Σε μίνι περιοδεία στα Δυτικά Βαλκάνια βρίσκεται από χτες ο ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς, στο φόντο προσπαθειών επίλυσης του Σκοπιανού, αλλά και συνολικά στην προσπάθεια της κυβέρνησης να υπηρετήσει τους σχεδιασμούς για «αναβάθμιση» της αστικής τάξης στην περιοχή, αναλαμβάνοντας ρόλο σημαιοφόρου των ευρωατλαντικών σχεδιασμών στα Βαλκάνια.

Από χτες το απόγευμα, ο Ν. Κοτζιάς βρίσκεται στο Βελιγράδι, σε επίσημη επίσκεψη κατόπιν πρόσκλησης του ομολόγου του, όπου, πέρα από τα περί «ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας» πάνω σε επιχειρηματικά σχέδια που προκρίνει το κεφάλαιο, στο τραπέζι υπάρχουν πάντα και οι φιλοδοξίες της Σερβίας μαζί με το Μαυροβούνιο να γίνουν μέλη της ΕΕ έως το 2025, ταυτόχρονα με τα σχέδια σύσφιξης των σχέσεων με το ΝΑΤΟ, θέματα όπου εκδηλώνεται ρωσική αντίδραση. Εξάλλου, το επόμενο διάστημα επίκειται συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών στην Αθήνα.

Αύριο ο Ν. Κοτζιάς θα βρίσκεται στην Οχρίδα της ΠΓΔΜ για νέα συνάντηση με τον Σκοπιανό ομόλογό του, Ν. Ντιμιτρόφ, με στόχο να προχωρήσει μια συμφωνία για το ονοματολογικό της γειτονικής χώρας, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.

Σημειωτέον, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», ο Ν. Κοτζιάς χαρακτήρισε τις «διαφορές» με τα Σκόπια «προβλήματα ιστορικού χαρακτήρα, ταυτότητας, κληρονομιάς και πολιτισμού. Τα ζητήματα αυτά είναι ευαίσθητα. Μπορούν όμως να λυθούν με τόλμη, όπως κάνουμε τώρα».

Αν υπάρξει πρόοδος στις συζητήσεις Κοτζιά - Ντιμιτρόφ, μπορεί να δρομολογηθούν συζητήσεις σε επίπεδο κορυφής, ανάμεσα στους πρωθυπουργούς των δύο χωρών, Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ. Το επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Ζάεφ σε συνέντευξή του στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της ΠΓΔΜ, «ΜΙΑ».

Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ έκανε εξάλλου σαφές ότι όλα «τρέχουν» προκειμένου να διασφαλιστεί η ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ, αποκλείοντας ταυτόχρονα το ενδεχόμενο ένταξης χωρίς να έχει επιλυθεί προηγουμένως το ζήτημα της ονομασίας.

«Αυτό που λένε ορισμένοι ότι μπορούμε να μπούμε στο ΝΑΤΟ ως FYROM, ανεξάρτητα από την επίλυση του θέματος της ονομασίας, νομίζω ότι δεν είναι δυνατόν. Γιατί; Οταν ήρθε εδώ (σ.σ. στα Σκόπια) ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, είπε ότι αυτό δεν γίνεται. Και αυτό ήταν μία έντιμη στάση. Για να γνωρίζουμε, και εγώ και οι πολίτες της "Μακεδονίας", ότι αν δεν βρούμε λύση στο πρόβλημα που έχει η Ελλάδα με το συνταγματικό μας όνομα, πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ δεν θα λάβουμε», σημείωσε.

Σε περίπτωση που δεν επιλυθεί το θέμα του ονόματος τους επόμενους μήνες, ο Ζάεφ ανέφερε ως πιθανό το ενδεχόμενο στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ιούλη στις Βρυξέλλες, να λάβει η ΠΓΔΜ καθεστώς συνδεδεμένου μέλους στο ΝΑΤΟ, κατά το πρότυπο της Σουηδίας, ωστόσο σημείωσε ότι πρόθεσή του είναι η πλήρης ένταξη της χώρας στη λυκοσυμμαχία.

Εξάλλου, δείχνοντας ότι μπροστά στον κύριο στόχο, την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, στο τραπέζι βρίσκονται κάθε είδους σενάρια για παράκαμψη και παραπομπή στις ελληνικές καλένδες των αλλαγών στο Σύνταγμα της γείτονος, ο Ζάεφ συμπλήρωσε πως «ενδεχομένως την περίοδο που θα κυρώνεται η συμφωνία προσχώρησης (σ.σ. των Σκοπίων από τα Κοινοβούλια των 29 κρατών - μελών του ΝΑΤΟ) θα πρέπει να πάμε σε δημοψήφισμα (σ.σ. για την αλλαγή ή όχι της συνταγματικής ονομασίας της ΠΓΔΜ). Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, η κύρωση της συμφωνίας προσχώρησης κράτησε ενάμιση χρόνο. Εχουμε αρκετό καιρό. Ομως η πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ σημαίνει ένταξη στο ΝΑΤΟ, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα κράτη - μέλη θα την κυρώσουν».

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές, οι δύο κυβερνήσεις έχουν ήδη καταλήξει σε απόλυτη συμφωνία στα 10 από τα 14 σημεία των διαπραγματεύσεων (οι οποίες βασίστηκαν κατά κύριο λόγο στο κείμενο που κατήρτισε το ΥΠΕΞ της Ελλάδας), τα οποία ωστόσο αφορούν κατά κύριο λόγο ζητήματα «χαμηλής πολιτικής», όπως οι κοινές δράσεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση, στην Ενέργεια, στην τεχνολογία, στη διασυνοριακή συνεργασία και στον πολιτισμό. Τα τέσσερα που απομένουν χαρακτηρίζονται «τα πλέον κρίσιμα» και αφορούν το όνομα (προβάλλεται ως πιθανότερο το «Gorna Makedonija»), το εύρος χρήσης (erga omnes), την αλλαγή του σκοπιανού Συντάγματος και τις διεθνείς σχέσεις (δηλαδή με ΝΑΤΟ - ΕΕ).

Σύμφωνα με τα όσα γράφονται, ο Ζάεφ έχει συμφωνήσει με το erga omnes, αλλά με «αστερίσκους», που αφορούν κυρίως την εσωτερική χρήση, ενώ - στο όνομα της πολύμηνης διαδικασίας που απαιτείται για συνταγματικές αλλαγές - αναζητείται επίσης φόρμουλα για παραπομπή των αλλαγών σε επόμενη φάση. Εξ ου και υπάρχουν δείγματα ότι οι ΗΠΑ προκρίνουν ένα σενάριο η Ελλάδα, στη Σύνοδο Κορυφής του Ιούλη, να επιτρέψει στην ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με τη νέα της ονομασία, ακόμα και αν δεν έχει αλλάξει το Σύνταγμά της, η δε πρόσκληση να περιλαμβάνει έναν όρο ανάκλησης σε περίπτωση που η συνταγματική μεταρρύθμιση δεν λάβει χώρα εντός ενός έτους.

Ακολούθως, ο Ν. Κοτζιάς αναμένεται να μεταβεί στην Πρίστινα του Κοσσόβου, με αρμόδιες πηγές να αναφέρουν ότι το ταξίδι έχει ως βάση τις προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων του ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου με τη Σερβία, ώστε να ανοίξει ο δρόμος και για τις δύο μεριές για την ενσωμάτωση στους ευρωατλαντικούς «θεσμούς».

Η επίσκεψη γίνεται επίσης ενόψει της Συνόδου ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων το Μάη και εν μέσω τριβών που εκδηλώνονται για πρόσκληση ή μη του Κοσσόβου, αφού Ισπανία, Ρουμανία και Κύπρος αντιδρούν στην πρόσκληση του Κοσσόβου το Μάη στη Σύνοδο ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων.

Οι ίδιες πηγές συνδέουν την πιθανή επίσκεψη Κοτζιά με το γεγονός της πρόσφατης σύλληψης «γκιουλενιστών» στο προτεκτοράτο και της αποστολής τους στην Τουρκία, που προκάλεσε αναταράξεις και στο κυβερνητικό στρατόπεδο στο Κόσσοβο.