Μια από αυτές τις στιγμές ήταν το χειμώνα του 1969 όταν στη Νέα Υόρκη είχα τη μεγάλη τιμή να γνωρίσω το Σοβιετικό μαέστρο Οδυσσέα Δημητριάδη.

Είχε έρθει, ή μάλλον ερχόταν περιοδικά στη Βόρεια και Νότια Αμερική, με την ορχήστρα Μπολσόι να διευθύνει συναυλίες στο "Κάρνεγκι Χολ".

Ψηλός, εύσωμος, με αδρά χαρακτηριστικά, άσπρα ατίθασα μαλλιά και ηχηρό γέλιο, φορώντας ένα βαρύ μαύρο παλτό με μεγάλους αστρακάν γιακάδες περπατούσε μαζί μου στους νυχτερινούς δρόμους του Μανχάταν, μετά τη συναυλία, και με ρωτούσε, "πότε κοιμάται ο λαός;" Γελούσαμε.

Γεωργιανός, μιλούσε τα ελληνικά με τη βαριά προφορά του Πόντου, όπως μιλιόνταν από τους γονείς του, τους συγγενείς του, την κοινότητα. Ενιωθε περήφανος για την ελληνική του καταγωγή.

Στην Ελλάδα τότε στην εξουσία βρισκόταν η στρατιωτική δικτατορία των πραξικοπηματιών του Απρίλη '67 και δεν μπορούσαμε παρά να κουβεντιάζουμε και γι' αυτά.

Του έκανε εντύπωση πως σε κάθε πλευρά της ελληνικής γης, ανάμεσα στους Ελληνες της διασποράς, και βέβαια ακόμα και σ' εκείνους που ζούσαν στην τότε Σοβιετική Ενωση, η χούντα ήταν ένα καθημερινό θέμα.

Για την ίδια την Ελλάδα ήταν εξαιτίας του μεγέθους της, για τον υπόλοιπο κόσμο ήταν ζήτημα επικοινωνίας.

- Για τους Ελληνες..; δεν προλάβαινα να ολοκληρώσω την ερώτησή μου.

- Αυτούς τους αγαπάω, ομολογούσε.

Για τα μεγέθη μού μιλούσε για το αχανές της Σοβιετικής Ενωσης και πως υπήρχαν χωριά που ύστερα από τρία ή πέντε ή κάποια χρόνια που είχε γίνει η Επανάσταση του '17 και δημιουργηθεί τα σοβιέτ δεν το είχαν μάθει. Οι κάτοικοι ολόκληρων περιοχών νόμιζαν πως ακόμα στη Μόσχα ζούσε ο τσάρος.

Σ' αυτό βέβαια συνέβαλε ο αναλφαβητισμός, που τότε ήταν σε πολύ μεγάλα ύψη.

Ακόμα περισσότερο η έλλειψη του ραδιοφώνου και ας μην ξεχνάμε ότι εκείνη η αχανής χώρα, σε απέραντες εκτάσεις δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτροφωτίστηκε μετά το 1935.

Δε γινόταν συζήτηση για την τηλεόραση, που μπήκε στα σπιτικά πολύ πιο αργά.

Οι προτεραιότητες καθορίζονται από τις ανάγκες, η ικανοποίησή τους από τα μεγέθη και άλλους πολλούς παράγοντες.

Κάποιος που έζησε πολλά χρόνια στο Καζακστάν, όταν ήταν Σοβιετική Δημοκρατία, μου έλεγε πόσο πολύ ακόμα και στελέχη του Κόμματος μέχρι και τη δεκαετία του '20 δεν ήξεραν τι ακριβώς σήμαινε όχι μόνο το αξίωμά τους, αλλά αυτό που αντιπροσώπευε το καινούριο ιδεολογικο-πολιτικό σύστημα.

Μου αναπαράστησε μια σκηνή. Καθόταν, ας πούμε, ένας τέτοιος στο μπαλκόνι κι έβλεπε στο δρόμο να περνάει ένα όμορφο κορίτσι.

Θεωρώντας τον εαυτό του πασά, νόμιζε ότι μπορούσε να βάλει τον κλητήρα να του φέρει το κορίτσι. Πριν γίνει αυτό που... δεν ήξερε, ήταν μουσουλμάνος.

Ο δεξιός ψάλτης έψαλε το Απολυτίκιο με όλη την παράγραφο που αφορά... "τοις βασιλεύσι".

Στο τέλος πήγα στο στασίδι του και τον ρώτησα αν ήξερε σε ποια χώρα ζει. Και βέβαια δεν περίμενα την απάντησή του. Του υπενθύμισα ότι ζει στην Ελλάδα όπου δεν υπάρχουν βασιλιάδες, ότι αυτή η χώρα έχει πρόεδρο της Δημοκρατίας και Κοινοβούλιο.

Το θέμα είναι το μέγεθος της Ελλάδας; Ασφαλώς, όχι.

Ποιος έχει την ευθύνη;

Ιωάννα ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ

Το γεγονός ότι η Ανδρος... μετά "Καποδίστρια" έχει πλέον τρεις δήμους (Χώρας,Υδρούσας και Κοθρίου), αντί για 22 κοινότητες και ένα δήμο που είχε πριν, δεν της έλυσε κανένα από τα πολλά προβλήματά της. Οπως διαπιστώθηκε σε περιοδεία κλιμακίου της ΝΕ Κυκλάδων του ΚΚΕ, το νησί το χειμώνα αντιμετωπίζει πρόβλημα επικοινωνίας με τον "έξω κόσμο" και το καλοκαίρι, με τον τουρισμό, οι ελλείψεις σε αστική υποδομή αναδεικνύονται σε όλο τους το "μεγαλείο".

Η επικοινωνία με τον Πειραιά και μεταξύ των νησιών φαίνεται πως τουλάχιστον για τις Κυκλάδες αποτελεί ένα από τα πιο βασικά προβλήματα. Το χειμώνα υπάρχει μόνο ένα πλοίο εβδομαδιαίως για Πειραιά, ενώ δεν υπάρχει σύνδεση με την πρωτεύουσα των Κυκλάδων, τη Σύρο. Οι κάτοικοι παρατήρησαν ακόμη, ότι η τιμή των εισιτηρίων είναι αυξημένη σε σχέση με άλλα μέρη της χώρας, ανάλογα με το χρόνο του ταξιδιού. Και βέβαια, δεν υπάρχει καμία επαφή με τα άλλα Κυκλαδονήσια, εκτός της Τήνου και της Μυκόνου.

Το κλιμάκιο της ΝΕ επισκέφτηκε τα δύο ελικοδρόμια του νησιού, του Κοθρίου και της Χώρας. Παρότι τα ελικοδρόμια αποτελούν μία από τις βασικότερες "εμπροσθοφυλακές" της κυβερνητικής προπαγάνδας, που προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να κρύψει την εγκατάλειψη του Αιγαίου, δε "χαίρουν" μεγαλύτερης ευαισθησίας από πλευράς της. Ετσι, αυτό που τυπικά ονομάζεται"ελικοδρόμιο Κοθρίου", δεν είναι παρά ένα ορθογώνιο από μπετόν χωρίς άλλη υποδομή. Μάλιστα, όταν κάποια στιγμή χρειάστηκε να προσγειωθεί ελικόπτερο νύχτα, το "ελικοδρόμιο" φωτιζόταν από τους προβολείς ιδιωτικών αυτοκινήτων. Ακόμα και η διαπλάτυνσή του έγινε από δωρεά ντόπιων στη μνήμη των γονιών τους. Ας είναι καλά οι άνθρωποι...

Το ελικοδρόμιο της Χώρας βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από άποψη υποδομής, αλλά τίποτε από αυτή την υποδομή δε λειτουργεί, διότι δεν έγινε ποτέ καμία συντήρηση ή επισκευή. Συνεπώς είναι άχρηστο. Με την επικοινωνία συνδέεται και το αίτημα των κατοίκων για επαναλειτουργία του εγκαταλειμμένου από τον πόλεμο αεροδρομίου. Μάλιστα, υπάρχουν και σχετικές κυβερνητικές υποσχέσεις για το θέμα, απραγματοποίητες, ως είθισται...

Το δίκτυο ύδρευσης του νησιού είναι κατασκευασμένο σχεδόν στο σύνολό του επιφανειακά και μάλιστα με λαστιχένιους σωλήνες, με ό,τι αυτά συνεπάγονται για την ασφάλεια της υγείας των χρηστών του. Εκτός από αυτό, όμως, ειδικά το καλοκαίρι υπάρχει πρόβλημα με την έλλειψη πόσιμου νερού, το οποίο το "τραβάνε" από πηγάδια συζητήσιμης καθαρότητας. Οι κάτοικοι είπαν ότι μέχρι και φίδια έχουν βρεθεί σε αυτά. Γεγονός που επιτάσσει την ορθολογική αξιοποίηση νέων πηγών για την ύδρευση.

Το πρόβλημα του νερού, όμως, σχετίζεται και με τη χωματερή του νησιού, που δεν πληρεί κανέναν κανόνα ασφαλείας, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα.

Αν στα παραπάνω προστεθούν η έλλειψη σχολικών κτιρίων, η απαράδεκτη κατάσταση του οδικού δικτύου, η ανάγκη επέκτασης του αποχετευτικού δικτύου και δημιουργίας βιολογικού καθαρισμού, τότε προκύπτει η ανάγκη για τη λήψη άμεσων μέτρων εκ μέρους της κυβέρνησης.

Ενα από τα "ελικοδρόμια". Διακρίνεται η ταμπέλα που αναγράφει τα ονόματα των δωρητών της επέκτασής του...

Σοβαρά προβλήματα υποδομής αντιμετωπίζει το νησί