Πάνω από 30 χρόνια ένοπλης δράσης, με έμπνευση αρχικά στην αλγερινή και την κουβανική εμπειρία, συμπληρώνει αυτόν τον καιρό η βασκική οργάνωση "Euskadi Ta Askatasuna" (ETA - Χώρα των Βάσκων και Ελευθερία). Παίρνοντας σάρκα και οστά σε μία χώρα με σχεδόν 3.000.000 κατοίκους, στη δεκαετία του '60, η ένοπλη οργάνωση ΕΤΑ έτυχε μεγάλης συμπάθειας, κατά τη διάρκεια του αγώνα ενάντια της δικτατορίας του στρατηγού Φράνκο, εκ μέρους ευρέων τμημάτων της Αριστεράς και δημοκρατικών οργανώσεων σε όλο το ισπανικό κράτος και, φυσικά, στην ίδια τη Χώρα των Βάσκων.

Κατά τη διάρκεια αυτών των 30 και πλέον χρόνων, από την ένοπλη οργάνωση ξεπηδούν ομάδες που δημιουργούν πολιτικά κόμματα, όπως το Κομμουνιστικό Κίνημα (μαοϊστικής τάσης) ή ένα μέρος της Κομμουνιστικής Επαναστατικής Λίγκα (τροτσκιστικής τάσης). Μερικά από τα πιο σημαντικά στελέχη των οποίων, όπως ο Μάριο Οναιντία, είναι πια μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Χώρας των Βάσκων - PSOE.

H ETA κινείται σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, πολύ διαρθρωμένο και οργανωμένο, σε πολυάριθμες ομάδες διαφορετικού χαρακτήρα: πολιτικού, κοινωνικού, συνδικαλιστικού, πολιτιστικού, οικολογικού, που, βασικά, τις ενώνει η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας της Χώρας των Βάσκων.

Στα τέλη της δεκαετίας του '70, από αυτήν την ομάδα οργανώσεων και μελών γεννιέται μία πολιτικο- εκλογική συμμαχία, ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή, με ένα και μοναδικό πρόγραμμα, στους θεσμούς: "Herri Batasuna" (HB - Λαϊκή Ενότητα) που κινείται κάτω από το σύνθημα "ανεξαρτησία και σοσιαλισμός".

Η ΗΒ κατάφερε να είναι το τρίτο σε δύναμη κόμμα στη Χώρα των Βάσκων, το πρώτο στην επαρχία Γκιπουσκόα (με πρωτεύουσα το Σαν Σεμπαστιάν) μέχρι και τις τελευταίες εκλογές. Διατηρεί δε ένα ποσοστό γύρω στο 13%. Αν και δεν υπάρχει οργανική σχέση μεταξύ της HB και της ΕΤΑ, ούτε και με άλλες οργανώσεις αυτού του φάσματος, που αποκαλείται Βασκικό Κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης (MLNV), η σύγκλιση πολιτικών προτάσεων και προγράμματος είναι ολοφάνερη για όλους.

Από την άλλη πλευρά, όμως, αυτό που μόλις σημειώσαμε για τη μη ύπαρξη οργανικής σχέσης, θα πρέπει να το τοποθετήσουμε σε εισαγωγικά. Καθώς, αν και πραγματικά δεν υπάρχουν νόμιμοι ή δημόσιοι οργανισμοί που τις ενώνουν, υπάρχουν κάποιες μορφές σχέσης μεταξύ τους, σε πολλές περιπτώσεις παράνομες, που τις φέρνουν σε διαρκή επαφή και τις επιτρέπουν να έχουν επικοινωνία και διάλογο.

Ετσι για παράδειγμα, τη γνωστή ως Βασκική Σοσιαλιστική Συντονιστική (KAS) την αποτελούσαν: οι ΕΤΑ, Προ- Αμνηστία (οργανισμός που αγωνίζεται για την απελευθέρωση των Βάσκων πολιτικών κρατουμένων), LAB (οργάνωση συνδικαλιστική), "Jarrai" (νεολαιίστικη οργάνωση), EGIZAN (γυναικεία οργάνωση) και το διαλυμένο πια HASI (κόμμα αυτοαποκαλούμενο μαρξιστικό - λενινιστικό, που χάριζε στην KAS οργανική δομή). Η KAS παραχώρησε τη θέση της στην "Isquierda Abertzale", μια δομή πολιτικής σχέσης και συντονισμού ανάμεσα στις παραπάνω οργανώσεις, που διαρθρώθηκε από τοπικά συμβούλια που δρουν στην παρανομία.

Η "Isquierda Abertzale" στηρίζει την "Herri Batasuna" και αυτή με τη σειρά της υποστηρίζει ή διαδίδει τις πολιτικές προτάσεις της πρώτης ή ακόμα και της ΕΤΑ απευθείας. Οπως είναι η περίπτωση της "Δημοκρατικής Εναλλακτικής Λύσης", μία πρόταση ειρήνης της ΕΤΑ προς το ισπανικό κράτος, που διαδόθηκε σε μορφή βιντεοκασέτας και ήταν ο λόγος που προφασίστηκε το Ειδικό Δικαστήριο για να συλλάβει, πριν δύο μήνες περίπου, ολόκληρη την ηγεσία της ΗΒ.

Μετά από αυτήν τη σύντομη περιγραφή του τι είναι και τι εκπροσωπεί το MLNV και η ΕΤΑ, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το κόμμα της πλειοψηφίας στη Χώρα των Βάσκων είναι το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV), χριστιανο- δημοκρατικού προσανατολισμού και υπέρ της ανεξαρτησίας, ωστόσο με την ίδια μορφή που την προωθεί και ο Ζόρντι Πουζόλ στην Καταλωνία, δηλαδή χρησιμοποιεί το αίσθημα ανεξαρτητοποίησης, ευρέως διαδεδομένο στη Χώρα των Βάσκων, ώστε να πιέσουν το κεντρικό κράτος και να πετύχουν περισσότερη εύνοια. Το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα είναι το, κατ' εξοχήν, κόμμα της μεσαίας και μεγαλοαστικής βασκικής τάξης. Αλλο σημαντικό κόμμα στη Χώρα των Βάσκων είναι το "Eusko Alkartasuna" (EA), ένα ακόμα πιο νεο-φιλελεύθερο κόμμα απ' ό,τι το PNV. Αλλα κόμματα με παρουσία σε ολόκληρο το ισπανικό κράτος, το PSE- PSOE(Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα), το PP (Λαϊκό Κόμμα) και η IU(Ενωμένη Αριστερά) δεν κατάφεραν μέχρι σήμερα να υπερβούν την εθνικιστική ψήφο.

Στη Χώρα των Βάσκων οργανώθηκε μία αντιπολίτευση - ενάντια στη δικτατορία και υπέρ της αυτοδιάθεσης και της ανεξαρτησίας της χώρας - με σημαντικότατη πολιτική συνοχή και διάρθρωση. Απόδειξη γι' αυτό ήταν, κατ' αρχήν, η απόρριψη του Συντάγματος στο δημοψήφισμα του 1978 και το 1986 η μαζική απόρριψη της ένταξης της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων η ΕΤΑ συνέχισε την ένοπλη δράση της υπέρ της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού. Ο απολογισμός, χοντρικά, αυτής της σύγκρουσης είναι: σχεδόν 600 Βάσκοι κρατούμενοι σε φυλακές ολόκληρης της Ισπανίας, εκατοντάδες νεκροί σε απόπειρες δολοφονίας και ως θύματα του βρώμικου πολέμου του κράτους ενάντια στο MLNV, ακόμα ανυπολόγιστες οικονομικές ζημιές και τέλος, ας μην ξεχνάμε, και την προσωπική οδύνη που προκάλεσε αυτή η σύγκρουση στη Χώρα των Βάσκων σε πάρα πολύ κόσμο.

Το PSOE (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ισπανίας) του Γκονζάλες που είχε υπερασπιστεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της χώρας των Βάσκων στα χρόνια της αντιφρανκικής πάλης, τονίζοντας ότι η λύση θα έπρεπε να είναι πολιτική, όταν ανέβηκε στην εξουσία το 1982, άλλαξε άρδην και τάχθηκε υπέρ της αστυνομικής και στρατιωτικής λύσης. Και από τότε - με μία απόφαση που δίνει συνέχεια στην πιο στυγνή συγκεντρωτική πολιτική, που ανέκαθεν ασκούσαν οι κυβερνήσεις της Μαδρίτης - αυτή ήταν η πιο σταθερή στάση των διαφόρων κυβερνήσεων του PSOE και τώρα του PP (Λαϊκό Κόμμα).

Για να ερμηνεύσει κανείς τη σύγκρουση αυτή απαιτείται αυστηρότητα, σοβαρότητα και νηφαλιότητα. Πρώτον, γιατί σε όποιο συμπέρασμα και αν φτάσει κανείς, η λύση που θα προωθηθεί δεν πρέπει να έχει σαν στόχο τη συντριβή του MLNV, αλλά την αναζήτηση διαλόγου και διαπραγμάτευσης με αυτό, γιατί διαφορετικά το αποτέλεσμα θα ήταν, χωρίς καμία αμφιβολία, η επιδείνωση της σύγκρουσης. Δεύτερον, γιατί, τουλάχιστον στα χαρτιά, οι προτάσεις της ΕΤΑ και του MLNV, κυρίως μετά από την παρουσίαση της "Δημοκρατικής Εναλλακτικής Λύσης", αυτό που προωθούν δεν είναι η ανεξαρτησία και ο σοσιαλισμός με τη βία, αλλά μία μίνιμουμ συμφωνία που θα αρκεί, ώστε να οριστεί ένα πλαίσιο δημοκρατικών ελευθεριών που θα επιτρέπει τη συμμετοχή ολόκληρης της βασκικής κοινωνίας στη συζήτηση και στην οικοδόμηση μιας ελεύθερης και δημοκρατικής Χώρας των Βάσκων. Μία χώρα που θα αποφασίσει ελεύθερα και σε ευνοϊκές συνθήκες εάν επιθυμεί την ανεξαρτησία ή όχι ή, τέλος πάντων, τι είδους σχέση επιθυμεί να έχει με το ισπανικό κράτος, καθώς και τι είδους κοινωνία και οικονομία επιθυμεί. Ωστόσο, αυτά φαίνονται απαράδεκτα για το ισπανικό κράτος και τη βασκική αστική τάξη, η οποία προτιμάει να είναι αυτή μεσολαβητής - συνομιλητής των Βάσκων με τη Μαδρίτη, παρά να επιτρέψει στον ίδιο το βασκικό λαό να αποφασίσει και να πράξει.

Πεπ ΒΑΛΕΝΘΟΥΕΛΑ

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ

Πριν ένα χρόνο, 19 ξυπόλυτοι φτωχοκαλλιεργητές γης στη Βόρεια Βραζιλία έπεφταν νεκροί από τις σφαίρες αστυνομικών, γιατί τόλμησαν να διεκδικήσουν το δίκαιο αναδασμό καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Πριν δύο μήνες, ένοπλοι γαιοκτήμονες άνοιξαν πυρ ενάντια σε πλήθος 1.500 διαδηλωτών στο Σάο Πάολο, που έκαναν πορεία με το ίδιο αίτημα, τραυματίζοντας οκτώ. Πριν από ένα 15ήμερο, μία τεράστια και άνευ προηγουμένου πορεία δεκάδων χιλιάδων Βραζιλιάνων στους δρόμους της Μπραζίλια απέδειξε πως οι φτωχοί αγρότες δεν έμειναν μόνοι τους. Στον αγώνα τους για δικαιοσύνη στην ιδιοκτησία γης τους υποστήριξαν πάνω από 100.000 Βραζιλιάνοι πολίτες από δεκάδες εργασιακούς κλάδους, οι οποίοι έκαναν πορείες διαμαρτυρίας πολλών χιλιομέτρων με στόχο την τελική συγκέντρωσή τους έξω από τα κυβερνητικά κτίρια, τη Βουλή, τη Γερουσία και το Προεδρικό Μέγαρο.

Να σημαίνουν όλα αυτά πως σ' αυτή την τεράστια λατινοαμερικάνικη χώρα, όπου το 20% του πληθυσμού κατέχει το 88% της γης,μπήκε το νερό στο αυλάκι για την απονομή δικαιοσύνης στην ιδιοκτησία καλλιεργήσιμης γης; Πολύ πιθανόν, εάν κανείς τοποθετήσει μία τέτοια εξέλιξη στο απώτερο μέλλον...

"Η μάχη για την αγροτική μεταρρύθμιση προέρχεται κύρια από ένα κίνημα που αναπτύσσεται αργά, βαθμιαία και με ασφάλεια, μεταλλάσσοντας εαυτό από μικρά κύματα αντίδρασης στις σημερινές μαζικές κινητοποιήσεις κινούμενο ταυτόχρονα στο πεδίο της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής" λέει ένας από τους παλαίμαχους αγωνιστές του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη στη Βραζιλία, ο κοινωνιολόγος Ερμπετ ντε Σούζα. Ο ντε Σούζα, που είναι και από τους πρωτεργάτες του "Κινήματος Υπεράσπισης Αγροτών Χωρίς Γη", εξηγεί στο ηλεκτρονικό ειδησεογραφικό πρακτορείο "Ιντερπρές Τρίτος Κόσμος" ότι το κίνημα ξεκίνησε πριν μία δεκαετία από ομάδες φτωχικών αγροτικών οικογενειών που αναζητούσαν στο Νότο ελεύθερα κομμάτια γης για καλλιέργεια... Οι πρώτες ρίζες υποστήριξης των φτωχοαγροτών εντοπίζονται στη βοήθεια που προσέφεραν παράγοντες της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Από κει απλώθηκε σ' όλη τη χώρα. Ο βασικός κορμός αυτού του κινήματος αποτελείται από οικογένειες που θέλουν να καλλιεργήσουν ένα μικρό κομμάτι γης. Η συμμετοχή γυναικόπαιδων στις διαδηλώσεις και στις καταλήψεις γης είναι απαραίτητη και υποχρεωτική. Γιατί αυτοί είναι εκείνοι που αποτελούν εκείνο το μέρος του πληθυσμού που έχει απορρίψει την επαιτεία στις πόλεις, που κρατάει την αξιοπρέπειά του και είναι έτοιμο να πεθάνει για ένα μικρό κομμάτι γης.

Εξωθημένοι στο περιθώριο, οι αυτόχθονες πληθυσμοί της Βραζιλίας δεν έχουν ποτέ σβήσει από πάνω τους την ταυτότητα του "δουλοπάροικου" ακόμη και σήμερα, λίγο πριν την αυγή του 21ου αιώνα. Βρίσκονται κάτω από τον τελευταίο τροχό της "άμαξας" της "Τάξης και της Προόδου", όπως αναγράφεται επιδεικτικά στη βραζιλιάνικη σημαία... Στο ίδιο "γήπεδο" με τους αυτόχθονες βρίσκονται και οι απόγονοι των Ευρωπαίων αποικιοκρατών, όπως και οι μιγάδες, αμάγαλμα των απανταχού φυλών της Γης, που βρήκαν λόγο ύπαρξης στο δεύτερο και νοτιότερο μισό της αμερικανικής ηπείρου.

Στη Βραζιλία, λοιπόν, όπως είναι γνωστό, η μεσαία έστω και μικροαστική κοινωνική τάξη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Υπάρχει μόνον το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στους πολύ πλούσιους και στους πάμφτωχους. Η ίδια εικόνα λεηλατεί τη ζωή στις πόλεις και στην περιφέρεια με μάλλον απαράμιλλη αγριότητα στη δεύτερη περίπτωση. Τα τάγματα θανάτου που σκοτώνουν τα παιδιά του δρόμου στις μεγαλουπόλεις της Βραζιλίας, είναι οι ένοπλες ομάδες των πλούσιων γαιοκτημόνων στην περιφέρεια που θανατώνουν όσους μικροκαλλιεργητές τολμήσουν να σηκώσουν φωνή ή να προβούν σε οποιαδήποτε κίνηση αντίδρασης. Ωστόσο, η κατασταλτική βία της πλουτοκρατίας ακόμη και στην περίπτωση της Βραζιλίας άρχισε να "προσκρούει" στις λαϊκές αντιδράσεις. Σήμερα, άρχισε, επιτέλους να φαίνεται πως μια μερίδα της βραζιλιάνικης κοινής γνώμης συνειδητοποιεί πως οι φτωχοκαλλιεργητές δεν μπορεί άλλο να είναι μόνοι τους. Μετά το αιματοκύλισμα της πορείας στη νότια πολιτεία Πάρα, τον περσινό Απρίλη, και τις υποτονικές αντιδράσεις της κοινής γνώμης, σήμερα φθάσαμε στη μεγάλη πορεία του '97 στην Μπραζίλια.

Πριν δύο περίπου βδομάδες, στις 18 Απρίλη, πάνω από 100.000 δάσκαλοι, μαθητές, αγρότες, εργαζόμενοι στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα κατέβηκαν από κάθε περιοχή της Βραζιλίας βαδίζοντας αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων για να στείλουν ένα και μόνον μήνυμα στην κυβέρνηση του Προέδρου Φερνάντο Ενρίκε Καρντόσο: "Τέρμα στις υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα. Η λύση στο ξαναμοίρασμα γης πρέπει να δοθεί τώρα!".

Η "θάλασσα" των δεκάδων χιλιάδων κρατούσε κόκκινες σημαίες με το σήμα του βασικού διοργανωτή, που δεν ήταν άλλος από το "Κίνημα Αγροτών Χωρίς Γη", γνωστό στη Βραζιλία ως "MST". Η ατέλειωτη πορεία των χιλιάδων διαδηλωτών, που έμεινε στα πρωτοσέλιδα των βραζιλιάνικων εφημερίδων ως η μεγαλύτερη αντικυβερνητική πορεία από το 1995, (οπότε ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος Φερνάντο Ενρίκε Καρντόσο), άρχισε από το πρωί και τελείωσε το βράδυ της 18ης Απρίλη.Συγκεντρώσεις με συνθήματα για το δίκαιο ξαναμοίρασμα γης στους φτωχοκαλλιεργητές έγιναν έξω σχεδόν κάθε κυβερνητικό κτίριο της Μπραζίλια: τη Γερουσία, τη Βουλή, το Προεδρικό Μέγαρο.

"Δε νομίζω ότι οι παρούσες κινητοποιήσεις θα καρποφορήσουν βραχυπρόθεσμα, αλλά πιστεύω ότι είναι μία καλή αρχή, μιας που δίνεται η δυνατότητα στους Βραζιλιάνους να αρχίσουν να αισθάνονται ως ενεργοί πολίτες" ήταν η χαρακτηριστική απάντηση ενός 27χρονου δασκάλου σε δημοσιογράφο που τον ρώτησε για το νόημα της συμμετοχής του στη "μεγάλη πορεία" στην Μπραζίλια.

Πράγματι. Η "Εθνική Πορεία για τη Μεταρρύθμιση της γαιοκτησίας, τη Δουλιά και τη Δικαιοσύνη", όπως ονομάστηκε, είναι μόνον μέρος της εκστρατευτικής στρατηγικής του Κινήματος των Αγροτών Χωρίς Γης που αποσκοπεί στην κορύφωση της πίεσης προς την κυβέρνηση Καρντόσο για αναδασμό της γης.

Μέσα στο πρόγραμμα κινητοποιήσεων της οργάνωσης εντάσσονται διάφορες μορφές πάλης, όπως, μεταξύ άλλων, μαζικές καταλήψεις ελεύθερης καλλιεργήσιμης γης, συναντήσεις με αξιωματούχους της κυβέρνησης Καρντόσο, ενημέρωση και δραστηριοποίηση της κοινής γνώμης, νομική υπεράσπιση φτωχών καλλιεργητών που συλλαμβάνονται από τις αστυνομικές αρχές γιατί αντιδρούν στην ανέχεια με αξιοπρέπεια.

Οι κινητοποιήσεις, που έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια, έχουν κερδίσει μεγάλο μέρος της βραζιλιάνικης κοινής γνώμης. Δημοσκόπηση που έγινε εκ μέρους της "Εθνικής Συνομοσπονδίας Βιομηχανιών" αναφέρει ότι το 85% των Βραζιλιάνων θεωρούν τις καταλήψεις ελεύθερης καλλιεργήσιμης γης ως νόμιμο μέσο αγώνα, που έχει στόχο την επίσπευση των διαδικασιών για τη γεωργική μεταρρύθμιση...

Η αυξανόμενη δημοτικότητα της οργάνωσης έθεσε την κυβέρνηση Καρντόσο στις "συμπληγάδες πέτρες" της λαϊκής υποστήριξης των φτωχοκαλλιεργητών και τις συντηρητικές δυνάμεις της πλουτοκρατίας, οι οποίες ουσιαστικά τον έφεραν στην εξουσία με τις εκλογές του 1994.

Η στάση της κυβέρνησής του ξεκίνησε από επικριτική και εξελίχθηκε σε φιλικότερη, καθώς μετά την πορεία της 18ης Απρίλη δέχτηκε να συναντηθεί με τους ηγέτες του MST για να επιτευχθεί μία συμφωνία που θα βάλει τέλος στις καταλήψεις γης, αλλά και θα επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις του "στάτους γαιο-ιδιοκτησίας".

Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του προεδρικού εκπροσώπου, Σέρζιο Αμαράλ,στα αιτήματα του MST: "Εάν οι Βραζιλιάνοι επιθυμούν όντως τη μεταρρύθμιση γαιοκτησίας, θα πρέπει να είναι πρόθυμοι να καταβάλλουν το ποσό των 40.000.000.000 ρεάλ (38,4 δισ. δολάρια) σε φόρους". Ωστόσο, άμεση ήταν και η αντίδραση του Ζόζε Ράινα, ηγετικού στελέχους του MST: "Η κυβέρνηση μονίμως δεν έχει λεφτά για τους αγρότες, την υγεία και την εκπαίδευση... Πάντα, όμως, βρίσκει αρκετά για να σώζει τις τράπεζες και τους τραπεζίτες".

Η αλήθεια είναι, πάντως, ότι με τους ρυθμούς που κινείται η κυβέρνηση Καρντόσο, το μοίρασμα γης στους φτωχούς καλλιεργητές (μιλάμε για 4.800.000 οικογένειες) θα γίνει το 2067! Μερίδα του βραζιλιάνικου Τύπου θεωρεί πως το κυβερνητικό πρόγραμμα μεταρρύθμισης γης δεν είναι παρά μία προσωρινή προσπάθεια εκτόνωσης των κοινωνικών εντάσεων και όχι δυναμική προσπάθεια για τη λύση του προβλήματος. Αυτό το τελευταίο, βέβαια, υπό την παρούσα κυβέρνηση, μάλλον δε θα γίνει ποτέ, μιας που οι υποστηριχτές της (η άρχουσα τάξη - πλουτοκρατία) δύσκολα θα πειστεί να μοιραστεί το 88% κατοχής της βραζιλιάνικης καλλιεργήσιμης γης και να παραχωρήσει κάτι στο 40% των φτωχών που κατέχει μόλις το 1% των χωραφιών!

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

Πάνω από 30 χρόνια ένοπλης δράσης, με έμπνευση αρχικά στην αλγερινή και την κουβανική εμπειρία, συμπληρώνει αυτόν τον καιρό η βασκική οργάνωση "Euskadi Ta Askatasuna" (ETA - Χώρα των Βάσκων και Ελευθερία). Παίρνοντας σάρκα και οστά σε μία χώρα με σχεδόν 3.000.000 κατοίκους, στη δεκαετία του '60, η ένοπλη οργάνωση ΕΤΑ έτυχε μεγάλης συμπάθειας, κατά τη διάρκεια του αγώνα ενάντια της δικτατορίας του στρατηγού Φράνκο, εκ μέρους ευρέων τμημάτων της Αριστεράς και δημοκρατικών οργανώσεων σε όλο το ισπανικό κράτος και, φυσικά, στην ίδια τη Χώρα των Βάσκων.

Κατά τη διάρκεια αυτών των 30 και πλέον χρόνων, από την ένοπλη οργάνωση ξεπηδούν ομάδες που δημιουργούν πολιτικά κόμματα, όπως το Κομμουνιστικό Κίνημα (μαοϊστικής τάσης) ή ένα μέρος της Κομμουνιστικής Επαναστατικής Λίγκα (τροτσκιστικής τάσης). Μερικά από τα πιο σημαντικά στελέχη των οποίων, όπως ο Μάριο Οναιντία, είναι πια μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Χώρας των Βάσκων - PSOE.

H ETA κινείται σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, πολύ διαρθρωμένο και οργανωμένο, σε πολυάριθμες ομάδες διαφορετικού χαρακτήρα: πολιτικού, κοινωνικού, συνδικαλιστικού, πολιτιστικού, οικολογικού, που, βασικά, τις ενώνει η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας της Χώρας των Βάσκων.

Στα τέλη της δεκαετίας του '70, από αυτήν την ομάδα οργανώσεων και μελών γεννιέται μία πολιτικο- εκλογική συμμαχία, ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή, με ένα και μοναδικό πρόγραμμα, στους θεσμούς: "Herri Batasuna" (HB - Λαϊκή Ενότητα) που κινείται κάτω από το σύνθημα "ανεξαρτησία και σοσιαλισμός".

Η ΗΒ κατάφερε να είναι το τρίτο σε δύναμη κόμμα στη Χώρα των Βάσκων, το πρώτο στην επαρχία Γκιπουσκόα (με πρωτεύουσα το Σαν Σεμπαστιάν) μέχρι και τις τελευταίες εκλογές. Διατηρεί δε ένα ποσοστό γύρω στο 13%. Αν και δεν υπάρχει οργανική σχέση μεταξύ της HB και της ΕΤΑ, ούτε και με άλλες οργανώσεις αυτού του φάσματος, που αποκαλείται Βασκικό Κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης (MLNV), η σύγκλιση πολιτικών προτάσεων και προγράμματος είναι ολοφάνερη για όλους.

Από την άλλη πλευρά, όμως, αυτό που μόλις σημειώσαμε για τη μη ύπαρξη οργανικής σχέσης, θα πρέπει να το τοποθετήσουμε σε εισαγωγικά. Καθώς, αν και πραγματικά δεν υπάρχουν νόμιμοι ή δημόσιοι οργανισμοί που τις ενώνουν, υπάρχουν κάποιες μορφές σχέσης μεταξύ τους, σε πολλές περιπτώσεις παράνομες, που τις φέρνουν σε διαρκή επαφή και τις επιτρέπουν να έχουν επικοινωνία και διάλογο.

Ετσι για παράδειγμα, τη γνωστή ως Βασκική Σοσιαλιστική Συντονιστική (KAS) την αποτελούσαν: οι ΕΤΑ, Προ- Αμνηστία (οργανισμός που αγωνίζεται για την απελευθέρωση των Βάσκων πολιτικών κρατουμένων), LAB (οργάνωση συνδικαλιστική), "Jarrai" (νεολαιίστικη οργάνωση), EGIZAN (γυναικεία οργάνωση) και το διαλυμένο πια HASI (κόμμα αυτοαποκαλούμενο μαρξιστικό - λενινιστικό, που χάριζε στην KAS οργανική δομή). Η KAS παραχώρησε τη θέση της στην "Isquierda Abertzale", μια δομή πολιτικής σχέσης και συντονισμού ανάμεσα στις παραπάνω οργανώσεις, που διαρθρώθηκε από τοπικά συμβούλια που δρουν στην παρανομία.

Η "Isquierda Abertzale" στηρίζει την "Herri Batasuna" και αυτή με τη σειρά της υποστηρίζει ή διαδίδει τις πολιτικές προτάσεις της πρώτης ή ακόμα και της ΕΤΑ απευθείας. Οπως είναι η περίπτωση της "Δημοκρατικής Εναλλακτικής Λύσης", μία πρόταση ειρήνης της ΕΤΑ προς το ισπανικό κράτος, που διαδόθηκε σε μορφή βιντεοκασέτας και ήταν ο λόγος που προφασίστηκε το Ειδικό Δικαστήριο για να συλλάβει, πριν δύο μήνες περίπου, ολόκληρη την ηγεσία της ΗΒ.

Μετά από αυτήν τη σύντομη περιγραφή του τι είναι και τι εκπροσωπεί το MLNV και η ΕΤΑ, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το κόμμα της πλειοψηφίας στη Χώρα των Βάσκων είναι το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV), χριστιανο- δημοκρατικού προσανατολισμού και υπέρ της ανεξαρτησίας, ωστόσο με την ίδια μορφή που την προωθεί και ο Ζόρντι Πουζόλ στην Καταλωνία, δηλαδή χρησιμοποιεί το αίσθημα ανεξαρτητοποίησης, ευρέως διαδεδομένο στη Χώρα των Βάσκων, ώστε να πιέσουν το κεντρικό κράτος και να πετύχουν περισσότερη εύνοια. Το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα είναι το, κατ' εξοχήν, κόμμα της μεσαίας και μεγαλοαστικής βασκικής τάξης. Αλλο σημαντικό κόμμα στη Χώρα των Βάσκων είναι το "Eusko Alkartasuna" (EA), ένα ακόμα πιο νεο-φιλελεύθερο κόμμα απ' ό,τι το PNV. Αλλα κόμματα με παρουσία σε ολόκληρο το ισπανικό κράτος, το PSE- PSOE(Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα), το PP (Λαϊκό Κόμμα) και η IU(Ενωμένη Αριστερά) δεν κατάφεραν μέχρι σήμερα να υπερβούν την εθνικιστική ψήφο.

Στη Χώρα των Βάσκων οργανώθηκε μία αντιπολίτευση - ενάντια στη δικτατορία και υπέρ της αυτοδιάθεσης και της ανεξαρτησίας της χώρας - με σημαντικότατη πολιτική συνοχή και διάρθρωση. Απόδειξη γι' αυτό ήταν, κατ' αρχήν, η απόρριψη του Συντάγματος στο δημοψήφισμα του 1978 και το 1986 η μαζική απόρριψη της ένταξης της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων η ΕΤΑ συνέχισε την ένοπλη δράση της υπέρ της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού. Ο απολογισμός, χοντρικά, αυτής της σύγκρουσης είναι: σχεδόν 600 Βάσκοι κρατούμενοι σε φυλακές ολόκληρης της Ισπανίας, εκατοντάδες νεκροί σε απόπειρες δολοφονίας και ως θύματα του βρώμικου πολέμου του κράτους ενάντια στο MLNV, ακόμα ανυπολόγιστες οικονομικές ζημιές και τέλος, ας μην ξεχνάμε, και την προσωπική οδύνη που προκάλεσε αυτή η σύγκρουση στη Χώρα των Βάσκων σε πάρα πολύ κόσμο.

Το PSOE (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ισπανίας) του Γκονζάλες που είχε υπερασπιστεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της χώρας των Βάσκων στα χρόνια της αντιφρανκικής πάλης, τονίζοντας ότι η λύση θα έπρεπε να είναι πολιτική, όταν ανέβηκε στην εξουσία το 1982, άλλαξε άρδην και τάχθηκε υπέρ της αστυνομικής και στρατιωτικής λύσης. Και από τότε - με μία απόφαση που δίνει συνέχεια στην πιο στυγνή συγκεντρωτική πολιτική, που ανέκαθεν ασκούσαν οι κυβερνήσεις της Μαδρίτης - αυτή ήταν η πιο σταθερή στάση των διαφόρων κυβερνήσεων του PSOE και τώρα του PP (Λαϊκό Κόμμα).

Για να ερμηνεύσει κανείς τη σύγκρουση αυτή απαιτείται αυστηρότητα, σοβαρότητα και νηφαλιότητα. Πρώτον, γιατί σε όποιο συμπέρασμα και αν φτάσει κανείς, η λύση που θα προωθηθεί δεν πρέπει να έχει σαν στόχο τη συντριβή του MLNV, αλλά την αναζήτηση διαλόγου και διαπραγμάτευσης με αυτό, γιατί διαφορετικά το αποτέλεσμα θα ήταν, χωρίς καμία αμφιβολία, η επιδείνωση της σύγκρουσης. Δεύτερον, γιατί, τουλάχιστον στα χαρτιά, οι προτάσεις της ΕΤΑ και του MLNV, κυρίως μετά από την παρουσίαση της "Δημοκρατικής Εναλλακτικής Λύσης", αυτό που προωθούν δεν είναι η ανεξαρτησία και ο σοσιαλισμός με τη βία, αλλά μία μίνιμουμ συμφωνία που θα αρκεί, ώστε να οριστεί ένα πλαίσιο δημοκρατικών ελευθεριών που θα επιτρέπει τη συμμετοχή ολόκληρης της βασκικής κοινωνίας στη συζήτηση και στην οικοδόμηση μιας ελεύθερης και δημοκρατικής Χώρας των Βάσκων. Μία χώρα που θα αποφασίσει ελεύθερα και σε ευνοϊκές συνθήκες εάν επιθυμεί την ανεξαρτησία ή όχι ή, τέλος πάντων, τι είδους σχέση επιθυμεί να έχει με το ισπανικό κράτος, καθώς και τι είδους κοινωνία και οικονομία επιθυμεί. Ωστόσο, αυτά φαίνονται απαράδεκτα για το ισπανικό κράτος και τη βασκική αστική τάξη, η οποία προτιμάει να είναι αυτή μεσολαβητής - συνομιλητής των Βάσκων με τη Μαδρίτη, παρά να επιτρέψει στον ίδιο το βασκικό λαό να αποφασίσει και να πράξει.

Πεπ ΒΑΛΕΝΘΟΥΕΛΑ

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ

Πριν ένα χρόνο, 19 ξυπόλυτοι φτωχοκαλλιεργητές γης στη Βόρεια Βραζιλία έπεφταν νεκροί από τις σφαίρες αστυνομικών, γιατί τόλμησαν να διεκδικήσουν το δίκαιο αναδασμό καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Πριν δύο μήνες, ένοπλοι γαιοκτήμονες άνοιξαν πυρ ενάντια σε πλήθος 1.500 διαδηλωτών στο Σάο Πάολο, που έκαναν πορεία με το ίδιο αίτημα, τραυματίζοντας οκτώ. Πριν από ένα 15ήμερο, μία τεράστια και άνευ προηγουμένου πορεία δεκάδων χιλιάδων Βραζιλιάνων στους δρόμους της Μπραζίλια απέδειξε πως οι φτωχοί αγρότες δεν έμειναν μόνοι τους. Στον αγώνα τους για δικαιοσύνη στην ιδιοκτησία γης τους υποστήριξαν πάνω από 100.000 Βραζιλιάνοι πολίτες από δεκάδες εργασιακούς κλάδους, οι οποίοι έκαναν πορείες διαμαρτυρίας πολλών χιλιομέτρων με στόχο την τελική συγκέντρωσή τους έξω από τα κυβερνητικά κτίρια, τη Βουλή, τη Γερουσία και το Προεδρικό Μέγαρο.

Να σημαίνουν όλα αυτά πως σ' αυτή την τεράστια λατινοαμερικάνικη χώρα, όπου το 20% του πληθυσμού κατέχει το 88% της γης,μπήκε το νερό στο αυλάκι για την απονομή δικαιοσύνης στην ιδιοκτησία καλλιεργήσιμης γης; Πολύ πιθανόν, εάν κανείς τοποθετήσει μία τέτοια εξέλιξη στο απώτερο μέλλον...

"Η μάχη για την αγροτική μεταρρύθμιση προέρχεται κύρια από ένα κίνημα που αναπτύσσεται αργά, βαθμιαία και με ασφάλεια, μεταλλάσσοντας εαυτό από μικρά κύματα αντίδρασης στις σημερινές μαζικές κινητοποιήσεις κινούμενο ταυτόχρονα στο πεδίο της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής" λέει ένας από τους παλαίμαχους αγωνιστές του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη στη Βραζιλία, ο κοινωνιολόγος Ερμπετ ντε Σούζα. Ο ντε Σούζα, που είναι και από τους πρωτεργάτες του "Κινήματος Υπεράσπισης Αγροτών Χωρίς Γη", εξηγεί στο ηλεκτρονικό ειδησεογραφικό πρακτορείο "Ιντερπρές Τρίτος Κόσμος" ότι το κίνημα ξεκίνησε πριν μία δεκαετία από ομάδες φτωχικών αγροτικών οικογενειών που αναζητούσαν στο Νότο ελεύθερα κομμάτια γης για καλλιέργεια... Οι πρώτες ρίζες υποστήριξης των φτωχοαγροτών εντοπίζονται στη βοήθεια που προσέφεραν παράγοντες της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Από κει απλώθηκε σ' όλη τη χώρα. Ο βασικός κορμός αυτού του κινήματος αποτελείται από οικογένειες που θέλουν να καλλιεργήσουν ένα μικρό κομμάτι γης. Η συμμετοχή γυναικόπαιδων στις διαδηλώσεις και στις καταλήψεις γης είναι απαραίτητη και υποχρεωτική. Γιατί αυτοί είναι εκείνοι που αποτελούν εκείνο το μέρος του πληθυσμού που έχει απορρίψει την επαιτεία στις πόλεις, που κρατάει την αξιοπρέπειά του και είναι έτοιμο να πεθάνει για ένα μικρό κομμάτι γης.

Εξωθημένοι στο περιθώριο, οι αυτόχθονες πληθυσμοί της Βραζιλίας δεν έχουν ποτέ σβήσει από πάνω τους την ταυτότητα του "δουλοπάροικου" ακόμη και σήμερα, λίγο πριν την αυγή του 21ου αιώνα. Βρίσκονται κάτω από τον τελευταίο τροχό της "άμαξας" της "Τάξης και της Προόδου", όπως αναγράφεται επιδεικτικά στη βραζιλιάνικη σημαία... Στο ίδιο "γήπεδο" με τους αυτόχθονες βρίσκονται και οι απόγονοι των Ευρωπαίων αποικιοκρατών, όπως και οι μιγάδες, αμάγαλμα των απανταχού φυλών της Γης, που βρήκαν λόγο ύπαρξης στο δεύτερο και νοτιότερο μισό της αμερικανικής ηπείρου.

Στη Βραζιλία, λοιπόν, όπως είναι γνωστό, η μεσαία έστω και μικροαστική κοινωνική τάξη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Υπάρχει μόνον το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στους πολύ πλούσιους και στους πάμφτωχους. Η ίδια εικόνα λεηλατεί τη ζωή στις πόλεις και στην περιφέρεια με μάλλον απαράμιλλη αγριότητα στη δεύτερη περίπτωση. Τα τάγματα θανάτου που σκοτώνουν τα παιδιά του δρόμου στις μεγαλουπόλεις της Βραζιλίας, είναι οι ένοπλες ομάδες των πλούσιων γαιοκτημόνων στην περιφέρεια που θανατώνουν όσους μικροκαλλιεργητές τολμήσουν να σηκώσουν φωνή ή να προβούν σε οποιαδήποτε κίνηση αντίδρασης. Ωστόσο, η κατασταλτική βία της πλουτοκρατίας ακόμη και στην περίπτωση της Βραζιλίας άρχισε να "προσκρούει" στις λαϊκές αντιδράσεις. Σήμερα, άρχισε, επιτέλους να φαίνεται πως μια μερίδα της βραζιλιάνικης κοινής γνώμης συνειδητοποιεί πως οι φτωχοκαλλιεργητές δεν μπορεί άλλο να είναι μόνοι τους. Μετά το αιματοκύλισμα της πορείας στη νότια πολιτεία Πάρα, τον περσινό Απρίλη, και τις υποτονικές αντιδράσεις της κοινής γνώμης, σήμερα φθάσαμε στη μεγάλη πορεία του '97 στην Μπραζίλια.

Πριν δύο περίπου βδομάδες, στις 18 Απρίλη, πάνω από 100.000 δάσκαλοι, μαθητές, αγρότες, εργαζόμενοι στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα κατέβηκαν από κάθε περιοχή της Βραζιλίας βαδίζοντας αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων για να στείλουν ένα και μόνον μήνυμα στην κυβέρνηση του Προέδρου Φερνάντο Ενρίκε Καρντόσο: "Τέρμα στις υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα. Η λύση στο ξαναμοίρασμα γης πρέπει να δοθεί τώρα!".

Η "θάλασσα" των δεκάδων χιλιάδων κρατούσε κόκκινες σημαίες με το σήμα του βασικού διοργανωτή, που δεν ήταν άλλος από το "Κίνημα Αγροτών Χωρίς Γη", γνωστό στη Βραζιλία ως "MST". Η ατέλειωτη πορεία των χιλιάδων διαδηλωτών, που έμεινε στα πρωτοσέλιδα των βραζιλιάνικων εφημερίδων ως η μεγαλύτερη αντικυβερνητική πορεία από το 1995, (οπότε ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος Φερνάντο Ενρίκε Καρντόσο), άρχισε από το πρωί και τελείωσε το βράδυ της 18ης Απρίλη.Συγκεντρώσεις με συνθήματα για το δίκαιο ξαναμοίρασμα γης στους φτωχοκαλλιεργητές έγιναν έξω σχεδόν κάθε κυβερνητικό κτίριο της Μπραζίλια: τη Γερουσία, τη Βουλή, το Προεδρικό Μέγαρο.

"Δε νομίζω ότι οι παρούσες κινητοποιήσεις θα καρποφορήσουν βραχυπρόθεσμα, αλλά πιστεύω ότι είναι μία καλή αρχή, μιας που δίνεται η δυνατότητα στους Βραζιλιάνους να αρχίσουν να αισθάνονται ως ενεργοί πολίτες" ήταν η χαρακτηριστική απάντηση ενός 27χρονου δασκάλου σε δημοσιογράφο που τον ρώτησε για το νόημα της συμμετοχής του στη "μεγάλη πορεία" στην Μπραζίλια.

Πράγματι. Η "Εθνική Πορεία για τη Μεταρρύθμιση της γαιοκτησίας, τη Δουλιά και τη Δικαιοσύνη", όπως ονομάστηκε, είναι μόνον μέρος της εκστρατευτικής στρατηγικής του Κινήματος των Αγροτών Χωρίς Γης που αποσκοπεί στην κορύφωση της πίεσης προς την κυβέρνηση Καρντόσο για αναδασμό της γης.

Μέσα στο πρόγραμμα κινητοποιήσεων της οργάνωσης εντάσσονται διάφορες μορφές πάλης, όπως, μεταξύ άλλων, μαζικές καταλήψεις ελεύθερης καλλιεργήσιμης γης, συναντήσεις με αξιωματούχους της κυβέρνησης Καρντόσο, ενημέρωση και δραστηριοποίηση της κοινής γνώμης, νομική υπεράσπιση φτωχών καλλιεργητών που συλλαμβάνονται από τις αστυνομικές αρχές γιατί αντιδρούν στην ανέχεια με αξιοπρέπεια.

Οι κινητοποιήσεις, που έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια, έχουν κερδίσει μεγάλο μέρος της βραζιλιάνικης κοινής γνώμης. Δημοσκόπηση που έγινε εκ μέρους της "Εθνικής Συνομοσπονδίας Βιομηχανιών" αναφέρει ότι το 85% των Βραζιλιάνων θεωρούν τις καταλήψεις ελεύθερης καλλιεργήσιμης γης ως νόμιμο μέσο αγώνα, που έχει στόχο την επίσπευση των διαδικασιών για τη γεωργική μεταρρύθμιση...

Η αυξανόμενη δημοτικότητα της οργάνωσης έθεσε την κυβέρνηση Καρντόσο στις "συμπληγάδες πέτρες" της λαϊκής υποστήριξης των φτωχοκαλλιεργητών και τις συντηρητικές δυνάμεις της πλουτοκρατίας, οι οποίες ουσιαστικά τον έφεραν στην εξουσία με τις εκλογές του 1994.

Η στάση της κυβέρνησής του ξεκίνησε από επικριτική και εξελίχθηκε σε φιλικότερη, καθώς μετά την πορεία της 18ης Απρίλη δέχτηκε να συναντηθεί με τους ηγέτες του MST για να επιτευχθεί μία συμφωνία που θα βάλει τέλος στις καταλήψεις γης, αλλά και θα επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις του "στάτους γαιο-ιδιοκτησίας".

Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του προεδρικού εκπροσώπου, Σέρζιο Αμαράλ,στα αιτήματα του MST: "Εάν οι Βραζιλιάνοι επιθυμούν όντως τη μεταρρύθμιση γαιοκτησίας, θα πρέπει να είναι πρόθυμοι να καταβάλλουν το ποσό των 40.000.000.000 ρεάλ (38,4 δισ. δολάρια) σε φόρους". Ωστόσο, άμεση ήταν και η αντίδραση του Ζόζε Ράινα, ηγετικού στελέχους του MST: "Η κυβέρνηση μονίμως δεν έχει λεφτά για τους αγρότες, την υγεία και την εκπαίδευση... Πάντα, όμως, βρίσκει αρκετά για να σώζει τις τράπεζες και τους τραπεζίτες".

Η αλήθεια είναι, πάντως, ότι με τους ρυθμούς που κινείται η κυβέρνηση Καρντόσο, το μοίρασμα γης στους φτωχούς καλλιεργητές (μιλάμε για 4.800.000 οικογένειες) θα γίνει το 2067! Μερίδα του βραζιλιάνικου Τύπου θεωρεί πως το κυβερνητικό πρόγραμμα μεταρρύθμισης γης δεν είναι παρά μία προσωρινή προσπάθεια εκτόνωσης των κοινωνικών εντάσεων και όχι δυναμική προσπάθεια για τη λύση του προβλήματος. Αυτό το τελευταίο, βέβαια, υπό την παρούσα κυβέρνηση, μάλλον δε θα γίνει ποτέ, μιας που οι υποστηριχτές της (η άρχουσα τάξη - πλουτοκρατία) δύσκολα θα πειστεί να μοιραστεί το 88% κατοχής της βραζιλιάνικης καλλιεργήσιμης γης και να παραχωρήσει κάτι στο 40% των φτωχών που κατέχει μόλις το 1% των χωραφιών!

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

Το "Κίνημα Αγροτών χωρίς Γη" παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις την τελευταία χρονιά στη Βραζιλία

Στη διάρκεια των 30 και πλέον χρόνων η ΕΤΑ ανέπτυξε έντονη ένοπλη δράση υπέρ της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού και είχε εκατοντάδες θύματα ενός βρώμικου πολέμου σ' ολόκληρη την Ισπανία

Το "Κίνημα Αγροτών χωρίς Γη" παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις την τελευταία χρονιά στη Βραζιλία

Στη διάρκεια των 30 και πλέον χρόνων η ΕΤΑ ανέπτυξε έντονη ένοπλη δράση υπέρ της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού και είχε εκατοντάδες θύματα ενός βρώμικου πολέμου σ' ολόκληρη την Ισπανία