύουμε ότι οι δυνάμεις εντός του καθεστώτος, που συνειδητοποίησαν αυτή την κατάσταση, έθεσαν ως στόχο τη σωτηρία της ισλαμικής δημοκρατίας με νέους τρόπους, που σε καμία περίπτωση φυσικά δεν προσβλέπουν στη δημοκρατία.

Οι δυνάμεις αυτές επιθυμούν να σπάσουν τη διεθνή απομόνωση, να έχουν φιλικές σχέσεις με τη Δύση, να εξωραϊσουν το πρόσωπο του συστήματος, χωρίς, όμως, να το αλλάξουν. Ταυτόχρονα, όμως, δεν επιθυμούν και δε θεωρούν λύση τη ριζική αλλαγή του συστήματος, την πορεία προς τη δημοκρατία. Εμείς, ως κόμμα, διαφωνούμε και με τις δύο αυτές προσεγγίσεις.

Ο Πρόεδρος Κχαταμί ανήκει σε αυτήν τη μεταρρυθμιστική πτέρυγα, που απλώς επιθυμεί τον εξωραϊσμό, και αυτό γίνεται σαφές μέσα από την οικονομική του πολιτική, η οποία σε κανένα σημείο δεν είναι προοδευτική. Για να γίνω κατανοητός θα αναφέρω μόνο την πρώτη οικονομική μεταρρύθμιση, που ψηφίστηκε επί Προέδρου Κχαταμί, και η οποία αλλάζει συγκεκριμένη παράγραφο του υπάρχοντος Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία καμία ξένη εταιρία δεν μπορεί να έχει επενδύσει ή να κατέχει ποσοστό μεγαλύτερο του 49% στο ιρανικό έδαφος, έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχεται η δραστηριότητά της, ενώ συγχρόνως δεν μπορεί να μεταφέρει το σύνολο των κερδών της εκτός Ιράν. Ο Πρόεδρος Κχαταμί κατήργησε αυτό το σημείο και επέτρεψε στις ξένες εταιρίες να επενδύουν και να μεταφέρουν τα κέρδη, που βγάζουν στο Ιράν, στα ταμεία τους, χωρίς κανένα εμπόδιο. Αυτό και μόνο είναι σαφής απόδειξη ότι οι οικονομικές του απόψεις δεν έχουν σχέση με την προοπτική μιας ανεξάρτητης ιρανικής οικονομίας, με την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας του Ιράν.

- Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει κανείς να εντάξει και τις προσπάθειες προσέγγισης των ΗΠΑ και της Δύσης γενικότερα;

-Φυσικά. Διαφωνεί με τη συντηρητική αντιδραστική πτέρυγα του καθεστώτος, όχι όμως προς όφελος της εργατικής τάξης, του ιρανικού λαού.Η πολιτική του ευνοεί τις ξένες επιχειρήσεις, την πολιτική των καπιταλιστικών χωρών και ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το Ιράν είναι μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, συνορεύει με 5 - 6 από τις μεγαλύτερες χώρες στην Κεντρική Ασία (Τατζικιστάν, Αρμενία, Τουρκμενιστάν), που σήμερα είναι ασταθείς, και μπορεί να παίξει το ρόλο του σταθεροποιητή των εξελίξεων στην περιοχή προς όφελος της Δύσης. Είναι ξεκάθαρο ότι η Δύση και οι ΗΠΑ επιθυμούν μια μεγάλη σταθερή δύναμη στην περιοχή, την οποία θα μπορούν να ελέγχουν, οπότε κατά συνέπεια θα μπορούν να ελέγξουν και όλη τη γύρω περιοχή.

Δυστυχώς, όμως, το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης αγνοεί όλο αυτό το υπόβαθρο και επικέντρωσε την προσοχή του στο πρόσωπο του Κχαταμί, ο οποίος αποτελεί σαφώς μέρος του συστήματος του ισλαμικού καθεστώτος. Το μόνο που έγινε είναι ότι το αποτέλεσμα των εκλογών εμβάθυνε την κρίση στους κόλπους του καθεστώτος, γεγονός που δίνει στον ιρανικό λαό τη δύναμη να εκφράσει πιο ελεύθερα τις απόψεις του, καθώς έχει την αντίληψη ότι το καθεστώς δεν είναι τόσο συμπαγές όσο παλαιότερα.

Ηδη, από το Γενάρη πραγματοποιήθηκαν 10 μεγάλες απεργίες στο Ιράν, κυρίως στο βιομηχανικό τομέα, με τη συμμετοχή χιλιάδων εργατών και εργαζομένων. Η εξέλιξη αυτή δεν έχει προηγούμενο, τουλάχιστον από το 1980 και μετά, καθώς οι Ιρανοί εργαζόμενοι υπό το καθεστώς το φόβου δεν τολμούσαν να βγουν στους δρόμους. Σήμερα, φαίνεται ότι έχει δημιουργηθεί η εντύπωση πως το καθεστώς κλυδωνίζεται, άρα δεν είναι τόσο συμπαγές, ενωμένο και, κατά συνέπεια, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο δυναμικά και βίαια μια απεργία, μια διαδήλωση, καθώς είναι απορροφημένο με τη διαμάχη στο εσωτερικό του, η οποία είναι εμφανής και δημιουργεί την αίσθηση ότι το καθεστώς χάνει, σταδιακά, τον ολοκληρωτικό έλεγχο.

- Ποιες είναι οι προοπτικές αυτής της διαμάχης εξουσίας στους κόλπους του ιρανικού καθεστώτος; Θεωρείτε ότι μπορεί αυτή η διαμάχη να οδηγήσει σε ριζικές αλλαγές στο Ιράν;

- Είμαστε αρκετά αισιόδοξοι και πιστεύουμε ότι η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ριζική σύγκρουση της λαϊκής θέλησης με το καθεστώς, με όλο το σύστημα. Πιστεύουμε ότι ο ιρανικός λαός καταλαβαίνει πολύ καλά ότι το εμπόδιο στο δρόμο προς την πρόοδο είναι η έλλειψη ελευθερίας και δημοκρατίας. Επίσης, ο ιρανικός λαός γνωρίζει πολύ καλά ότι βασικό εμπόδιο είναι ο θεσμός του Αγιατολάχ, που σήμερα προσωποποιείται στον Αλί Χαμενεϊ, είναι το θρησκευτικό σύστημα. Ο, εκάστοτε, Αγιατολάχ ελέγχει τα πάντα, μπορεί να διαλύσει το Κοινοβούλιο, μπορεί να απομακρύνει τον Πρόεδρο, μπορεί να κάνει ό,τι θέλει.

Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, ο ιρανικός λαός έχει συνειδητοποιήσει ότι ένα σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο βασίζεται στη θέληση και στην ψήφο ενός ανθρώπου, δεν μπορεί, πλέον, να είναι αποδεκτό. Ως συνέπεια αυτής της συνειδητοποίησης εξηγούμε και τη μαζική συμμετοχή στις κινητοποιήσεις του περασμένου χρόνου, όπως επίσης και τη μαζική συμμετοχή στις εκλογές, όπου εξέφρασαν σαφώς τη θέλησή τους για έναν άλλο τρόπο ζωής. Επίσης, έχει γίνει συνείδηση ότι η ύπαρξη και ο σεβασμός των δημοκρατικών δικαιωμάτων είναι άμεση ανάγκη, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη κοινωνικής προόδου, για την ικανοποίηση των αιτημάτων και των αναγκών τους. Επιπλέον, είναι σαφές ότι όλα αυτά δεν μπορούν να υπάρξουν υπό το υπάρχον σύστημα. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, πιστεύουμε ότι η αντιπαράθεση αυτή δεν τοποθετείται στο μακρινό παρελθόν, αλλά μάλλον πολύ πιο σύντομα.

- Με βάση την ανάλυση του κόμματός σας για τα αποτελέσματα των εκλογών και τη σημασία τους, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι η παρουσία και οι ενέργειες του νυν Προέδρου, Μοχάμαντ Κχαταμί, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως "ψευδαίσθηση δημοκρατίας και ελευθερίας" για να διασκεδάσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια και αγανάκτηση;

- Αυτή η εξέλιξη είναι κάτι που πραγματικά το φοβούμαστε. Ο ιρανικός λαός θέλει τη δημοκρατία, αλλά σίγουρα ο Κχαταμί δεν είναι η λύση στο πρόβλημά του. Εμείς είμαστε πεπεισμένοι ότι δημοκρατία και ελευθερία στα πλαίσια του συστήματος της ισλαμικής δημοκρατίας δεν μπορεί να υπάρξει.

Γι' αυτό και η θέση του κόμματός μας, και αυτό ακριβώς λέμε και στον ιρανικό λαό, ότι ασχέτως από το ποιος είναι ο Μοχάμαντ Κχαταμί ή τι θέλει ή δε θέλει να κάνει, το σύστημα είναι και θα παραμείνει μη δημοκρατικό. Η κατάσταση θα αλλάξει μόνο αν αλλάξει το σύστημα,όσο ωραίες, στο αυτί, και αν ακούγονται οι υποσχέσεις και εξαγγελίες του Κχαταμί. Η ουσία είναι να αλλάξουμε, να καταρρίψουμε το σύστημα του θρησκευτικού ηγέτη, που παρουσιάζεται ως εκπρόσωπος του Θεού και αποφασίζει για όλα.

Στην κατεύθυνση της επίτευξης αυτού του σκοπού παλεύουμε και αγωνιζόμαστε ως κόμμα, στην κατεύθυνση της συνειδητοποίησης, εκ μέρους του ιρανικού λαού, ότι η βαθιά επιθυμία του για δημοκρατία, για ελευθερία, για κοινωνία πολιτών και για δικαιοσύνη, δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω του Κχαταμί, αλλά πρέπει να υπερβούμε το πρόσωπο και να εστιάσουμε στο σύστημα και στην αλλαγή του.

- Πώς αντιμετωπίζει ο ίδιος ο ιρανικός λαός την προοπτική της αλλαγής του συστήματος και τους υποστηρικτές της; Επιπλέον, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, παρά την ύπαρξη ενός αυταρχικού, απολυταρχικού, ισλαμιστικού καθεστώτος, δεν έχει γνωστοποιηθεί, μέχρι σήμερα, κανένα κρούσμα βίας σε βάρος αντιφρονούντων του καθεστώτος από συμπολίτες τους, όπως, π.χ., γίνεται στην Αλγερία.

- Θα πρέπει, κατ' αρχάς, να λάβουμε υπόψη μας ότι το Ιράν είναι μια ιδιαίτερη κοινωνία και δεν είναι εύκολο να συγκριθεί με άλλες αραβικές χώρες, χωρίς αυτή η διαπίστωση να εμπεριέχει καμία αξιολογική κρίση για τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Λέω, απλώς, ότι η ιρανική κοινωνία είναι αρκετά διαφορετική και αυτό πιθανώς λόγω της ιδιαιτερότητας που παρουσιάζει η σύγχρονη ιστορία του, καθώς τα τελευταία 100 χρόνια έλαβαν χώρα 3 μεγάλα επαναστατικά κινήματα: η Συνταγματική Επανάσταση, που συμπίπτει, περίπου, χρονικά με την Οχτωβριανή, το κίνημα ενάντια στα πετρελαϊκά μονοπώλια στη δεκαετία του 1950 και η Επανάσταση του 1979. Ολα αυτά τα επαναστατικά κινήματα χαρακτηρίστηκαν από μαζικότητα, καθώς ο λαός συμμετείχε, στην πλειοψηφία, γνωρίζοντας πολύ καλά τους στόχος του αγώνα του. Η Επανάσταση του Φλεβάρη του 1979 ήταν σημαντικότατη για το Ιράν, και, κατά τη γνώμη μας, αν η ηγεσία της ήταν ικανότερη και είχε αξιοποιήσει καλύτερα το δυναμικό και τα οράματα του λαϊκού κινήματος, η Επανάσταση αυτή θα είχε επιτύχει βαθιές κοινωνικές αλλαγές.

Μετά την εγκαθίδρυση του ισλαμιστικού καθεστώτος, ο ιρανικός λαός απομακρύνθηκε, άρχισε να κρατά αποστάσεις από τις εξελίξεις. Τα τελευταία 15 χρόνια, η αποδυνάμωση της λαϊκής βάσης του καθεστώτος είναι ολοένα και πιο ορατή. Είναι σαφές, σήμερα, ότι το καθεστώς δεν έχει μαζική λαϊκή βάση. Και αυτό φάνηκε και στις εκλογές, γιατί, παρά τα αυστηρά μέτρα που έλαβε το καθεστώς, απαγορεύοντας κάθε αντιπολιτευτική έκφραση, δεν κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές.

Παρά τις διαρκείς και έντονες προσπάθειες του καθεστώτος να "εξισλαμίσει" τις κοινωνικές δομές και να φανατίσει την κοινωνική συνείδηση, κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί. Είναι ξεκάθαρο, σήμερα, ότι ο ιρανικός λαός, στην πλειοψηφία του, απεχθάνεται τις αντιδραστικές εξτρεμιστικές ιδέες. Αντίθετα, είναι ιδιαίτερα ανοιχτόμυαλος, επιθυμεί μια δημοκρατική κοινωνία. Αν έρθει κανείς στο Ιράν, θα διαπιστώσει με μεγάλη ευκολία πόσο πολύ ο ιρανικός λαός παίρνει αποστάσεις από τις αποφάσεις και τις ενέργειες του καθεστώτος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των γυναικών, οι οποίες από το καθεστώς αντιμετωπίζονται ως δεύτερης κατηγορίας πολίτες, αλλά στην καθημερινή ζωή δε θα δει κανείς κάποια τέτοια διαφοροποίηση ή περιθωριοποίηση μέσα στην ιρανική κοινωνία.

Οι βαθιές ρίζες των αντιλήψεων αυτών στην ιρανική κοινωνική συνείδηση πιστεύουμε ότι εμπόδισαν ουσιαστικά την καλλιέργεια του οποιουδήποτε εξτρεμισμού σε αντίληψη ή και σε πράξη, έτσι ώστε να εμφανιστούν και στο Ιράν φαινόμενα, όπως είναι οι επιθέσεις και οι σφαγές στην Αλγερία ή σε άλλες αραβικές χώρες. Στο Ιράν οι εξτρεμιστές είναι μια πολύ μικρή μειοψηφία. Αλλωστε, γενικά η ιρανική κοινωνία δεν είναι βίαιη. Αν δείτε ντοκουμέντα από τις μέρες της Επανάστασης, θα δείτε ότι, παρά τη μαχητικότητα και την ορμή, το μαζικό λαϊκό κίνημα και την παρουσία στρατού, ο αριθμός των νεκρών είναι ιδιαίτερα χαμηλός σε σύγκριση με άλλα παρόμοια κινήματα. Θέλω, δηλαδή, να πω ότι η ιρανική κοινωνία, ως αντίληψη, δεν πιστεύει στη βία και ιδιαίτερα, σήμερα, μετά από τόσα χρόνια που υπό το συγκεκριμένο καθεστώς, με καταπίεση, αυταρχισμό, πόλεμο, θάνατο, ο ιρανικός λαός έχει υποφέρει πάρα πολύ από την καθεστωτική βία. Για το καθεστώς η λύση για όλα είναι θάνατος.

- Κλείνοντας, θα ήθελα τη γνώμη σας για το πώς, τελικά, το καθεστώς κατάφερε να εδραιώσει τη δύναμή του, αν και δεν είχε μαζική λαϊκή υποστήριξη, και πώς εξηγείται το γεγονός ότι, παρά τις βαθιές διαφωνίες του, ο ιρανικός λαός δεν αντέδρασε αναλόγως της δυσαρέσκειάς του;

- Η Επανάσταση του 1979 είχε 3 στόχους: δημοκρατία (γιατί ο Σάχης ήταν δικτάτορας), ανεξαρτησία (γιατί η τότε εξουσία ήταν μαριονέτα των ΗΠΑ), κοινωνική δικαιοσύνη. Η Επανάσταση κατάφερε να απομακρύνει την κυβέρνηση του Σάχη, μία από τις πλέον διακεκριμένες ηγεσίες της Μέσης Ανατολής, χωρίς πραξικόπημα, χωρίς πολύ αίμα, με μεγάλες συνεχόμενες διαδηλώσεις. Το πρόβλημα με το κίνημα, τότε, ήταν ότι ο τρόπος επίτευξης των στόχων δεν ήταν ιδιαίτερα ξεκάθαρος και στην έλλειψη ικανής ηγεσίας καθοριστικό ρόλο έπαιξε η μαζική εξολόθρευση των κομμουνιστών και της ηγεσίας τους από το καθεστώς του Σάχη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κενό στην ηγεσία του κινήματος, καθώς οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις ήταν πολύ πιο αδύναμες. Αυτό, ακριβώς, το κενό εκμεταλλεύτηκαν οι ισλαμιστές, οι οποίοι μέχρι τότε, σε αντίθεση με τους κομμουνιστές που εκτελούνταν, δρούσαν ελεύθερα και με ιδιαίτερα προνόμια.

Αναλαμβάνοντας την ηγεσία του επαναστατικού κινήματος, οι ισλαμιστές τάχθηκαν σαφώς υπέρ των στόχων της Επανάστασης, υπέρ της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο και εξαιτίας της έλλειψης των κομμουνιστών στον καθοδηγητικό ρόλο, μεγάλο μέρος του ιρανικού λαού πίστεψε τους ισλαμιστές, καθώς, αξίζει να σημειωθεί, ότι στο Ιράν δεν είχαμε καμία εμπειρία ισλαμιστικού καθεστώτος. Ηταν η πρώτη φορά που οι ισλαμιστές εμφανίζονταν ως ηγεσία. Η πράξη, δυστυχώς, έδειξε ότι καμία από τις διακηρύξεις τους δεν ήταν αληθινή. Ο λαός στράφηκε εναντίον τους δυναμικά, ήδη, από το 1980 με τεράστιες διαδηλώσεις. Η απάντηση ήταν η ωμή βία. Από το 1980 εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Χαρακτηριστικά, μόνο, να σας αναφέρω ότι στις 17 Απρίλη του 1983 10.000 μέλη του ΚΚ συνελήφθησαν.

Λαμβάνοντας υπόψη, λοιπόν, τη μαζική και βίαιη αυτή καταπίεση, τις εκτελέσεις, το φόβο, γίνεται κατανοητή η στάση του ιρανικού λαού, ο οποίος, παρ' όλα αυτά, σήμερα, συμμετέχει σε εργατικές διαδηλώσεις και σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Αυτό δείχνει, φυσικά, ότι παρά την καταπίεση, τις αγριότητες και το φόβο, ο ιρανικός λαός επιθυμεί και παλεύει ακόμα για τη δημοκρατία. Εμείς, ως ΚΚ, που είναι το παλαιότερο κόμμα στο Ιράν, πιστεύουμε ότι η μόνη λύση για το Ιράν είναι ένα σοσιαλιστικό μέλλον, αλλά για να το πετύχουμε πρέπει, πρώτα, να υπάρξει δημοκρατία.Είμαστε βέβαιοι για τη λαϊκή ανταπόκριση στις θέσεις μας, γιατί ο ιρανικός λαός διψά για δημοκρατία, ανεξαρτησία, κοινωνική δικαιοσύνη και φυσικά για ευημερία, καθώς το Ιράν έχει όλες τις προϋποθέσεις να την κερδίσει τόσο λόγω της καίριας γεωγραφικής θέσης όσο και λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Μοναδικός στόχος, λοιπόν, δεν μπορεί να είναι παρά η ανατροπή του υπάρχοντος καθεστώτος και κανένα πρόσωπο από μόνο του, όπως ο Κχαταμί, δεν μπορεί να αλλάξει κάτι.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ

Από το Γενάρη πραγματοποιήθηκαν 10 μεγάλες απεργίες στο Ιράν, κυρίως στο βιομηχανικό τομέα με τη συμμετοχή χιλιάδων εργατών και εργαζομένων. Η εξέλιξη αυτή δεν έχει προηγούμενο, τουλάχιστον από το 1980 και μετά, καθώς οι Ιρανοί εργαζόμενοι υπό το καθεστώς το φόβου δεν τολμούσαν να βγουν στους δρόμους

Το Κόμμα μας, το Τουντέχ, δεν υποστήριξε τον Κχαταμί. Πιστεύουμε ότι δεν εκφράζει απολύτως τίποτα η διεξαγωγή εκλογών σε μια χώρα που δεν επιτρέπεται η λειτουργία των πολιτικών κομμάτων, που απαγορεύεται η ελεύθερη έκφραση απόψεων ενάντια στην επίσημη πολιτική, που λαμβάνονται καθημερινά αντιδημοκρατικά μέτρα σε βάρος του οποιουδήποτε διαφέρει και διαφωνεί, που επικρατεί απόλυτη λογοκρισία, που ένας άνθρωπος "ελέω Θεού" αποφασίζει τα πάντα για το λαό, χωρίς κανένα πρόσωπο και κανένα όργανο να έχει τη δυνατότητα να παρέμβει στην απόφαση αυτή

Υποστηρικτές του Προέδρου Μοχάμαντ Κχαταμί πανηγυρίζουν στους δρόμους της Τεχεράνης την εκλογική του νίκη, στις 23 Μάη 1997. Ο Κχαταμί είχε συγκεντρώσει, περίπου, 20 εκατομμύρια ψήφους από το σύνολο των 33 εκατομμυρίων ψηφοφόρων

Τριήμερη επίσκεψη πραγματοποίησε, στις αρχές το μήνα, στο Ιράν ο Πρόεδρος του Τουρκμενιστάν, Σαφαρμοράντ Νιαζόβ, που στη φωτογραφία εικονίζεται με τον Ιρανό ομόλογό του, με στόχο τη βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών και την υπογραφή σειράς οικονομικών συμφωνιών