Την ιδέα για μουσεία προσαρμοσμένα στο εκάστοτε επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και δομημένα έτσι που να υπηρετούν τις εκάστοτε ανάγκες του κεφαλαίου και όχι την πολύπλευρη γνώση του λαού, τη διαφύλαξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς προς όφελος του λαού, προωθεί, ουσιαστικά, το «μήνυμα» της φετινής Διεθνούς Ημέρας Μουσείων (18/5) με «σύνθημα» «Το μουσείο σε έναν κόσμο που αλλάζει - Νέες προκλήσεις, νέες εμπνεύσεις».

Τα παραπάνω δε δηλώνονται ευθέως. Το ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων), φορέας του εορτασμού, λέει ότι επιλέγοντας αυτό το θέμα «επιθυμεί να καταδείξει το ρόλο των μουσείων σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται σήμερα πιο γρήγορα από ποτέ (...) Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το σύγχρονο μουσείο πρέπει να γίνει περισσότερο ενεργό και δραστήριο. Το θέμα του φετινού εορτασμού αποτελεί μια επισήμανση της ανάγκης των μουσείων για μεγαλύτερη ενεργοποίηση, αξιοποίηση της τεχνολογίας και καλλιέργεια των νέων μέσων» και ότι «αποτελεί μια υπενθύμιση της υποχρέωσης των μουσείων μέσα σε ένα ασταθές και ρευστό φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον να δράσουν έτσι ώστε να ακουστεί η φωνή τους, αλλά και να φανεί η πολυδιάστατη συμβολή τους στην κοινωνία, στην οικονομία, στον πολιτισμό».

Ομως, η κοινωνία, η οικονομία, το περιβάλλον και ο πολιτισμός δεν κινούνται σε ένα «ουδέτερο», «εργαστηριακό» περιβάλλον. Αναπτύσσονται σε συγκεκριμένα κοινωνικό-οικονομικά συστήματα, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων, τα οποία καθορίζουν, σε μια διαλεκτική σχέση, τον προσανατολισμό και τα μεγέθη της ανάπτυξης όλων των κλάδων και τομέων της παραγωγής και της καθημερινότητας. Τα μουσεία, λοιπόν, σήμερα «οφείλουν», κατά το ICOM, να «δράσουν» στο πλαίσιο του καπιταλισμού, προς εξυπηρέτηση, πρωτίστως, των συμφερόντων των αστών - οικονομικών αλλά και ιδεολογικών - αφού το τι και πώς προβάλλεται από την πολιτιστική κληρονομιά σχετίζεται, άμεσα, με το πώς εκλαμβάνει το παρελθόν η κυρίαρχη τάξη και τι συμπεράσματα θέλει να προκύψουν για το παρόν. Οι αστικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα έχουν ανοίξει το δρόμο για την ιδιωτικοοικονομική λειτουργία των μουσείων, με αποκοπή τους από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, τάχα για την «οικονομική ευελιξία» τους.

Ομως, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, που λόγω του εορταστικού γεγονότος δεν γίνεται άμεσα εμφανές, έχουν προγραμματιστεί ποικίλες εκδηλώσεις για το διάστημα από 11-27 Μαΐου. Εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, ημερίδες, διαλέξεις, οργανωμένες ξεναγήσεις, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις θα γίνουν σε όλα τα ελληνικά μουσεία. Πάντως, αξίζει οι λαϊκές οικογένειες να εκμεταλλευθούν το γιορτασμό για μια επίσκεψη. Στις 18/5, η είσοδος σε όλα τα μουσεία θα είναι ελεύθερη.

Για την ιστορία να πούμε ότι το Ελληνικό Τμήμα του ICOM όρισε ως τιμώμενο ίδρυμα το 2012, το ιδιωτικό Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας - Κέντρο Γαία, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και στα κρατικά μουσεία δίνουν μάχη να διατηρήσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους.

-- «Αίπεια» - «Σπίτι της Κύπρου»: Θεοδόσης Πυλαρινός «Εν ειναλίη Κύπρω έσσετ' αοιδός - Μελετήματα για την Κυπριακή Λογοτεχνία» (Μελέτες και κείμενα του πανεπιστημιακού καθηγητή Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για την κυπριακή λογοτεχνία στον 20ό αιώνα. Τα μελετήματα, χωρισμένα στις εξής ενότητες «Οι χρόνοι της κυπριακής αναγέννησης», «Οι μεσοπολεμικές ανησυχίες» και «Αγώνες και αγωνίες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα», παρουσιάζουν εμβληματικές μορφές της κυπριακής λογοτεχνίας, που συνέβαλαν στη διαμόρφωση και πρώτη ακμή της, στην παροικιακή κυπριακή λογοτεχνία στην Αίγυπτο, στην παρουσία Κυπρίων λογοτεχνών στην Ελλάδα του μεσοπολέμου και, τέλος, σε σημαντικούς ζώντες ποιητές. Τα μελετήματα - βάσει πηγών, εντύπων, αρχείων, εκδόσεων - αναλύουν τις αισθητικές, θεματολογικές, κοινωνιολογικές και ιδεολογικές επιλογές των Κύπριων λογοτεχνών. Κεντρική διάθεση: Εκδόσεις «Πάπυρος», Πανεπιστημίου 46, 210.3611.880).

-- «Ζήτρος»: Θουκυδίδης «Ιστορίαι - Πελοποννησιακός Πόλεμος (Βιβλίο Θ')» (εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Α. Ι. Γιαγκόπουλος - Σ. Μ. Μαλαθούνη. Το όγδοο και τελευταίο βιβλίο των «Ιστοριών» του Θουκυδίδη αφορά στα γεγονότα των ετών 413 - 411 π.Χ. που αρχίζουν με την αντίδραση που προκάλεσε στην Αθήνα η καταστροφή του στόλου της, στις συνέπειες της εμφύλιας σύγκρουσης και στις άλλες πόλεις - κράτη των Ελλήνων και το μεγαλύτερο επακόλουθό της, την επέμβαση της Περσίας). «Η αισθητική των αρχαίων Ελλήνων», επιμέλεια Αλεξία Α. Πέτρου (Ο τόμος, σε δέκα κεφάλαια, καταγράφει τις απόψεις των Ελλήνων για το Ωραίο και την Τέχνη, από τα αρχαϊκά έως τα κλασικά χρόνια. Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται οι απόψεις - μεταξύ άλλων - του Ομήρου, του Ησιόδου, λυρικών ποιητών, και στο δεύτερο μέρος οι απόψεις των ποιητών και καλλιτεχνών της κλασικής εποχής, των Πυθαγορείων φιλοσόφων, του Δημοκρίτου, των σοφιστών, των Σωκράτη, Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Απόψεις, που αφορούν σε όλες τις μορφές του λόγου, της μουσικής, των πλαστικών τεχνών, του θεάτρου κ.ά., το σκοπό και τα κριτήρια της Τέχνης).

-- Καστανιώτης: Νίκος Ζαχαριάδης «Ιστορικά διλήμματα. Ιστορικές απαντήσεις (Απαντα δημοσιευμένα 1940 - 1945)» (έρευνα - ιστορική επιμέλεια Γιώργος Πετρόπουλος. Ο τόμος περιλαμβάνει όλα τα δημοσιευμένα κείμενα, άρθρα, γράμματα, εισηγήσεις, δηλώσεις κ.λπ. του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, αρχίζοντας από το ανοιχτό γράμμα του «Προς το Λαό της Ελλάδας» στις 31/10/1940 για την επίθεση του ιταλικού φασισμού εναντίον της Ελλάδας και την ανάγκη αντίστασης του λαού ενάντιά του).

-- «Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου» (Ζαλόγγου 9, 10678 Αθήνα, 210.3800.520, 3814.550): Νίκος Σαραντάκος «Λέξεις που χάνονται (Ενα ταξίδι σε 366 σπάνιες λέξεις)». (Ο συγγραφέας αποδελτιώνοντας το λεξιλόγιο μεγάλων Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων κατέγραψε 366, σπάνια χρησιμοποιούμενες σήμερα λέξεις, που όμως μπορεί να παραμείνουν «ζωντανές» αν τις μάθουμε. Ο συγγραφέας παραθέτει με αλφαβητική σειρά και αναλύει εννοιολογικά τις 366 λέξεις, δίνοντας την καταγωγική τους ρίζα και δείγματα στίχων και πεζογραφικές φράσεις δημιουργών που χρησιμοποίησαν τις λέξεις αυτές, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στα περισσότερα νεότερα λεξικά).

-- «Μεταίχμιο»: Ευγένιος Τριβιζάς «Ενα κεράκι για το ρινοκεράκι» (εικονογράφηση Λάμπρου Κατσαντώνη) και «Ο ιπτάμενος δίσκος» (εικονογράφηση Βασίλη Παπατσαρούχα) στη σειρά «Παραμύθια - Ντορεμύθια» του Ε. Τριβιζά.

-- «Μανδραγόρας»: Φαίδων Πατρικαλάκις «Χάρμα οφθαλμών» (αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα - αναμνήσεων και βιωμάτων του εξαιρετικού σκηνογράφου, ζωγράφου και συγγραφέα για τη γενέτειρά του Δράμα, τις σπουδές του στην Αθήνα και το Παρίσι, τη συνεργασία του με το «Θέατρο Τέχνης» επί Κ. Κουν, με άλλα θέατρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καλλιτέχνες και ανθρώπους που αγάπησε). Σωτήρης Ηλ. Παλαιολόγος «Ενας προσκυνητής διαβαίνει» (νουβέλα). Βασίλης Φαϊτάς «Συνάντηση με το σύμπαν» (ποίηση). Λίλα Χαμπίπη «Spleen» (ποιήματα και πεζά). Ελένη Αρτεμίου - Φωτιάδου «Κατεπείγον» (συλλογή με τρίστιχα, χαϊκού, εξαιρετικής νοηματικής συμπύκνωσης και εμβέλειας και μάλιστα με ελάχιστες λέξεις).

-- Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού - Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης: «Η αναστήλωση των μνημείων της Αθηναϊκής Ακρόπολης» (φωτογραφικό λεύκωμα από το αναστηλωτικό έργο στο Βράχο, με κείμενα των Μ. Ιωαννίδου - Ε. Λεμπιδάκη. Η έκδοση συνοδεύει το πλούσια εικονογραφημένο 10ο τεύχος του περιοδικού «Ενημερωτικές ειδήσεις», που εκδίδει η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, στο οποίο περιλαμβάνονται τα Πρακτικά επιστημονικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στις 19/3/2010, με θέμα «Σύγχρονες τεχνολογίες στην αναστήλωση της Ακρόπολης»).

Το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος καλεί όλα τα μέλη του στις εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΕΤΕ, αύριο (13/5, από 8πμ - 8μ.μ.), στα γραφεία του (Βαλτετσίου 42, τηλ. 2103300016). Στην ανακοίνωσή του το απερχόμενο ΔΣ του ΕΕΤΕ τονίζει πως, στις σημερινές συνθήκες, η όξυνση των προβλημάτων των καλλιτεχνών απαιτεί τη συμμετοχή όλων στις αρχαιρεσίες.

Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, διοργανώνει στο αμφιθέατρό του στις 16 Μάη (9μμ) συναυλία, αφιερωμένη στη μουσική του συνθέτη Χρήστου Σαμαρά. Εργα του ερμηνεύουν οι Steven Birch (πιάνο), Ρία Γεωργιάδου (φλάουτο), Μαριλένα Λιακοπούλου (πιάνο), Δημήτρης Πάτρας (βιολοντσέλο), Αντώνης Σουσάμογλου (βιολί) και Γιάννης Χατζής (κοντραμπάσο).