ΔΙΕΘΝΗ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΔΙΕΘΝΗ

ΤΟΥΡΚΙΑ

Πολλαπλά διλήμματα και σενάρια

Associated Press

Ο στρατός εξακολουθεί να ρίχνει βαριά τη σκιά του στις εξελίξεις στην Τουρκία

Η «αρμάδα» των τετριμμένων δημοσιογραφικών κλισέ για την Τουρκία βρίσκεται πλέον μεσοπέλαγα: Ακούγονται οι μπότες των στρατηγών; Είναι το φως στην άκρη του τούνελ το τρένο της ΕΕ που έρχεται να συγκρουστεί με το τρένο της προσπάθειας ένταξης της Τουρκίας, που ταξιδεύει μάταια από το 1959; Θα διχαστεί η Τουρκία για χάρη των σχεδίων μέρους της αμερικανικής ηγεσίας, που βλέπει στους Κούρδους μια μειονότητα ιδανική για να αποτελέσει ένα αμερικανικό προτεκτοράτο, εγκολπώνοντας τμήματα του φλεγόμενου Ιράκ, του ευρισκόμενου στο ιμπεριαλιστικό σκόπευτρο Ιράν και της Τουρκίας; Θα τερματιστεί άδοξα το ισλαμοδημοκρατικό πείραμα του Ερντογάν λόγω της υπέρμετρης φιλοδοξίας του, όταν διεκδικήσει, όπως επιμένουν οι φήμες, την προεδρία της χώρας το 2007, προκαλώντας τους, ήδη στα όρια της αντοχής τους, κεμαλιστές αξιωματικούς; Τι θα γίνει με το θέμα της Κύπρου; Ερωτήματα σαν κι αυτά απασχολούν μια σειρά αναλυτές και διαμορφωτές πολιτικής στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην Ουάσιγκτον, που εξετάζουν διάφορα σενάρια για τη χώρα, η προκάτοχη αυτοκρατορία της οποίας ήταν γνωστή και ως ο «μεγάλος ασθενής».

Μένει να φανεί, αν και ποιο σενάριο από όλα αυτά θα γίνει πραγματικότητα, αν και συνήθως η πραγματικότητα τείνει να αγνοεί όσα λένε οι αναλυτές. Τίποτε, ωστόσο, από όλα αυτά δε συνιστά κάποια δραματική αλλαγή για τα τουρκικά πράγματα: Οι χούντες και οι πολιτικές κρίσεις είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό στοιχείο στη σύγχρονη τουρκική πολιτική ιστορία. Το βέβαιο είναι πως ο αντιδραστικός χαρακτήρας των κρατικών δομών, αυτού του ιδιόμορφου απαράτ που δημιούργησε ο Μουσταφά Κεμάλ από το 1923 και λίγο - πολύ συνεχίζει να λειτουργεί στο ίδιο πλαίσιο, δε μεταβάλλεται ούτε κατά κεραία. Η περιθωριοποίηση της αριστεράς και οι απηνείς διώξεις των στελεχών και των υποστηρικτών της αποτελούν σταθερές της τουρκικής πολιτικής ζωής. Το ΚΚ Τουρκίας, παρά την καθ' όλα νόμιμη πάλη του, ακόμη και σήμερα παραμένει ουσιαστικά υπό μόνιμη απειλή, στις φυλακές εξακολουθούν να σαπίζουν εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι, εξακολουθούν να διώκονται συγγραφείς, εκδότες, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, που «τολμούν» να εκφέρουν άποψη που έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη. Αυτά είναι οι πραγματικές σταθερές, όσο και αν στις Βρυξέλλες οι περισσότεροι παριστάνουν ότι ούτε βλέπουν, ούτε ακούν. Τα συνήθη επιχειρήματα για τη ζωοδοτική ισχύ του πολυπληθούς, νεαρού και φθηνού τουρκικού εργατικού δυναμικού τείνουν να παραμερίζουν τους όποιους «ενδοιασμούς» των φορέων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου.

Ασφαλώς, η εκτίμηση του Νιούζγουικ ότι επίκειται πραξικόπημα το 2007 στην Τουρκία - παρά τη διάψευση του Ματ Μπράιζα, αρμόδιου στελέχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τη βδομάδα που πέρασε σε συνέντευξή του στην Ζαμάν, στην οποία εξέφρασε τη θέση πως μια χούντα θα «μείωνε σημαντικά τη στρατηγική αξία» της Τουρκίας για τις ΗΠΑ - δημιούργησε αρκετό θόρυβο. Ομως, ίσως μια κίνηση των στρατηγών να ήταν μια «βολική» εξέλιξη για αρκετές σημερινές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις: αφού θα σήμαινε, εκτός όλων των άλλων, και το πάγωμα της διαδικασίας ένταξης και τη μετάθεσή της στο μέλλον, ώστε να διαχειριστούν την «καυτή πατάτα», και να εισπράξουν το πολιτικό κόστος, όποια απόφαση κι αν ληφθεί.

Μπ. ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ

Το παζάρι με την Τουρκία

Τελικά η Σύνοδος των ΥΠΕΞ της Ευρωπαϊκής Ενωσης απάλλαξε τη Σύνοδο Κορυφής από τη βάσανο μιας κοινής απόφασης για την Τουρκία. Τα «παγωμένα» άρθρα του μνημονίου σύνδεσης ΕΕ - Τουρκίας παρέμειναν οκτώ και η εφαρμογή των συζητούμενων υπολοίπων εξαρτάται από τη συμμόρφωση της Τουρκίας στους κανόνες του πρωτοκόλλου. Δηλαδή η ατέρμονη συζήτηση, το αδιάκοπο παζάρι, συνεχίζεται. Οι περίφημες διαφορές των ευρωεταίρων εξαντλήθηκαν στον αριθμό των «παγωμένων» άρθρων, στα ποια θα ήταν κι αν το ύφος της απόφασης θα ήταν περισσότερο ή λιγότερο αυστηρό.

Δηλαδή, στο πόσους πόντους λιγότερο ή περισσότερο θα παραμείνει ανοιχτή η πόρτα της ΕΕ προς την Τουρκία. Είναι εμφανές ότι γι' αυτούς τους κυρίους ο οικονομικός και πολιτικός μπεζαχτάς της τουρκικής αγοράς είναι αρκετά αξιόλογος, ώστε να παραβιάζουν τις δικές τους αρχές. Σ' αυτό ας προστεθεί το επιπλέον στρατηγικό ενδιαφέρον για την ευρύτερη περιοχή, αντάμα με τον υπερατλαντικό κορυφαίο εταίρο, τις ΗΠΑ. Για την ελληνική πλευρά και ιδιαίτερα για την ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη, το ζήτημα βρίσκεται στις περίτεχνες διπλωματικές διατυπώσεις μιας εταιρικής απόφασης κι όχι στην πολυδιάστατη ουσία μιας διαφορετικής εξωτερικής πολιτικής. Στο σημείο ακριβώς αυτό κρίνεται το πρόβλημα. Στο ποια είναι η ευρωενωσιακή και ευρωατλαντική πολιτική στην περιοχή και τι συμφέροντα και σκοπούς εξυπηρετεί. Πρώτο βασικό σημείο αυτής της πολιτικής είναι το παλιό γνωστό «διαίρει και βασίλευε». Το συνεχιζόμενο τουρκικό ζήτημα με την εσωτερική δομή του τουρκικού κράτους εξυπηρετεί τη συνεχιζόμενη εκκρεμότητα που είναι απαραίτητη για την ευρω-ατλαντική παρουσία, επιδιαιτησία και τελική κατ' ουσία κυριαρχία.

Οι ευρωενωσίτες γνωρίζουν ότι η επίλυση του τουρκικού προβλήματος θα επηρεάσει έως ένα βαθμό την επιρροή του συνόλου της ευρωατλαντικής συμμαχίας στην άκρως ευαίσθητη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Μάλιστα, σε μια περίοδο που ο ευρωατλαντισμός ξανοίγεται σε πλανητική δύναμη ελέγχου. Το ζήτημα δηλαδή, παρά τις ενταξιακές του ιδιαιτερότητες ΕΕ - Τουρκίας, παίρνει ευρύτερη διάσταση. Το φαινομενικά ρουτινιάρικο ζήτημα της εισδοχής της Τουρκίας στην ΕΕ είναι κρίκος μιας ευρύτερης αλυσίδας σε ένα αναπεπταμένο πλανητικό πεδίο. Η ουσία του μεταφέρεται εκ των πραγμάτων στο πεδίο της οργάνωσης της ευρύτερης μιλιταριστικής πολιτικής του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου, δηλαδή στο νέο ΝΑΤΟ.

Τα πάντα εδώ ρυθμίζονται σύμφωνα με το καθολικό σχέδιο χειραγώγησης και υποταγής των λαών και επηρεάζονται από τις αντιστάσεις, όπως, π.χ., Μέση Ανατολή και Λατινική Αμερική. Το πρόβλημα Τουρκίας - ΕΕ μεταβάλλεται σε απλή αριθμητική πράξη μιας ατέρμονης και αντιφατικής μαθηματικής εξίσωσης. Τα προβλήματα που γεννά μια πιθανή εισδοχή της Τουρκίας στην ΕΕ μπαίνουν στο αδιέξοδο χωνευτήρι της ευρύτερης ιμπεριαλιστικής πολιτικής και αποκτούν διαφορετικό νόημα και περιεχόμενο από εκείνο που συζητιέται στα διαβούλια των ευρωενωσιτών. Αυτό που απομένει στους εκπροσώπους των ευρωκυβερνήσεων και ευρωεπιτροπών είναι να διαβουλεύονται ασυστόλως και συνεχώς, δηλαδή το ατέρμονο πίτσι - πίτσι. Η επίλυση του καυτού τριγώνου Αθήνας, Αγκυρας, Λευκωσίας, που σχετίζεται ουσιαστικά με τις ευρω-τουρκικές διαπραγματεύσεις, έχει δυο πλευρές. Η μια είναι η πραγματική λαϊκή λύση. Η άλλη είναι η επιβαλλόμενη κατ' όνομα «λύση». Η πρώτη μπαίνει στο στροβίλισμα των λαϊκών αντιστάσεων και εξεγέρσεων. Η άλλη μπαίνει στο στροβίλισμα της μιλιταριστικής πολιτικής του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού. Μπαίνει, δηλαδή, στο παλιό γνωστό ιστορικό δίλημμα: Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Είναι το ιστορικό δίλημμα, που παραμένει πεισματικά στην προμετωπίδα της ανθρωπότητας. Είναι το ιστορικό δίλημμα, που παραμένει εφιάλτης στον ύπνο των ...δημοκρατικών δικτατόρων του κεφαλαίου. Στην παρουσία του, οι κάθε λογής κυβερνήτες, υπουργοί κι εκπρόσωποι της αστικής δημοκρατίας, μοιάζουν με πολιτικούς νάνους, που δε θέλουν ή δεν μπορούν να καταλάβουν τις κινητήριες δυνάμεις της Ιστορίας.

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ