Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκε μουσικό αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του και στο εμβληματικό του έργο «Μικρά Ασία». Στο μουσικό αφιέρωμα συμμετείχαν: Mαρία Φραγκούλη, Λάμπρος Καφκούλας, Λεωνίδας Mουλαγιαννιός, Nίκος Ταλέας, Tριαντάφυλλος Χαλκιάς, Γιάννης Φιλιππουπολίτης, Λεωνίδας Κυρίδης, Θωμάς Κωστούλας.

Στην ομιλία του ο Δημήτρης Παπατολίδης σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «η Μικρασιατική Εκστρατεία υπήρξε αναπόσπαστο και οργανικό κομμάτι του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, των ενδοϊμπεριαλιστικών συγκρούσεων για την αναδιανομή των εδαφών, των αγορών και των σφαιρών επιρροής που ακολούθησε μετά τη λήξη του».

Ανέφερε ότι «το δράμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και της βαρβαρότητας που γνώρισαν όλοι οι λαοί της περιοχής, είχε τη σφραγίδα των στρατηγικών επιδιώξεων του κεφαλαίου, που στο όνομα της εθνικής ιδέας οδηγούσε στη σφαγή τόσο τον ελληνικό όσο και πριν τον τούρκικο λαό».

Και μίλησε για το δράμα που έζησαν οι πρόσφυγες, από τη Μικρασιατική Καταστροφή έναν αιώνα πριν. «Ενα δράμα που ξεκίνησε με τον ξεριζωμό, τις δολοφονίες, τη βία και συνεχίστηκε με την υποδοχή που επιφύλαξε το αστικό κράτος της χώρας μας στους ξεριζωμένους».

Στάθηκε στην περίπτωση της Καλαμαριάς, στον τόπο «που ποτίστηκε από τον ιδρώτα και το αίμα των προσφύγων, των 250.000 Ποντίων και πάνω από 25.000 Μικρασιατών, αλλά και δεκάδων άλλων χιλιάδων Καππαδόκων και άλλων προσφύγων που φιλοξενήθηκαν στο Λοιμοκαθαρτήριο ή απολυμαντήριο της Καλαμαριάς, σε συνθήκες τραγικές. 22.000 από αυτούς που γλίτωσαν από τον πόλεμο και τις κακουχίες της μετανάστευσης άφησαν τη ζωή τους στις ιδιαίτερα απάνθρωπες και σκληρές συνθήκες του γκέτο της Καραμπουρνού.

Οι πρόσφυγες που ξεκίνησαν υγιείς από τις πατρίδες τους, όσοι δεν πνίγονταν και βρίσκανε θέση στα πλοία κολαστήρια που τους στοίβαζαν σε άθλιες συνθήκες. Αρκετές δεκάδες χιλιάδες χρειάστηκαν χρόνια, δεκαετίες για να βρουν έναν μόνιμο τόπο κατοικίας, ορισμένοι χρειάστηκε να περάσει και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος για να ριζώσουν κάπου.

Στο ανείπωτο δράμα της προσφυγιάς δεν αποτυπώνεται μόνο η θύμηση από τον τόπο που ένιωθαν πατρίδα οι παππούδες μας, αλλά αποτυπώνεται και στην υποδοχή της μητέρας πατρίδας, που αντιμετώπισε τους πρόσφυγες με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει τους σημερινούς ξεριζωμένους. Αλλωστε, η τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, οι εικόνες της καμένης Σμύρνης, των κραυγών στο λιμάνι, των πνιγμένων, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το τελικό επεισόδιο της ιμπεριαλιστικής εκστρατείας που προηγήθηκε, της λεγόμενης μεγάλης ιδέας, της συμμετοχής της χώρας μας στην ουσία στον Α' ιμπεριαλιστικό Παγκόσμιο Πόλεμο».

Στο χώρο υπήρχε έκθεση φωτογραφίας από το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού που επιμελήθηκε ο πολιτιστικός σύλλογος «Μπουμπουλίνα», με φωτογραφίες από πρόσφυγες που έφταναν στην Καλαμαριά.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα και επίκαιρη εκδήλωση παρουσίασης της έκδοσης της «Σύγχρονης Εποχής» «1922 - Ιμπεριαλιστική εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή», που επιμελήθηκε το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, πραγματοποίησε η Τομεακή Επιτροπή Αιτωλοακαρνανίας του Κόμματος χτες το απόγευμα στο Αγρίνιο, στην προσφυγική συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου.

Η γειτονιά, συνδεδεμένη με τους κατατρεγμούς χιλιάδων προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, «αγκάλιασε» την εκδήλωση, ενώ το «παρών» έδωσαν εργαζόμενοι, νεολαία της περιοχής και όχι μόνο.

Την εκδήλωση άνοιξε ο Βασίλης Γκούρλιας, μέλος της ΤΕ Αιτωλοακαρνανίας. Αναφέρθηκε στην παρουσία των προσφύγων στην περιοχή πριν από 100 χρόνια, καθώς και στο πώς βρήκαν αποκούμπι στο ΚΚΕ, πώς συνδέθηκαν με το εργατικό - λαϊκό κίνημα και το δυνάμωσαν.

Την παρουσίαση της έκδοσης έκανε ο Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ. «Ο τροχός της Ιστορίας πάντα κινείται», τόνισε, καλώντας σε πάλη για την οριστική κατάργηση της αιτίας που προκαλεί τα δεινά για τον εργαζόμενο άνθρωπο: Της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Αναφερόμενος στους παράγοντες που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή, επεσήμανε ότι «δεν γεννήθηκε στις γραμμές των ανθρώπων του μόχθου, δεν ξεκίνησε από τους "κάτω" της οθωμανικής κοινωνίας αλλά από τους "πάνω"». Αναλύοντας το συνολικό πλαίσιο της εποχής στάθηκε μεταξύ άλλων στο γεγονός ότι στην οικονομία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κυριαρχούν Ελληνες και Αρμένιοι, ενώ «η τουρκική αστική τάξη, με πολιτική της έκφραση το κίνημα των Νεότουρκων, σχεδιάζει ένα δικό της έθνος - κράτος στη θέση της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και διεκδικεί φυσικά την πρωτοκαθεδρία σε αυτό το κράτος. Η πρωτοκαθεδρία αυτή προϋπέθετε την κατάργηση του ελληνικού και αρμενικού κεφαλαίου και την εξάλειψη όσων άλλων εθνοτήτων ζούσαν στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στη στόχευσή της αυτή η τουρκική αστική τάξη προσπάθησε - και σε έναν βαθμό πέτυχε - την ενσωμάτωση και των φτωχότερων τουρκικών στρωμάτων. Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο κατήγγειλε υποκριτικά την εκμετάλλευσή τους από το ελληνικό και αρμενικό κεφάλαιο. Οχι βεβαίως ότι κατάργησε την εκμετάλλευσή τους, αλλά την αντικατέστησε με τη δική της, ομοεθνή εκμετάλλευση, τη συνέχισε. Προσθέτουμε ότι από τις πρώτες ενέργειες ήταν οι θανατικές καταδίκες και τα αυταρχικά μέτρα σε βάρος του ΚΚ Τουρκίας».

Στάθηκε επίσης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, στις επιδιώξεις των αστικών τάξεων (Βρετανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, τσαρικής Ρωσίας), στους αδυσώπητους ανταγωνισμούς και συγκρούσεις τους (όπου προστέθηκε και η ελληνική) για τη μεταπολεμική «λεία» και στο μοίρασμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξηγώντας ότι η «μοίρα» των μειονοτικών πληθυσμών εντός της ήταν εξαρχής προδιαγεγραμμένη, και με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης Βενιζέλου.

Αναφέρθηκε στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο ελληνικός λαός, που βρισκόταν «επί ποδός πολέμου» σχεδόν για μια επταετία. Επίσης σε ορισμένα σημάδια πολιτικής αποσταθεροποίησης, που εμφανίστηκαν ιδιαίτερα από το καλοκαίρι του 1921 και μετά, και στις ευθύνες που αποδόθηκαν εν συνεχεία (προς επανάκτηση της σταθερότητας) σε ορισμένους ιθύνοντες της αντιβενιζελικής παράταξης, οι οποίοι και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην «υποδοχή» των προσφύγων στην Ελλάδα (φτώχεια, εξαθλίωση κ.λπ.), επισημαίνοντας:

«Ολα αυτά βέβαια δεν ίσχυαν για όλους τους πρόσφυγες. Ταξική διαίρεση υπήρχε και εντός των προσφύγων. Οι πιο εύποροι Μικρασιάτες και Πόντιοι, έχοντας μεταφέρει σημαντικό τμήμα της περιουσίας τους εκ των προτέρων, εξασφάλισαν από το κράτος, τις τράπεζες και την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων τεράστιες εκτάσεις γης, δάνεια με χίλιες δυο διευκολύνσεις για τις όποιες επενδύσεις τους. Δύο κόσμοι, πράγματι».

Στάθηκε στη σύνδεση του ΚΚΕ με τις μάζες των προσφύγων, με το ντόπιο εργατικό - αγροτικό κίνημα και την πάλη του, προσθέτοντας: «Οι ασφυκτικές πιέσεις του αστικού κράτους, σε συνδυασμό με την πολιτική και οργανωτική ανωριμότητα του νεαρού ακόμα τότε Κόμματός μας, οδήγησαν το Κόμμα σε ρεφορμιστική υποχώρηση, υιοθετώντας συνθήματα περισσότερο πασιφιστικά (υπέρ της ειρήνης) και όχι ανατρεπτικά (υπέρ της ανατροπής της εξουσίας του κεφαλαίου, που θα εξασφάλιζε και την πραγματική ειρήνη). Το γεγονός αυτό λειτούργησε αρνητικά στην περαιτέρω γενίκευση των εστιών αντίστασης και στο βάθεμα της ριζοσπαστικοποίησής τους».