"Σε παρακαλώ απασχόλησε το παιδί μου και εγώ θα σου δίνω τα χρήματα να τον πληρώνεις"... Μ' αυτά τα λόγια ένας πατέρας, θέλοντας να περισώσει το χαρακτήρα του παιδιού του, που για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα προσπαθούσε, αλλά δεν έβρισκε δουλιά, απευθύνθηκε σε κάποιον γνωστό του εργοδότη! Πρόκειται, ίσως, για μια ακραία, αλλά αληθινή περίπτωση, που αντικατοπτρίζει, όμως, την τραγικότητα των ημερών μας: Από τη μια μεριά οι νέοι, γεμάτοι όνειρα και φιλοδοξίες, να προσπαθούν με μια εφημερίδα υπό μάλης να ξεκινήσουν τη ζωή τους για να καταλήξουν, όμως, σ' ένα απεγνωσμένο "γιατί;". Και από την άλλη, οι γονείς, αντιμετωπίζοντας πολλές φορές κι αυτοί πρόβλημα εργασίας, να βλέπουν τα αδιέξοδα των παιδιών τους, να πνίγουν την αξιοπρέπεια και την περηφάνια τους και να στήνονται, υποτακτικά, στις ατέλειωτες ουρές έξω από τα γραφεία βουλευτών.

"Είναι πολύ δύσκολο να μπεις στις ψυχές των σημερινών άνεργων νέων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα παιδιά αυτά κάποια στιγμή αρχίζουν να νιώθουν άχρηστα, όταν εξακολουθούν να συντηρούνται από το χαρτζιλίκι των γονιών τους, ενώ αν η ανεργία τους γίνει χρόνια στρέφονται προς περιθωριακές καταστάσεις", είπε στο "Ρ" ο Χρήστος Κατσώνης,γραμματέας της Επιτροπής Νέων της ΓΣΕΕ. Από την εμπειρία του σ' αυτή τη θέση ο Χρ. Κατσώνης τόνισε ότι η πλειοψηφία των νέων ξεκινούν με φοβερή διάθεση να εργαστούν, χτυπούν πόρτες που όμως δεν ανοίγουν, αρχίζουν τότε να καταλαβαίνουν ότι "το σύστημα δε μας χωράει", συνεχίζουν ωστόσο την προσπάθεια, συμβιβάζονται, χαμηλώνουν το κεφάλι τους, για να καταλήξουν στη συνέχεια να ρωτούν απελπισμένα: "Γιατί ρε γαμώτο;"...

"Το θέμα, όμως, είναι ότι μια μεγάλη μερίδα νέων δε μένει μόνο σ' αυτό το ερώτημα. "Γυρνά την πλάτη" του προς όλους και όλα, αρχίζει να αντιδρά, όχι όμως μέσα από τη συλλογική δράση, αλλά μέσα από περιθωριακές και άκρως επικίνδυνες καταστάσεις. Πόσοι δεν είναι οι νέοι που στρέφονται στον αλκοολισμό, στα ναρκωτικά; Πόσες δεν είναι οι νέες που έχουν γίνει βορά υπόπτων κυκλωμάτων που θησαυρίζουν, πόσες δεν είναι οι κοπέλες που καταλήγουν στα στριπτιζάδικα και σε άλλα "συναφή" επαγγέλματα;", επισήμανε ο Χρ. Κατσώνης. Ανέφερε, ωστόσο, ότι αυτή η στροφή προς το περιθώριο, η οποία είναι πολύ πιο έντονη απ' ό,τι παλιότερα, οφείλεται και σε δύο ακόμα πολύ σημαντικούς λόγους: Πρώτον, η εργατική οικογένεια δεν μπορεί να συντηρήσει σήμερα έναν άνεργο νέο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού και η ίδια πλήττεται από την ανεργία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγείται όλη η οικογένεια σε απόγνωση - οι περισσότερες οικογένειες έχουν έναν ή και δύο άνεργους νέους σήμερα - και να δημιουργούνται συγκρούσεις. "Αλλωστε, τονίζει ο γραμματέας, το μόνο που μπορεί να προσφέρει μια εργατική οικογένεια σ' έναν νέο είναι ένα πιάτο φαφι και στέγη. Δεν μπορεί, όμως, ένας νέος να συμβιβαστεί μ' αυτά όταν τριγύρω του υπάρχουν τόσοι πειρασμοί, τόσες προκλήσεις".

Ο δεύτερος λόγος αφορά την κρίση που υπάρχει στο συνδικαλιστικό κίνημα. "Σήμερα τα συνδικάτα όλο και λιγότερο ασχολούνται με το πρόβλημα της ανεργίας των νέων και δεν μπορούν να καταλάβουν ότι χωρίς νέους δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον για τα ίδια τα συνδικάτα", είπε χαρακτηριστικά ο Χρ. Κατσώνης.

Απέναντί μου βρίσκεται ένα όμορφο, ευγενικό κορίτσι. Μου δίνει την αίσθηση ότι κάτι περιμένει και μερικές φορές γυρίζει απότομα προς το παράθυρο και κοιτάζει αφηρημένα. Μέσα από το καθαρό της βλέμμα και τις πρώτες της κουβέντες μού μεταφέρει την επιθυμία της να φύγει από τα Ιδρύματα, την αγωνία της για όσα θέλει να κάνει, αλλά και τη σιγουριά της ότι τελικά θα τα κάνει. Η Μαρία είναι 13 χρόνων και έχει περάσει όλη της τη ζωή στα ιδρύματα. Ο πατέρας της βρίσκεται στις φυλακές Κορυδαλλού και η μητέρα της, άπορη, δεν μπορεί να συντηρήσει τα πέντε παιδιά της. Το μοναδικό διάλειμμα μέσα σε αυτά τα χρόνια διήρκεσε 15 μέρες όταν πριν λίγο καιρό η Μαρία το έσκασε από το ίδρυμα "Αγάπη" και έζησε με τη μητέρα της. Με την επέμβαση, όμως, του εισαγγελέα, το κορίτσι μεταφέρθηκε στο Ιδρυμα Αγωγής Ανήλικων Θηλέων και τώρα ψάχνει για ανάδοχη οικογένεια.

"Στα Ιδρύματα έχουμε καλό φαγητό, οι κυρίες είναι καλές, αλλά δεν έχουμε την αγκαλιά της μάνας. Εμένα αυτό μου λείπει και θέλω πολύ να ζήσω με τη μητέρα μου", λέει το 13χρονο κορίτσι, κοιτάζοντάς με συνέχεια με δυο μεγάλα καταγάλανα μάτια, καθρέφτες της ευαίσθητης ψυχής του. "Πολλά παιδιά δε θα 'πρεπε να είναι στα Ιδρύματα. Το κράτος θα μπορούσε να κάνει κάτι γι' αυτό. Στη δική μου περίπτωση θα μπορούσαν να βρουν μια δουλιά για τη μητέρα μου", συνεχίζει η Μαρία, που αναγκάστηκε να καταλάβει πολλά πράγματα σε τρυφερή ηλικία. Η μητέρα της δούλευε στο νοσοκομείο "Σωτηρία" καθαρίστρια - κάτι που "δεν είναι ντροπή", όπως μου είπε το κορίτσι πριν προλάβω να αντιδράσω - αλλά σταμάτησε γιατί είναι άρρωστη.

Μετά τις 15 μέρες που έζησε η Μαρία με τη μητέρα της, με θλίψη εξομολογείται ότι δεν έχει όρεξη να κάνει τίποτα και άρχισε πάλι να καπνίζει... "Παρασύρομαι εύκολα και το ξέρω, παραδέχεται, αλλά όταν σου λείπει η χαρά δεν έχεις δύναμη. Αυτό το ξέρω γιατί το έζησα τις 15 μέρες που ήμουνα κοντά στη μητέρα μου. Εδώ ξέρεις πολλά παιδιά, γελάνε, αλλά μέσα τους κάτι τα καίει..."

Ο χορός και η ενόργανη γυμναστική είναι οι αγαπημένες ασχολίες της Μαρίας και όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει δασκάλα χορού, να κάνει οικογένεια και πρώτα απ' όλα, να ζήσει με τη μητέρα και τα αδέρφια της. Προς το παρόν, ψάχνει για μια ανάδοχη οικογένεια στην Αθήνα, ώστε να βλέπει τη μητέρα της και μόλις ενηλικιωθεί να δουλέψει και να ζήσουνε μαζί. Οποτε έρχεται και τη βλέπει στο ίδρυμα ή της μιλάει στο τηλέφωνο, "τη νιώθω σαν ξένη γιατί ξέρω ότι θα φύγει", λέει ενώ την ίδια ώρα ακούγονται γαβγίσματα σκυλιών και πετάγεται προς το παράθυρο. "Οποτε γαβγίζουν τα σκυλιά κάποιος έρχεται", δικαιολογείται και χαμογελάει πικρά.

Η Μαρία πρέπει να κάνει πέντε χρόνια υπομονή και το ξέρει, αφού όλοι αυτό της λένε. Τα δεκατρία χρόνια ζωής στα Ιδρύματα και η προοπτική άλλων πέντε χρόνων τη φυλακίζουν, γιατί ξέρει πολύ καλά πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι' αυτό. Την ολιγόλεπτη παύση διαδέχονται τα σίγουρά της λόγια: "Τώρα ακούω τους μεγάλους, αλλά όταν μεγαλώσω θα ακούν αυτοί εμένα..."

Περισσότεροι από 110.000 υπολογίζονται, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του 1994, οι άνεργοι κάτω των 25 ετών. Το 1981 οι νέοι αποτελούσαν το 29% των ανέργων, το 1988 το 62%, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει φτάσει το 64%. Οι βασικές αιτίες γι' αυτή την αλματώδη αύξηση είναι το κλείσιμο μιας σειράς επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια, η συρρίκνωση των παραδοσιακών κλάδων, το ξεπούλημα στρατηγικών επιχειρήσεων του δημοσίου, σε συνδυασμό με την απουσία οποιασδήποτε αναπτυξιακής πολιτικής.

Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι από την καταγραμμένη ανεργία απουσιάζουν στοιχεία για τους χιλιάδες νέους που τελειώνουν το σχολείο, το πανεπιστήμιο ή άλλες σχολές και ψάχνουν για δουλιά. Γι' αυτούς δεν υπάρχει η στοιχειώδης πρόνοια από το κράτος, ενώ για τους υπόλοιπους, που υπολογίζονται σαν άνεργοι, κρατική μέριμνα είναι το επίδομα ανεργίας, το οποίο μετά βίας φτάνει το 34% του κατώτερου μισθού, δηλαδή 38.975 δραχμές. Ταυτόχρονα, όμως, και το βιοτικό επίπεδο των νέων που εργάζονται διαρκώς χειροτερεύει. Ιδιαίτερα στις νέες κοπέλες η εκμετάλλευση είναι μεγαλύτερη, αν και έχουν υψηλότερη μόρφωση από τα αγόρια. Το 28,3% των γυναικών είναι μερικώς απασχολούμενες, ενώ μόνο το 42,6% των νέων γυναικών συμμετέχουν στην παραγωγή. Την ίδια ώρα 150.000 παιδιά μέχρι 13 ετών δουλεύουν χωρίς ασφάλεια, ενώ 140.000 έφηβοι και παιδιά καταγράφονται ως "συμβοηθούντα μέλη οικογένειας".

Τα κείμενα έγραψαν:

Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ

Ανθή ΤΣΕΛΗ

Χριστίνα ΔΙΑΜΑΝΤΗ

Οσο αυξάνεται ο αριθμός των ανέργων νέων, θα αυξάνεται και ο αριθμός των νέων χρηστών

Περιπλανάται μόνος, όπως μόνος δίνει τη λύση στο πρόβλημα ή την κατάσταση που τον απασχολεί. Τα μέσα που επιλέγει ερμηνεύονται ως παραβατική συμπεριφορά. Ομως, αυτός νομίζει ότι απλά έχει βρεί τη διέξοδο, μια διέξοδο που πίστευε ότι, εφόσον τη συγκυριακή στιγμή ήταν η μοναδική, θα ήταν και επιτρεπτή