Ο Ξανάνα Γκουσμάο είναι μία από τις πιο γνωστές προσωπικότητες (μαζί με τον βραβευμένο με Νόμπελ Χοσέ Ράμος Χόρτα) στον κόσμο, για τον αγώνα του υπέρ της ανεξαρτησίας ενός μικρού νησιού που κατελήφθη το 1975 από τα ινδονησιακά στρατεύματα κατοχής: το Ανατολικό Τιμόρ.

Πληρώνοντας για χρόνια πολλά τη δραστηριότητά του με πολυετείς ποινές κάθειρξης τόσο σε φυλακές ασφαλείας της Τζακάρτα όσο και αργότερα στο σπίτι του, αφέθηκε ελεύθερος λίγα 24ωρα πριν το διαβόητο δημοψήφισμα της περασμένης Δευτέρας. Η απελευθέρωσή του σημαίνει αρκετά για ένα λαό που αιματοκυλίστηκε επί 25 χρόνια και ίσως παίξει μεσοπρόθεσμα πολιτικό ρόλο στις προσπάθειες ορθοπόδησης του Α. Τιμόρ. Ωστόσο, οι συμπληγάδες πέτρες της βίας που σκορπά στο νησί η δράση των - υποστηριζόμενων από την Τζακάρτα - παραστρατιωτικών οργανώσεων, προβάλλουν ως το υπ' αριθμόν ένα εμπόδιο στο δρόμο του Α. Τιμόρ προς την ελευθερία και ανεξαρτησία.

Ο ίδιος ο Γκουσμάο, λίγο πριν την απόφαση του Ινδονήσιου προέδρου Χαμπίμπι να τον απελευθερώσει, αποκάλυπτε σε συνέντευξή του στο περιοδικό "Τάιμ" τα σχέδιά του για το μέλλον: "Εάν το δημοψήφισμα κλίνει προς την αυτονομία, εγώ θα γίνω αγρότης... Εάν καθορίσει την ανεξαρτησία, τότε μάλλον θα μπορούσα να παίξω έναν πολιτικό ρόλο, σίγουρα όχι ηγετικό, αλλά έναν σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Εθνη για τη σταθεροποίηση του νησιού". Δηλώσεις αρκετά χαρακτηριστικές ιδιαίτερα όσον αφορά τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει το Α. Τιμόρ έως ότου σταθεί στα πόδια του. Ηδη, ο ΟΗΕ επεξεργάζεται σχέδια αποστολής πολυεθνικών δυνάμεων. Ομως, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, μόνον το "κυανό κράνος" στρατιωτών του ΟΗΕ δεν αρκεί για να φέρει τη σταθερότητα, πολύ δε περισσότερο την ειρήνη...

Δ. ΟΡΦ.

ΒΙΒΛΙΟ

Ζωή σαν... θάνατος

Τι είναι ο θάνατος; Η αντίπερα όχθη της ζωής. Ισως και η τελική απόδειξη κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, που ενώ ζώντας έχει δικό της όνομα, στην "πολιτεία" των νεκρών μπορεί και να το χάσει. Η ζωή και ο θάνατος είναι ο εκρηκτικός θεματικός "πυρήνας" του μυθιστορήματος του σπουδαίου Πορτογάλου κομμουνιστή και νομπελίστα συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου "Ολα τα ονόματα" (εκδόσεις Καστανιώτη,εξαίρετη μετάφραση Αθηνάς Ψύλλια). Ο 77χρονος, σήμερα, Ζ. Σαραμάγκου, το άλλοτε αγροτόπαιδο, που ενώ η φτώχεια το απόκοψε από το γυμνάσιο εξελίχθηκε σε εξέχοντα δημοσιογράφο, κριτικό της λογοτεχνίας και πολυμεταφρασμένο συγγραφέα, έγραψε αυτό το ελκυστικότατο μυθιστόρημα ορμώμενος από μια πικρότατη εμπειρία του, όπως ο ίδιος αποκάλυψε. Οταν ήταν δύο χρονών πέθανε ξαφνικά, υποτίθεται από κοκίτη, ο μεγαλύτερος, (τετράχρονος) αδελφός του. Πριν εφτά χρόνια ο συγγραφέας, θέλοντας να εξιχνιάσει αυτό το θάνατο, αναζήτησε από τα ληξιαρχικά αρχεία του Δημαρχείου Λισαβόνας και των νεκροταφείων της πόλης τα στοιχεία ζωής και θανάτου του αδελφού του. Το μόνο που βρέθηκε ήταν ένας τάφος...

Ο Σαραμάγκου, συλλογιζόμενος ότι "τα νεκροταφεία είναι τα αναπαυτήρια όλων των ονομάτων", έγραψε αυτό το ιδιοφυούς σύλληψης και πλοκής, "δηλητηριώδους" χιούμορ, παραστατικότατο στις περιγραφές του, ερεθιστικά πρωτότυπης γραφής (ιδιαίτερα με τους ενταγμένους σε μικρές κύριες φράσεις εκτενείς, χωρισμένους μόνο με κόμματα, διαλόγους που απαιτούν την προσοχή, αλλά και προκαλούν την ψυχοδιανοητική συμμετοχή του αναγνώστη) μυθιστόρημα. Μυθιστόρημα που στοχάζεται τα της ζωής και του θανάτου, σαρκάζει το χάος και την ανεπάρκεια της κρατικής γραφειοκρατίας, επικρίνει την ανισότιμη αστική κοινωνία, αμφισβητεί την αξία της "διασημότητας", ψυχογραφεί και συμπονά το στερημένο λαϊκό άνθρωπο, όπως ο "ήρωάς" του. Ο Ζοζέ (ο συγγραφέας του δάνεισε το όνομά του), ο μεσήλικας γραφιάς του Γενικού Ληξιαρχείου του Κράτους, που "παρηγορεί" τη μοναξιά του συλλέγοντας βιογραφικά στοιχεία (ληξιαρχικά και δημοσιεύματα) διασημοτήτων. Τυχαία, στη συλλογή του "παρεισφρέει" και η - λειψών στοιχείων - ληξιαρχική καρτέλα μιας ανώνυμης, άγνωστής του, γυναίκας, που "κυριεύει" τη ζωή του. "Ερευνώντας" το βίο της, μαθαίνει ότι, πρόσφατα, αυτοκτόνησε. Αναζητώντας ένα "ίχνος" της, έστω το όνομά της σε κάποιον από τους τάφους των μη επωνύμων στο νεκροταφείο, αντικρίζει τάφους χωρίς ονόματα, μόνο με αριθμούς, αφού για την πλειοψηφία των ανθρώπων του λαού ο θάνατος, αλλά κι "αυτή που τη λένε ζωή είναι βαλμένη ανάμεσα στο τίποτα και στο τίποτα".

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, όμως, πήρε θέση και για τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες. "Κινούνται σε θετική κατεύθυνση", υποστήριξε. Τα σχετικά με τη φορολογία "αντανακλούν τις θέσεις και τις παρεμβάσεις μας". Οι εξαγγελίες για το κοινωνικό έλλειμμα "υπολείπονται σημαντικά από τις θέσεις του συνδικαλιστικού κινήματος", ωστόσο "έγιναν βήματα". Και δεν παρέλειψε να σημειώσει, βέβαια, πως η "τεκμηριωμένη δράση της ΓΣΕΕ έφερε αποτελέσματα", ενώ "θα συνεχιστεί η αταλάντευτη δράση μας".

Ολοφάνερη η αγωνία του Χρ. Πολυζωγόπουλου να απαλύνει τις άσχημες εντυπώσεις από τα ψίχουλα των πρωθυπουργικών εξαγγελιών. Να βρει κάτι καλό, έστω και λίγο. Οσο για την "τεκμηριωμένη δράση", έχουν δοθεί πολλοί χαρακτηρισμοί στη δράση, αλλά... "τεκμηριωμένη"; Ασε, που εδώ και καιρό, η μόνη... δράση της πλειοψηφίας της διοίκησης της ΓΣΕΕ είναι οι κάθε είδους προσπάθειες, για να αποτραπεί η όποια κινητοποίηση των εργαζομένων. Εχουν περισσέψει, βέβαια, οι ανακοινώσεις, οι μελέτες, τα δελτία Τύπου, κάποιες συνεδριάσεις οργάνων, οι συνεντεύξεις Τύπου και οι... δεξιώσεις. Αλλά δράση, δεν έχει υπάρξει...

"Αρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες". Αυτό το λαϊκό ρητό μπορεί να χαρακτηρίσει την άποψη που διατύπωσε προχτές, στη Θεσσαλονίκη, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Χρ. Πολυζωγόπουλος, σχετικά με τα ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης.

Για του λόγου το αληθές, παραθέτουμε το χαρακτηριστικό απόσπασμα: "Κεντρικοί στόχοι των ασφαλιστικών επιλογών θα πρέπει να είναι η δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων δημιουργίας κεφαλαιακού αποθέματος (με συστηματική και μακροχρόνια δέσμευση πόρων και με την παροχή από το κράτος προς την κοινωνική ασφάλιση ενός "υποσχετικού τίτλου" ή με το χαρακτηρισμό της κοινωνικής ασφάλισης ως "μετόχου" σε μελλοντικές φορολογικές εισπράξεις), καθώς και η αποτροπή επιδείνωσης των δεικτών γήρανσης (υπογεννητικότητα, γήρανση του πληθυσμού), δημογραφίας (σχέση ασφαλισμένων / συνταξιούχων), οικονομίας (έσοδα / δαπάνες) και επιπέδου παροχών (ικανοποίηση των αναγκών)".

Μερικοί ίσως αντιληφθούν κάποιες... λεπτές αποχρώσεις συγκεκριμένων θέσεων στα λεγόμενα του προέδρου, ιδίως αν έχει τύχει να ακούσουν και να εντρυφήσουν στις θέσεις της ΓΣΕΕ στο παρελθόν. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Κατάλαβε τι έλεγε ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ ή σκέφτηκε ότι είναι καλύτερα να μην καταλάβουν όσοι τον ακούνε και το γύρισε στα "γαλλικά";

Το ότι οι Θεσσαλοί αγρότες δεν "τσιμπούν" στις κυβερνητικές "παγίδες", φαίνεται και από το περιστατικό που διηγήθηκε ένας αγρότης στη σύσκεψη των Συντονιστικών Επιτροπών: Βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος επισκέφτηκε, πρόσφατα, χαλαζόπληκτες περιοχές των Φαρσάλων και μάζεψε σε μια σακούλα χτυπημένα "καρύδια" βαμβακιού, με σκοπό - όπως είπε - να τα πάει στην Αθήνα για να τα δείξει στους αρμοδίους, ώστε να πειστούν για το μέγεθος της ζημιάς και να προχωρήσει η κυβέρνηση και ο ΕΛΓΑ σε γρήγορες και δίκαιες αποζημιώσεις προς τους χαλαζόπληκτους. Και τότε ένας από τους παραβρισκόμενους αγρότες ρώτησε τον βουλευτή: "Καλά, δε μου λες, δεν έμαθαν εκεί στην Αθήνα τι πάθαμε από το χαλάζι και περιμένουν εσένα να τους πας να δουν τα χτυπημένα "καρύδια" μας, για να μας τα αποζημιώσουν; Για βόδια μας περνάτε και μας κοροϊδεύετε μπροστά στα μάτια μας;".

Και ο αγρότης, που μετέφερε στη σύσκεψη το συμβάν, σχολίασε: "Φταίγαν οι συνάδελφοι που ήταν εκεί, επειδή δεν πήραν με τη "λούρα" στο κυνήγι τον βουλευτή. Αλλά "έχουμε ράμματα για τη γούνα" της κυβέρνησης. Θα τα πούμε μαζί της σε λίγο που θα βγούμε με τα τρακτέρ στους δρόμους κι αργότερα όταν έρθει πάλι η ώρα της κάλπης. Τότε θα καταλάβει ο Σημίτης πως οι αγρότες δεν είμαστε "χαζοσπουργίτια" για να ξεγελαστούμε με τα "ψίχουλα" των προεκλογικών παροχών, που εξήγγειλε, αλλά αγωνιστές που ξέρουμε να διεκδικούμε ό,τι δικαιούμαστε για την προσφορά μας".

Αμεση και εύστοχη ήταν η απάντηση των αγροτών της Θεσσαλίας στην προεκλογική παροχολογία του πρωθυπουργού. Από τη σύσκεψη των Συντονιστικών Επιτροπών Αγώνα της Λάρισας, ο Γ. Πατάκης, εκφράζοντας τις διαθέσεις του αγροτικού κόσμου της περιοχής, διαμήνυσε προς την κυβέρνηση: Τα "ψίχουλα" που τάζετε δε χορταίνουν την πείνα των αγροτών, κανείς δεν ξεγελιέται κι όλοι είναι έτοιμοι να βγουν ξανά στους δρόμους για να στήσουν "μπλόκα" στην αντιαγροτική - αντιλαϊκή πολιτική.

Και "αμ' έπος, αμ' έργον". Στις 14 Σεπτέμβρη ξεκινούν από τα Φάρσαλα οι νέες αγροτικές κινητοποιήσεις στη Θεσσαλία, που γρήγορα θα επεκταθούν σε άλλες επαρχίες και στη συνέχεια θα πάρουν νομαρχιακό και πανθεσσαλικό χαρακτήρα. Φέτος, μάλιστα, ο αγώνας των αγροτών αναμένεται να συντονιστεί καλύτερα σε πανελλαδικό επίπεδο, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικός.

Το προεκλογικό "κόλπο" της παροχολογίας δεν "πιάνει" στη Θεσσαλία. Οι αγρότες γνωρίζουν πως μόνο με τον αγώνα τους "θα δουν Θεού πρόσωπο" - άλλωστε, οι αγώνες τους, αλλά και το "μαύρισμα" του ΠΑΣΟΚ με την ψήφο τους στις ευρωεκλογές, εξανάγκασαν την κυβέρνηση να προχωρήσει έστω στην παροχή των "ψιχίων" - κι αυτόν ξέρουν να τον κάνουν καλά...

Τις παροχές - ψίχουλα των 470 δισ. - σύμφωνα με όσα λέει η κυβέρνηση - για τα εκατομμύρια των Ελλήνων εργαζομένων και τις οικογένειές τους, σχολιάζαμε χτες και σημειώναμε, πως είναι δεν είναι ένα πεντοχίλιαρο ανά μήνα για τον καθένα. Και, χτες, διαβάζουμε στον "Επενδυτή", ότι 212 επιχειρήσεις, εισαγμένες στο χρηματιστήριο, υπερδιπλασίασαν τα κέρδη τους, στο α εξάμηνο του 1999, τα οποία ξεπέρασαν το 1,2 τρισ. έναντι 600 δισ., που ήταν στο περσινό, αντίστοιχο διάστημα. Σε όλο το χρόνο, δηλαδή, θα ξεπεράσουν τα 2,5 τρισ.

Χρειάζεται, μήπως, να κάνουμε λογαριασμούς, να βγάλουμε ποσοστά, κλπ., ώστε να προκύψουν οι αναλυτικές συγκρίσεις; Δεν αρκεί, ότι μια χούφτα μεγαλοσχήμονες νέμονται το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου, που δημιουργούν τα εκατομμύρια Ελληνες εργαζόμενοι, ενώ οι τελευταίοι περιμένουν τις ελεημοσύνες των κυβερνώντων - υπαλλήλων των πρώτων; Δε φτάνει αυτή και μόνο η πρόκληση;