Ετοιμη να υιοθετήσει μια ακόμα «σκληρότερη» στάση στα παζάρια για εμπορικές συμφωνίες εμφανίζεται η κυβέρνηση των ΗΠΑ, με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει στα τέλη της βδομάδας ότι πλέον το «κατώτερο όριο» των «αμοιβαίων δασμών» δεν θα πέσει κάτω από 15%, ενώ μέχρι πρόσφατα αυτό ήταν στο 10%.

«Θα έχουμε έναν ευθύ, απλό δασμό μεταξύ 15% και 50%» όπως είπε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για την τεχνητή νοημοσύνη στην Ουάσιγκτον, αναφερόμενος σε διαπραγματεύσεις που δεν πήγαν «και πολύ καλά» με αρκετές χώρες.

Οσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, ο Αμερικανός ηγέτης είπε ότι «θα έχουμε πιθανότητες 50 - 50, πιθανόν λιγότερες από αυτό, να καταλήξουμε σε μια συμφωνία με την ΕΕ», αναφέροντας κατά τα άλλα ότι «εργαζόμαστε πολύ επιμελώς με την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση».

Στην Ευρώπη, αξιωματούχος της Κομισιόν έκανε λόγο για «απόσταση αναπνοής» που χώριζε μια διμερή συμφωνία, ωστόσο τίποτα δεν επιβεβαιωνόταν επίσημα. Την ίδια στιγμή, οι Βρυξέλλες είχαν έτοιμα αντίμετρα των οποίων η αξία εκτιμάται στα 93 δισεκατομμύρια ευρώ και «στοχοποιούν» μεταξύ άλλων αμερικανικές εισαγωγές σε σόγια, αεροπλάνα, αυτοκίνητα κτλ.

Τις εξελίξεις γύρω από την «δασμολογική επίθεση» που αντιμετωπίζει η ΕΕ συζήτησαν στη συνάντηση που είχαν μεσοβδόμαδα και οι ηγέτες Γερμανίας - Γαλλίας, Φρ. Μερτς και Εμ. Μακρόν, ενώ στο Βερολίνο παραμένει ιδιαίτερα αυξημένη η ανησυχία από τις επιπτώσεις που θα έχουν οι υψηλοί αμερικανικοί δασμοί.

Ενδεικτική είναι η πίεση που περιγράφουν στελέχη της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen, προσδιορίζοντας σε πάνω από 1,3 δισ. ευρώ το κόστος που είχαν για την εταιρεία οι αμερικανικοί δασμοί μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, αν και ο όμιλος σημείωσε «μεγάλη πρόοδο στην επανευθυγράμμιση της εταιρείας», περιλαμβανομένων και των σχεδίων για 30.000 απολύσεις μέχρι το 2030.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι εταιρείες της Ευρωζώνης βρίσκονται αντιμέτωπες με την επιβράδυνση της οικονομίας και τον αυξημένο ανταγωνισμό από την Κίνα, ενώ οι δασμοί των ΗΠΑ αυξάνουν την αβεβαιότητα και πιέζουν προς αναζήτηση νέων αγορών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με απαντήσεις από εκπροσώπους 72 μεγάλων εταιρειών την περίοδο 23 Ιουνίου - 2 Ιουλίου, μεταφέρθηκε «επιβράδυνση της δραστηριότητας τους τελευταίους μήνες, καθώς οι δασμοί, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η επακόλουθη αβεβαιότητα έπληξαν την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών (...) Τα σχόλια από τις επαφές ήταν σύμφωνα, με πολύ μέτρια ανάπτυξη τόσο στο δεύτερο όσο και στο τρίτο τρίμηνο».

Ακόμα εκτιμήθηκε ότι «η καθοδική πίεση τόσο στη δραστηριότητα όσο και στις τιμές αντανακλούσε τη μειωμένη ζήτηση, η οποία εν μέρει προκλήθηκε από την εκτροπή του εμπορίου από την Ασία (και ιδιαίτερα την Κίνα), καθώς οι εξαγωγείς από την περιοχή αναζητούσαν εναλλακτικές λύσεις έναντι της αγοράς των ΗΠΑ».

Σχέδια να παρακάμψει τα Στενά του Ορμούζ (φωτ.) μελετά η Κίνα, αφού στην περιοχή οι ΗΠΑ αναβάθμισαν ιδιαίτερα τη στρατιωτική τους παρουσία

Στις 25 Μάη εγκαινιάστηκε ο σιδηροδρομικός «διάδρομος» με αφετηρία το Ουρούμτσι στη βορειοδυτική επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας και τέρμα την Τεχεράνη, στο βόρειο Ιράν, τον οποίο ορισμένοι αποκαλούν ήδη «κινεζική Διώρυγα του Σουέζ», περιγράφοντάς την ως πολύ σημαντική εξέλιξη όχι μόνο στο παγκόσμιο εμπόριο αλλά και για τις διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες.

Ο συγκεκριμένος διάδρομος μειώνει πλέον σε 14 - 15 μέρες τον χρόνο μεταφοράς μεγάλων εμπορικών φορτίων που μέχρι πρόσφατα, για να φτάσουν από την Ανατολική Ασία μέχρι τη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιούσαν κυρίως μια θαλάσσια δίοδο στην οποία οι μεταφορές όχι μόνο διαρκούσαν 40 μέρες (!) αλλά και μελλοντικά μπορεί να βρεθούν εκτεθειμένες σε ...«απρόοπτα», διασχίζοντας δύο περάσματα «ευάλωτα» στη δραστικά αναβαθμισμένη τα τελευταία χρόνια παρουσία των ΗΠΑ: Αφενός το Στενό του Ορμούζ (θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα στο Ιράν και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το μόνο που «βγάζει» από τον Περσικό Κόλπο στην Ερυθρά Θάλασσα), αφετέρου το Στενό της Μαλάκκα (από την ομώνυμη παραθαλάσσια πόλη της Μαλαισίας - το θαλάσσιο πέρασμα που ενώνει τη μαλαισιανή χερσόνησο με τη νήσο Σουμάτρα της Ινδονησίας).

Στην περιοχή που περιβάλλει το μεν πρώτο, ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ έχουν αυξήσει δραστικά μια σειρά στρατιωτικές επιχειρήσεις, στο όνομα της τήρησης των κυρώσεων κατά του Ιράν, της αντιμετώπισης της πειρατείας, της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας κ.λπ., ενώ σε απόσταση αναπνοής βρίσκονται διάσπαρτες στρατιωτικές βάσεις των «Δυτικών». Μάλιστα, η «έντονη ανησυχία» που εξέφρασαν οι Κινέζοι μετά τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στο Ιράν, στα μέσα Ιούνη, τονίστηκε από διεθνή ΜΜΕ όλο νόημα, αφού επιβεβαίωσαν τους προβληματισμούς του Πεκίνου για τα εμπόδια που «εύκολα» μπορούν να προκληθούν στον ενεργειακό του ανεφοδιασμό, σε μια περίοδο που οι ενεργειακές ανάγκες της κινεζικής βιομηχανίας μεγαλώνουν. Εκτιμάται ότι παρά τις «δυτικές» κυρώσεις στο Ιράν η Κίνα συνεχίζει να αγοράζει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του ιρανικού πετρελαίου, περίπου το 90%, με μια σειρά «παρακάμψεις».

Στη δε περιοχή που περιβάλλει το Στενό του Ορμούζ, οι ΗΠΑ επίσης έχουν αναβαθμίσει ευρύτερα τη στρατιωτική τους παρουσία, επεκτείνοντας «αμυντικές συνεργασίες» με διάφορα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας (διασφαλίζοντας άδειες προνομιακού ελλιμενισμού πολεμικών τους πλοίων, ανεφοδιασμού τους κ.λπ.), διευρύνοντας στρατιωτικά γυμνάσια με «εταίρους» τους, αλλά και σταθεροποιώντας σχεδιασμένα (από το 2019) ναυτικές περιπολίες στο όνομα επίσης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, στις οποίες συμμετέχουν ακόμα και αεροπλανοφόρα τους. Κατάσταση που κι αυτή προβληματίζει την Κίνα, καθώς εκθέτει το 80% των εισαγωγών της σε πετρέλαιο (και πάνω από το 60% των εισαγωγών της σε άλλα αγαθά) σε μια «ζώνη» όπου η αμερικανική στρατιωτική παρουσία μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπτώσεις. Σημειωτέον, από την περιοχή περνούν κάθε χρόνο 94.000 πλοία.

Πέρα δε από πετρέλαιο, μεταξύ Κίνας και Ιράν διακινούνται μεγάλες ποσότητες και άλλων κρίσιμων εμπορευμάτων, όπως πλαστικό, βιομηχανικά μεταλλεύματα και αγροτοκτηνοτροφικά προϊόντα.

Η σιδηροδρομική σύνδεση Κίνας - Ιράν αποτελεί μέρος της κινεζικής πρωτοβουλίας «Belt and Road Initiative» (BRI), επιχειρηματικών σχεδίων με τα οποία κινεζικά κεφάλαια ξεκίνησαν από το 2013 ορμητικές επενδύσεις κατά μήκος διαφόρων, παλιών και νέων, εμπορικών και ενεργειακών διαύλων σύνδεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με στόχο τη διείσδυση και την κυριαρχία τους στις αναπτυσσόμενες αγορές της Νότιας και της Κεντρικής Ασίας, στο σταυροδρόμι της Μέσης Ανατολής αλλά και στις αγορές της Δύσης, καταρχάς στην Ευρώπη, καθώς και τη σφυρηλάτηση νέων γεωπολιτικών συνεργασιών, με τις οποίες το Πεκίνο αμφισβητεί όλο και πιο επιθετικά την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.

Ο νέος σιδηροδρομικός διάδρομος Κίνας - Ιράν, που διασχίζει Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν, σύμφωνα με την «China Railway Corporation» (βασικό εταίρο στην υλοποίηση του σχεδίου) μέχρι το 2030 θα έχει αναπτύξει δυνατότητα μεταφοράς άνω των 10 εκατομμυρίων τόνων αγαθών τον χρόνο. Ηδη πολλά επιχειρηματικά επιτελεία αναλύουν την «υψηλή αποδοτικότητα» του διαδρόμου, αφού ο μειωμένος χρόνος μεταφοράς μειώνει πάρα πολύ και το κόστος της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον επιχειρηματικό ανταγωνισμό, ειδικά για εμπορεύματα υψηλής αξίας.

Από κει και πέρα, η σύνδεση του διαδρόμου Κίνας - Ιράν με άλλα τμήματα της BRI, όπως ο Οικονομικός Διάδρομος Πακιστάν - Κίνας (China - Pakistan Economic Corridor, CPEC), διαμορφώνει τα συνολικότερα μονοπάτια με τα οποία το Πεκίνο και οι συνεργάτες του θέλουν να σταθεροποιήσουν την πρόσβασή τους στις αγορές μέχρι τις ακτές του Ατλαντικού. Μονοπάτια στα οποία ένα από τα βασικότερα ανταγωνιστικά σχέδια είναι και ο IMEC (Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης), στον οποίο συγκεντρώνουν τις δυνάμεις και τα σχέδιά τους οι ΗΠΑ, μαζί με την ΕΕ και Ασιάτες εταίρους τους, όπως η Ινδία, επενδύοντας και στη συνεργασία με χώρες όπως η Ελλάδα.

Το ενδιαφέρον που δημιουργούν οι εναλλακτικές τις οποίες το Πεκίνο «σπρώχνει» για την εμπορική σύνδεση Ευρώπης - Ασίας καταγράφουν συναντήσεις όπως αυτή που έγινε στα μέσα Μάη στην Τεχεράνη, με τη συμμετοχή «σιδηροδρομικών εκπροσώπων» από Κίνα, Ιράν, Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν αλλά και Τουρκία.

Οι συνομιλίες «σηματοδότησαν ένα σημαντικό βήμα προς τον διάδρομο μεταφοράς Κίνας - Καζακστάν - Ουζμπεκιστάν - Τουρκμενιστάν - Ιράν - Τουρκίας προς την Ευρώπη» (καταγράφοντας και πρόσθετες διακλαδώσεις που ήδη Πεκίνο και Τεχεράνη διαπραγματεύονται με άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας, επενδύοντας και στη στρατηγική θέση της Τουρκίας), που «μόνο ανάμεσα στον Γενάρη και στον Απρίλη του 2025 είδαν αύξηση στη μεταφορά κοντέινερ κατά 2,6 φορές σε σχέση με πέρυσι», σύμφωνα με δελτίο Τύπου της καζακικής δημόσιας εταιρείας σιδηροδρόμων «Kazakhstan Temir Zholy».

Στη συνάντηση οι συμμετέχοντες (εκπρόσωποι υπουργείων Μεταφορών, σιδηροδρομικών δημόσιων οργανισμών αλλά και ιδιωτικών εταιρειών από τις αντίστοιχες χώρες) επιβεβαίωσαν «την ετοιμότητά τους να παράσχουν στήριξη χωρίς αποκλεισμούς για την προώθηση του διαδρόμου στη διεθνή διαμετακομιστική αγορά», επιτεύχθηκε συμφωνία για κοινές δράσεις αύξησης της μεταφοράς εμπορευματικών φορτίων στη συγκεκριμένη διαδρομή, αλλά και εγκρίθηκαν ανταγωνιστικοί δασμοί.