«Καμπανάκια» για τις «υψηλές αβεβαιότητες» και τις «παγίδες» για τις καπιταλιστικές οικονομίες της ΕΕ χτυπούν ιμπεριαλιστικά επιτελεία με φόντο τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής διαχείρισης, την «ψαλίδα» από τους ανταγωνιστές της που μεγαλώνει και τις συνέπειες από την όξυνση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ΗΠΑ - Κίνας, καλώντας σε επιτάχυνση των αντιλαϊκών ανατροπών.

Χαρακτηριστικά, την ίδια ώρα που στις Φθινοπωρινές Προβλέψεις της Κομισιόν επισημαίνεται ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη στην ΕΕ ξεπέρασε τις προσδοκίες αλλά με «συγκρατημένο ρυθμό» κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2025, ο επίτροπος της ΕΕ για την Οικονομία και την Παραγωγικότητα, Β. Ντομπρόβσκις, παρουσιάζοντας τα σχετικά στοιχεία τη Δευτέρα ξεκαθάρισε ότι τους θετικούς δείκτες επισκιάζει «σημαντική αβεβαιότητα» και «ο δρόμος είναι γεμάτος πιθανές παγίδες»...

Μιλώντας για «δυσμενές περιβάλλον», ο Ντομπρόβσκις είπε πως εκτιμάται ότι το ΑΕΠ στην ΕΕ θα αυξηθεί κατά 1,4% το 2025 και το 2026 και κατά 1,5% για το 2027.

Ωστόσο - τόνισε - «αναμένουμε λιγότερο θετικές εξελίξεις τα επόμενα χρόνια, καθώς οι δείκτες χρέους και ελλείμματος θα αυξηθούν».

Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι το δημόσιο έλλειμμα 11 κρατών - μελών αναμένεται να «κλείσει» πάνω από το όριο του 3% του ΑΕΠ το 2025. Την 11άδα αυτή αποτελούν Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λετονία, Μάλτα, Αυστρία, Σλοβακία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία και Ρουμανία.

Μεταφέροντας την ανησυχία που προκαλεί το συνεχιζόμενο και σημαντικό προβάδισμα άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων έναντι της ΕΕ, ο Ντομπρόβσκις επεσήμανε ότι «η συμβολή της ΕΕ στην παγκόσμια ανάπτυξη παραμένει μέτρια», εφιστώντας την προσοχή στο «χάσμα ανάπτυξης μεταξύ της ΕΕ και των ανταγωνιστών μας με τις καλύτερες επιδόσεις» και καλώντας σε «δράση για να αντιστρέψει η ΕΕ την τάση υστέρησης και να καλύψει τη διαφορά με άλλες περιφέρειες όσον αφορά την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη».

Οπου βέβαια «κάλυψη της διαφοράς στην παραγωγικότητα» σημαίνει καταρχάς επιτάχυνση αντιλαϊκών «μεταρρυθμίσεων», μεταξύ άλλων για την παραπέρα συμπύκνωση του λεγόμενου «εργατικού κόστους».

Κατά την καταγραφή «θετικών» εξελίξεων που πρέπει να σταθεροποιηθούν, εξάλλου, επισημάνθηκε ότι «οι διαφορές στη μισθολογική δαπάνη ανά μισθωτό μεταξύ των κρατών - μελών αναμένεται να μειωθούν σταδιακά κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων», και ότι «χάρη στην αύξηση της παραγωγικότητας και τη συγκράτηση των μισθών, ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά το 2026 - 2027». Υπογραμμίστηκε ακόμα ότι «οι πιέσεις που προκύπτουν από τον μεταβαλλόμενο και γεμάτο προκλήσεις κόσμο θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως καταλύτης για μεταρρυθμίσεις εδώ στο εσωτερικό. Πρέπει να δράσουμε, και πρέπει να δράσουμε τώρα!».

«Χάσμα που διευρύνεται» ανάμεσα στην ΕΕ και σε ανταγωνιστές της εντοπίζει και έκθεση του ΔΝΤ, το οποίο σε ό,τι αφορά την Ευρώπη εντοπίζει «δοκιμασίες για την αντοχή της περιοχής», οι οποίες διαμορφώνονται εν μέσω «βαθιάς μεταρρύθμισης της παγκόσμιας οικονομίας» και ενώ στη Γηραιά Ηπειρο «οι εξελίξεις συνοδεύονται από μια σειρά κρίσεις - από την πανδημία μέχρι την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία».

Ενδεικτικά είναι όσα καταγράφονται για το προβάδισμα που διατηρούν οι ΗΠΑ, ενώ στην Ευρώπη καταγράφεται «μέτρια ανάπτυξη (...) εξαιτίας επίμονων δομικών προκλήσεων που συγκρατούν τον οικονομικό δυναμισμό της Ευρώπης». Χαρακτηριστικά, «σήμερα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ΕΕ βρίσκεται σε επίπεδα σχεδόν 30% χαμηλότερα από αυτό των ΗΠΑ, και χωρίς ουσιαστική μεταρρύθμιση το χάσμα θα διευρυνθεί περαιτέρω».

Ετσι, καθώς η λυσσαλέα αντιπαράθεση ΗΠΑ - Κίνας για τη διεθνή πρωτοκαθεδρία «μεταρρυθμίζει βαθιά» την παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα, αναφέρεται ότι η ΕΕ καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα «δομικές προκλήσεις» που εκκρεμούν (με την προσαρμογή του κρατικού μηχανισμού στις ανάγκες της άρχουσας τάξης σε καιρό πολεμικής προπαρασκευής), ώστε να αναβαθμίσει αποφασιστικά τον «οικονομικό δυναμισμό» της, να προσφέρει δηλαδή στα μονοπώλια που εκπροσωπεί πιο στοχευμένα εργαλεία υπεράσπισης της θέσης τους στη διεθνή αγορά: Φτηνότερα δάνεια για επενδύσεις σε «ανερχόμενους» και με υψηλότερο περιθώριο κέρδους κλάδους, φτηνότερα εργατικά χέρια κ.ο.κ.

Με αυτά τα δεδομένα, η έκθεση του ΔΝΤ εκφράζει έντονη ανησυχία για τις «δημοσιονομικές προκλήσεις της Ευρώπης», που υποστηρίζει ότι «θα γίνονται πιο πιεστικές», επειδή - μεταξύ άλλων - «έχουν αναδυθεί νέες απαιτήσεις για δημόσιες δαπάνες».

Ως τέτοιες «νέες απαιτήσεις» παρουσιάζονται οι αυξημένες «ανάγκες» των καπιταλιστών «στην άμυνα και την ενεργειακή ασφάλεια, επιπρόσθετα σε αυτές για το αυξανόμενο κόστος για τις συντάξεις και τη φροντίδα της υγείας».

Με άλλα λόγια, οι ανάγκες τις οποίες συνεπάγονται η ραγδαία όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και η στροφή στην πολεμική οικονομία, για την πολεμική προπαρασκευή και την τόνωση της καπιταλιστικής οικονομίας, επιχειρείται να τσουβαλιαστούν με τα κονδύλια για τις λαϊκές ανάγκες, όπως οι συντάξεις και η Υγεία, τα οποία μπαίνουν διαρκώς «στην πρέσα».

Μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι οι δαπάνες για αγορές και παραγωγή υπερσύγχρονων στρατιωτικών εξοπλισμών που εξυπηρετούν φονικούς ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, οι δαπάνες για όσα φορτώνουν στον λαό οι επιχειρηματικές αναδιατάξεις και ανταγωνισμοί (όπως για την «απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες» και τη «διαφοροποίηση» ενεργειακών διαδρομών, με εισαγωγές πανάκριβου αμερικανικού LNG, ή ο «παροπλισμός» φυσικών πόρων, όπως γίνεται στην Ελλάδα με την απολιγνιτοποίηση, υπό το βάρος ευρωενωσιακών και διεθνών κατευθύνσεων π.χ. για «στροφή στην πράσινη Ενέργεια») με τις δαπάνες για τις συντάξεις των ανθρώπων που παράγουν όλο τον πλούτο και μετά από δεκαετίες σκληρής δουλειάς αδυνατούν πλέον να καλύπτουν στοιχειωδώς ακόμα και βασικές τους ανάγκες, αλλά και με τις δαπάνες για τις δημόσιες δομές Υγείας, που τις συνθλίβει ο διαρκής «εξορθολογισμός» με βάση τις «ανάγκες της ανταγωνιστικότητας».

Η έκθεση του ΔΝΤ εκτιμά ότι οι κρατικές δαπάνες στα τέσσερα αυτά πεδία («Αμυνα», Ενέργεια, Συντάξεις, Υγεία) συνολικά υπάρχει κίνδυνος να αυξήσουν μέχρι το 2040 το συνολικό ύψος των δημόσιων δαπανών κατά 4,5% του ΑΕΠ, ενώ ειδικά για τις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης κατά 5,5% του ΑΕΠ.

Υποστηρίζει δε ότι «με βάση τις πολιτικές που σήμερα ακολουθούνται το δημόσιο χρέος θα βρίσκεται σε απότομα αυξητική πορεία τα επόμενα 15 χρόνια, με τον μέσο δείκτη κρατικού χρέους για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να φτάνει το 130% μέχρι το 2040».

Πρόκειται για ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το σημερινό, όπως σχολίαζαν τα ρεπορτάζ διαφόρων οικονομικών ΜΜΕ. Μάλιστα - πρόσθεταν - αν αυτό το χρέος σταθμιστεί και με το ΑΕΠ των χωρών εκτιμάται ότι θα φτάσει το 155% του ΑΕΠ, με δεδομένο ότι κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν ορισμένα από τα υψηλότερα ποσοστά χρέους.

Βέβαια το ΔΝΤ, διερωτώμενο «πώς γίνεται να πληρώνει η Ευρώπη για πράγματα που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά», δεν εφιστά την προσοχή ούτε στη μείωση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, ούτε στην αξιοποίηση φυσικών πόρων με βάση τις δυνατότητες και τις ανάγκες κάθε χώρας κ.λπ.

Μιλά για «επείγουσα ανάγκη για δράση» και πράγματα που «χρειάζεται να αλλάξουν», παρατηρώντας ότι «ήταν αργή η πρόοδος» σε πεδία όπως:

• «Εγχώριες μεταρρυθμίσεις», π.χ. φορολογικές, για την ταχύτερη απόδοση «οφειλών» από τα λαϊκά στρώματα, που φορτώνονται ολοένα μεγαλύτερο μερίδιο των φόρων, ενώ για τους μεγαλοεπενδυτές πληθαίνουν τα «κίνητρα» και οι φοροαπαλλαγές.
• «Αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ για δημόσια αγαθά όπως η καινοτομία και η άμυνα». «Δημόσια αγαθά» βαφτίζονται τα δισεκατομμύρια που σπρώχνονται από τα κρατικά ταμεία στη χρήση Νέων Τεχνολογιών, Τεχνητής Νοημοσύνης, Ρομποτικής κ.λπ. σε μια σειρά κλάδους που ιεραρχεί το κεφάλαιο για τα κέρδη του, αλλά και στις ανάγκες της πολεμικής βιομηχανίας, γενικά της πολεμικής οικονομίας.
• «Συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις που θα σταθεροποιήσουν τη δημόσια δαπάνη», δηλαδή για νέες αντιλαϊκές ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση, που θα βουλώσουν την «τρύπα» που ανοίγουν η γενίκευση της ελαστικής απασχόλησης (μειώνοντας τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων), οι πάμπολλες εισφοροαπαλλαγές που προσφέρονται στη μεγαλοεργοδοσία αλλά και οι δημογραφικές αλλαγές στον πληθυσμό.

Είναι χαρακτηριστικό το σημείο στην παρουσίαση της σχετικής έκθεσης που περιγράφει ως «δημογραφικούς αντίθετους ανέμους» τη γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης. «Μέχρι το 2050 πάνω από τα 2/3 των χωρών της ΕΕ θα διαπιστώνουν μείωση στον ικανό προς εργασία πληθυσμό τους, οξύνοντας την επιτακτική ανάγκη για την ατζέντα μεταρρυθμίσεων σχετικά με την εργασιακή αγορά και τις εργασιακές δεξιότητες», αναφέρει το Ταμείο μιλώντας για τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την «ενεργό γήρανση» (δηλαδή τη δουλειά μέχρι τον τάφο), τα προγράμματα κατάρτισης που διασφαλίζουν πάμφθηνα εργατικά χέρια ανειδίκευτων νέων κ.λπ.

«Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό μπορεί να σημαίνει την επανεξέταση πεδίων του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου», αναφέρει το ΔΝΤ, περιγράφοντας με τις γνωστές απατηλές φιοριτούρες τις νέες ανατροπές σε όσες κατακτήσεις έχουν απομείνει για τους εργαζόμενους και τους λαούς (π.χ. τις αντιασφαλιστικές ανατροπές που προωθούν στη Γαλλία όλες οι αστικές κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων, από τον σοσιαλδημοκράτη Ολάντ μέχρι τον «μεταρρυθμιστή» Μακρόν).

«Η παροχή δημόσιων υπηρεσιών χωρίς κόστος ίσως δεν θα μπορεί να είναι άλλο εφικτή. Αντί γι' αυτήν, θα μπορούσε να αυξηθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση (σ.σ. δηλαδή η πληρωμή των αντίστοιχων υπηρεσιών), με ταυτόχρονη προστασία των πιο ευάλωτων», αναφέρεται χαρακτηριστικά και προστίθεται: «Θα μπορούσαν να εισαχθούν μέτρια τέλη χρήσης για ορισμένες υπηρεσίες, όπως η Φροντίδα Υγείας, διατηρώντας παράλληλα ελεύθερη πρόσβαση για ομάδες χαμηλού εισοδήματος».

Τα επιτελεία του ΔΝΤ υπολογίζουν μάλιστα ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα διασφάλιζαν αποταμιεύσεις μέχρι και στο 3% του ΑΕΠ τους «αν μπορούσαν να μειώσουν το μερίδιο της κρατικής χρηματοδότησης για την Υγεία, την Εκπαίδευση, τις συντάξεις, τις υποδομές και την ενεργειακή ασφάλεια στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ».

Είτε με τις εκθέσεις της Κομισιόν είτε με τις εκθέσεις του ΔΝΤ, αποτυπώνονται ανάγλυφα τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής διαχείρισης και τα «καμπανάκια» που ήδη βαράνε και για το νέο «φάρμακο» της πολεμικής οικονομίας. Επιβεβαιώνεται ταυτόχρονα ότι πίσω από τους «θετικούς δείκτες» που λανσάρουν και στην Ελλάδα η κυβέρνηση και τα εγχώρια αστικά επιτελεία βρίσκεται η κλιμάκωση της αντιλαϊκής επίθεσης, σχέδια στα οποία μπορούν να βάλουν εμπόδια μόνο οι λαοί με την πάλη τους, προτάσσοντας τις δικές τους ανάγκες, που είναι διαμετρικά αντίθετες με αυτές των καπιταλιστών.