Αγρότες συζητούν στο μπλόκο με τον συντάκτη του «Ριζοσπάστη»

Τα χέρια πηγαίνουν στις τσέπες. Tο πλήθος «σπάει» προς τις σκηνές που έχει στήσει το κάθε χωριό, ο κάθε Αγροτικός Σύλλογος. Τα τρακτέρ παραμένουν παρατεταγμένα στην Εθνική, σχηματίζοντας μια ουρά χιλιομέτρων. Είναι στολισμένα διπλά: Σημαίες των Αγροτικών Συλλόγων και χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια.

Στη σκηνή του ΑΣ Παλαμά είναι το άτυπο «αρχηγείο» του μπλόκου. Δίπλα είναι παρκαρισμένο ένα τρέιλερ με ίχνη από βαμβάκι. Τώρα είναι φορτωμένο με καυσόξυλα για τις σόμπες του μπλόκου. Εκεί, όταν αρχίζουν να παίζουν μουσική τα μεγάφωνα ξεκινούν οι συνελεύσεις. Από έξω έχει μόνιμα κόσμο. Οι πατεράδες έχουν φέρει και τα παιδιά στο μπλόκο. Χαιρετούρες, τα πιτσιρίκια που σκαρφαλώνουν γύρω στα τρακτέρ, παίζουν κυνηγητό. Περισσότερος κόσμος στο μπλόκο, περισσότερα πιτσιρίκια. Στη συνέλευση μάλιστα χρειάστηκε να μιλήσουν γι' αυτό, κάνουν συστάσεις να είναι πιο προσεκτικός ο κόσμος όταν μετακινεί τρακτέρ και αγροτικά. Το φετινό είναι το πιο ζωντανό μπλόκο εδώ και δεκαετίες.

Στην πόρτα της σκηνής, εκεί που κρέμεται ένα «merry christmas» για να θυμίζει την αποφασιστικότητα στη συνέχιση του αγώνα, ένας αγρότης, νέος στην ηλικία, μιλάει για το απεργιακό συλλαλητήριο που έγινε την περασμένη Τρίτη στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας. «Πιστεύω θα δώσει ώθηση στον κόσμο. Θα βγούνε κι άλλοι στον δρόμο. Ολοι λένε ότι δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση».

Προσπερνάμε τη σκηνή του Παλαμά με το χριστουγεννιάτικο δέντρο της και φτάνουμε στη σκηνή που έχουν στήσει παραδίπλα η Σέκλιζα και το Καλλιφώνι. Την προηγούμενη νύχτα έξω από τη σκηνή έβραζαν φαγητό σε μια μεγάλη κατσαρόλα, είχε πολύ κόσμο. Σήμερα άλλο χωριό ανέλαβε τη σίτιση. Μέσα στη σκηνή είναι ο Μίμης Κρανιώτης, πρόεδρος του ΑΣ Καλλιφωνίου. Σε μια γωνία, όπως σε όλες τις σκηνές, είναι μια τηλεόραση που μόνιμα παίζει ειδήσεις.

Συζητάμε για την απάντηση των αγροτών στον προσχηματικό διάλογο της κυβέρνησης. Ο Μίμης πηγαίνει στο αγροτικό και φέρνει μια ντουζίνα κιτρινισμένα φυλλάδια, προκηρύξεις Αγροτικών Συλλόγων από τη δεκαετία του '90. Τα ξεδιπλώνει, τα δείχνει. «Βλέπεις; Τα αιτήματα ίδια είναι. Κατώτερες εγγυημένες τιμές. Κόστος παραγωγής. Και ο πρωθυπουργός κάνει ότι δεν ξέρει τάχα. Πού τα πουλάει αυτά;».

Τριάντα χρόνια μετά, κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ο πυρήνας των προβλημάτων παραμένει. «Αλλά θα σου πω, πριν κάποια χρόνια, πολλοί τσιμπάγανε. Εβγαινε η κυβέρνηση, έλεγε φέρτε μας αιτήματα, λέγανε πολλοί να πάμε να συναντηθούμε να τους ενημερώσουμε, να βρούμε τους κυβερνητικούς βουλευτές να δώσουμε τα αιτήματα. Αλλά φέτος δεν πιάνει. Είμαστε αποφασισμένοι, αν δεν απαντήσουν συγκεκριμένα, με λύσεις, δεν κάνουμε πίσω».

Το αίτημα για κατώτερες εγγυημένες τιμές στα προϊόντα η κυβέρνηση το χαρακτηρίζει «μαξιμαλιστικό». Ακόμα και ανάμεσα στους αγρότες, υπάρχουν ορισμένοι που το θεωρούν αδύνατο. Η απάντηση όμως δίνεται στις συζητήσεις μέσα στις σκηνές. «Πώς γίνεται για τους βιομηχάνους να μην είναι μαξιμαλιστικό; Στις εταιρείες της Ενέργειας, στους ομίλους με τα διόδια υπάρχουν εγγυημένα κέρδη. Γιατί γι' αυτούς είναι ρεαλιστικό και για εμάς όχι;».

Αρχίζει και μαζεύεται κόσμος στη σκηνή. Ο Τάκης είναι και οδηγός. «Εγώ τα κουβαλάω τα προϊόντα στους βιομηχάνους. Στα σιλό και στα εκκοκκιστήρια. Βλέπω πόσα πληρώνεται ο αγρότης. Αυτοί (οι μεγαλέμποροι και οι βιομήχανοι) μια χαρά έχουν εγγυημένες τιμές. Ο,τι τιμή θέλουν δίνουν. Τι β' ποιότητα, τι αιθέρα να δώσεις το μπαμπάκι, τα ίδια λεφτά παίρνεις».

Ενας αγρότης δίπλα του, βαμβακοπαραγωγός, λέει: «Αν ήξερα αγόρι μου φέτος από την αρχή ότι θα δίναμε 34 λεπτά το μπαμπάκι, δεν θα είχα σπείρει καν». Τριάντα τέσσερα λεπτά το κιλό. Κάτω από το κόστος παραγωγής. Η εξίσωση είναι απλή: Οσο περισσότερο δουλεύεις, τόσο περισσότερο χάνεις.

Ο Τάκης δείχνει προς τα έξω. «Αν πάμε μαζί, έξω από τα σιλό θα σου δείξω. Οχι μόνο τιμές, αλλά και επιδοτήσεις έχουν εγγυημένες. Εξω από κάθε μονάδα, έχει πινακίδες. Γράφουν: τόσα εκατομμύρια από την ΕΕ, τόσα από την κυβέρνηση. Στο πιο κοντινό, θα δεις, 1,4 εκατομμύρια ευρώ. Δεν πάνε στον παραγωγό όμως αυτά τα λεφτά. Πάνε στον βιομήχανο».

Ενας ακόμη αγρότης έρχεται κοντά. «Να δεις πού πηγαίνουν τα χρήματα. Κάνε μια βόλτα στο μπλόκο», λέει. «Τα τρακτέρ γερνάνε μαζί μας. Μέσος όρος ηλικίας 40 χρόνια. Το τρακτέρ είναι ιδρώτας και αίμα - όχι μόνο αυτουνού που το οδηγεί, μιας ολόκληρης οικογένειας. Ετσι τα πήραμε. Και τώρα δεν έχουμε να τα συντηρήσουμε. Για κάθε μεροκάματο που βγάζουμε για την οικογένεια, θέλουμε άλλο ένα για τα μηχανήματα».

Η νύχτα προχωράει και η κουβέντα γυρίζει στα χωριά που ερημώνουν. Κάποιος μιλάει για τον γιο του. «Μου λέει: "Τι να πάω να ποτίσω ρε πατέρα; Τσάμπα δουλειά είναι". Και τι να του πω, αφού αυτό ακούνε τα παιδιά όλη μέρα στα καφενεία - ο ένας μπήκε μέσα 300, ο άλλος 500».

Στο τραπέζι έρχεται και ο Κώστας Βαγγελάκος, νεαρός αγρότης και πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Σέκλιζας. «Φέτος τα πράγματα έχουν αλλάξει. Εδώ και μήνες τα παιδιά ρωτούσαν στα χωριά, τι θα γίνει; Θα βγουν τα τρακτέρ; Δεν πάει άλλο. Το φιτίλι έχει φτάσει στο δυναμίτη. Πολλοί εδώ φέτος έκαναν ρεκόρ παραγωγής και πήραν λιγότερα από κάθε άλλη χρονιά. Καταλαβαίνεις τι πάει να πει να δίνεις 16 κιλά στάρι για να πιεις έναν καφέ;».

Και συμπληρώνει: «Είναι και ότι οι μύθοι πέφτουν ένας - ένας, καταρρέουν. Εμάς, για παράδειγμα, τους νέους ειδικά, μας λένε "αλλάξτε καλλιέργειες" να πάμε σε πιο κερδοφόρες». Γύρω του οι μεγαλύτεροι γελάνε. «Για να αλλάξεις καλλιέργεια όμως, πρέπει να κάνεις ένα πλάνο δεκαετίας. Δεν γίνεται έτσι. Εγώ ας πούμε, έχω αλωνιστική για βαμβάκι, για να τη μετατρέψω για ρίγανη, που πουλιέται καλύτερα, θέλει δέκα χιλιάρικα. Και θα πει κανείς, παίρνουμε επιδοτήσεις. Ενα μηχάνημα το πήρα με πρόγραμμα. Πήγα στον έμπορο, δεν έχουν μπει ακόμα τα λεφτά. Και μου είπε πως αν δεν πληρωθεί μέχρι τον Δεκέμβρη θα χρεωθώ εγώ τόκους ένα πεντακοσάρικο. Γίνεται έτσι να κάνεις σχεδιασμό; Να καλλιεργήσεις, να μείνεις στον τόπο σου; Γι' αυτό τα αιτήματά μας είναι αιτήματα επιβίωσης. Να έχουμε τη σιγουριά ότι θα δουλέψουμε και δεν θα μπούμε μέσα, θα μπορέσουμε να ζήσουμε».

Η κουβέντα φτάνει στην πολιτική της ΕΕ. «Κάθε απόφαση της ΕΕ είναι κι άλλη μια ταφόπλακα», είχαν πει στη συνέλευση, και πως τα κονδύλια της ΚΑΠ για τους αγρότες μειώνονται για να κατευθυνθούν στην πολεμική οικονομία. Και ένας νεότερος φώναξε: «Εδώ δεν μπορούμε να ζήσουμε και θέλουν να πάμε να πολεμήσουμε κιόλας». Στη σκηνή, ο Κώστας λέει: «Η κυβέρνηση έχει αποθεματικό με δισεκατομμύρια. Για ποιον το κρατάει;». Ο Μίμης συμπληρώνει «λένε ότι οι κανόνες της ΕΕ δεν επιτρέπουν να το δώσουνε για εμάς». Και η απάντηση δίνεται από όλους: «Ναι, αλλά για τις τράπεζες, για τον πόλεμο επιτρέπεται να τα δώσει!»

Κι όμως δεν είναι μόνο η οργή που έχει δυναμώσει τα μπλόκα φέτος. «Εχει αλλάξει το σκεπτικό», λέει ο Κώστας. «Καταλαβαίνουμε ότι δεν πρέπει να κοιτάμε μόνο την περιοχή τη δική μας, ή την καλλιέργεια τη δική μας, αν είμαστε αγρότες ή κτηνοτρόφοι, από τον κάμπο ή τη Μακεδονία. Αν είμαστε αγρότες ή εργάτες ή μαγαζάτορες. Για να κερδίσουμε κάτι πρέπει να παλέψουμε για αιτήματα που να μας καλύπτουν όλους. Η ενότητα φέτος είναι πρωτοφανής».

«Θα κερδίσουμε. Αρκεί να έχουμε υπομονή και πίστη στον αγώνα μας». Με αυτή την κουβέντα ολοκληρώθηκε μία από τις συνελεύσεις στο μπλόκο του Ε-65 στην Καρδίτσα. Δίπλα μας είναι μερικοί κτηνοτρόφοι. Μετά τις καταστροφές του «Daniel» που έπνιξε τα κοπάδια τους, η ευλογιά έδωσε τη χαριστική βολή.

Ενας από αυτούς φωνάζει: «Να πληρώσει (η κυβέρνηση) και αμέσως γυρνάμε σπίτια μας. Αν δεν πληρώσει αντάρα θα γίνει!». Ο διπλανός τού απαντά: «Οχι δεν πάει έτσι! Δεν είναι μόνο τα χρωστούμενα!». Η κουβέντα είναι έντονη, μιλούν για τα αιτήματα. Φωνάζουν. Αλλωστε έχουν τσακιστεί, τα μαντριά έχουν αδειάσει.

Οταν κάπως ηρεμούν τα πνεύματα, εξηγούν στον «Ριζοσπάστη»: Η πάλη τους δεν είναι ζήτημα μόνο αποζημιώσεων, τωρινών ή χρωστούμενων. Τα αιτήματα έχουν να κάνουν με την επιβίωση και την προοπτική, αν θα μπορέσουν δηλαδή να συνεχίσουν να παράγουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το αίτημα για την ανασύσταση των κοπαδιών. Οι κτηνοτρόφοι διεκδικούν επικαιροποίηση των ποσών αποζημίωσης ώστε να ανταποκρίνονται στο πραγματικό κόστος αγοράς και παραγωγής. Αλλά και κάλυψη της απώλειας παραγωγής (γάλα, κρέας, αναπαραγωγή) για τουλάχιστον 12-24 μήνες ή όσο χρειαστεί και μέχρι την πλήρη ανασύσταση του κοπαδιού, με το 30% επί του κύκλου εργασιών βάσει υπολογισμών πώλησης κρέατος και γάλακτος. Και κυρίως η ανασύσταση κοπαδιού να γίνει πέρα από το εάν έχει δοθεί αποζημίωση σφαγής.

Το να πληρωθούν οι κτηνοτρόφοι για τα ζώα που έχασαν, από μόνο του δεν είναι τίποτα, λένε. Γιατί; Εστω ότι αποζημιώνεται το ζώο στην πλήρη αξία του. Αυτό δεν περιλαμβάνει και το χαμένο εισόδημα που απέφερε αυτό το ζώο τους μήνες που χάθηκαν. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η όποια αποζημίωση αφήνει και πάλι τον βιοπαλαιστή κτηνοτρόφο έρμαιο των σιδερένιων νόμων της καπιταλιστικής αγοράς.

Στην Ελλάδα έχουν θανατωθεί πάνω από 440.000 αιγοπρόβατα. Οταν (και αν) αποζημιωθούν, θα ξεκινήσουν μαζικές παραγγελίες ζωικού κεφαλαίου για το ξαναφτιάξιμο των κοπαδιών, κυρίως από το εξωτερικό. Ο βιοπαλαιστής κτηνοτρόφος όμως θα ανταγωνιστεί μέσα σ' αυτήν την αρένα τις μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες. Οι τιμές, όπως αναμένεται, θα ανέβουν και δεν θα είναι ίδιες με της αποζημίωσης.

Αρα η κουβέντα καταλήγει στο ερώτημα: Πώς θα γίνει η ανασύσταση; «Ας πληρώσουν αυτοί και θα τα βρούμε» είπε ένας. «Να γίνει με ευθύνη του κράτους» παίρνει την απάντηση. «Θα πηγαίνει το κράτος δηλαδή στους ζωοεμπόρους στη Γαλλία να αγοράζει πρόβατα για τον Τάκη;». Γέλια...

Οταν όμως σταματάνε, η συζήτηση φεύγει από το όριο της αποζημίωσης. Φτάνει στον χαρακτήρα του ίδιου του κράτους, που - όπως είπε ένας της παρέας - αν η ...ανασύσταση αφορούσε τα συμφέροντα των βιομηχάνων και των μεγαλεμπόρων, θα έτρεχε να τους εξυπηρετήσει χωρίς δεύτερη κουβέντα.