Ενα ταξίδι πίσω στον χρόνο, μια πολιτιστική πρόταση, κομμάτια ιστορικής γνώσης... Είναι μερικά απ' όσα προσφέρει στον επισκέπτη του το καφέ «Κήπος» στο κέντρο των Χανίων! Επονται μια κούπα μυρωδάτου καφέ ή μιας καταπραϋντικής μαλοτήρας, ένα γευστικό κομμάτι λεμονόπιτας ή μωσαϊκού.

Ατμοσφαιρικό, ζεστό, φιλόξενο, το καφέ «Κήπος» «σερβίρει» κάτι περισσότερο και μεγαλύτερο από μια γευστική εμπειρία. Οπως όλα τα καφέ του είδους του, που εδώ και μια δεκαετία περίπου έχουν συγκροτήσει τον σύνδεσμο ιστορικών καφέ της Ευρώπης, αποτελεί έναν τόπο συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων, ζύμωσης, ξεκούρασης της ψυχής και του βλέμματος σε έναν χώρο όπου η καλαισθησία λειτουργεί σχεδόν ιαματικά για τους θαμώνες.

Ο χώρος μοιάζει αναλλοίωτος απ' το πέρασμα του χρόνου, το ψηλοτάβανο καφέ, με το τζάκι, τις μικρές αντίκες, τα μαρμάρινα τραπεζάκια και τις ξύλινες μικρές πολυθρόνες, με τις μεγάλες τζαμαρίες, απ' όπου το φως διαχέεται στον χώρο, με τους ευγενέστατους ανθρώπους του, θυμίζει πολύ τα περίφημα βιεννέζικα καφέ και εκτός από τόπο συνάντησης των κατοίκων της πόλης και των επισκεπτών της, αποτελεί και χώρο πολιτισμού, που σε καλεί να τον εξερευνήσεις.

Το μαρτυρούν τα κάδρα που κοσμούν τους τοίχους του με τις αφίσες εκδηλώσεων και τις φωτογραφίες σπουδαίων ανθρώπων του Πολιτισμού που πέρασαν από εκεί συμμετέχοντας σε πολιτιστικές δράσεις, αλλά και κάθε μικρότερο ή μεγαλύτερο αντικείμενο απ' τον εξαιρετικό του διάκοσμο.

Ο «Κήπος», μέσα στον δημοτικό κήπο των Χανίων, λειτουργεί από το 1870 ως σημείο αναφοράς της πόλης. Φιλοξενεί διαχρονικά σημαντικές προσωπικότητες των Γραμμάτων, των Τεχνών και της πολιτικής, ενώ στέγασε για αρκετά χρόνια στον χώρο του τη Βουλή της Κρητικής Πολιτείας (09/12/1898).

Σήμερα εξακολουθεί να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, αλλά και εικαστικά δρώμενα, γαστρονομικά φεστιβάλ, φιλολογικές, μουσικές, θεατρικές και επετειακές βραδιές. Στο καφέ φιλοξενείται επίσης σπάνια έκθεση ιστορικής φωτογραφίας με την ιστορία του χώρου και του τόπου, που αναδεικνύει και τον πολιτισμό της Κρητικής Πολιτείας. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, Ζαχαρένια Σημανδηράκη.

Το 1870, ο Τούρκος διοικητής της Κρήτης, Ρεούφ Πασάς, δωρίζει στον δήμο Χανίων μια έκταση που δημιουργήθηκε με βάση ευρωπαϊκά πρότυπα κηποτεχνικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για τον Κήπο των Χανίων, όαση δροσιάς τους καλοκαιρινούς μήνες, με πανύψηλους φοίνικες και αειθαλή δέντρα, που «φιλοξενούσε» διάφορα ζώα και πτηνά. Μαζί με την έκταση, δωρίζει επίσης και το καφέ του κήπου, ένα καλαίσθητο κιόσκι με πέργκολες εξωτερικά και κολόνες, που στο τελείωμά τους είχαν σχήμα άρπας. Πρόκειται για το πρώτο κοινωφελές έργο έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης (ενετικό λιμάνι).

Την «πόρτα» του καφέ πέρασαν έκτοτε μεταξύ άλλων ο Νίκος Καζαντζάκης, η Σοφία Βέμπο, ο Κώστας Καρυωτάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Κάλλας, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μάνος Κατράκης και πολλοί ακόμα...

Τις δεκαετίες του '50 και του '60 διοργανώνονται στο «παλκοσένικο» του «Κήπου» μουσικές βραδιές με βραβεία. Σε αυτές συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως οι Μίμης Πλέσσας, Μάγια Μελάγια, Τζένη Βάνου, Γιάννης Βογιατζής κ.ά.

Το 1988 το καφέ περνάει στα χέρια του σημερινού του ιδιοκτήτη, Βασίλη Σταθάκη. Γνώστης της ιστορίας του κτιρίου και λάτρης της κουλτούρας του καφέ, ξεκινά μια προσπάθεια διατήρησης της φιλοσοφίας του χώρου, προσαρμόζοντάς τον στα σύγχρονα πρότυπα. Πάντα με σεβασμό στην παράδοση προσφέρει πρωτοπόρες υπηρεσίες παράλληλα με αρωματικό καφέ.

Με δική του πρωτοβουλία, το 2014 ιδρύεται ο Σύνδεσμος Ιστορικών Kαφέ Ευρώπης («Historic Cafes Route») με στόχο τη διαφύλαξη και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ιστορικών χώρων που λειτουργούν ως καφέ, αλλά παράλληλα και ως εστίες πολιτισμού και τόποι συνάντησης και αλληλεπίδρασης ανθρώπων των Γραμμάτων, του πνεύματος, των Τεχνών και της πολιτικής.

Τα ιστορικά καφενεία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αστικής κληρονομιάς και της συλλογικής μνήμης, ενώ παράλληλα διατηρούν και προωθούν λογοτεχνικές, μουσικές, καλλιτεχνικές παραδόσεις.

Το «Historic Cafes Route» προσφέρει στους ταξιδιώτες την ευκαιρία να ξεκινήσουν μια ενδιαφέρουσα και μαγευτική θεματική διαδρομή, να κάνουν ένα βήμα πίσω στον χρόνο, να απολαύσουν την πολυτέλεια των καφενείων της χρυσής εποχής και να εξοικειωθούν με τον σημαντικό ρόλο που έχουν παίξει στο παρελθόν και συνεχίζουν να παίζουν στο παρόν, στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ιστορίας της Ευρώπης, αποτελώντας φάρους πολιτιστικής κληρονομιάς και κοινωνικής όσμωσης, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον και αναδεικνύοντας κοινά στοιχεία που ενώνουν τους λαούς, αλλά ταυτόχρονα και την ποικιλομορφία των παραδόσεών τους.

Λένε πως για να γνωρίσεις έναν τόπο πρέπει να επισκεφτείς τα καφενεία του. Εκεί που χτυπά η καρδιά των ανθρώπων του, ο σφυγμός της κοινωνικής ζωής, εκεί όπου «ζωντανεύουν» συλλογικές παραδόσεις, εκεί που το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν και το μέλλον...

Σε όποιον τόπο κι αν βρίσκεται ή βρεθεί κανείς στην Ευρώπη ένα τέτοιο καφενείο τον περιμένει: Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισπανία, Ελβετία, Τουρκία και φυσικά Ελλάδα με εφτά πανέμορφα καφέ, που μας καλούν να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας εξερευνώντας τα και απολαμβάνοντας τη μυσταγωγία του καφέ στους χώρους τους.

Πόσες εκπλήξεις μπορεί να κρύβει ένα βιοτεχνικό πάρκο στην άκρη της Ελλάδας; Πολλές αν μιλάμε για το βιοτεχνικό πάρκο στη Σούδα, στα Χανιά, όλες στεγασμένες στο πρώτο, ενδεχομένως και μοναδικό από άποψη πλούτου εκθεμάτων, Μουσείο Τυπογραφίας που λειτουργεί εκεί απ' το 2005. Ενας χώρος προσεγμένος, εμφανώς δημιουργημένος με αγάπη, μεράκι και φαντασία, που ταξιδεύει τους επισκέπτες του σε ένα μοναδικό ταξίδι στον μαγικό κόσμο της τυπογραφίας.

Το Μουσείο αποτελεί έργο ζωής του Γιάννη Γαρεδάκη, ιδρυτή της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα» (με ένθερμο συνοδοιπόρο στην προσπάθειά του την σύζυγό του Ελένη), ο οποίος ξενάγησε τον Δ. Κουτσούμπα στους χώρους και στα εκθέματα.

Αναπτύσσεται σε δύο μεγάλες πτέρυγες και τρεις επιμέρους αίθουσες, βιβλιοθήκη, αμφιθέατρο, πωλητήριο και καφέ, που καλύπτουν συνολική έκταση περίπου 1.500 τ.μ. Ξεκίνησε ως ιδιωτική συλλογή σε περιβάλλον φυσικό για ένα τεχνολογικό - βιοτεχνικό μουσείο. Το 2005 εγκαινιάστηκε επίσημα και το 2012 προστέθηκε σε αυτό νέα πτέρυγα. Το 2015 συμπλήρωσε 10 χρόνια λειτουργίας και εγκαινίασε μία ακόμα αίθουσα με σπάνιες εκδόσεις, γκραβούρες, ξυλογραφίες κ.λπ. που συνδέουν την τυπογραφία με την τοπική ιστορία της Κρήτης.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο Μουσείο που μέσα από την ξενάγηση «αφηγείται» διαδραστικά (συμμετοχή επισκεπτών, σχετικά βίντεο) πώς ξεκίνησε και πώς αναπτύχθηκε η τυπογραφία. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης μικροί και μεγάλοι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να τυπώσουν στα παλιά πιεστήρια και να ανακαλύψουν ένα ξεχασμένο αυτονόητο: Τον κόπο και την ανθρώπινη ευφυΐα που βρίσκονται πίσω από κάθε τυπωμένο κείμενο.

Παράλληλα, το Μουσείο είναι εστία Πολιτισμού και Γραμμάτων. Στους χώρους του φιλοξενούνται συνέδρια, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις κ.ά., ενώ κάθε χρόνο διοργανώνει διεθνή διαγωνισμό αφίσας για την τυπογραφία.

Πρόκειται για ένα Μουσείο ζωντανό, που διαρκώς εξελίσσεται και αλλάζει, όπως ακριβώς η Τέχνη που παρουσιάζει, η τυπογραφία.

Η περιήγηση στην ιστορία της τυπογραφίας αρχίζει στην κυρίως αίθουσα του Μουσείου με δύο περίτεχνα, μαντεμένια πιεστήρια από τις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ ένα ξύλινο πιεστήριο πολύ κοντά σε αυτό που επινόησε ο Γουτεμβέργιος, ο «πατέρας» της τυπογραφίας, δίνει το στίγμα του 15ου αιώνα, της εποχής που η τυπογραφία γεννήθηκε στην Ευρώπη. Ποδοκίνητα πιεστήρια τύπου «Victoria», αγορασμένα από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ελβετία, καθώς και ένα δωρισμένο από Ελληνα τυπογράφο, σηματοδοτούν την πορεία της τυπογραφίας στον χρόνο, μαζί με πολυάριθμα χειροκίνητα πιεστήρια, τύπου «Boston».

Πάγκοι στοιχειοθεσίας, όπου ο στοιχειοθέτης γράμμα γράμμα ετοίμαζε το κείμενο με τη χρήση ανάγλυφων τυπογραφικών στοιχείων, από την εποχή του Γουτεμβέργιου μέχρι και ένα μέρος του 20ού αιώνα, εκτίθενται παράλληλα με τη λινοτυπία, όπου γινόταν η μηχανική στοιχειοθεσία. Περιμετρικά στους τοίχους και σε προθήκες, χάρτες, λιθογραφίες, φωτογραφίες, αφίσες, εκδόσεις, πένες και κονδυλοφόροι περασμένων αιώνων επιδεικνύονται με καμάρι στους επισκέπτες.

Η αίθουσα είναι αμιγώς βιομηχανική, αφού μέχρι το 2008 εδώ ήταν τα παλιά πιεστήρια της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα». Εκτίθενται επίσης η μονοτυπία, δύο μεγάλα επίπεδα τυπογραφικά πιεστήρια του 19ου αιώνα, μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς από την εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα», το παραδοσιακό σφραγιδοποιείο κ.ά. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και το λιθογραφικό πιεστήριο «Hugo Carmine Wien», κατασκευασμένο στη Βιέννη περίπου το 1900, το οποίο μαζί με ειδική προθήκη με τα σχετικά εργαλεία, λιθογραφικές πλάκες και χαρακτηριστικά παραδείγματα εκτυπώσεων, συμπληρώνουν την παρουσίαση αυτής της τεχνικής.

Υπάρχει επίσης η πλήρης γωνιά της βιβλιοδεσίας, με τον απαραίτητο πάγκο εργασίας και όλα τα σχετικά μηχανήματα, εργαλεία, χειροποίητα χαρτιά, δέρματα, πρέσα βιβλιοδεσίας κ.ά., και το σχετικό βίντεο με την βιβλιοδέτρια εν δράσει.

Τεχνικές όπως η ξυλογραφία, η χαλκογραφία, η λιθογραφία, η offset, η τσιγκογραφία και η μεταξοτυπία παρουσιάζονται αναλυτικά σε ειδικά διαμορφωμένες προθήκες, παράλληλα με τη μέθοδο γραφής Μπράιγ, δωρεά του Φάρου Τυφλών Ελλάδας, καθώς και μια προθήκη αφιερωμένη στην παραγωγή χαρτιού.

Περιμετρικά ο επισκέπτης βλέπει την εξέλιξη της τυπογραφίας, ενώ η συμπληρωματική αίθουσα προσφέρει μια γεύση από ενδιαφέροντα ετερόκλητα εκθέματα, τα οποία είναι σε στάδιο μελέτης και έρευνας από το Μουσείο, όπως το γραφείο και τα εργαλεία γραφίστα μιας άλλης εποχής, μηχάνημα ραφής βιβλίων, μαχαίρι - καρμανιόλα, χρυσοτυπικό μηχάνημα, μηχάνημα κοπής συσκευασιών/κουτιών κ.ά.

Φυσικά υπάρχει χώρος αφιερωμένος στη φωτογραφία, με έναν μεγάλο αριθμό από φωτογραφικές μηχανές, σπάνια μηχανήματα, εξαρτήματα φωτογραφίας. Επίσης εκτίθεται τόμος με το πρώτο παράδειγμα μετατροπής φωτογραφίας σε χαρακτικό, για εκτύπωση στην εφημερίδα «L'Illustration», από δημοσιογραφικό ρεπορτάζ του 1848.

Επιλογές από τα παλιά και σπάνια, ελληνικά και ξένα, βιβλία του Μουσείου, που έχουν συντηρηθεί και μελετηθεί, τόσο προς το περιεχόμενο, όσο προς το τεχνικό και αισθητικό κομμάτι τους: Η χειρόγραφη ποιητική συλλογή σε γλώσσα Φαρσί του 18ου αιώνα, το Κοράνι που εκτιμάται πριν από το 1800, εκδόσεις και εφημερίδες διεθνείς και κρητικές με ιστορικά γεγονότα, γραμματόσημα κ.ά.

Παρουσιάζονται επίσης δύο τόμοι - άτλαντες του 1887. Παράλληλα εκτίθεται η έκδοση «Διατάγματα» του Γρηγορίου ΙΧ, τυπωμένη στη Λιόν της Γαλλίας, τον 16ο αιώνα, καθώς και έκδοση του 17ου αιώνα από τον Τζοβάνι Μπατίστα Τζιράλντι, που πιστεύεται ότι ήταν η πηγή έμπνευσης για τον Σαίξπηρ, για τα έργα του «Οθέλος» και «Με το ίδιο Μέτρο», δωρεά από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.

Σπάνιες ελληνικές και ξένες εκδόσεις, εφημερίδες, χάρτες, χειρόγραφες ιστορικές επιστολές, φωτογραφικό υλικό, γραμματόσημα, χαρτονομίσματα, είναι μόνο μερικοί από τους θησαυρούς που φυλάσσονται και επιλεκτικά εκτίθενται στη βιβλιοθήκη του Μουσείου. Επίσης στον ίδιο χώρο εκτίθεται η συλλογή παλιών γραφομηχανών και πολυγράφων.