Χαρακτήρα αναγνώρισης... γνωστού και "άγονου" εδάφους είχαν, μέχρι χτες τουλάχιστον, οι υπό τον ΟΗΕ απευθείας συνομιλίες του Προέδρου της Κύπρου Γλ. Κληρίδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ρ. Ντενκτάς,που ξεκίνησαν τη Δευτέρα και θα διεξάγονται μέχρι την Παρασκευή στο Μοντρέ της Ελβετίας. Προοπτικές για απεμπλοκή του κυπριακού προβλήματος σύμφωνα με τους παρατηρητές δε διαφαίνονται.

"Οι συνομιλίες φαίνονται μπλοκαρισμένες" στα θέματα που παραδοσιακά διαφωνούν οι δυο πλευρές, δήλωσε πηγή προσκείμενη στους διαπραγματευτές. Αλλη πηγή δήλωσε ότι πρόκειται για "διάλογο κουφών", ενώ ο σύμβουλος του Ντενκτάς, Εργκούν Ολγκούν, είπε πως "έχουμε διαφορετικές απόψεις" και ότι "οι συνομιλίες βρίσκονται σε διερευνητικό στάδιο".

Η μόνη πτυχή στην οποία ο Ντενκτάς φαίνεται έτοιμος να κάνει κάποια παραχώρηση είναι το εδαφικό, αλλά όπως δήλωσε πηγή που παραβρίσκεται στις συνομιλίες, "δεν μπήκαμε ακόμη στη φάση των συμβιβαστικών ανταλλαγών". Η διαμεσολάβηση του ΟΗΕ δίνει προτεραιότητα στην προσέγγιση και δρομολόγηση επίλυσης επιμέρους θεμάτων όπου μπορεί να υπάρξει συμφωνία και αφήνει για μελλοντικές συναντήσεις τα σοβαρά ζητήματα, τα οποία εκτιμά ότι θα οδηγούσαν σε ναυάγιο.

Εκτός από τις επίσημες συνομιλίες οι Κληρίδης και Ντενκτάς θα συναντηθούν και μόνοι τους χωρίς τις δεσμεύσεις προσώπων και κειμένων. Ωστόσο, στα θέματα που παραδοσιακά φέρνουν αντιμέτωπες τις δυο πλευρές προστέθηκε και ένα νέο, με αφορμή την απόφαση των Βρυξελλών να αρχίσουν συνομιλίες για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, τον επόμενο χρόνο. Πάνω σ' αυτό και στην απόφαση της Κύπρου για εγκατάσταση των ρωσικών πυραύλων στηρίζεται και ο εκβιασμός του Ρ. Ντενκτάς περί οριστικής αποχώρησης από τις συνομιλίες αν προχωρούν οι διαδικασίες. Καμιά πλευρά πάντως δε θέλει να πάρει την ευθύνη για μια αποτυχία, ενώ την ίδια στιγμή οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τον μεσολαβητή τους Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ,πιέζουν αλλά και καραδοκούν για τη δική τους απευθείας διαμεσολάβηση.

Στο μεταξύ, όπως μεταδίδεται από την Κύπρο, το θέμα των αγνοουμένων δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των ζητημάτων, τα οποία θα θιγούν στις συνομιλίες. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, μετά την προηγούμενη συμφωνία του Προέδρου Γλ. Κληρίδη, με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ρ. Ντενκτάς, επιδίωξη είναι να διατηρηθεί ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας του προβλήματος, με στόχο το σαφή διαχωρισμό του από την πολιτική πτυχή του Κυπριακού. Παράλληλα συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό οι εργασίες για υλοποίηση, μέχρι το τέλος Σεπτέμβρη, των συμφωνηθέντων στις συναντήσεις Κληρίδη - Ντενκτάς για το θέμα.

Μετά την προσκόμιση των στοιχείων, στα οποία θα υποδεικνύονται και σημεία, όπου υπάρχουν ομαδικοί τάφοι, θ' ακολουθήσει η εκταφή και η διακρίβωση σε ποιους ανήκουν, με τη μέθοδο του DΝΑ. Ο επίτροπος προεδρίας για ανθρωπιστικά θέματα, Τ. Χριστόπουλος, δήλωσε ότι, αν διαπιστωθεί πως κάποια λείψανα δεν ανήκουν σε αγνοούμενο, η έρευνα θα συνεχιστεί μέχρι τη διακρίβωση της τύχης του.

Τη στρατηγική της τουρκικής πλευράς στο θέμα της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ αποκάλυψε ο Τούρκος συνταγματολόγος και σύμβουλος του Ραούφ Ντενκτάς, Μουμτάζ Σοϊζάλ. Σε συνέντευξή του στον ΑΝΤΕΝΝΑ Κύπρου και σε ερώτηση εάν η διαδικασία της ένταξης συνεχιστεί τι πρόκειται να συμβεί, απάντησε ότι θα είναι χωρίς νόημα η συνέχιση των διαπραγματεύσεων αφού ο "βορράς" (τα Κατεχόμενα) θα μείνει έξω από την ΕΕ μαζί με την Τουρκία. Γι' αυτό, συνέχισε ο Σοϊζάλ, η Τουρκία δε θα μπορεί να εγκαταλείψει αυτή την κοινότητα μόνη της πλήρως απομονωμένη. Οφείλουμε, είπε, να αποκαταστήσουμε στενές σχέσεις με αυτό το "κράτος" και να κάνουμε ακριβώς το ίδιο πράγμα που κάνει ο "νότος" (η κυπριακή κυβέρνηση) με την Ευρώπη. Εάν ο "νότος", πρόσθεσε, ενοποιήσει την οικονομία του με την οικονομία της Ευρώπης, η οικονομία του "βορρά" θα ενοποιηθεί με την οικονομία της Τουρκίας.

45ο ΜΕΡΟΣ

Στις τέσσερις - μόλις δύο ώρες από το θάνατο του Μπαριέντος - έφτασε στο κυβερνητικό μέγαρο ο αντιπρόεδρος Λουίς Αδόλφο Σίλες Σαλίνας. Είκοσι δύο λεπτά αργότερα, ορκιζόταν νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Βολιβίας, με τη φαινομενική υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων και τον ενθουσιασμό του πρέσβη των ΗΠΑ. Ανέλαβε τα καθήκοντά του μέσα σ' ένα κλίμα έντασης, διαφωνιών και ανασφάλειας: Οι ένοπλες δυνάμεις θεωρούσαν ότι ο νέος Πρόεδρος δεν έπρεπε να είναι πολίτης.

Στο κυβερνητικό μέγαρο, η πολιτική δραστηριότητα γινόταν ανάμεσα σε αλλαγές του υπουργικού συμβουλίου και ανακατατάξεις ατόμων που πρόσκεινταν στο νέο Πρόεδρο. Ο Σίλες Σαλίνας υποχώρησε στους όρους που του έβαλε ο Οβάντο: Να επικυρώσει ολόκληρη την ανώτερη ιεραρχία του στρατού και να διορίσει υπουργούς Αμυνας και Εσωτερικών άτομα της απόλυτης εμπιστοσύνης του.

Μια νέα είδηση για τον Αργέδας έκανε την κατάσταση πιο περίπλοκη. Στις 8 Μάη του 1969, η κατοικία του έγινε αντικείμενο μιας βίαιης τρομοκρατικής ενέργειας, όταν πέταξαν στο σπίτι του μια χειροβομβίδα και ένα φορτίο δυναμίτη που προκάλεσαν σημαντικές υλικές ζημιές.

Ο Αργέδας κατηγόρησε τους πράκτορες της CIA Τζον Χ. Κορ και Αλμπέρτο Γκάρσα σαν τα άτομα που σχεδίασαν την απόπειρα. Την ίδια μέρα, ενώ περπατούσε με τον Ισπανό δημοσιογράφο Πέδρο Σάντσες Κιερόλο, μπροστά στο κεντρικό ξενοδοχείο "Τορίνο" της βολιβιανής πρωτεύουσας, τραυματίστηκε από αγνώστους που τον πυροβόλησαν με ριπές αυτομάτου από αυτοκίνητο που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Τον μετέφεραν αμέσως στην κλινική "Ισαμπέλ Λα Κατόλικα". Λίγες ώρες αργότερα, το ίδρυμα αυτό ανέφερε ότι η κατάστασή του ήταν κρίσιμη, εξαιτίας της μεγάλης ποσότητας αίματος που είχε χάσει. Ταυτόχρονα, έγινε γνωστό ότι ο Ισπανός δημοσιογράφος ήταν σώος και αβλαβής.Η απόπειρα κατά του Αργέδας ήταν μια από τις πολλές, που πραγματοποιήθηκαν σ' αυτή την περίοδο της πολιτικής ζωής της Βολιβίας. Λίγο αργότερα, η κατοικία του Ρομπέρτο Χορδάν Πάντο, διευθυντή του MNR και μόνιμου επικριτή του Οβάντο, δέχτηκε τρομοκρατική απόπειρα, που προκάλεσε πολλές υλικές ζημιές. Αγνωστοι έριξαν χειροβομβίδα που χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τις ένοπλες δυνάμεις, που έσκασε στο γκαράζ του σπιτιού. Ο Βολιβιανός πολιτικός και η οικογένειά του διέτρεξαν μεγάλο κίνδυνο. Ενώ ο Αργέδας ανάρρωνε στο γνωστό νοσοκομειακό κέντρο, δέχτηκε απειλές κατά της ζωής του και της οικογένειάς του. Γι' αυτό, στις 8 του Ιούλη του 1969, όταν οι γιατροί τού έδωσαν εξιτήριο από το νοσοκομείο, παρέδωσε στους δημοσιογράφους κάποιες δηλώσεις και πήγε στην πρεσβεία του Μεξικού στη Λα Πας, όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο. Ο Τύπος μετέδωσε μερικές από τις δηλώσεις του: "... Δυστυχώς, η βορειοαμερικανική εξουσία έδειξε όλη την περιφρόνηση που νιώθει για την πατρίδα μας και επέβαλε στις υπηρεσίες της την εκτέλεση μιας σειράς εγκληματικών πράξεων εναντίον μου, πράξεων, που περιλαμβάνουν από την ανοιχτή καταπάτηση του Συντάγματος και των νόμων, μέχρι και τη διάπραξη βανδαλιστικών τρομοκρατικών ενεργειών".

Είπε ακόμα ότι, στα πλαίσια της πληρωμένης προπαγάνδας από την πρεσβεία των γιάνκηδων, είχαν κινητοποιηθεί όλα τα μέσα, για να εξουδετερωθεί η καταγγελία του και ότι είχαν δωροδοκηθεί άνθρωποι του Τύπου για να υφανθεί ένας ιστός εναντίον του. Τέλος, διαβεβαίωσε: "Παρά τις πολλές αποδείξεις που υπάρχουν για τις βορειοαμερικανικές επεμβάσεις, καμία από τις λεγόμενες δημόσιες εξουσίες δεν πήρε κάποιο μέτρο, για να ανακρίνει, έστω και συνοπτικά, κάποιο από τα πολλά άτομα, που τα ονόματά τους ακούστηκαν στην παρωδία της δίκης που μου έστησαν".

Από την άλλη μεριά, στις 19 του Ιούλη, δόθηκε στη δημοσιότητα το μήνυμα του Ιντι Περέδο "Θα επιστρέψουμε στα βουνά". Στο μήνυμα αυτό διακήρυχνε ότι το αίμα του Τσε και των μαχητών του, που πότισε τους κάμπους της Βολιβίας, θα έκανε να βλαστήσει ο σπόρος της λευτεριάς κι ότι το ELN ήταν ο κληρονόμος των διδαγμάτων και του παραδείγματος του Τσε, του νέου Μπολιβάρ της Λατινικής Αμερικής. Αυτοί που τον δολοφόνησαν άναντρα ποτέ δε θα καταφέρουν να σκοτώσουν τη σκέψη του ή το παράδειγμά του.

Το μήνυμα του Ιντι συγκίνησε ολόκληρη τη χώρα και η καταστολή εντάθηκε με ακόμα πιο βίαιο τρόπο. Πολλά άτομα συνελήφθησαν και βασανίστηκαν μέχρι θανάτου, ανάμεσά τους και αρκετά μέλη του ELN.

Στις 4 του Σεπτέμβρη, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί άρχισαν να μεταδίδουν ένα νέο μήνυμα του Ιντι Περέδο, όπου εξηγούσε την ανάγκη να απελευθερωθεί η Βολιβία από την καταπίεση και την κυριαρχία του βορειοαμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Η δημοσιοποίησή του είχε εξαιρετικό αντίκτυπο σε όλη τη χώρα. Οι εφημερίδες, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί και διάφορες προσωπικότητες το σχολίαζαν. Στο μεταξύ, ο Ιντι Περέδο μεταφερόταν κρυφά από την Κοτσαμπάμπα στη Λα Πας. Εγκαταστάθηκε σ' ένα σπίτι στην οδό Σάντα Κρους, αριθ. 584. Στις 9 του Σεπτέμβρη, ξημερώνοντας, 150 άντρες της αστυνομίας το περικύκλωσαν. Αρχισε αμέσως ανταλλαγή πυροβολισμών. Ο Ιντι αντιστάθηκε για μία ώρα, μέχρι που του πέταξαν από ένα παράθυρο μια χειροβομβίδα, που του προκάλεσε πολλαπλά τραύματα. Μετά την έκρηξη, οι αστυνομικοί έκαναν έφοδο, έριξαν την πόρτα και εισέβαλαν στο σπίτι. Ετσι, μπόρεσαν να τον συλλάβουν, βαριά τραυματισμένο στο ένα πόδι και το ένα χέρι. Χωρίς να του παράσχουν καμιά ιατρική βοήθεια, τον έβαλαν φυλακή, όπου και τον βασάνισαν. Ο Τότο Κιντανίγια του κατάφερε με τον υποκόπανο αρκετά χτυπήματα στο κεφάλι. Επειδή μετά από δυο ώρες περίπου ήταν ακόμα ζωντανός, αποφασίστηκε, ο δόκτωρ Χέμπερτ Μιράντα Περέιρα να του επιφέρει το θάνατο με ένεση.

Επισήμως ανακοινώθηκε ότι πέθανε σαν συνέπεια της έκρηξης χειροβομβίδας στη διάρκεια της μάχης, σε σπίτι όπου είχε πάει για έρευνα η αστυνομία. Στις δέκα το βράδυ, κάλεσαν τον Τύπο και παρουσίασαν το πτώμα, το οποίο όμως είχε εμφανή σημάδια βίας και βασανιστηρίων. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι η αυτοψία έδειξε κρανιοεγκεφαλικούς τραυματισμούς, με κάταγμα του βρεγματικού οστού, εγκεφαλικές κακώσεις και αιμορραγία.

Η εξόντωση του Βολιβιανού αντάρτη συγκίνησε βαθιά πλατιά τμήματα της χώρας. Το κλίμα καταστολής εντάθηκε.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 46ο ΜΕΡΟΣ

Ο Γλ. Κληρίδης

Ο Ραούφ Ντενκτάς